Bí ẩn sự biến mất của các nền văn minh cổ đại

ổ ạ Bí n s bi n m t c a các n n văn minh c đ i

ẩ ự ế

ấ ủ

ề

H i Nam (T ng h p) ả ổ ợ

ả ủ ạ i đã ghi nh n có t ổ ạ ậ ổ ạ ớ ử ưỡ ng ử ậ ổ ạ ữ ư ữ ế ỉ ộ ế ề ấ i cu i cùng. Các n n văn minh c đ i là n n t ng căn b n c a văn minh nhân lo i. L ch s ề ả ề ị loài ng i 7 n n văn minh c đ i nh Ai C p c đ i, L ề ườ Hà, Maya... Đ n nay, không ít trong s đó ch còn là nh ng dòng ch trong s ố sách, còn nh ng thành trì, đ n đài... đã đ t ng t bi n m t mà nguyên nhân là câu ộ ữ i gi h i ch a có l ờ ả ư ỏ ố

Thành Troy - h hay th c ư ự

ệ ủ ề ớ ầ ng thi c a Homer: Iliad và ổ ạ ể ạ i ườ ề ạ ấ ượ ệ ấ c coi nh m t câu chuy n trong trí ườ ờ ề ư ộ ạ c g n li n v i hai tr Câu chuy n v thành Troy đ ượ ắ ề Odyssey trong th n tho i Hy L p. Trong khi r t nhi u các n n văn minh c đ i đ l ạ di tích v t ch t cho h u th thì thành Troy đ ậ ế ậ i ta không th y d u ng c a ng t ấ i x a b i trên trái đ t th i hi n đ i, ng ng t ườ ư ở ưở ấ ượ ủ v t c a b c thành g n li n v i cu c chi n tranh b t h và con ng a g huy n tho i. ạ ự ỗ ớ ề ắ ế ủ ứ ệ ấ ủ ấ ề ế ộ

ớ ứ ữ ế ư ọ ậ ử ọ ấ ấ ằ ( nh:Ả ơ ồ ộ ỉ ầ Tikal-Guatemala, d u n huy hoàng c a n n văn minh Maya. ủ ề Allposters) ệ ả ế ả ị bi n Aegae t ồ ớ l ữ ề ừ ể ng th c và gi ự ả ọ ắ ằ ể ế ế ươ c phát hi n nh : m nh thuy n và c c s t n m r i rác d ề ữ ả ả ủ Th nh ng theo nh ng nghiên c u m i đây c a ẳ các nhà s h c, thành Troy là có th t. H kh ng đ nh r ng cách đây h n 3.000 năm, thành Troy ị n m trên m t đ nh đ i, g n b n c ng thông ra ằ ấ bi n Aegae (hi n c ng này đã b cát vùi l p). ể ể i Bi n i trí. Nh ng d u tích kh o ả ấ ớ i nh ng l p ướ ứ ả ằ c khi t n công vào thành, gi ng nh đây tr ạ Troy đ ti p t ở ệ ộ ạ ư ổ ừ ướ ề ấ ố ư Khi nh ng nhà buôn Hy L p, Italy, B Đào Nha dong thuy n t ữ Đen, h đ u d ng chân ọ ề ừ c h c m i đ ớ ượ ổ ọ đ t cách thành Troy (thu c Th Nhĩ Kỳ ngày nay) kho ng 4 km là b ng ch ng cho ấ th y chi n thuy n Hy L p đã t ng đ u ấ ậ ở ế i k c a Homer trong anh hùng ca Iliad. l ờ ể ủ

