ĐỊNH LƢỢNG PYRILINKS-D
I. NGUYÊN LÝ
Khoảng 90% chất nền hữu cơ của xương là collagen loại 1, một protein có cấu
trúc xoắn ba. Collagen loại 1 của xương được liên kết chéo bởi các phân tử đặc
trưng tạo nên độ bền và độ chặt cho protein này. Các liên kết chéo của collagen
loại 1 trưởng thành trong xương là liên kết chéo pyridinium, pyridinoline (PYD)
và deoxypyridinoline (DPD). DPD được tạo thành nhờ tác động enzym của lysyl
oxidase lên amino acid lysine. DPD được giải phóng vào tuần hoàn trong quá
trình tiêu xương. DPD được bài tiết dưới dạng không bị chuyển hóa vào nước
tiểu và không bị ảnh hưởng bởi chế độ ăn, đặc điểm này khiến DPD phù hợp để
đánh giá tình trạng tiêu xương. Xét nghiệm Pyrilinks-D để theo dõi các thay đổi
về bài tiết DPD trong nước tiểu liên quan đến liệu pháp chống tiêu xương bằng
amino-bisphosphonate (alendronate). Kết quả từ nghiên cứu này cho thấy xét
nghiệm Pyrilinks-D an toàn và hiệu quả để theo dõi tác dụng chống tiêu xương
của liệu pháp aminobisphosphonate (alendronate) ở những đối tượng được chẩn
đoán bị loãng xương.
Nguyên lý xét nghiệm: miễn dịch cạnh tranh hóa phát quang pha rắn, đánh dấu
enzym. Pha rắn (hạt) được bọc kháng thể đơn dòng của chuột kháng
deoxypyridinoline (kháng thể kháng DPD). Pha lỏng chứa photphatase kiềm (ruột
bê) được liên hợp với deoxypyridinoline (DPD).
Mẫu bệnh phẩm và thuốc thử được ủ cùng với hạt đã được bọc trong 30 phút.
Trong thời gian này, DPD trong mẫu cạnh tranh với DPD được liên hợp với
enzym trong thuốc thử để giành một số lượng có giới hạn các vị trí gắn kháng thể
trên hạt. Sau đó, mẫu của người bệnh không liên kết và liên hợp enzyme được
loại bỏ bằng cách rửa ly tâm. Cuối cùng, cơ chất hóa phát quang được thêm vào
đơn vị xét nghiệm có chứa hạt và tín hiệu được sinh ra tỷ lệ với enzym liên kết.
Chu kỳ ủ: 1 × 30 phút
Thời gian đến khi đạt kết quả đầu tiên: 42 phút
II. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
01 cán bộ đại học có thẩm quyền ký kết quả. 01 kỹ thuật viên chuyên ngành Hóa
sinh hoặc người thực hiện phân tích có trình độ phù hợp, đã được đào tạo sử
dụng máy immulite 1000 tự động.
2. Phƣơng tiện hóa chất
2.1.Phƣơng tiện
- Máy phân tích: IMMULITE®/IMMULITE 1000 Pyrilinks-D,…
- Máy ly tâm
- Tủ lạnh bảo quản: hóa chất, chất chuẩn, QC và mẫu bệnh phẩm
- Ống nghiệm, giá đựng ống nghiệm
- Pipep các loại, đầu côn xanh, côn vàng
- Vật tư tiêu hao: ống lấy máu, kim tiêm, bông cồn sát trùng, găng tay,…
2.2. Hoá chất
Hóa chất đƣợc cung cấp trong hộp thuốc
- Đơn vị xét nghiệm Pyrilinks-D (LPD1)
Mỗi đơn vị được đánh dấu bằng mã vạch chứa một hạt được bọc bằng kháng thể
đơn dòng của chuột kháng DPD. Ổn định ở 2–8°C cho đến ngày hết hạn.
LKPD1: 100 đơn vị
- Hộp thuốc thử hình nêm Pyrilinks-D (LPD2)
Có mã vạch. 7,5 mL photphatase kiềm (ruột bê) được liên hợp với DPD trong
dung dịch đệm, có chất bảo quản. Bảo quản trong điều kiện đóng nắp và lạnh: ổn
định ở 2–8°C cho đến ngày hết hạn. Khuyến cáo sử dụng trong vòng 30 ngày sau
khi mở khi được bảo quản đúng quy định.
LKPD1: 2 hộp hình nêm
Các chất điều chỉnh Pyrilinks-D (LPDL, LPDH)
- Hai lọ (nồng độ Thấp và nồng độ Cao), mỗi lọ 3 mL, DPD trong chất nền
phosphoric acid. Ổn định ở 2–8°C trong 30 ngày sau khi mở, hoặc trong 6 tháng
(được chiết tách) ở -20°C.
LKPD1: 1 bộ
Các thành phần của bộ dụng cụ đƣợc cung cấp riêng
Chất pha loãng mẫu Pyrilinks-D (LPDZ)
Để pha loãng các mẫu của người bệnh theo cách thủ công. Một lọ chứa 25 mL
chất nền phosphoric acid không có DPD. Ổn định ở 2–8°C trong 30 ngày sau khi
mở, hoặc thời gian dài hơn (được chiết tách) ở -20°C.
LSUBX: Cơ chất hóa phát quang
3. Ngƣời bệnh
Cần giải thích cho người bệnh và người nhà người bệnh hiểu về mục đích của
việc lấy máu làm xét nghiệm.
4. Phiếu xét nghiệm
- Phiếu xét nghiệm theo đúng quy định của Bộ Y tế và bệnh viện
- Trên phiếu xét nghiệm cần ghi đầy đủ thông tin của người bệnh: họ và tên,
tuổi, giới tính, số giường, khoa phòng, chẩn đoán, xét nghiệm cần làm.
- Trên phiếu xét nghiệm cần có: chữ ký và họ tên bác sĩ chỉ định xét nghiệm, họ
tên người lấy mẫu, thời gian chỉ định xét nghiệm và thời gian lấy mẫu bệnh
phẩm.
III. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
1. Lấy bệnh phẩm
Mẫu bệnh phẩm nước tiểu không có chất bảo quản: lấy mẫu đầu tiên hoặc thứ hai
buổi sáng, trước 10 giờ sáng để tránh bất kỳ khả năng ảnh hưởng nào từ biến
thiên trong ngày. Mẫu nước tiểu có chứa bilirubin hoặc hemoglobin không phù
hợp để sử dụng. Cả hai chất này đều làm tăng DPD biểu kiến.
Bảo quản mẫu: mẫu lưu 7 ngày ở 2–8°C; thời gian dài hơn nếu được làm đông
ở -20°C. Tránh lặp lại nhiều lần các chu kỳ đông đá/rã đông và tiếp xúc kéo dài
với ánh sáng mặt trời.
- Trước khi xét nghiệm, để mẫu đạt đến nhiệt độ phòng (15–28°C). Sau khi làm
lạnh hoặc làm đông và rã đông, hay nếu có vẩn đục, cần làm trong mẫu bằng
cách ly tâm trước khi sử dụng. Tách riêng phần nước tiểu phía trên khỏi cặn lắng
và trộn bằng cách lắc hoặc đảo đi đảo lại nhẹ nhàng.
- Khi theo dõi liệu pháp, mẫu ban đầu và tất cả các mẫu tiếp theo nên được lấy
vào cùng một thời điểm trong ngày. Không tráo đổi giữa lần đi tiểu đầu tiên và
lần đi tiểu thứ hai vào buổi sáng.
2. Tiến hành kỹ thuật
- Máy phân tích cần chuẩn bị sẵn sàng để thực hiện phân tích mẫu: Máy đã được
cài đặt chương trình xét nghiệm Pyrilinks-D. Máy đã được chuẩn với xét nghiệm
Pyrilinks-D. Kết quả kiểm tra chất lượng với xét nghiệm Pyrilinks-D đạt yêu cầu:
không nằm ngoài dải cho phép và không vi phạm luật kiểm tra chất lượng.
