Đặc điểm bệnh lý rắn chàm quạp cắn ở bệnh nhi nhập khoa cấp cứu Bệnh viện Nhi Đồng 1 từ năm 2005 đến 2010

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM BỆNH LÝ RẮN CHÀM QUẠP CẮN Ở BỆNH NHI<br /> NHẬP KHOA CẤP CỨU BVNĐ 1 TỪ NĂM 2005 ĐẾN 2010<br /> Trần Đình Điệp*, Bùi Quốc Thắng**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục đích nghiên cứu: Xác định đặc điểm dịch tễ, lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị của bệnh lý<br /> rắn Chàm quạp cắn tại bệnh viện Nhi Đồng 1 từ 2005 đến 2010.<br /> Phương pháp: Hồi cứu mô tả loạt ca.<br /> Kết quả: Có 40 ca bị rắn chàm quạp cắn trong nghiên cứu. Có 33 ca (80%) nhiễm độc từ trung bình đến<br /> nặng. Tuổi trung bình là 9,15 tuổi, trong đó 33 (80%) trên 6 tuổi. Nam chiếm 3/4. Đa phần bị cắn vào mùa mưa<br /> (tháng 4 – 9). Bà Rịa Vũng Tàu là tỉnh có bệnh nhân nhập viện nhiều nhất với 14 ca (35%). Có 22 ca (55%) bi<br /> rắn cắn ngoài đường. Hầu hết bệnh nhân (82,5%) nhập viện trước 24 giờ sau khi bị rắn cắn. Có 29 ca (72,5%)<br /> bị cắn ở chân. Chảy máu (80%) và bầm máu (67,5%) tại vết cắn tỉ lệ thuận với độ nặng của bệnh (p 12,000/mm3 trong 18 trường hợp (45%). Có 28 (70%) bệnh nhân có chỉ định dùng huyết thanh<br /> kháng nọc rắn và tất cả trường hợp này đều được điều trị bằng huyết thanh trên. Thời gian nằm viện trung<br /> bình là 8,17 ngày và không có trường hợp nào tử vong.<br /> Kết luận: Bệnh nhân bị rắn cắn ngoài đường tăng nguy cơ hoại tử gấp 8 lần so với bị cắn trong và xung<br /> quanh nhà. Bóng nước cũng như xuất huyết trong bóng nước làm tăng khả năng hoại tử và đông máu nội mạch<br /> lan tỏa lên gấp 4,08 và 5,92 lần. Huyết thanh kháng nọc rắn sử dụng có hiệu quả nhất trong 24 giờ đầu sau khi<br /> bị cắn, với những trường hợp nhập viện trễ mà bị nhiễm độc nặng, điều trị huyết thanh kháng nọc rắn vẫn có<br /> hiệu quả tác dụng.<br /> Từ khóa: rắn chàm quạp cắn<br /> <br /> ABSTRACT<br /> PATHOLOGICAL FEATURES OF PATIENTS AFTER CALLOSELASMA RHODOSTOMA BITES IN<br /> THE EMERGENCY DEPARTMENT OF THE CHILDREN’S HOSPITAL 1 FROM 2005 TO 2010<br /> Tran Dinh Diep, Bui Quoc Thang<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 2 - 2012: 44 - 50<br /> Objective: To describe epidemiology, clinical and laboratory features, treatment and outcomes of<br /> Calloselasma rhodostoma bites admitted to the Children’s Hospital 1 at HCMC from 2005 to 2010.<br /> Methods: Retrospective case series.<br /> Results: Among 40 patients with snakebites, 33 (80%) had moderate to severe degrees of envenomation.