Bước đầu tìm hiểu về bộ sưu tập trống đồng ở bảo tàng Bình Dương

Chia sẻ: Nguyễn Hồ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

72
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bình Dương là một tỉnh nằm ở miền Đông Nam bộ, có diện tích tự nhiên 2.681,01km2. Là vị trí hết sức thuận lợi cho việc sinh sống và lập nghiệp của các cư dân qua các thời kỳ lịch sử.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bước đầu tìm hiểu về bộ sưu tập trống đồng ở bảo tàng Bình Dương

Bước đầu tìm hiểu về bộ sưu tập trống đồng ở bảo tàng Bình Dương Bình Dương là một tỉnh nằm ở miền Đông Nam bộ, có diện tích tự nhiên 2.681,01km2. Là vị trí hết sức thuận lợi cho việc sinh sống và lập nghiệp của các cư dân qua các thời kỳ lịch sử. Những công trình nghiên cứu về văn hóa thời tiền sử ở Bình Dương được giới khoa học biết đến từ cuối thế kỷ thứ XVII đầu thế kỷ XVIII như các học giả người Pháp T.V.Holbe, K.Malleret…Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng thống nhất đất nước (năm 1975). Nền văn hóa cổ tiếp tục được khảo sát, nghiên cứu, điều tra, thám sát và khai
quật trong đó có di tích Bưng Sình – Phú Chánh (Tân Uyên). Qua quá trình khai quật đã thu thập được nhiều bộ sưu tập hiện vật có giá trị cao về giá trị lịch sử, phong phú về chất liệu và loại hình và tiêu biểu nhất là bộ sưu tập Trống đồng Đông Sơn. Trống đồng là loại cổ vật đặc biệt được tìm thấy nhiều nhất ở Việt Nam và ở khu vực Đông Nam châu Á. Đây là loại tư liệu có giá trị đặc trưng trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học. Trống đồng giúp cho chúng ta biết được những thông tin về nền văn hóa, kinh tế, khoa học kỹ thuật của một thời đại lịch sử chưa có văn tự. Trống đồng được tìm thấy ở địa điểm Bừng Sình – Phú Chánh (Tân Uyên) Đã từ lâu, trống đồng đã trở thành đề tài hết sức hấp dẫn, lôi cuốn rất nhiều nhà khoa học quan tâm, nghiên cứu về vấn đề này nhưng cũng có nhiều học giả đưa ra những giả thiết nhưng chưa đủ sức thuyết phục. Chỉ có nhà Bác học F.Heger người Áo đưa ra cách phân loại trống đồng có sức thuyết phục nhất. Ông căn cứ vào hình dáng bên ngoài của trống để làm cơ sở phân loại. Ông chia trống đồng ra làm 4 loại: I, II, III, IV và lấy chữ cái đầu tiên của tên ông mà đặt tên cho trống như: H1, H2, H3, H4 hay còn gọi là trống đồng Heger loại I, II, III, IV. Căn cứ vào cách phân loại này thì bộ sưu tập trống đồng phát hiện được trên địa bàn tỉnh Bình Dương thuộc trống H1. Đặc biệt cho đến nay, bộ sưu tập Trống đồng Đông Sơn ở Bình Dương gồm 6 chiếc nằm ở hai địa danh khác nhau (chiếc thứ nhất thuộc địa danh Bình Phú, có đến 5 chiếc được phát hiện trên cùng một địa điểm thuộc ấp Phú Bưng (Bưng Sình), xã Phú Chánh, huyện Tân Uyên. Trống thứ nhất được phát hiện trên địa bàn tỉnh Bình Dương có tên gọi là Trống đồng Bình Phủ. Nhưng theo “Gia Định Thành Thông Chí” của Trịnh Hoài Đức, thì trong huyện Thuận An thuộc thị trấn Phiên An có hai thôn mang tên Bình Phú: thôn Bình Phú thuộc tổng Bình Cách và thôn Bình Phú thuộc tổng Thuận Đạo. Còn theo địa bạ của Gia Định dưới thời Nguyễn thì có thôn Bình Phú thuộc tổng Thuận Đạo Thượng, huyện
