1. PH N M ĐUẦ Ở Ầ
1. 1. LÍ DO CH N SÁNG KI N: Ọ Ế
Chung ta đa biêt, muc t iêu c a Giáo d c hi n nay là giúp h c sinh (HS)ủ ụ ệ ọ
phat triên toan diên, đúng đn và lâu dài v ca bôn linh v c: đc – tri – thê – ắ ề ư ư
mi và các kĩ năng c b n đơ ả ể cac em co nh ng phâm chât cân thiêt cua ng i ư ươ
lao đông m i. Mu n th c hi n t t m c tiêu giáo d c trên thì m t trong nh ng ơ ố ự ệ ố ụ ụ ộ ữ
yêu c u đt ra là ph i đi m i ph ng pháp d y h c đ h c sinh t giác chầ ặ ả ổ ớ ươ ạ ọ ể ọ ự ủ
đng tìm tòi, phát hi n và gi i quy t nhi m v , có ý th c v n d ng linh ho t,ộ ệ ả ế ệ ụ ứ ậ ụ ạ
sáng t o các ki n th c đã h c trong h c t p và th c ti n. ạ ế ứ ọ ọ ậ ự ễ
Môn toan ti u h c bên canh muc tiêu trang bi kiên th c toan hoc con ơ ể ọ ư
co nhiêm vu hinh thanh cho cac em năng l c toan hoc. D y gi i toán là quá ư ạ ả
trình rèn luy n ph ng pháp t duy, suy nghĩ, ph ng pháp tìm tòi và v nệ ươ ư ươ ậ
d ng ki n th c vào th c t . Gi i toán là hình th c đ c ng c , kh c sâu ki nụ ế ứ ự ế ả ứ ể ủ ố ắ ế
th c, rèn luy n đc nh ng kĩ năng c b n trong môn toán. Mu n v y, giaoứ ệ ượ ữ ơ ả ố ậ
viên(GV) c n ch cho HS cách h c, bi t cách suy lu n, bi t tìm l i nh ngầ ỉ ọ ế ậ ế ạ ữ
đi u đã h c, bi t cách tìm tòi đ phát hi n ki n th c m i. HS c n đc rènề ọ ế ể ệ ế ứ ớ ầ ượ
luy n các thao tác t duy nh phân tích, t ng h p, cá bi t hóa, khái quát hóa,ệ ư ư ổ ợ ệ
t ng t , quy l v quen,…Trong khi h c Toán, h c sinh có th m c nhi uươ ự ạ ề ọ ọ ể ắ ề
ki u sai l m nhi u m i đ khác nhau. Có khi là nh ng sai l m v m t tínhể ầ ở ề ớ ộ ữ ầ ề ặ
toán, có khi là nh ng sai l m v m t suy lu n, sai l m do h ng ki n th c, hayữ ầ ề ặ ậ ầ ỏ ế ứ
áp d ng nh ng công th c, quy t c Toán h c vô căn c ,…dân đên kêt qua hoc ụ ữ ứ ắ ọ ứ
tâp cua cac em không nh mong đi. Đó chính là lí do tôi ch n đ tài: “ ư ơ ọ ề M tộ
s bi n pháp nh m h n ch và s a ch a nh ng sai l m c a h c sinh l pố ệ ằ ạ ế ử ữ ữ ầ ủ ọ ớ
5 khi gi i toán có l i văn.ả ờ ” đ nghiên c u và áp d ng cho b n thân nh mể ứ ụ ả ằ
nâng cao ch t l ng gi i toán cho HS.ấ ượ ả
1.2. PH M VI VÀ NH NG ĐI M M I C A SÁNG KI N.Ạ Ữ Ể Ớ Ủ Ế
1.2.1. Đi m m i c a sáng ki n kinh nghi m ể ớ ủ ế ệ
Sáng ki n đãế đánh giá đúng th c tr ng, phân tích đc nguyên nhânự ạ ượ c aủ
các sai l m khi gi i toán có l i văn mà HSầ ả ờ th ng g p trong ch ng trình toánườ ặ ươ
5. Trong m i sai l m, sáng ki n cũng đã đ xu t bi n pháp kh c ph c nh mỗ ầ ế ề ấ ệ ắ ụ ằ
giúp cho HS s a ch a các sai l m đó khi gi i toán có l i văn.ử ữ ầ ả ờ
1
1.2.2. Ph m vi áp d ng c a sáng ki n:ạ ụ ủ ế
Sáng ki n đc áp d ng trong công tác gi ng d y môn Toán cho h cế ượ ụ ả ạ ọ
sinh l p 5ớ mà tôi đang gi ng d y nói riêng và l p 5 tr ng tôi nói chung.ả ạ ớ ở ườ
2. PH N N I DUNGẦ Ộ
2.1. TH C TR NG C A VIÊC HOC SINH L P 5 GIAI TOAN Ự Ạ Ủ Ơ Ơ
TR NG TÔI CÔNG TÁCƯỜ
2.1.1.Vê phia hoc sinh
Qua th c t nhi u năm gi ng d y l p 5 tôi nh n th y r ng có r t nhi uự ế ề ả ạ ớ ậ ấ ằ ấ ề
HS yêu thích môn Toán. Tuy v y khi g p nh ng bài toán có l i văn đc bi t làậ ặ ữ ờ ặ ệ
nh ng bài toán h p, h c sinh th ng g p nhi u khó khăn. Nhi u em loayữ ợ ọ ườ ặ ề ề
hoay không bi t b t đu t đâu, ho c có th tìm đc cách gi i r i nh ngế ắ ầ ừ ặ ể ượ ả ồ ư
trình bày còn l n x n, thi u khoa h c. Cá bi t nhi u em còn gi i sai bài toánộ ộ ế ọ ệ ề ả
vì n ng sai l m trong suy nghĩ, trong tính toán,...Nhi u sai l m xu t hi n cóữ ầ ề ầ ấ ệ
th ch do HS ch a c n th n, nh ng đi đa s là do các em ch a n m ch cể ỉ ư ẩ ậ ư ạ ố ư ắ ắ
ki n th c c b n, kĩ năng v n d ng ki n th c c th vào t ng bài toán riêngế ứ ơ ả ậ ụ ế ứ ụ ể ừ
l còn h n ch . N u đc nh c nh k p th i k t h p v i vi c bi t cách kh cẻ ạ ế ế ượ ắ ở ị ờ ế ợ ớ ệ ế ắ
ph c nh ng sai l m trong gi i toán, HS s gi i toán chính xác, s yêu thích vàụ ữ ầ ả ẽ ả ẽ
hăng say h c toán.ọ
C th , ch t l ng ki m tra kĩ năng gi i toán l p tôi đu năm nh sauụ ể ấ ượ ể ả ở ớ ầ ư
(quy thang điêm 2/10)
Bang 1
SL/đi mể
1,8
2,0 1,4
d iươ
1,8
1,0
d iươ
1,4
D i 1,0ướ
SL TL SL TL SL TL SL TL
24 5 20,8% 8 33,3% 7 29,2% 4 16,7%
Qua kh o sát ch t l ng đu năm h c HS l p 5 mà tôi đang d y, tôiả ấ ượ ầ ọ ở ớ ạ
nh n th y HS th ng g p nh ng sai l m khi gi i toán có l i văn do nh ngậ ấ ườ ặ ữ ầ ả ờ ữ
nguyên nhân sau:
1. Không hi u khái ni m, kí hi u toán h cể ệ ệ ọ
2
2. Không n m v ng quy t c, công th c, tính ch t toán h c.ắ ữ ắ ứ ấ ọ
3. Không logic trong suy lu n.ậ
4. Không n m v ng các ph ng pháp gi i các bài toán đi n hìnhắ ữ ươ ả ể
5. Không th y đc m i quan h gi a các y u t toán h c.ấ ượ ố ệ ữ ế ố ọ
6. Tính toán nh m l n, không c n th n trong làm bài.ầ ẫ ẩ ậ
7. Di n đat, trình bày l i bài gi i còn h n ch .ễ ờ ả ạ ế
2.1.2. Vê phia giao viên
Giao viên nhiêt tinh, co năng l c, tâm huyêt v i viêc day hoc, yêu nghê, chu ư ơ
đông đôi m i ph ng phap day hoc tich c c phat huy đc s c sang tao cua ơ ươ ư ươ ư
HS. Nh ng đâu đo môt sô GV con thiêu hut kinh nghiêm trong vi c phat hiên ư ệ
cac sai lâm tim nguyên nhân sai lâm va đa ra cac biên phap đê s a ch a cac ư ư ư
sai lâm cho HS đăc biêt la trong giai toan co l i văn. ơ
2.2. M T S SAI L M PH BI N C A H C SINH L P 5 KHIỘ Ố Ầ Ổ Ế Ủ Ọ Ớ
GI I TOÁN CÓ L I VĂNẢ Ờ
2.2.1. Toán v quan h t lề ệ ỉ ệ
HS nh m l n gi a hai d ng quan h t l .ầ ẫ ữ ạ ệ ỉ ệ
*D ng 1: N u đi l ng này tăng (gi m) bao nhiêu l n thì đi l ng kia cũngạ ế ạ ượ ả ầ ạ ượ
tăng (gi m) b y nhiêu l n.ả ấ ầ
*D ng 2: N u đi l ng này tăng (gi m) bao nhiêu l n thì đi l ng kia l iạ ế ạ ượ ả ầ ạ ượ ạ
giam (tăng) b y nhiêu l n. ấ ầ
Ví d 1: 12 ng i làm xong công vi c ph i h t 6 ngày. Nay mu n làmụ ườ ệ ả ế ố
xong công vi c đó trong 3 ngày thì c n bao nhiêu ng i?ệ ầ ườ
H c sinh gi i: 6 ngày g p 3 ngày s l n là:ọ ả ấ ố ầ
6 : 3 = 2 (l n)ầ
Mu n làm xong công vi c đó trong 3 ngày thì c n s ng i là:ố ệ ầ ố ườ
12: 2 = 6 (ng i)ườ
Đáp s : 6 ng iố ườ
3
-HS đã nh m l n d ng toán t l (2) sang d ng toán t l (1): S ngàyầ ẫ ạ ỉ ệ ạ ỉ ệ ố
gi m đi 2 l n thì s ng i cũng gi m đi 2 l n.ả ầ ố ườ ả ầ
-GV h ng d n HS: GV c n l u ý HS vê m i quan h gi a 2 đi l ngướ ẫ ầ ư ố ệ ữ ạ ượ
trên. GV có th l y m t s ví d t ng t nh trên nh ng g n gũi v i các emể ấ ộ ố ụ ươ ự ư ư ầ ớ
h n đ các em n m ch c r ng: Khi làm chung m t công vi c nào đó (kh iơ ể ắ ắ ằ ộ ệ ố
l ng công vi c không thay đi), n u s ng i làm tăng lên hay gi m đi baoượ ệ ổ ế ố ườ ả
nhiêu thì s ngày l i gi m đi hay tăng lên b y nhiêu. Nh v y v i bài toánố ạ ả ấ ư ậ ớ
trên ta c n s a l i b c tính 2 nh sau: ầ ử ạ ướ ư
6 ngày g p 3 ngày s l n là:ấ ố ầ
6 : 3 = 2 (l n)ầ
Mu n làm xong công vi c đó trong 3 ngày thì c n s ng i là:ố ệ ầ ố ườ
12 x 2 = 24(ng i)ườ
Đáp s : 24 ng iố ườ
2.2.2. Toán v đi l ng t s ph n trămề ạ ượ ỉ ố ầ
Sai l m ph bi n c a HS khi gi i các d ng toán trên là:ầ ổ ế ủ ả ạ
*Lúng túng ch n đi l ng làm đn v quy c (100%)ọ ạ ượ ơ ị ướ
*Bi u th sai các đi l ng còn l i sau khi đã ch n đi l ng làm đn v quyể ị ạ ượ ạ ọ ạ ượ ơ ị
c.ướ
* Th c hi n phép toán không cùng đn v đoự ệ ơ ị
VD 1: Môt tô san xuât lam đc 1200 san phâm, trong đo anh Ba lam ươ
đc 126 san phâm. Hoi anh Ba lam đc bao nhiêu phân trăm san phâm ươ ươ
cua tô?(toan 5/trang 79)
HS gi i: ảT s ph n trăm c a sô san phâm anh Ba lam so v i sô san phâm cua ỉ ố ầ ủ ơ
tô la: 1200 : 126 = 9,523
9,523 = 952,3%
- Khi h c v t s ph n trăm, HS th ng m c sai l m khi tìm t s ph nọ ề ỉ ố ầ ườ ắ ầ ỉ ố ầ
trăm c a 2 s b ng cách l y đi l ng th nh t chia cho đi l ng th haiủ ố ằ ấ ạ ượ ứ ấ ạ ượ ứ
4
mà không quan tâm đn quan h t l c a các đi l ng (đi l ng th nh tế ệ ỉ ệ ủ ạ ượ ạ ượ ứ ấ
so v i đi l ng th hai hay đi l ng th hai so v i đi l ng th nh t).ớ ạ ượ ứ ạ ượ ứ ớ ạ ượ ứ ấ
- H ng d n HS kĩ năng l p t s ph n trăm. GV c n kh c sâu cho HSướ ẫ ậ ỉ ố ầ ầ ắ
t s ph n trăm c a hai s th c ch t là t s c a hai s đc vi t d i d ngỉ ố ầ ủ ố ự ấ ỉ ố ủ ố ượ ế ướ ạ
phân s có m u s là 100. T s c a hai s a và b là a : b hay ố ẫ ố ỉ ố ủ ố
b
a
Vì v y mu nậ ố
tìm t s ph n trăm c a hai đi l ng trên, GV c n giúp HS xác đnh t sỉ ố ầ ủ ạ ượ ầ ị ỉ ố
ph n trăm c a hai đi l ng: ầ ủ ạ ượ s san phâm cua anh Ba ố so v i s sô sanớ ố
phâm cua ca tô
Ta có: 126 : 1200
T đó HS s có phép tính thích h p.ừ ẽ ợ
VD 2. Ki m tra s n ph m c a m t x ng may ng i ta nh n th y cóể ả ẩ ủ ộ ưở ườ ậ ấ
732 s n ph m đt chu n, chi m 91,5% t ng s s n ph m. Tính t ng sả ẩ ạ ẩ ế ổ ố ả ẩ ổ ố
s n ph m?ả ẩ
-M t s HS nh m l n d ng toán tìm m t s khi bi t m t ph n trăm c a ộ ố ầ ẫ ạ ộ ố ế ộ ầ ủ
s v iố ớ dang toan tìm m t s ph n trăm c a m t s đó nên có cách gi i sau: ộ ố ầ ủ ộ ố ả
T ng s s n ph m là: 732 : 100 x 91,5 = 669,78(s n ph m)ổ ố ả ẩ ả ẩ
-HS trên đã sai khi ch n đn v quy c 100% là 732 s n ph m ho cọ ơ ị ướ ả ẩ ặ
không nh cách tìm m t s khi bi t m t s ph n trăm c a nó.ớ ộ ố ế ộ ố ầ ủ
H ng d n HS: ướ ẫ Đc kĩ bài toán, lo i b nh ng d u hi u không b nọ ạ ỏ ư ấ ệ ả
ch t (t ng không th t thi t y u), t p trung vào nh ng d u hi u co b n ch tấ ừ ữ ậ ế ế ậ ữ ấ ệ ả ấ
(t ng quan tr ng) c a đ toán (ừ ữ ọ ủ ề có 732 s n ph m đt chu n, chi m 91,5%ả ẩ ạ ẩ ế
t ng s s n ph m),ổ ố ả ẩ sau đó h ng d n HS tóm t t đc bài toán: 91,5%: 732ướ ẫ ắ ượ
s n ph mả ẩ
100%: ? s n ph mả ẩ
- GV g i ý đ HS nh n ra đc bài toán đã cho thu c d ng toán rút vợ ể ậ ượ ộ ạ ề
đn v đ HS th c hi n phép tính cho k t qu đúng:ơ ị ể ự ệ ế ả
T ng s s n ph m là: 732 x 100 : 91,5 = 800(s n ph m) (1)ổ ố ả ẩ ả ẩ
5
