Đồ án " Tìm hiểu dịch vụ điện thoại qua mạng Internet và ứng dụng tại Việt Nam"

Chia sẻ: Lê Trung Hiếu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:90

Thêm vào BST

Báo xấu

96
lượt xem 25
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sau một thời gian học tập, nghiên cứu và được sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình của các thầy cô và mọi người em đã hoàn thành đồ án tốt nghiệp "Tìm hiểu dịch vụ điện thoại qua mạng Internet và ứng dụng tại Việt Nam"

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đồ án " Tìm hiểu dịch vụ điện thoại qua mạng Internet và ứng dụng tại Việt Nam"

§¹i häc Th¸i Nguyªn Khoa c«ng nghÖ th«ng tin ----------¶---------- ®å ¸n tèt nghiÖp ®¹i häc Ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin HÖ chÝnh quy §Ò tµi: “t×m hiÓu dÞch vô ®iÖn tho¹i qua m¹ng internet vµ øng dông t¹i viÖt nam” Sinh viªn thùc hiÖn : Ph¹m V¨n HuyÒn Gi¸o viªn híng dÉn: ThS. NguyÔn TiÕn Thµnh Líp : K1A Th¸i Nguyªn 2007
Lêi c¶m ¬n Sau mét thêi gian häc tËp, nghiªn cøu vµ ®îc sù híng dÉn, gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« vµ mäi ngêi em ®· hoµn thµnh ®å ¸n tèt nghiÖp “T×m hiªu dÞch vô ®iÖn tho¹i qua m¹ng Internet vµ øng dông t¹i ViÖt Nam” cña m×nh. §Ó cã ®îc kÕt qu¶ nh ngµy h«m nay em ®· cè g¾ng rÊt nhiÒu, song phÇn lín lµ nhê sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa C«ng nghÖ th«ng tin, c¸c anh chÞ em trong c«ng ty TNHH tin häc viÔn th«ng Nguyªn Anh n¬i em tham gia thùc tËp vµ ph¸t triÓn øng dông, c¸c b¹n sinh viªn vµ ®Æc biÖt ngêi thÇy ®· tËn t×nh gióp ®ì vµ chØ b¶o em trong suèt qu¸ tr×nh lµm ®å ¸n cña m×nh, thÇy gi¸o ThS. NguyÔn TiÕn Thµnh. Qua ®©y em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh ®Õn c¸c thÇy c« vµ mäi ngêi ®· gióp em hoµn thµnh ®å ¸n tèt nghiÖp nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Sinh viªn: Ph¹m V¨n HuyÒn
Môc lôc Ch¬ng I: Tæng Quan vÒ §iÖn tho¹i IP................................................................ 5 I. Kh¸i niÖm ®iÖn tho¹i IP : ................................................................................. 5 II. §Æc ®iÓm cña ®iÖn tho¹i IP. ............................................................................ 5 II.1. PSTN, m¹ng chuyÓn m¹ch gãi vµ Internet: .................................................. 5 II.2. ¦u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm cña ®iÖn tho¹i IP:................................................... 7 III. M« h×nh cña dÞch vô IP Telephony. ............................................................... 9 III.1. C¸c phÇn mÒmVoIP.................................................................................... 9 III.2. M« h×nh dÞch vô VoIP quy m« nhµ cung cÊp dÞch vô. ............................... 10 Ch¬ng II: Xö lý tÝn hiÖu tho¹i cña dÞch vô VoIP .............................................. 14 I. KÝch thíc gãi tho¹i: ..................................................................................... 14 II. M· ho¸ (nÐn) tÝn hiÖu tho¹i:.......................................................................... 15 III. §ãng gãi tÝn hiÖu tho¹i - Bé giao thøc RTP/RTCP: ..................................... 16 III.1. Vai trß cña RTP/RTCP: ............................................................................ 16 III.2. C¸c øng dông sö dông RTP : .................................................................... 17 III.3. Khu«n d¹ng gãi RTP: ............................................................................... 18 III.4. Giao thøc ®iÒu khiÓn RTCP ...................................................................... 21 H×nh II.9: Khu«n d¹ng gãi BYE ........................................................................ 28 H×nh II.10: Khu«n d¹ng gãi APP ...................................................................... 29 IV. Qu¸ tr×nh xö lý tÝn hiÖu tho¹i trong media gateway. .................................... 29 IV.1. C¸c thµnh phÇn cña mét media gateway. .................................................. 29 IV.2. Qu¸ tr×nh xö lý tÝn hiÖu tho¹i. .................................................................. 29 IV.3. C¸c biÖn ph¸p tèi thiÓu thêi gian trÔ. ........................................................ 30 IV.4. §ång bé tÝn hiÖu. ..................................................................................... 30 V. C¸c biÖn ph¸p ®¶m b¶o chÊt lîng dÞch vô (QoS). ........................................ 31 V.1. C¸c cÊp chÊt lîng dÞch vô xÐt tõ ®Çu cuèi ®Õn ®Çu cuèi. .......................... 32 V.2. C¸c c¬ chÕ ®iÒu khiÓn chÊt lîng dÞch vô bªn trong mét phÇn tö m¹ng...... 32 V.3. B¸o hiÖu phôc vô ®iÒu khiÓn chÊt lîng dÞch vô. ....................................... 35 Ch¬ng III: B¸o hiÖu cuéc gäi trong M¹ng IP. .................................................. 36 I. Më ®Çu. ......................................................................................................... 36 II. Giíi thiÖu chuÈn H.323: ............................................................................... 37 II.1. Giíi thiÖu: ................................................................................................. 37 II.2. Chång giao thøc H.323 (H.323 Protocol stack): ......................................... 37 1