Thuận An, tỉnh Gia Định. Như vậy có tên gọi Trống đồng Bình Phủ là do Pháp phát âm sai biệt về âm tiết, nên từ “Phú” thành “Phủ”. Có lẽ nên gọi Trống đồng Bình Phú thì đúng hơn. Trống đồng Bình Phú được phát hiện vào ngày 27-9-1934 tại địa danh Bình Phú, tỉnh Thủ Dầu Một (nay là tỉnh Bình Dương). Nhưng không có tài liệu nào ghi chép người có công phát hiện và trường hợp phát hiện, cũng như bây giờ trên địa bàn tỉnh Bình Dương không có địa danh Bình Phú. Hiện nay, Trống đồng Bình Phú đang được trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, trống đang được trưng bày tại Bảo tàng Bình Dương là phiên bản phục chế. Trống có kích thước chiều cao 46cm, đường kính mặt 50cm, đường kính đáy 51cm. Trống thứ 2, 3, 4, 5, 6, có tên gọi là Trống đồng Phú Chánh I, II, III, IV, V: Trống đồng Phú Chánh I được phát hiện rất tình cờ vào năm 1995, anh Nguyễn Văn Hùng một người dân ở ấp 6, xã Vĩnh Tân, huyện Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Trong quá trình cuốc đất trồng khoai anh đã phát hiện được chiếc trống thứ nhất cùng với một mảng đáy chum gỗ. Trống Phú Chánh I cao 47,5cm, đường kính mặt 57,5cm, đường kính đáy 56,5cm. Đây là Trống có kích thước lớn nhất trong bộ sưu tập trống ở Bình Dương. Trống được thể hiện qua các phần trang trí như sau: Tâm trống: Trang trí hình ngôi sao nổi 10 cánh, khép trong 2 vòng tròn đều đồng tâm cách nhau 0,6cm; hai vòng tròn đều có đường kính 14cm, giữa các cánh sao có trang trí một hình lông công đơn giản, gồm 12 đường nổi, đỉnh tạo từ hai cung nhỏ đồng tâm và ở góc đỉnh bố trí một vòng tròn chấm giữa. Ngoài tâm trống, mặt trống còn bố trí 7 băng hoa văn, trong đó ngoài băng 4 với hình 4 con chim đang bay ngược chiều kim đồng hồ, chim có kích thước từ mỏ đến đuôi dài 15cm, chiều rộng của băng này 3,7cm. Sáu băng còn lại cách đều nhau với chiều rộng 1,4cm, hai chỉ nổi cách nhau 0,5cm với motype nối tiếp nhau như: Băng 1: hình chữ N gãy nối nhau; Băng 2 và 6: những vòng tròn chấm giữa; Băng 3, 5, 7: hoa văn trang trí là những đoạn thẳng song song, cách đều nhau hình
răng lược; băng giáp với vành trống rộng 3,2cm không tráng trí hoa văn. Tang trống: Trang trí theo trật tự và kích thước của mặt trống gồm hai băng tròn đều chấm giữa và hoa văn kiểu răng lược cách đều nhau gồm chỉ nổi cách nhau 0,5cm, khống chế băng hoa văn có chiều rộng 1,4cm. Lưng trống: Thẳng hơn chỏi được trang trí 8 băng hoa văn theo trục dọc của trống. Hoa văn trang trí là những hình vạch chéo song song và cách đều theo chiều thẳng đứng, đối xứng nhau. Chiều rộng mỗi ô 0,5cm. Phần dưới lưng trống là hai băng vòng tròn chấm giữa rộng 1,2cm, khép lại bởi 2 chỉ nối song song cách đều nhau 0,5cm. Cuối cùng là băng hình răng lược có cùng kích thước với các băng trên. Trống có cặp quai kép có chiều rộng 3,5cm trang trí hoa văn thừng tết trên mặt. Nhìn chung, bộ sưu tập trống đồng Bình Dương có cùng một motype trang trí tương đối giống nhau về hình thức và kiểu dáng, chỉ khác nhau ở kích thước lớn – nhỏ mà thôi. Đến năm 1998 một người đi rà sắt phát hiện được chiếc trống đồng Phú Chánh II, có kích thước cao 40cm, đường kính mặt 47,5cm, đường kính đáy 44cm. Cuối năm 1999, cũng do người đi rà sắt phát hiện trống Phú Chánh III, có kích thước cao 21,5cm, đường kính mặt 37,5cm, đường kính đáy 36cm. Năm 2000, do người đi rà sắt phát hiện trống Phú Chánh IV, có kích thước cao 40cm, đường kính mặt 47,2cm, đường kính đáy 47cm. Năm 2006, phát hiện được thêm chiếc trống Phú Chánh V, có kích thước cao 43cm, đường kính mặt 50cm, đường kính đáy 51cm.
Căn cứ vào chi tiết loại hình, hoa văn trang trí và kỹ thuật chế tạo, bộ sưu tập trống đồng phát hiện được trên địa bàn tỉnh Bình Dương đều thuộc Trống đồng Đông Sơn, tiêu biểu cho sự chuyển hóa của nghệ thuật trống đồng Đông Sơn – Việt cổ sang những kiểu trống đồng muộn hơn về sau. Những trống đồng này đều thuộc nhóm trống đồng Việt cổ được phát hiện nhiều ở vùng Thanh Hóa, Hà Nam, Nghệ An và ở Bình Định. Có niên đại cách ngày nay khoảng 2200 – 2000 năm. Trống đồng Bình Phú và Phú Chánh có cùng chung đặc điểm của sưu tập Trống đồng Đông Sơn phát hiện ở Đông Nam bộ và cực Nam Trung bộ, với cỡ dáng thấp do phần tang co giảm, hoa văn hình học bình dị kiểu răng lược và vòng tròn chấm nổi hoặc tạo hình lông công đơn giản hay cụm hình chữ V ngược lòng nhau, vành hoa văn có 4 con chim hoặc 6 con chim có mào, mỏ và đuôi dài, bay ngược chiều kim đồng hồ (chim lạc). Ở tâm thường đúc nổi hình ngôi sao (hình mặt trời) 8 cánh hoặc 10 cánh, các trống này có 2 đôi quai kép, mặt không chờm hẳn ra khỏi vành tang và trên mặt hoàn toàn không có phối trí tượng cóc. Qua việc phát hiện được bộ sưu tập trống đồng này giúp chúng ta thấy được trình độ đúc luyện thủ công của người xưa đạt đến mức điêu luyện, những kỹ thuật chạm khắc trên mặt trống được tạo nên từ những đôi bàn tay tài hoa khéo léo của các nghệ nhân đúc luyện đồng thau thời bấy giờ. Những khám phá mới về bộ sưu tập trống đồng đã góp phần bổ sung thêm nguồn tư liệu về tín ngưỡng, tôn giáo, của cư dân bản địa vùng lưu vực sông Đồng Nai từ thời xa xưa. Trống đồng được xem như là bảo vật tượng trưng cho quyền uy của một cộng đồng tộc người, để đánh dấu bước phát triển trên lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội. Trước đây đàn đá được người dân sử dụng với chức năng là một nhạc khí, được dùng trong sinh hoạt văn hóa cổ truyền, ở các buổi tế lễ, các đêm hội đông vui… thì ngày nay, với việc phát hiện được các trống đồng, ngoài ý nghĩa tượng trưng cho uy quyền, trống đồng còn có chức năng là một nhạc khí, cũng như đàn đá để sử dụng trong các buổi tế lễ của cư dân
tiền sử Bình Dương. Trống đồng là một nhạc khí nhưng nhạc khí đó không phải ai cũng có. Theo sách Trống đồng là Quốc bảo Việt Nam của Nguyễn Duy Hinh: “Một cái trống đồng có tiếng vang dội hùng tráng là loại tốt nhất, có giá trị trao đổi phải trên 1.000 con trâu, loại kém hơn có thể đổi từ 700 – 800 con trâu hoặc con bò. Ai có được hai đến ba cái trống có thể lên hiệu xưng vương”. Điều này nói lên sức sống mãnh liệt của trống đồng, một biểu tượng thiêng liêng của cộng đồng người Việt cổ. Trống đồng là biểu tượng của nền văn minh Việt cổ và là niềm tự hào của dân tộc trong tiến trình lịch sử. Bộ sưu tập trống đồng phát hiện ở Bình Dương phản ánh một quá trình giao lưu văn hóa hoặc trao đổi thương mại của những cộng đồng người lúc bấy giờ, góp phần vào việc nghiên cứu đời sống văn hóa tinh thần của cộng đồng cư dân sinh sống trên vùng đất Bình Dương hơn 1.000 năm về trước. Với việc phát hiện được những chiếc trống đồng này, Bình Dương là tỉnh có số lượng trống đồng nhiều nhất ở khu vực Nam bộ. Hy vọng trong tương lai khi lật giở những trang sử từ lòng đất Bình Dương sẽ có nhiều tư liệu chứng minh cho sự tồn tại và phát triển của trống đồng cũng như những cư dân cư trú trên vùng đất Bình Dương nói riêng và Nam bộ nói chung.