Các mức độ độc lập của Ngân hàng trung ương trong nền kinh tế hiện đại

ng trong n n kinh t

ề

ế

ươ

ứ ộ ộ ậ ủ

ng trên th gi ế ủ ế ớ ươ ị qu c gia thông qua các công c và gi ứ ệ ề ả ố ụ ề ự ậ ệ ị ệ ố ươ ự ủ ổ ậ ụ ứ

các n ố ả ệ ạ ụ ấ ở ề ổ ị ạ ng kinh t ỗ ươ ủ ố

Các m c đ đ c l p c a Ngân hàng trung hi n đ i ệ ạ ệ i là ch u trách nhi m Ngày nay, s m nh c a h u h t các Ngân hàng trung ầ ằ i pháp nh m xây d ng và đi u hành chính sách ti n t ụ ự ề ệ ệ đ t t i các m c tiêu chính sách đã đ ra; ch u trách nhi m v s v n hành trôi ch y c a h ủ ả ề ạ ớ i cho ng là ng th ng thanh toán và s bình n c a h th ng tài chính và Ngân hàng trung ườ ố ấ ủ vay c u cánh cu i cùng. Vì v y, m c tiêu ho t đ ng đ u tiên và cũng là quan tr ng nh t c a ọ ố ạ ộ ầ . M c tiêu cu i cùng c a chính sách Ngân hàng trung ng là m c tiêu c a chính sách ti n t ươ ủ ụ ủ ề ệ ẩ , t o ti n đ thúc đ y h u nh th ng nh t ti n t c đó là n đ nh giá tr đ ng b n t ề ị ồ ư ố ề ệ ầ ướ và t o công ăn vi c làm. Ngoài các m c tiêu vĩ mô này, tuỳ thu c vào tăng tr ộ ụ ế ưở ệ tr ng thái c a m i qu c gia trong t ng th i kỳ, các Ngân hàng trung ể ự ng còn có th l a ừ ch n cho mình thêm m t s m c tiêu c th khác.

ờ ụ ể ộ ố ụ ạ ọ

ng phát huy m nh m vai, trò, nhi m v c a mình, trên th gi ạ ể ế ớ ng đang đ ạ ệ ượ ẽ ươ ụ ủ ử ụ ươ ụ ự c đó nh th ch kinh t ộ ố ở i hi n ệ c s d ng nh ng không có m t ộ ư c. Vi c không có ọ ướ ệ c ch u s chi ng c a m t n ị ộ ướ ử ị ư ể ướ ị ưở ạ này ậ

ạ ợ c. Căn c vào m c tiêu chính sách ti n t ở t l p m t mô hình sao cho phù h p nh t v i giai đo n tr ế ậ ể ự ế ượ ứ ộ ậ ủ ứ ự ướ ng lai có th d ki n đ ụ ng, có th chia mô hình Ngân hàng trung ươ ể i các Ngân hàng Trung ng trên th gi c áp d ng t i hi n nay: Đ Ngân hàng trung ươ nay có nhi u lo i mô hình Ngân hàng trung ề ng lý t mô hình Ngân hàng trung m t mô hình lý t ấ ph i b i hàng lo t các nhân t ố các n mà các nhân t ướ ố là các n c hãy thi ộ nh t ư ươ trung ươ đ ượ ng nào áp d ng chung cho m i n ưở ng là do c u trúc c a Ngân hàng trung ủ ươ ủ thu c n , chính tr , l ch s , văn hoá, ế ế ộ ọ c khác nhau là không th gi ng nhau. Vì v y, đi u quan tr ng ề ể ố c m t cũng ướ ắ ấ ớ c a Ngân hàng ề ệ ủ ch ng theo 4 m c đ / ki u đ c l p/ t ể ộ ế ớ ươ ụ ệ ạ