<br /> Most of the patients (82.5%) were hospitalized early within 24 hours after the bite. Bleeding (80%) and black or<br /> blue wounds (67.5%) were associated with severe degree(p 6 tuổi<br /> Trong & X<br /> Địa điểm bị<br /> quanh nhà<br /> rắn cắn<br /> Ngoài đường<br /> < 6 giờ<br /> Thời gian từ<br /> lúc bị cắn  7-24 giờ<br /> BVNĐ 1<br /> > 24 giờ<br /> Nhóm tuổi<br /> <br /> 0-6 giờ<br /> Thời điểm bị<br /> >6-12<br /> giờ<br /> rắn cắn<br /> trong ngày >12-18 giờ<br /> >18-24 giờ<br /> Tháng 1-3<br /> Thời điểm bị Tháng 4-6<br /> rắn cắn<br /> Tháng 7-9<br /> trong năm<br /> Tháng 10-12<br /> <br /> 3<br /> 16<br /> 9<br /> <br /> 5<br /> 16<br /> 9<br /> <br /> 8(20)<br /> 32(80)<br /> 18(45)<br /> <br /> 10<br /> 11<br /> 6<br /> 2<br /> 1<br /> <br /> 12 22(55)<br /> 7<br /> 18(45)<br /> p=<br /> 9 15(37,5)<br /> 0,096<br /> 5 7(17,5)<br /> 2<br /> 3(7,5)<br /> <br /> 10<br /> 2<br /> 6<br /> 4<br /> 5<br /> 7<br /> 3<br /> <br /> 4<br /> 6<br /> 9<br /> 1<br /> 7<br /> 7<br /> 6<br /> <br /> p=<br /> 0,134<br /> p=<br /> 0,896<br /> <br /> p=<br /> 14(35)<br /> 0,139<br /> 8(20)<br /> 15(37,5)<br /> 5(12,5)<br /> p=<br /> 12(30)<br /> 0,418<br /> 14(35)<br /> 9(22,5)<br /> <br /> Đặc điểm lâm sàng<br /> Bảng 2: Đặc điểm lâm sàng<br /> <br /> Vị<br /> trívết<br /> cắn<br /> <br /> Triệu<br /> chứng<br /> tại chỗ<br /> <br /> Mức độ nhiễm độc<br /> Nhẹ và TB Nặng<br /> Bàn tay<br /> 8<br /> 3<br /> Bàn chân<br /> 10<br /> 17<br /> Cẳng chân<br /> 1<br /> 1<br /> Móc độc<br /> 18<br /> 21<br /> Sưng, đau<br /> 19<br /> 20<br /> Chảy máu<br /> 11<br /> 21<br /> Bầm máu<br /> 8<br /> 19<br /> Bóng nước,<br /> XH bóng<br /> 4<br /> 9<br /> nước<br /> Nhiễm trùng<br /> 7<br /> 14<br /> Hoại tử<br /> 7<br /> 6<br /> > 2 khớp lớn<br /> 1<br /> 14<br /> <br /> Độ lan<br /> rộng<br /> vết < 2 khớp lớn<br /> thương<br /> <br /> 18<br /> <br /> 7<br /> <br /> Số BN<br /> Ý nghĩa<br /> (%)<br /> 11(27,5)<br /> 27(67,5) p = 0,093<br /> 2(5)<br /> 39(97,5) p = 0,475<br /> 39(97,5) p= 0,525<br /> 32(80) p= 0,001<br /> 27(67,5) p= 0,002<br /> 13(32,5) p= 0,186<br /> 21(52,5) p = 0,059<br /> 13(32,5) p = 0,577<br /> 15(37,5) χ2(1) =<br /> 16,05 p =<br /> 25(62,5) 0,0001<br /> OR=36<br /> <br /> 45<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Các triệu chứng chảy máu chân răng<br /> 7(17,5%), chảy máu tai 1(2,5%), XHTH 2 (5%) chủ<br /> yếu gặp ở bệnh nhân nặng.<br /> <br /> Một số thay đổi CLS<br /> Bảng 3: Một số thay đổi CLS<br /> Sử dụng<br /> Số BN<br /> HTKN<br /> Có Không<br /> (%)<br /> 12<br /> 1<br /> 13 (32,5)<br /> <br /> Tiểu cầu giảm<br /> PT kéo dài<br /> <br /> 23<br /> <br /> 2<br /> <br /> 25 (62,5)<br /> <br /> APTT kéo dài<br /> <br /> 21<br /> <br /> 1<br /> <br /> 22 (55)<br /> <br /> Fibrinogen giảm<br /> <br /> 25<br /> <br /> 2<br /> <br /> 27 (67,5)<br /> <br /> DIC dương tính<br /> <br /> 23<br /> <br /> 1<br /> <br /> 24 (60)<br /> <br /> Ý nghĩa<br /> <br /> < 7 ngày<br /> Thời gian 8 – 14<br /> nằm viện ngày<br /> > 14<br /> ngày<br /> <br /> 2<br /> <br /> 12<br /> <br /> 21(52,<br /> 5)<br /> 14(35)<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 5(7,5)<br /> <br /> Có Không<br /> Ngoài