- Người thực hiện phân tích mẫu nhập dữ liệu về thông tin người bệnh và chỉ
định xét nghiệm vào máy phân tích hoặc hệ thống mạng (nếu có).
- Nạp mẫu bệnh phẩm vào máy phân tích.
- Ra lệnh cho máy thực hiện phân tích mẫu bệnh phẩm.
- Đợi máy phân tích mẫu theo protocol của máy.
- Khi có kết quả cần xem xét đánh giá kết quả sau đó in báo cáo hoặc ghi kết quả
vào phiếu xét nghiệm để trả cho người bệnh.
Lưu ý rằng để có hiệu suất tối ưu, điều quan trọng là cần phải thực hiện tất cả các
quy trình bảo dưỡng định kỳ theo quy định trong Sổ tay hướng dẫn vận hành hệ
thống IMMULITE hoặc IMMULITE 1000.
Xem thêm trong Sổ tay hướng dẫn vận hành hệ thống IMMULITE hoặc
IMMULITE 1000 để biết các quy trình chuẩn bị, thiết lập, pha loãng, điều chỉnh, xét
nghiệm và kiểm soát chất lượng.
Khoảng điều chỉnh đƣợc khuyến nghị: 4 tuần
Kiểm soát chất lƣợng: Sử dụng IQC hàng ngày với ít nhất là hai mức cho DPD.
IV. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ
Biện luận kết quả:
Để hiệu chỉnh các biến thiên trong dòng nước tiểu, các kết quả DPD phải được
chuẩn hóa theo nồng độ creatinine trong nước tiểu và được thể hiện theo nanomol
DPD trên lít chia cho millimol creatinine trên lít (nM DPD/mM creatinine).
Hệ số chuyển đổi:
Creatinine mg/dL × 0,088 → mmol/L creatinine
Giá trị dự kiến
Các khoảng tham chiếu sau đây dành cho DPD trong nước tiểu (được chuẩn hóa
theo nồng độ creatinine) đã được thiết lập cho người trưởng thành trên 25 tuổi bằng
một xét nghiệm miễn dịch enzym cho Pyrilinks®-D từ Metra Biosystems, Inc:
Nữ: 3,0–7,4 nM DPD/mM creatinin
Nam: 2,3–5,4 nM DPD/mM creatinin
Chỉ xem các giới hạn này là tham khảo. Mỗi phòng xét nghiệm cần phải thiết lập
phạm vi tham chiếu của riêng mình.
Xét nghiệm Pyrilinks-D để theo dõi các thay đổi về bài tiết DPD trong nước tiểu
liên quan đến liệu pháp chống tiêu xương bằng amino-bisphosphonate
(alendronate).
V. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG VÀ XỬ TRÍ
- Mặc dù IMMULITE/IMMULITE 1000 Pyrilinks-D đóng vai trò chỉ báo tình
trạng tiêu xương, nhưng vai trò của xét nghiệm này trong việc dự đoán sự
phát triển của loãng xương hoặc rủi ro gãy xương trong tương lai chưa được
thiết lập, cũng như chưa thiết lập được cách sử dụng trong bệnh cường tuyến
cận giáp, hoặc cường giáp.
- Khi theo dõi liệu pháp, kết quả xét nghiệm IMMULITE/IMMULITE 1000
Pyrilinks-D có thể bị nhầm lẫn ở các người bệnh mắc các tình trạng lâm sàng
được biết là ảnh hưởng đến quá trình tiêu xương, ví dụ: di căn xương, ngoài
các bệnh và tình trạng nêu ở trên. Kết quả DPD phải được diễn giải kết hợp
với các phát hiện lâm sàng và kết quả chẩn đoán khác và không nên là yếu tố
quyết định duy nhất để bắt đầu hay thay đổi liệu pháp.