1
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
BẢN MÔ TẢ SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng Sáng kiến huyện Cờ Đỏ
1. Tên sáng kiến: “Một số biện pháp nhằm củng cố và nâng cao chất
lượng dạy học môn Toán cho học sinh lớp 5”.
2. Quyết định công nhận hoặc Giấy chứng nhận sáng kiến của “cơ sở”
nơi sáng kiến được công nhận (số ......... ngày ......... tháng ….... năm ..….…. )
3. Tác giả sáng kiến:
Số
TT
Họ và tên
Ngày tháng
năm sinh
Chức vụ,
đơn vị công tác
Trình độ
chuyên
môn
01
Phạm Ngọc Phương
Tùng
08/01/1972
Giáo viên
Trường TH Trung An 2
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến (nếu có):
5. Thời điểm sáng kiến được áp dụng: Năm học 2022-2023
6. Nội dung sáng kiến:
A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. Đặt vấn đề:
Trong tất cả các môn học ở tiểu học, môn Toán là môn có vị trí rất quan
trọng, nó góp phần trong việc đặt nền móng để hình thành và phát triển nhân
cách học sinh và đây cũng là môn học mà đa số học sinh rất ngán học, vì nó
luôn tuân thủ theo những nguyên tắc, tính chất nên khó tiếp thu hơn những
môn học khác. Ngoài ra học Toán cần phải cẩn thận, chịu khó, tìm tòi sáng tạo,
độc lập suy nghĩ. Do đó việc nâng dần chất lượng trong dạy - học Toán là rất
quan trọng và cần thiết.
II. Lý do chọn đề tài:
Toán là một phân môn rất quan trọng, nó mang một ý nghĩa quyết định
trong việc hình thành kiến thức, kĩ năng cơ bản, phát triển trí tuệ và nhân cách
của học sinh, góp phần giáo dục lí trí và những phẩm chất quan trọng của người
lao động trong xã hội hiện nay, nó còn là môn học rất cần thiết để học các môn
khác. Tuy nhiên kiến thức và kĩ năng làm bài của một số học sinh còn yếu, tính
toán còn chậm hay sai, không thuộc bảng nhân, chia dẫn đến chán học môn
này. Học sinh yếu kém môn Toán chiếm tỉ lệ khá cao so với các môn học
khác. Trước tình hình đó để giúp các em củng cố lại những kiến thức toàn cấp
tiểu học một cách chắc chắn để bước sang cấp Trung học cơ sở không chỉ học
Toán được dễ dàng hơn mà còn say mê học Toán, chính vì vậy tôi chọn viết đề
tài: “Một số biện pháp nhằm củng cố và nâng cao chất lượng dạy học môn
Toán cho học sinh lớp 5.”
2
III. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu:
- Phạm vi: môn Toán lớp 5
- Đối tượng: học sinh lớp 5 trường TH Trung An 2
IV. Mục đích nghiên cứu:
Bổ sung và khai thác sâu nội dung chương trình nhằm giúp học sinh
củng cố kiến thức, rèn kĩ năng để nâng cao chất lượng môn Toán cho học sinh
yếu kém ở cuối bậc tiểu học.
V. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu:
Qua việc vận dụng đề tài này học sinh bước đầu ham thích học Toán và
có chiều hướng tiến bộ đáng kể.
A. PHẦN NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận:
Môn Toán là môn học mà chúng ta cần phải học và vận dụng vào trong
cuộc sống sau này, cho dù làm bất cứ công việc gì cũng có sự tín toán mới đạt
được mục đích và yêu cầu mà mình mong muốn. Học Toán giúp các em từng
bước phát triển năng lực tư duy, rèn luyện phương pháp và kĩ năng suy luận,
khêu gợi khả năng quan sát, phỏng đoán, tìm tòi, rèn phong cách làm việc của
người lao động như cẩn thận, chu đáo, vượt khó, giúp các em luyện tập, củng
cố và vận dụng các kiến thức đã học vào trong thực tiễn. Nội dung của việc giải
Toán có quan hệ hữu cơ với nội dung của số học, số tự nhiên, số thập phân, các
đại lượng cơ bản, các yếu tố đại số và hình học có trong chương trình. Môn
Toán ở tiểu học là một môn học độc lập, chiếm phần lớn thời gian trong
chương trình học của các em. Nó là một môn khoa học nghiên cứu có hệ thống
phù hợp với hoạt động nhận thức tự nhiên của con người. Chính vì vậy nhiệm
vụ đặt ra cho ngành giáo dục và mỗi giáo viên đứng lớp làm thế nào để trang bị
cho các em một hệ thống kiến thức cơ bản, vững chắc nhằm nâng cao chất
lượng tránh để học sinh ngồi nhầm lớp để các em tự tin bước vào thời đại mới,
thời đại công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
II. Thực trạng:
1. Thuận lợi:
- Bản thân tôi đã nhiều năm đứng lớp, tiếp xúc được nhiều đối tượng học
sinh, hiểu và nắm được tâm lí của những học sinh yếu. Đồng thời qua nhiều
năm giảng dạy lớp 5 nên đã tích luỹ được một số kinh nghiệm trong việc
hướng dẫn và giúp đỡ học sinh học tập môn Toán ở tiểu học.