t l p m c tiêu": Trong mô hình này, Ngân hàng trung ệ ế ậ ộ ậ và ch đ t "Đ c l p trong vi c thi ế ị giá n u nh nó không đ ư ộ ậ ế ộ ỷ ươ ượ ẩ ệ ề ụ ụ ế ng th m quy n đ ụ ủ ế ng có th có đ ố ươ ấ ệ ố M t là, ng có ụ ộ ươ trách nhi m quy t đ nh chính sách ti n t ả ổ c th n i. ề ệ ượ Đ c l p v m c tiêu là trao cho Ngân hàng trung c quy t đ nh l a ch n ọ ự ề ế ị cho mình m c tiêu ho t đ ng ch y u trong s vài m c tiêu đã đ ộ ộ c lu t đ nh. M c đ đ c ạ ộ ậ ị ứ ượ c. Ví d đi n hình cho ki u l p này là cao nh t mà m t Ngân hàng trung ể ụ ể ộ ậ ượ c nó l a ch n đ c l p này là H th ng d tr liên bang M - Fed mà m c tiêu ch y u đ ọ ượ ự ữ ự ủ ế ỹ ộ ậ trong s các m c tiêu có th xung đ t v i nhau là toàn d ng nhân công và n đ nh giá c . ả ổ ể ể ụ ụ ộ ớ ụ ố ị

ấ ấ ư ứ ự ộ ươ ộ ệ ụ ứ ủ ứ ng mu n đ t đ ố ụ ị ể ả ổ ệ ặ ả ỏ t chính xác đ ạ ươ ch cao nh t nh ng cũng khó áp d ng nh t. M t Ngân hàng c m c đ đ c l p này ph i có m t m c đ tín nhi m r t cao đ i v i ố ơ ộ t khi đang ể th t ch t. Ngoài ra, mô hình này đòi h i Ngân ặ ể ả - tài chính đ c bi ệ t. Đ áp d ng mô hình này cũng đòi ữ ể ơ ở ả ng ph i có đ ả ể ư ế ề ố ụ ề ổ ề ỏ ộ ế ề ế tăng tr ẩ ầ ị ể ấ ị c hi u ng đ y đ ) nên nh ng d báo kinh t ố l ỷ ệ ề ệ ể ợ ộ ộ ễ ữ ế ố t ể có tác đ ng t ể ạ ượ ộ ự ủ ng hoàn thành đ ượ ơ ả ươ ụ ọ Mô hình này là hình th c t trung ộ ộ ậ ấ ạ ượ công chúng và các nhà chính tr đ có th chuy n đ i m c tiêu thành công, đ c bi ể trong giai đo n ph i th c thi chính sách ti n t ặ ề ệ ắ ự c kh năng th ng kê kinh t hàng trung ế ố ượ c nh ng d báo kinh t trên c s đó có th đ a ra đ t ế ố ượ ự ố khác nhau, v t ng s n ph m qu c t sâu s c v các bi n s kinh t h i ph i có s hi u bi ả ế ế ắ ự ể ế ể . Đi u này là c n thi n i và v nh ng m i liên k t gi a cung ti n, lãi su t và n n kinh t t đ ấ ề ữ ữ ề ng cung ng ti n t có th quy t đ nh t ả phù h p nh m duy trì s n đ nh giá c . ề ệ ưở ự ổ ằ ứ ế ị i n n kinh t i 18 tháng và sau m t đ tr nh t đ nh (lên t Do chính sách ti n t ế ớ ề ộ ớ t t là y u t có th dài h n đ có th đ t đ ế ố ầ ệ ứ quan tr ng đ m b o cho m t Ngân hàng trung ạ ộ c m c tiêu ho t đ ng ả ch y u c a mình. ủ ế ủ

mô hình này Ngân hàng trung ạ ộ ỉ ng đ ệ ệ ế ộ ỷ ạ ộ ượ ộ ậ ư ộ ề ụ ự ụ ộ ậ c xác đ nh rõ ràng trong Lu t. Hai là, "Đ c l p trong vi c xây d ng ch tiêu ho t đ ng": ự ộ ậ Ở giá nh ng khác v i và ch đ t ớ c trao trách nhi m quy t đ nh chính sách ti n t ươ ề ệ ế ị ki u Đ c l p v m c tiêu. Đ c l p trong vi c xây d ng ch tiêu ho t đ ng có m t m c tiêu ể ỉ ch y u đã đ ủ ế ệ ậ ượ ị

ạ ồ ươ ệ ỉ ch c a Ngân hàng trung mô hình này Ngân hàng trung ộ ậ ơ ự ủ ủ ộ ự Đ c l p trong vi c xây d ng ch tiêu ho t đ ng là m t mô hình Ngân hàng trung khe h n v m c đ t ch có m t m c tiêu duy nh t đ ộ ng. ươ Ở c quy đ nh trong Lu t Ngân hàng trung ậ ề ứ ụ ấ ượ ắ ng kh t ươ ng ự ng và b t kỳ s ấ ươ ộ ỉ ị

ả ượ ử ứ ậ ỏ ổ ỉ ẽ c có ớ ườ ủ ợ ng h p c a Ngân hàng trung ườ ớ ướ ơ ị c b sung, ch nh s a. Hình th c đ c l p này có l ộ ậ i 25 n ng Châu Âu - ECB khi mà có t ướ ươ ng h n m t s khác, đang lôi kéo theo đ nh h ng c a riêng ủ ộ ố xã h i c a qu c gia mình. c nh m đáp ng m c tiêu kinh t thay đ i nào cũng đòi h i Lu t ph i đ ổ phù h p v i tr ợ ch quy n, m t s này hùng c ộ ố ủ t ng n ụ ằ ừ ề ướ ộ ủ ứ ế ố

ọ ự ủ ủ ế ị ụ ề ề ệ ự ạ ậ ớ ng. Sau khi Quy t đ nh đ c thông qua, Ngân hàng trung ế ị ộ ươ ượ ẽ c trao đ th m quy n c n thi ng s đ ỉ ẽ ượ ươ phù h p nh t sao t đ ế ể ư ậ ọ ầ ấ ề ự ữ i 36% trong s các Ngân hàng trung i m c tiêu đã xác đ nh. Trên th gi i hi n có t ế ớ ụ ệ ớ ị ứ ố ố ng c a các ủ ướ i c có m c thu nh p d ướ ứ ậ ộ ch này đ i v i Ngân hàng trung Ba là, "T ch trong vi c l a ch n công c đi u hành": Theo mô hình này thì Chính ph ho c ặ ệ ự , có s bàn b c, tho thu n v i Ngân hàng Qu c h i quy t đ nh ch tiêu chính sách ti n t ả ỉ ố ệ ng s có trách nhi m trung ươ hoàn thành ch tiêu. Nh v y Ngân hàng trung ề ủ ẩ có th toàn quy n l a ch n nh ng công c đi u hành chính sách ti n t ẻ ợ ề ệ ụ ề cho đ t t ố ạ ớ ng c a các qu c gia có m c thu nh p cao, 42% s các Ngân hàng trung ươ ươ ậ ủ qu c gia có m c thu nh p trung bình khá và trên 50% thu c các n ứ ậ ố trung bình l a ch n ki u t ng. ể ự ự ố ớ ươ ủ ọ

ầ ủ ủ ụ ề ứ ự ả ạ t ph i đ t ậ ả ủ ữ ọ ộ ớ ệ ự ố c tho thu n gi a Chính ph ho c Qu c h i v i Ngân hàng trung ặ ch trong vi c l a ch n công c đi u hành là c n thi ế ộ ỉ ố ặ ậ ả ề ệ t l p ế ậ có ị ủ ươ ho c ch đ t ế ộ ỷ ươ ầ ng. N i dung chính giá và đ ượ ỉ c thi ướ ế ưở c thi ng, ch tiêu ti n t ề ệ ạ ng cung ti n ho c l m phát giá c c n đ t ả ầ ề i hình th c đ tăng tr c theo tr c th i gian c a s tho thu n. Ngân hàng trung ơ ở ộ ả ặ ạ ươ ủ ề ậ ể ự ng có đ th m quy n đ l a ượ ự ữ ỉ ủ ẩ ả ủ ậ ặ ỏ ẻ ng tài chính g i ý m nh m r ng vi c l a ch n công c nào là t ạ t l p d ứ ế ậ ự ờ ụ i ch tiêu đ t nh t sao cho đ t t ạ ớ ấ ố ạ ả ạ ị ườ ụ ợ ọ ệ ự ơ ố ỹ ủ ủ ỹ t nh t ấ ng - c quan có đ chuyên môn k thu t ậ ứ ụ ệ ng đang nhanh chóng ti n t t sâu s c v s v n hành c a các th i các m c tiêu chính ụ ủ ề ệ ủ ỏ ị Yêu c u c a hình th c t đ ượ c a tho thu n là công b ch tiêu cho chính sách ti n t ủ cho m t giai đo n xác đ nh. Trên c s ý ki n c a Ngân hàng trung ộ th đ ể ượ đ ượ c giao. S không hoàn h o c a nh ng thông ch n cách t ọ có trong tay đòi h i ph i linh ho t, m m d o trong cách ti p c n và đ c tính k tin kinh t ế ề ế thu t c a các th tr ẽ ằ ậ ủ nên thu c v th m quy n c a Ngân hàng Trung ươ ộ ề ề ẩ t đ th c hi n. Đi u này càng có s c thuy t ph c h n khi mà các Ngân hàng trung c n thi ế ế ể ự ầ i s d ng các công c gián ti p đ đ t t ươ ể ạ ớ sách ti n t ề ự ậ tr ng tài chính và công c qu n lý v n kh d ng c a h th ng Ngân hàng. ề ụ ế ớ ử ụ c a mình. Vì v y, đòi h i m t s hi u bi ậ ế ủ ả ụ ơ ế ắ ệ ố ộ ự ể ả ụ ườ ố

ọ ủ ự t ng th c a m t n ộ ướ ể ủ ế ổ ườ ớ 3 t ừ ủ ủ ề ả ữ c nh ng nhà chính tr đ ch này có thu n l ấ ậ ợ ự v i các m c tiêu c a chính sách kinh t ủ ụ ng là t i 5 năm. Cũng qua mô hình này, Ngân hàng trung i trình đ y đ cho nh ng hành đ ng c a mình v chính sách ti n t ộ ầ ầ ị ượ ơ ơ ướ ợ i quan tr ng nh t là nó cho phép có s hoà h p ợ c trong ề ệ ề ẫ c b u h p pháp. H n n a, vi c các c quan có th m quy n l n ng cùng thông báo quy t đ nh s t o đi u ki n th c hi n s công khai ữ ẽ ạ ẩ ự ự ệ ệ ủ ề ươ ạ ộ ỉ ứ ệ ấ ọ ề ố t ỉ ươ ng không ch đóng vai trò quan tr ng trong vi c đ xu t m c ch tiêu ho t đ ng và c lu t đ nh) trong vi c l a ch n cách t ượ c cho là thích h p nh t. i ch tiêu b ng cách s d ng các công c đ Vi c áp d ng mô hình t ệ ụ gi a chính sách ti n t ữ ề ệ ớ m t giai đo n nh t đ nh, th ấ ị ạ ộ ng có trách nhi m gi ệ ươ tr ữ Ngân hàng trung ế ị minh b ch v ho t đ ng c a Ngân hàng Trung ạ trung ươ tho hi p v ch tiêu đó mà còn có toàn quy n (đ ả ệ ề nh t đ đ t t ằ ấ ể ạ ớ ng. Nh v y, trong mô hình này Ngân hàng ỉ ệ ự ợ ạ ộ ọ ấ ử ụ ỉ ệ ề ư ậ ề ậ ị ụ ượ

"M c đ t ứ ố ộ ự Ở ứ ủ ị ạ ả ụ ư ỉ hình th c này Chính ph là ng ủ ng xuyên can ườ ươ ự ể v th này, Ngân hàng trung ậ ộ ơ ệ ấ ủ ủ ộ ỉ ủ ệ ề ả ườ i ng th c ự ng ươ c kh năng, vai trò c a mình trong vi c xây d ng, đi u hành chính phát tri n nhanh và b n v ng. , n đ nh giá c , h tr kinh t ch b h n ch th m chí không có": B n là, ế ậ quy t đ nh chính sách (c m c tiêu l n ch tiêu ho t đ ng) cũng nh là th ạ ộ ẫ ế ị thi p vào quá trình tri n khai th c thi chính sách. Ở ị ế ch t ch là m t c quan c a Chính ph - c quan ngang b . Vì v y Ngân hàng trung ơ không phát huy h t đ sách ti n t ề ệ ổ ế ượ ị ả ỗ ợ ự ữ ế ể ề

CKH-VP