ế ệ ế ề ấ ấ ỏ ọ Vì sao thành Troy bi n m t? Đó là câu h i mà nhi u th h các nhà khoa h c m t công đi tìm câu tr l i. ả ờ

t: ỹ ấ ặ ằ ự ấ ọ ị ậ ệ ọ ộ ế ị ộ ậ ể ằ ờ thuy t hoàn toàn khác. Khi nghiên c u vùng phía đông Đ a Trung ả ộ ồ ồ ố ư cu i th i kỳ đ đ ng, h cho r ng m t tr n đ ng đ t l n có th là th ph m ủ ạ ằ ọ ấ ủ ỏ ả ả ố Giáo s v t lý Amos Nur t i Đ i h c Stanford, M cho bi ế “Chúng tôi tin r ng các ạ ọ ư ậ ạ t là đ ng đ t, đã đóng vai trò quan tr ng trong s m t tích nhiên, đ c bi th m h a t ộ ệ ọ ự ả Các nhà khoa h c khác c a Hi p h i Đ a v t lý M bí n c a nhi u n n văn minh”. ỹ ẩ ủ ủ ề ề i phát tri n m t gi l ứ ộ ể ạ H i ấ ớ ả ở ố chính đ ng sau s bi n m t c a nhi u thành ph nh Troy, Mycenae và Knossos. Các ự ế ướ c thành ph này đã b quét kh i b n đ th gi ị Công nguyên. Và lu n đi m này đã đ ề i trong kho ng năm 1.225 - 1.175 tr ồ ế ớ ệ ượ c Hi p h i Đ a lý, V t lý M ng h . ộ ỹ ủ ể ậ ậ ộ ị

Văn hóa Harappa - nh ng pháo đài b ng đ t sét nung ữ ằ ấ

ộ ề ổ ạ ằ ể ề ổ M t n n văn minh c đ i n m trong t ng th các n n văn minh Sông n là m t n n ộ ề văn minh th i C đ i phát tri n vào kho ng th i gian t Ấ năm 2.800 đ n năm 1.800 ế ờ ổ ạ ừ ể ả ờ

c Công nguyên. S sách còn ghi nh n s phát tri n cao c a n n văn minh này v ậ ự ề ử , th t... Nh ng n n văn ươ ư ể ệ ạ ủ ề ng m i, nông nghi p, ngh thu t, ch vi ữ ế ư ể ệ ẫ ậ ư ế tr ướ s phát tri n kinh t ề ế ự hóa này đã bi n m t mà nguyên nhân cho đ n nay v n ch a rõ nh ng hàng lo t đ n ạ ề ấ th đ c phát hi n đã ch ng minh cho s t n t i. ế ự ồ ạ ờ ượ ứ ệ

ả ấ ấ do ng ứ ề ữ ế ấ ườ ậ i du m c Arian (ti ng Anh: Aryan) xu t hi n ệ ượ ướ

ơ ồ ướ ủ ệ ố ư ự ạ ề ồ ở ể ướ ị thuy t ph bi n nh t là Gi ườ ổ ế ế ụ ế thuy t th hai đ và đánh chi mế . Gi c nhi u ng i ch p nh n là v nh ng bi n ế ả ề c Công nguyên, khí h u trong l u v c sông đ i khí h u. Vào kho ng 1.800 năm tr ậ ả ậ ổ n thay đ i, tr nên l nh và khô h n, sông Ghaggra-Hakra tr nên khô c n làm bi n ế ở ổ Ấ ạ đ i ki n t o m ng, ngu n n ằ ng v đ ng b ng ế ạ ả ổ sông H ng d n đ n s suy tàn c a n n văn minh Harappa. ẫ ằ c c a h th ng sông b chuy n h ủ ề ế ự

ằ ự Ấ ủ ề ấ ệ ứ ườ ế ng qu c ng ố ớ ươ ố ự ữ ậ ế ị ự ồ ậ ấ ộ ấ ậ i gi a n Đ và ộ ữ Ấ ớ ể ớ ộ ộ t đã ch m d t n n văn hóa này. ấ c gi ư ượ ử ị ầ thuy t c a h , m t ho c nhi u ch n đ ng l n có th đã làm v trái ấ ộ ể ệ ấ ả ọ ố ệ ố ổ ố ế ủ ọ ặ ị ủ i bùn l y. Các thuy t khác cho r ng s suy tàn c a n n văn minh sông n có liên quan đ n vi c ệ ế i Sumer ch m d t và các quan h buôn bán v i v v ng qu c này đã ươ không còn n a, hay xung đ t quân s và b nh t ứ ề ệ ộ ư i thích rõ ràng. Giáo s Nguyên nhân quy t đ nh cho s suy vong v n ch a đ ả ẫ Amos Nur và đ ng nghi p Prasad, khi xem xét l ch s đ a ch n, đã nh n th y có nh ng ữ ị ấ tr n đ ng đ t th m kh c đ xu ng vùng ven bi n g n biên gi ể ả Pakistan. Theo gi ỏ ề ặ ả đ t di chuy n, kéo theo vi c ch n dòng ch y c a m t con sông l n trong vùng. N n ề ớ ả ủ ấ s n xu t nông nghi p b phá h y, các tr n l t nghiêm tr ng x y ra và cu i cùng vùi ệ ậ ụ ả l p các thành ph d ố ướ ấ ầ