- Bản thân đã nhận thức đúng ý nghĩa, tầm quan trọng của việc học Toán
nên tìm hiểu kĩ mục tiêu, nội dung bài dạy rồi soạn bài, lên lớp truyền đạt đầy
đủ những nội dung mà mục tiêu yêu cầu, kết hợp nhiều phương pháp, hình thức
tổ chức thích hợp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh.
- Trong giảng dạy tôi có mở rộng nội dung bài dạy cho phù hợp với nhiều
đối tượng học sinh, học tập thực hành phù hợp để ôn tập kiến thức và kĩ năng
trong từng giai đoạn học tập của học sinh. Nhìn chung, học sinh có hứng thú
học tập, tất cả đều hiểu bài và làm bài tập tốt, biết cách trình bày bài giảng và
giải đúng kết quả.
3
2. Khó khăn:
Ở một số tiết học, học sinh chưa thật sự hiểu bài, kĩ năng làm bài ở một
số em còn hạn chế, các em còn hiểu bài một cách máy móc; một số em chưa có
thói quen làm việc tự giác, tích cực, độc lập chủ động và sáng tạo; một số em
không thích học môn này nên không chăm chỉ, chỉ học theo kiểu đối phó. Tuy
vậy, trong lớp nếu chúng ta thực hiện những tiết dạy đại trà không thể đáp ứng
được cho từng đối tượng học sinh, nếu chỉ quan tâm đến học sinh yếu kém thì
học sinh khá giỏi dễ chán không phát huy hết khả năng học của các em, bản
thân giáo viên không kịp chương trình. Do đó làm thế nào để nâng cao chất
lượng giảng dạy đó là công việc cần phải làm.
Ngay từ đầu năm học, sau khi nhận lớp và ôn tập, tôi đã tiến hành khảo
sát chất lượng học sinh về môn Toán kết quả cụ thể như sau:
Tổng số học sinh: 30
- Điểm 9-10: 8 HS - 26,7%
- Điểm 7-8: 10 HS - 33,3%
- Điểm 5-6: 7 HS - 23,3%
- Điểm <5: 5 HS - 16,7%
Qua kết quả trên tôi thấy rất lo ngại và suy nghĩ làm thế nào để nâng chất
lượng môn Toán. Từ đó tôi luôn tìm tòi và phân tích sự yếu kém của học sinh
là do nguyên nhân như:
- Có nhiều chỗ hỏng về kiến thức, kĩ năng từ lớp dưới.
- Tiếp thu kiến thức kĩ năng còn chậm.
- Phương pháp học tập chưa tốt, ý thức tự giác chưa cao.
- Năng lực tư duy còn yếu.
- Một số phụ huynh chưa thật sự quan tâm đến việc học tập của con em
mình, còn phó mặc cho giáo viên và nhà trường vì gia đình còn nghèo, phụ
huynh còn phải lo kinh tế gia đình.
III. Các biện pháp tiến hành:
1. Nội dung:
Trong giảng dạy môn Toán, muốn phát huy tính tích cực của học sinh
giáo viên cần tạo điều kịên cho các em tự bộc lộ năng lực nhận thức và hành
động. Trí nhớ của các em chưa bền vững, chỉ dừng lại ở phát triển tư duy cụ thể
còn tư duy trừu tượng, khái quát kém phát triển nhất là ở học sinh chưa đạt
chuẩn về năng lực. Đặc điểm của trẻ ở tiểu học là chóng nhớ nhưng nhanh
quên. Sau khi học bài mới cho các em luyện tập ngay thì các em làm bài được
nhưng chỉ sau một thời gian ngắn kiểm tra lại thì hầu như các em đã quên hoàn
toàn, đặc biệt là những tiết ôn tập, luyện tập cuối năm. Do đó giáo viên cần
phải cho học sinh thường xuyên ôn tập, củng cố và phát triển các nội dung
trọng tâm của môn Toán ở tiểu học để các em nắm vững chắc các kiến thức
mà vận dụng vào thực hành luyện tập và có cơ sở để học tiếp kiến thức mới.
2. Biện pháp:
Trước những thực trạng và nội dung đã nêu trên, bản thân tôi nhận thấy mình
cần phải có những biện pháp cụ thể như sau:
4
2.1. Ngay từ đầu năm học, sau khi khảo sát chất lượng của các em tôi đã
xây dựng nề nếp cơ bản của lớp, phân loại năng lực học tập của từng em để từ
đó chỉ định chỗ ngồi của các em sao cho những học sinh khá giỏi có điều kiện
giúp đỡ các em yếu kém, những em còn yếu và hay lơ là trong học tập thì tôi
xếp ngồi đầu bàn và dồn dần lên trên để hằng ngày tôi tiện theo dõi, uốn nắn
sửa chữa kịp thời. Mỗi buổi học, trước khi vào học khoảng 10 phút các em tự
truy bài lẫn nhau. Từ đó các em dần dần hình thành thói quen và tự quản được
lớp học. Vì thế tôi mất ít thời gian để ôn bài cũ, chỉ nhấn mạnh và bổ sung
những mặt còn hạn chế thiếu sót của các em.
2.2. Để giúp các em học tập tiến bộ tôi thường xuyên theo dõi kết quả
học tập của các em, theo dõi làm bài tập ở lớp, bài tập ở nhà, kết quả các lần
kiểm tra và lập danh sách phân loại học sinh chưa đạt chuẩn về năng lực do
nguyên nhân nào mà dẫn đến chán học. Từ đó tôi nắm được nguyên nhân yếu
kém của từng em mà có phương pháp giảng dạy cho phù hợp với từng đối
tượng học sinh và tôi liền lập kế hoạch, nội dung để phụ đạo các em.
2.3. Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục, phải tâm huyết
với nghề, tận tụy với công việc, yêu thương học sinh, biết động viên khuyến
khích học sinh tham gia học tập, giáo dục, xây dựng được môi trường thân
thiện (lớp học thân thiện, giờ học thân thiện, phòng học thân thiện, giáo viên
thân thiện, bè bạn thân thiện, môn học thân thiện…)
Định hướng về dạy học Toán ở tiểu học là tổ chức các hoạt động Toán
học cho học sinh. Giáo viên là người thiết kế các hoạt động học từ các kiến
thức trong sách giáo khoa. Tổ chức cho học sinh hoạt động trong từng tiết dạy
học toán để học sinh được phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, tìm tòi để
tự hình thành, chiếm lĩnh kiến thức cho mình trong học toán.
2.4. Tuỳ theo nội dung bài học mà tôi có những biện pháp dạy học khác
nhau, tôi dùng phương pháp dạy mở dẫn dắt các em đi từ dễ đến khó, từ không
biết gì, không hiểu gì đến nắm được bài. Đối với học sinh khá giỏi tôi đặt câu
hỏi khó, còn học sinh yếu kém trung bình tôi dành những câu hỏi dễ hơn và
cũng có thể đặt thêm những câu hỏi nhỏ gọn, dễ hiểu để các em dễ trả lời.
Trong từng câu hỏi, từng bài tập tôi có ước lượng rằng em nào sẽ trả lời được.
Sau khi các em trả lời đúng câu hỏi mà tôi đặt ra thì tôi luôn có lời khen hoặc
động viên để các em thích thú và cố gắng hơn. Hằng ngày vào đầu mỗi buổi
học, tôi thường cho các em đọc lại bảng nhân, chia hoặc những công thức, quy
tắc toán học thay cho những bài hát văn nghệ đầu giờ. Trong mỗi bài học, đến
phần củng cố, tôi thường cho các em thi đua với nhau, vừa kiểm tra việc nắm
kiến thức của các em vừa tạo không khí sôi nổi gây hứng thú cho các em học
tập những tiết tiếp theo.