III. C¸c thµnh phÇn trong hÖ thèng H.323:......................................................... 39 III.1 Tæng quan: ................................................................................................ 39 III.2. ThiÕt bÞ ®Çu cuèi H.323 (H.323 Terminal) ................................................ 41 III.3. H.323 gateway. ........................................................................................ 45 III.4. Gatekeeper ............................................................................................... 46 III.5. §¬n vÞ ®iÒu khiÓn liªn kÕt ®a ®iÓm (MCU - Multipoint Control Unit): ...... 47 IV. C¸c kªnh ®iÒu khiÓn. ................................................................................... 49 IV.1. Kªnh ®iÒu khiÓn RAS............................................................................... 50 IV.1.1 Kh¸m ph¸ Gatekeeper (Gatekeeper Discovery). ..................................... 51 IV.1.2. §¨ng ký ®iÓm cuèi (Endpoint Registration). ......................................... 52 IV.1.3. §Þnh vÞ ®iÓm cuèi (Endpoint Location). ................................................ 53 IV.1.4. §iÒu khiÓn kÕt n¹p, xo¸ cuéc gäi, thay ®æi th«ng lîng vµ th«ng b¸o tr¹ng th¸i. ........................................................................................... 53 IV.2 Kªnh b¸o hiÖu cuéc gäi (Call Signalling Channel). ................................... 53 IV.3. Kªnh ®iÒu khiÓn H.245. ........................................................................... 54 V. C¸c gi¸ trÞ ®Æc trng cuéc gäi. ...................................................................... 55 V.1. Gi¸ trÞ tham chiÕu cuéc gäi CRV............................................................... 55 V.2. Conference ID vµ Conference Goal............................................................ 55 VI. C¸c thñ tôc b¸o hiÖu cuéc gäi. .................................................................... 56 VI.1. Giai ®o¹n I - ThiÕt lËp cuéc gäi (Call Setup). ............................................ 56 VI.1.1. ThiÕt lËp c¬ b¶n - C¶ hai ®iÓm cuèi ®Òu cha ®¨ng ký. .......................... 56 VI.1.2. ThiÕt lËp cuéc gäi cã sù tham gia cña gatekeeper .................................. 57 VI.1.2.1. §iÒu khiÓn kÕt n¹p (Admission Control)............................................. 57 VI.1.2.2. Trêng hîp thiÕt lËp cuéc gäi c¶ hai ®iÓm cuèi cïng ®¨ng ký víi mét gatekeeper. ........................................................................................ 58 VI.1.2.2. C¸c trêng hîp thiÕt lËp cuéc gäi kh¸c. .............................................. 58 VI.2. Giai ®o¹n II - Khëi ®Çu truyÒn th«ng........................................................ 59 VI.3. Giai ®o¹n III - ThiÕt lËp kªnh tÝn hiÖu media. ........................................... 60 VI.4. Giai ®o¹n IV - C¸c dÞch vô cuéc gäi......................................................... 60 VI.4.1. Thay ®æi th«ng lîng cuéc gäi. ............................................................. 60 VI.4.2. Th«ng b¸o tr¹ng th¸i. ............................................................................ 62 VI.4.2.1. Th«ng b¸o tr¹ng th¸i kªnh RAS: ........................................................ 62 VI.4.2.2. Th«ng b¸o tr¹ng th¸i cuéc gäi. ........................................................... 63 VI.4.3. Më réng héi nghÞ (AdHoc Conference Extension)................................. 63 VI.5. Giai ®o¹n V - KÕt thóc cuéc gäi. .............................................................. 63 2
VI.5.1. Xo¸ cuéc gäi ®îc thùc hiÖn bëi ®iÓm cuèi: .......................................... 64 VI.5.2. Xo¸ cuéc gäi ®îc thùc hiÖn bëi gatekeeper.......................................... 64 VII. NhËn xÐt vÒ chuÈn H.323. .......................................................................... 65 VII.1. C¸c thuËn lîi khi tu©n theo chuÈn H.323. ................................................ 65 VII.2. C¸c chó ý khi øng dông H.323 vµo hÖ thèng VoIP thùc tÕ....................... 66 Ch¬ng IV: dÞch vô VoIp øng dông t¹i viÖt nam. .............................................. 67 I. CÊu h×nh m¹ng Internet backbone .................................................................. 67 II. Mét sè phÇn mÒm VoIP phæ biÕn hiÖn nay: .................................................. 69 II.1. PhÇn mÒm Skype: ...................................................................................... 69 II.2. PhÇn mÒm GoogleTalk .............................................................................. 75 II. 3. PhÇn mÒm VoIP: FPT Phone – Gäi ®iÖn tho¹i quèc tÕ tõ Internet ........... 75 II.4. PhÇn mÒm VoIP Voice 777........................................................................ 77 III. Mét sè thiÕt bÞ gäi ®iÖn tho¹i VoIP:............................................................. 80 III.1. §iÖn tho¹i VoIP MaxIP10: ....................................................................... 80 III.2. Planet USB Phone UP 100: ....................................................................... 80 III.3. Planet SKD 200 và DCT 100:................................................................... 81 IV. M« h×nh hÖ thèng m¹ng VoIP C«ng ty Cæ phÇn May XuÊt khÈu Hµ B¾c. .......................................................................................................... 81 IV.1. S¬ lîc vÒ doanh nghiÖp........................................................................... 81 IV.2. HÖ thèng qu¶n lý vµ trao ®æi th«ng: ......................................................... 83 V. Híng ph¸t triÓn cña dÞch vô VoIP. .............................................................. 83 V.1. Më réng dÞch vô ra nhiