100
ĐỊNH LƢỢNG CA 125 (Cancer antigen 125)
Kháng nguyên ung thư 125 (CA-125) là một protein hiện diện trên bề mặt của
hầu hết các tế bào ung thư buồng trứng. Một lượng nhỏ CA-125 được sản xuất bởi các
mô bình thường khắp cơ thể và một số bệnh ung thư khác. C 125 có thể tăng cao ít
mà không phải do ung thư như mang thai, kinh nguyệt và bệnh viêm vùng chậu. xét
nghiệm C 125 thường được chỉ định trong ung thư buồng trứng.
I. NGUYÊN LÝ
CA 125 được định lượng bằng phương pháp miễn dịch sandwich sử dụng công
nghệ hóa phát quang hay điện hóa phát quang. CA 125 có trong mẫu thử đóng vai trò
kháng nguyên được kẹp giữa hai kháng thể, kháng thể thứ nhất là kháng thể đơn dòng
đặc hiệu kháng CA 125 đánh dấu biotin, kháng thể thứ hai là kháng thể đơn dòng đặc
hiệu kháng CA 125 đánh dấu ruthenium (chất có khả năng phát quang) tạo thành phức
hợp miễn dịch kiểu sandwich. Cường độ phát quang tỷ lệ thuận với nồng độ CA 125
có trong mẫu thử.
II. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
01 cán bộ đại học, 01 kỹ thuật viên chuyên ngành hóa sinh
2. Phƣơng tiện, hóa chất
- Phương tiện: Máy xét nghiệm như Cobas e411, e170. e601, Architect…
- Hóa chất: Hóa chất xét nghiệm CA 125, chất chuẩn CA 125, chất kiểm tra chất
lượng CA 125.
3. Ngƣời bệnh
Người bệnh cần được giải thích về mục đích của việc lấy máu để làm xét nghiệm.
Không dùng Biotin trước khi lấy máu 8 tiếng.
4. Phiếu xét nghiệm
Phiếu xét nghiệm cần ghi đầy đủ thông tin về tên, tuổi, giới tính, khoa phòng, chẩn
đoán của người bệnh và ghi rõ chỉ định xét nghiệm
III. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
1. Lấy bệnh phẩm
- Lấy 3 ml máu tĩnh mạch vào ống không có chất chống đông hay ống có chất chống
đông là Li, Na, NH4-Heparin và K3-EDTA và Sodium Citrat. Máu không vỡ hồng
cầu.
- Sau khi lấy máu, đem ly tâm phút tách lấy huyết thanh hoặc huyết tương.
101
- Bệnh phẩm ổn định 5 ngày ở 2–8°C, 3 tháng ở -20°C.
- Bệnh phẩm chỉ rã đông 1 lần và phải để bệnh phẩm đạt nhiệt độ phòng trước khi
phân tích. Để tránh hiện tượng bay hơi, bệnh phẩm, chất chuẩn, chất kiểm tra chất
lượng nên phân tích trong vòng 2 giờ.
2. Tiến hành kỹ thuật
- Máy phân tích cần chuẩn bị sẵn sàng để thực hiện phân tích mẫu: Máy đã được cài
đặt chương trình xét nghiệm C 125. Máy đã được chuẩn với xét nghiệm C 125.
Kết quả kiểm tra chất lượng với xét nghiệm C 125 đạt yêu cầu không nằm ngoài dải
cho phép và không vi phạm luật kiểm tra chất lượng.
- Người thực hiện phân tích mẫu nhập dữ liệu về thông tin người bệnh và chỉ định xét
nghiệm vào máy phân tích hoặc hệ thống mạng (nếu có).
- Nạp mẫu bệnh phẩm vào máy phân tích
- Ra lệnh cho máy thực hiện phân tích mẫu bệnh phẩm
- Đợi máy phân tích mẫu theo protocol của máy
- Khi có kết quả cần xem xét đánh giá kết quả sau đó in báo cáo hoặc ghi kết quả vào
phiếu xét nghiệm để trả cho người bệnh.
IV. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ
- Trị số bình thường: < 35 U/ml.
- C 125 máu tăng trong: CA 125 tăng cao trong ung thư buồng trứng, nội mạc tử
cung, vú… và có giá trị nhất trong việc chẩn đoán ung thư buồng trứng; CA 125 còn
tăng trong một số bệnh lành tính như viêm nội mạc, viêm phần phụ, viêm tụy xơ gan.
- C 125 máu giảm trong: Sự giảm nồng độ C 125 cũng có giá trị theo dõi hiệu quả
của phương pháp điều trị, sự tăng trở lại báo hiệu bệnh tái phát
V. NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ
- Những yếu tố gây nhiễu cho kết quả xét nghiệm. Kết quả xét nghiệm không bị ảnh
hưởng khi:
+ Huyết thanh vàng: Bilirubin < 66 mg/dL .
+ Tán huyết: Hemoglobin <3.2 g/dl.
+ Huyết thanh đục: Triglyceride < 2000 mg/dl.
+ Biotin <35 ng/ml. trường hợp người bệnh sử dụng Biotin với liều > 5
mg/ngày cần lấy máu xét nghiệm ít nhất 8h sau khi sử dụng Biotin lần cuối.
+ Không có hiệu ứng “high-dose hook” (Hiệu ứng mẫu bệnh phẩm có nồng độ
cao) khi nồng độ CA 125 tới 50 000 U/mL
102
+ RF <1200 IU/mL
- Khắc phục: Có thể hòa loãng bệnh phẩm và thực hiện lại xét nghiệm sau đó nhân kết
quả với độ hòa loãng (Trường hợp có hòa loãng tự động trên máy thì kết quả không
cần nhân với độ hòa loãng do máy đã tự tính toán).