ng thành c a văn hóa Harappa. Nh ng t ữ ườ ủ ( nh:Ả Globalheritagefund)

Và n n văn minh Maya ề

ề ượ ườ ướ ề ề năm 1.000 tr ự ướ ự ề ổ ặ ắ ổ ộ ự ộ ộ ộ ộ ạ ể ự ỡ ả ế ọ i Maya đã phát tri n khái ni m “ ọ ườ ữ ứ ể ệ ả ổ ọ ơ ả ớ ấ ờ ộ i Maya ộ ơ ấ ườ ử ụ ế ờ ủ ở c xây d ng b i Maya là n n văn minh c đ c s c bên c nh n n văn minh Andes, đ ạ ự i Maya, m t b t c th dân châu M t c Công nguyên. N n văn ng ỹ ừ c mà còn minh Maya đ t m t trình đ cao không nh ng v lĩnh v c xây d ng nhà n ữ phát tri n r c r c lĩnh v c ki n trúc, toán h c, thiên văn h c và tính toán th i gian. ờ s 0ố ” Nh ng di tích kh o c h c đã ch ng minh ng vào năm 357, s m h n châu Âu kho ng g n 900 năm, xác đ nh chính xác đ dài c a ủ ầ ề m t năm, th i gian trái đ t quay h t m t vòng quanh m t tr i, chính xác h n r t nhi u ộ l ch đ ượ ị cũng r t đ c bi ấ ặ ị ặ ờ c châu Âu s d ng vào th i đó. Không nh ng th , tôn giáo c a ng ế nghi v i các chu kỳ c a vũ tr . ụ t vì có s k t h p gi a l ự ế ợ ữ ễ ữ ớ ủ ệ

ớ ố ậ ố ủ ố ờ ướ ế ố c Công nguyên. ữ ả ủ ằ ậ ề ế ườ ằ i s xâm lăng mang tên đ qu c Tây Ban i Maya ch ng l Cùng chung s ph n v i thành Troy và văn minh Harappa, hai thành ph Quirigua (Đông Guatemala ngày nay) và Benque Viejo, v n là trung tâm văn hóa c a ng ườ trong th i kỳ đ nh cao, đ t ng t bi n m t vào cu i th k th 9 tr ấ ỉ Nhi u nhà s h c trên th gi ấ ử ọ chi n liên miên, ban đ u là ngay trong b t c c a ng ầ l c và sau đó là c a ng ườ ự i Maya ộ ộ ế ỷ ứ ộ i cho r ng s bi n m t này là h u qu c a nh ng cu c ế ớ ề i Maya nh m tranh giành quy n ố ự ế ộ ộ ủ ạ ự ủ ế ố

i cho chúng ta ư ứ ủ ế ậ ị ạ Nha. Nh ng k t qu nghiên c u c a nhà đ a - v t lý Robert Kovach l m t nguyên nhân h y di t khác: m t tr n đ ng đ t kinh hoàng. ộ ộ ậ ả ủ ệ ấ ộ

ậ ữ ủ ư ế ơ c xác đ nh là nguyên nhân d n đ n s m t tích bí hi m c a nhi u n n văn ế ự ấ ủ ổ ể ố ẫ ượ ủ ề ề ị i. Nh ng c n gi n d c a hành tinh v n là nguyên nhân c a đ nát nh ng đ n nay, đây ữ còn đ minh trong l ch s loài ng ị ườ ử

Theo S c Kh e & Đ i S ng ỏ ờ ố ứ