2.5. Trong giờ học tôi tập trung rèn kĩ năng và ôn tập các kiến thức đã học
rồi tổ chức cho các em học cá nhân và học theo nhóm, luôn tạo không khí thoải
mái, tự nhiên, tránh gây căng thẳng và luôn trân trọng những phát hiện, những
ý kiến của các em dù là rất nhỏ để hình thành ở các em niềm tin vào bản thân
mình. Không những thế tôi luôn quan tâm đến mọi đối tượng học sinh, theo
kết quả học tập, theo trình độ nhận thức (nhanh, chậm…), kĩ năng tính toán
5
(nhanh, chính xác…), khả năng diễn đạt (đúng, trôi chảy, lưu loát, chậm…),
trình bày bài giải (gọn gàng, sạch sẽ…), thái độ học tập (chăm chỉ, cẩn thận, tự
tin, tin thần trách nhiệm … ). Đặc biệt luôn quan tâm, giúp đỡ học sinh chưa
đạt chuẩn về năng lực, bồi dưỡng học sinh giỏi, động viên, khuyến khích các
em khi học toán. Chú ý dạy học kĩ năng tính toán và phát triển năng lực tư duy
toán học cho học sinh, phát huy khả năng và sở trường của các em, luôn tạo ra
môi trường học tập tích cực để các em có cơ hội bộc lộ khả năng của cá nhân
và trình bày ý kiến trước tập thể để học hỏi lẫn nhau trong quá trình học tập.
Ngoài ra, trong tiết học tôi luôn phối hợp nhiều phương pháp dạy học một cách
khéo léo sao cho học sinh cảm thấy tiết học vừa vui, vừa nhẹ nhàng, thiết thực
mà hiệu quả cao.
2.6. Dạy học môn toán cần phải gắn với thực tế cuộc sống hằng ngày của
các em, tạo cho các em hứng thú, say mê tìm tòi, sáng tạo khi học toán. Dạy
học toán ở tiểu học cần kết hợp dạy kiến thức toán học với dạy người, vận dụng
nhuần nhuyễn từ trực quan (quan sát), hoạt động ( làm theo, cùng làm) đến
hình thành kiến thức mới, thực hành, áp dụng vào thực thế cuộc sống.
2.7. Học sinh có nhu cầu thường xuyên được ôn tập, củng cố kiến thức.
Chính vì vậy, trước mỗi đợt kiểm tra định kì tôi thường dành một khoảng thời
gian để ôn tập cho các em. Đây là khâu quan trọng không thể thiếu trong quá
trình giảng dạy. Ngoài ra, hàng tháng tôi gửi sổ liên lạc để thông báo tình hình
học tập của các em cho phụ huynh nắm. Đối với những phụ huynh chưa quan
tâm đúng mức tôi liên hệ thường xuyên hơn. Thấy được sự nhiệt tình giảng dạy
của giáo viên nên phụ huynh cũng đã hỗ trợ việc học ở nhà bằng cách kiểm tra
hoặc nhắc nhở việc học bài và làm bài. Vì vậy, sau một thời gian thấy học sinh
có tiến bộ đáng kể.
2.8. Đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học phụ thuộc nhiều vào trực
quan, quan sát và cảm tính, khả năng phân tích, tổng hợp, trừu tượng hoá, khái
quát hoá chưa phát triển mạnh. Bởi vậy, khi làm toán các em dựa rất nhiều vào
các yếu tố bên ngoài chứ chưa biết dựa nhiều vào bản chất bên trong dẫn
đến những sai lầm không đáng có. Sau đây tôi xin nêu một số sai lầm thường
gặp khi làm toán của học sinh lớp 5:
* Sai lầm khi giải các bài toán về tỉ lệ xích
Ví dụ: Một mảnh đất có hình vẽ trên bản đồ tỉ lệ 1:1000 là hình chữ nhật
với chiều dài 5cm, chiều rộng 3cm. Tính diện tích mảnh đất đó với đơn vị đo là
mét vuông?
Nhiều học sinh giải như sau:
Bài giải
Diện tích trên bản đồ là:
5 x 3 = 15 (cm2)
Diện tích trên thực tế là:
15 x 1000 = 15000(cm2)
Đổi 15000cm2 = 1,5 m2
Đáp số: 1,5 m2
Nguyên nhân: Sai lầm trên là học sinh đã nhầm lẫn tỉ lệ của đại lượng