Biển Đông - Khoảng trống quyền lực có được lấp đầy?

ề ự

ố

ả

ượ ấ c l p

Bi n Đông - Kho ng tr ng quy n l c có đ ể đ y?ầ

ầ

ầ ạ ự ượ ấ ờ ế

t Nam ệ ố ề ợ ả

ự ằ ạ ị c có quy n l

- 27/07/2010 Theo Tu n Vi c l p đ y, t o s cân Kho ng tr ng quy n l c sau th i Chi n tranh L nh có đ ề ự ả i b o đ m hoà bình, an ninh, n đ nh, h p tác trong khu v c ph b ng quy n l ụ ợ ổ ả i trên Bi n Đông. thu c r t l n vào n l c c a ASEAN và các n ể ướ ỗ ự ủ ộ ấ ớ

ề ợ

Kho ng tr ng quy n l c và nh ng b t n ề ự ấ ổ ữ ố ả

ổ ớ ươ ấ ơ , n i trung chuy n 70-80% năng l ể ườ ướ ẩ ậ ả ố ố ng đ ng d u khí nh p kh u cho các n ươ ề ng hàng hoá giao th ầ ậ ộ ươ ằ ể ườ ề ự ủ ể ệ ố cho Bi n Đông trong hoà bình, n đ nh. ể ng bi n Bi n Đông v i ít nh t h n 1/2 t ng kh i l ố ượ ể qu c t c Trung ượ ố ế ơ Qu c, Nh t B n, Hàn Qu c, đi m n i gi a n Đ D ng và Thái Bình D ng luôn là ữ Ấ ố ng qu c. Vi c cân b ng quy n l c là đi u ki n tiên tâm đi m quan tâm c a các c ệ quy t đ gi ổ ế ể ữ ể ị

ỹ ả ả ỏ ề ự ớ ả ầ ộ ờ ơ ể ệ ậ ụ ế ệ Năm 1973 khi M bu c ph i rút kh i Vi t Nam, m t kho ng tr ng quy n l c l n đã ố ộ xu t hi n. Trung Qu c đã khôn khéo t n d ng th i c đ đánh chi m qu n đ o Hoàng ố ấ Sa.

ầ ụ ụ ộ ườ ầ ả ữ ề khi n ng Sa. Đi u này x y ra ố ả ỏ ạ ỏ ề ự ể ế ể c phòng th chung M -Philippine. V đ ng đ th hai năm 1988 đã l n đ u tiên mang l ộ ứ trên qu n đ o Tr ướ ả ầ đang tìm cách rút ra kh i Cam Ranh. Kho ng tr ng quy n l c do M , Nga b l t o th cho Trung Qu c m t mình v ươ ố ạ 1995 th thách s ch c ch n c a Hi p ệ ướ ự ắ ỗ ứ i cho Trung Qu c m t ch đ ng ố ạ ộ ộ c Nga, do nh ng suy thoái n i b , i đã ỹ n ra ki m soát Bi n Đông. S ki n Vành Khăn ự ệ ỹ ộ ắ ủ ử ủ

ế ề ủ ữ ầ c kh ng l ổ ộ ể ự ệ ố ể ệ ướ

ng l ườ ủ ề ạ ồ khu v c ngày càng l ự ồ ề ự c. Ngày 7/5/2009 Phái đoàn th ườ ả ố ữ ể ạ i bò, đ ả ố ớ ướ ề ề V i s phát tri n nóng c a n n kinh t đòi h i nh ng ngu n tài nguyên d u khi vô ỏ ớ ự ể t n, s hi n đ i hoá h i quân, tham v ng c a n rõ. ủ ướ ọ ả ạ ậ Trung Qu c đã chuy n d n t chính sách "tr i d y hoà bình", "quy n l c m m" sang ỗ ậ ầ ừ ề ng tr c C ng th hi n quy n l c c ng r n h n tr ộ ắ ề ự ứ ự ơ ứ i Liên h p qu c chính th c cho l u hành b n đ đ hoà nhân dân Trung Hoa t ng đ t ồ ườ ư ứ ợ ng ch U) "đ i v i ch quy n không th tranh cãi khúc 9 đo n (đ ể ố ớ ườ ưỡ ế ậ c k c n, c a Trung Qu c trên các đ o trong Bi n Nam Trung Hoa và các vùng n ướ ố ủ cũng nh các quy n ch quy n và tài phán đ i v i các vùng n c, vùng đáy bi n và ể ư lòng đ t d ấ ướ ủ i đáy bi n c a chúng". ể ủ

Kho ngả

hai qu n đ o Hoàng

ố

ự

ế

ầ

ả

tr ng quy n l c Sa và Tr

ng Sa v n là vùng lãnh th c a Vi

ở nh AP.