đường 11<br /> Địa<br /> điểm bị<br /> Trong nhà và<br /> rắn cắn<br /> 2<br /> xung quanh nhà<br /> <br /> Mức độ độc<br /> <br /> Số BN<br /> <br /> Nhẹ và TB Nặng<br /> <br /> (%)<br /> <br /> 11<br /> 16<br /> <br /> Số BN<br /> (%)<br /> <br /> Ý nghĩa<br /> <br /> 22(55) χ2(1) = 6,82<br /> p = 0,009<br /> 18(45)<br /> OR = 8<br /> <br /> Bảng 8: Mối liên quan giữa hoại tử và XH bóng nước<br /> XH bóng nước Số BN<br /> Có<br /> Không (%)<br /> Hoại tử<br /> <br /> DIC<br /> <br /> Bảng 4: Kết quả điều trị<br /> <br /> p = 0,002<br /> <br /> Bảng 7: Mối liên quan giữa địa điểm bị rắn cắn và<br /> hoại tử<br /> <br /> Kết quảđiều trị<br /> <br /> Ý nghĩa<br /> <br /> Có<br /> <br /> 7<br /> <br /> 6<br /> <br /> 13(32,5)<br /> <br /> χ2(1) = 4<br /> <br /> Không<br /> <br /> 6<br /> <br /> 21<br /> <br /> 27(67,5)<br /> <br /> p0,05<br /> <br /> Rửa vết thương<br /> <br /> 0<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3(7,5)<br /> <br /> >0,05<br /> <br /> Rạch da<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> Hút nọc<br /> <br /> 4<br /> <br /> 6<br /> <br /> Garrot<br /> <br /> 11<br /> <br /> 8<br /> <br /> Đắp thuốc nam<br /> <br /> 7<br /> <br /> 11<br /> <br /> Có 40 BN bị rắn Chàm quạp cắn nhập BVNĐ<br /> 1 đều ở các tỉnh phía nam, trong đó Bà Rịa Vũng<br /> Tàu làđịa phương có số trẻ bị rắn cắn nhiều nhất<br /> (35%), kế đến là Bình Thuận (20%), Bình Phước<br /> (15%), Bình Dương (12,5%). Bệnh nhân bị rắn cắn<br /> ngoài đường (55%) có nguy cơ hoại tử cao hơn<br /> những bệnh nhân bị rắn cắn ở trong nhà hoặc<br /> xung quanh nhà (45%) gấp 8 lần. Nghiên cứu của<br /> chúng tôi có 62,5% đem theo rắn, đối với các<br /> trường hợp còn lại xác định rắn phải kết hợp<br /> nhiều yếu tố như vùng dịch tễ, nhìn thấy - mô tả nhận diện rắn qua ảnh mẫu cũng như dựa vào các<br /> hội chứng lâm sàng và cận lâm sàng của rối loạn<br /> đông máu do rắn Chàm quạp cắn.<br /> <br /> 11(27,5) >0,05<br /> 10(25)<br /> <br /> >0,05<br /> <br /> 19(47,5) >0,05<br /> 18(45)<br /> <br /> >0,05<br /> <br /> Bảng 5: Sử dụng HTKN<br /> Sử dụng HTKN<br /> Số BN có chỉ định HTKN lần 1<br /> Số BN sử dụng HTKN lần 1<br /> Số BN sử dụng HTKN lần 2<br /> Tác dụng phụ/ BN sử dụng HTKN lần 1<br /> <br /> SốBN<br /> 28/40<br /> 28/28<br /> 11/28<br /> 6/28<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 70<br /> 100<br /> 39,28<br /> 21,43<br /> <br /> Một số mối tương quan<br /> Bảng 6: Mối liên quan giữa truyền máu, sử dụng<br /> HTKN, thời gian nằm viện và mức độ nhiễm độc<br /> Mức độ nhiễm độc Số BN<br /> Nhẹ và TB Nặng (%)<br /> Truyền máu, sản<br /> phẩm máu<br /> <br /> 1<br /> <br /> 11<br /> <br /> Sử dụng HTKN<br /> <br /> 8<br /> <br /> 20<br /> <br /> 46<br /> <br /> 6<br /> <br /> Hoại tử<br /> p = 0,0327,<br /> OR = 8,25<br /> p = 0,0001,<br /> OR = 23<br /> p = 0,0001,<br /> OR = 33<br /> p