ề ự ở ườ

khu v c đã khi n Trung Qu c chen chân ổ ủ ố

ố t Nam. ệ

Ả

ố ạ c trong khu v c. T thi ầ ự ạ ộ t ử ạ ắ t l p căn c tàu ng m nguyên t ế ậ ả ầ ừ ồ ứ ả ể ậ ạ ậ ử ụ i ườ ở ươ ả ạ ự ả ị ể ả ườ ườ ế ầ ở ắ ể ạ ầ ư Bi n Đông, gây áp l c bu c các công ty n ự ở ể ộ Đ c ng c yêu sách này, B c Kinh đã có hàng lo t các ho t đ ng gây lo l ng cho các ể ủ ắ n ố i H i Nam, tuyên b ướ ậ thành ph Tam Á bao g m các qu n đ o trong Bi n Đông, xây d ng tàu sân bay, t p ự ố ế tr n có b n đ n th t , C ng y u ậ , thông qua Lu t s d ng các đ o không ng ắ H i Nam 2010-2020, tăng Quy ho ch xây d ng và phát tri n đ o du l ch qu c t ố ế ả ng m tuy n du l ch ra qu n đ o Hoàng Sa, Tr ườ ng c ng Sa b ng đ ị ườ ằ ng l c ngày 16/5/-31/8 hàng năm, tăng c thu đ n ban hành l nh c m đánh b t cá t ự ấ ỷ ế ệ ừ ng tàu Ng Chính xu ng Bi n Đông, đ y m nh thăm dò d u khí, quy ho ch 180 l ượ ẩ ố ự m d u khí ướ ỏ ầ án d u khí đang ho t đ ng h p pháp trên th m l c đ a các n ợ ầ ng không, đ ườ ạ c ngoài ph i rút kh i các d ỏ ả c ven bi n khác. ể ướ ạ ộ ụ ị ề

ố ả ế ủ ấ ở ả ể ọ ả ự ứ ễ ề ể ớ ả ươ ủ ố ể ỹ ớ ướ ự ẩ ươ ằ ng án đánh chi m Tr c gi ng, ph n đ i m i s qu c t ươ ế ấ ả ố ơ ở ế ượ ể ấ ng phong cho Trung Qu c tr ầ ụ ộ ề ế ị ng b i hàng hoá Trung Qu c. H i quân Trung Qu c ch c th ng tuy n đ o phòng ng th nh t ươ Thái Bình D ng ả (Bi n Hoàng H i, Đông H i và Bi n Đông), ng o ngh đòi phân chia quy n ki m soát ạ ỷ Thái Bình D ng v i H i quân M . Chi phí qu c phòng c a Trung Qu c đã tăng 78 t ố c. Các nhà quân s hăng hái chu n b các US$ trong năm 2010 t c 7,8% so v i năm tr ị ứ ẳ ng Sa b ng vũ l c trong khi các nhà ngo i giao kh ng ph ườ ạ ự ế ọ ự ố ế i quy t trên c s song ph đ nh tranh ch p ch đ ả ỉ ượ ị c m t hoá v n đ Bi n Đông, nh m dành th th ộ ằ ề ướ ố ị ả có ph n b nh ASEAN y u kém v quân s , th đ ng trong chính tr và kinh t ự ế h ố ưở ở

ầ

thành m t ph n trong cái g i là ầ ộ ọ tin không có đ i th đã làm Trung Qu c l n đ u tiên, trong tháng 4/2010, tuyên ố ầ ở c nào can thi p vào vùng Nam H i, t c Bi n Đông, b i ệ ể ả ứ ủ "quy n l ề ề ợ ố ươ ng ng b trong vi c đòi ch quy n, t i c t lõi v ch ề ủ ượ ủ ệ ộ nh Đài Loan và Tây T ng. S t ố ủ ự ự b không cho phép b t c n ấ ứ ướ ố vì vùng bi n này đã tr ở ể quy nề " c a Trung Qu c, nghĩa là không nh ố t ự ư ạ

S tr l i c a M và s cân b ng ự ở ạ ủ ằ ở ự ỹ khu v c ự

ắ ủ ứ ể ố c có tranh c khác trên ướ ướ ự ẫ ỹ ớ ng xuyên v n chuy n hàng hoá qua l ộ ứ ủ ề i, có tàu bè th Thái đ c ng r n c a Trung Qu c trên bi n Đông đã thách th c các n ch p ch quy n trong khu v c cũng gây ra mâu thu n v i M và các n ấ th gi ế ớ ườ i trên bi n Đông. ể ể ậ ạ

t c a B c Kinh d ắ ư ế ả ố ạ ộ ướ Đ i Tây D ng sang Thái Bình D ng. B t đ u t ừ ạ ờ ổ ươ ắ ầ ừ ể ộ ề ớ ể ả ữ i quy t đ nh vi c tàu sân bay ệ ng nh đem đ n m t k t qu không mong ộ ế c c a chính ph Hoa Kỳ chuy n tr ng ọ ủ các v đ ng đ v quy n ề ụ ụ Impeccable và John McCain's v i các tàu USS Nimitz tham d t p tr n M - ỹ ố ớ ế ị ự ậ ậ Các ho t đ ng quy t li ườ ế ệ ủ mu n. D i th i T ng th ng Obama, chi n l ế ượ ủ ố tâm t ươ do hàng h i trong Bi n Đông gi a tàu t ự chi n Trung Qu c t ế Hàn trong bi n Nh t B n. ể ậ ả

c thân thi n và h p tác (TAC) v i ASEAN, Ngo i tr ớ ộ ợ ệ ướ

ỹ ả ạ ử ụ ự ặ ễ ố ấ ạ ấ ợ

"T t c các n i ích ấ ả ự ở ng ạ ưở M t năm sau khi ký Hi p ệ i Hà N i Hilary Clinton trên di n đàn an ninh khu v c ASEAN (ARF) tháng 7/2010 t ộ ạ ự ấ tuyên b ố "M ph n đ i b t kỳ s s d ng vũ l c ho c đe do s d ng vũ l c c a b t ự ủ ự ử ụ kỳ bên nào". Bà nh n m nh M cũng nh các qu c gia khác có l i ích qu c gia trong ố ư ỹ ố do ti p c n các vùng bi n chung ng hàng h i, quy n t do thông th vi c đ m b o t ể ả ươ ề ự ế ậ ả ự ệ ả ẳ Bi n Đông. Ngo i tr c a châu Á và s tôn tr ng lu t pháp qu c t ng M kh ng ố ế ở ọ ỹ ạ ưở ể ậ ự ủ vùng bi n chung c trong khu v c đ u có th chia s l đ nh. ể ẻ ợ ể ề ướ ị này".

ỹ ự ữ

ề ố ể ố ả ế ng M đã tr c ti p Tuyên b c a Ngo i tr ạ ưở ố ủ ng ch U c a Trung bác b yêu sách đ ủ ỏ ườ ạ ưở M ,ỹ ng Bi n Đông. Theo Ngo i tr Qu c ố ở ể các tuyên b quy n tài phán đ i v i vùng ớ ố c tách b ch bi n trên Bi n Đông ph i đ ạ ể ả ượ kh i các tuyên b ch quy n đ i v i các ớ ề ố ủ ỏ "ph i phù h p v i đ o, qu n đ o. Chúng ớ ầ ợ ả ả c LHQ v lu t Bi n năm 1982". công ể ề ậ ướ

ủ ể

ứ ề ỗ ợ ấ ẵ ế M "ỹ không đ ng v bên nào trong tranh ề ", nh ngư ch p ch quy n trên bi n Đông "s n sàng h tr các sáng ki n và bi n pháp ệ xây d ng lòng tin phù h p v i DOC". ợ ớ ự

ọ ủ ấ

nh Lê Anh Dũng

Ả

ỏ ng đ i Di n đàn ARF đã bày t ươ i quy t tranh ch p ả H ng ng l ưở ứ n ướ t ưở ấ ộ ơ ế ắ ể i kêu g i c a M , ít nh t 12/27 ỹ ờ tin c có m t t ễ ặ ạ ể ng c n ph i có m t c ch đa ph ả ầ ấ Bi n Đông, b t ch p quan đi m c a B c Kinh m i tranh ch p ọ ng, không có s tham gia i quy t trên c s song ph ế ể ủ ươ ể ả ấ ế ơ ở ự . gi ấ ở ể trong Bi n Đông ch có th gi ỉ c a c ng đ ng qu c t ố ế ồ ủ ộ

ng ASEAN l n th 43 t ạ ầ ộ ng t H i ngh ngo i tr ứ ị nh n m nh t m quan tr ng c a DOC và mong mu n cùng v i Trung Qu c h ạ i Hà N i tháng 7/2010 cũng ra Thông cáo ớ i ạ ưở ầ ố ướ ộ ấ ủ ọ ố ớ

ậ ả ệ ử ữ ộ ộ ộ ậ ứ ố ộ ể ầ ạ ấ ạ ự ư ể ọ c qui đ nh trong các nguyên t c đã đ ." ầ vi c th o lu n m t b lu t ng x mang tính ràng bu c gi a các bên (COC). L n đ u ầ ướ ự tiên sau Tuyên b ASEAN 1992, ASEAN đã th hi n m t quan đi m chung tr c s ể ệ ủ c ASEAN ự . Các n "nh n m nh t m quan tr ng c a đe do an ninh trong khu v c ọ ướ do hàng không bên trên Bi n Đông nh đã do hàng h i và t vi c các bên tôn tr ng t ự ả ệ c th a nh n c a lu t pháp qu c t đ ượ ắ ị ượ ậ ủ ố ế ừ ậ

ị ố ủ ạ ưở ứ ề ể ầ ự ố ỹ ố ợ ủ ỹ ẵ ư ớ ớ ớ ợ ng ASEAN l n th 43 v v n đ Bi n Đông góp ề ấ ữ i khu v c này. M mong mu n tìm thêm nh ng i cho M quay tr l ở ạ ỹ c m i nh Indonesia trong ph i h p ch ng kh ng b . M s n sàng ư ố ố tộ c này.quan tr ng nh "m ướ ọ i châu Á -Thái Bình D ng, ng s hi n di n c a M t ươ ỹ ạ t Nam, xem n ệ ủ ệ ự ệ ườ t là Đông Nam Á ". Tuyên b c a H i ngh ngo i tr ộ ph n t o thu n l ậ ợ ầ ạ đ i tác chi n l ế ượ ố ti n lên giai đo n h p tác m i v i Vi ạ ế ph n trong chính sách tăng c ầ đ c bi ặ ệ

ố ủ ề ầ ỹ ươ gìn an ữ ủ ấ ể ằ i quy t ch trên c s can ơ ở ế ể ả ể ể ỉ c Đông Á và Đông Nam Á c n đ n vai trò đi u ph i c a M trong gi Các n ế ướ ninh Bi n Đông và Thái Bình D ng. Song ASEAN cũng hi u r ng tranh ch p ch ể quy n đ o và các vùng bi n trong Bi n Đông không th gi ề ả bên ngoài. thi p t ệ ừ

ộ ệ ề ả ế ề ậ ủ c l ồ ườ ố ế ủ ể

ế ượ ề ợ ặ ự ủ ặ ụ ị ề ể ế ệ ể ệ ỹ ẽ ờ ớ ổ t Nam và Malaysia n p báo cáo riêng và báo cáo chung v ranh gi i ớ Ti p sau vi c Vi ệ i đ n l t Indonesia ra Công hàm k t ế th m l c đ a ngoài 200 h i lý, ngày 8/7/2010 l ạ ế ượ ụ ị i Bi n Đông hoàn toàn không có căn c ứ ng ch U c a Trung Qu c t lu n b n đ đ ể ố ạ ữ ả i v i các quy đ nh c a Công c lu t bi n 1982. Các pháp lý qu c t và đi ng ị ướ ậ ượ ạ ớ i đ n , ho c không có đ i s ng kinh t riêng, đ o đá không thích h p cho con ng ườ ế ở ờ ố ả và th m l c đ a. ASEAN đã th hi n đ c vai không th có vùng đ c quy n kinh t ề ế ộ trò g n k t khu v c c a mình trong vi c t o đi u ki n đ Nga và M tham gia H i ể ắ ệ ạ ngh C p cao Đông Á (EAS) trong th i gian t i và T ng th ng Obama s tham gia EAS ố ị ấ năm 2011 t i Indonesia. ạ

t nhiên các ho t đ ng gây căng th ng c a Trung Qu c t ộ ẽ ự ạ ộ i c a th gi i Hoàng H i và Bi n ể ả ế ố ạ ằ ế ớ ụ ạ M t l Đông đang làm ph n còn l đ c quy n, vì s t ề ộ ầ do hàng h i, hàng không, n đ nh và hoà bình c a khu v c. ự ự ủ ẳ i g n nhau nh m m c tiêu h n ch i xích l ạ ầ ủ ị ổ ạ ủ ả ự

ị ộ ầ ệ ủ ộ ấ ứ ạ ầ ể ở ố ủ ỏ ầ ượ ộ i Hà N i r t rõ ràng: ứ i pháp cho tranh ch p Bi n Đông đã tr thành m i quan ấ n lên đóng m t vai trò trung tâm trong ươ ng h p lý mà m c tiêu là duy trì ụ ế ả ươ ế ợ Thông đi p c a H i ngh AMM l n th 43 và ARF l n th 17 t Bi n Đông là c a chung. Gi ả ể t ra kh i t m khu v c. ASEAN đang v tâm v ự đi u hành m t c ch gi i quy t tranh ch p đa ph ề DOC, ti n t ộ ơ ấ i thông qua COC cho khu v c. ế ớ ự

ượ ấ ề ự ờ ầ ự ế ổ ị c có quy n l Kho ng tr ng quy n l c sau th i Chi n tranh L nh có đ ả quy n l ề ợ ả ả vào n l c c a ASEAN và các n ỗ ự ủ c l p đ y, t o s cân b ng ằ ạ ố ạ ự ộ ấ ớ i b o đ m hoà bình, an ninh, n đ nh, h p tác trong khu v c ph thu c r t l n ợ ụ i trên Bi n Đông. ể ề ợ ướ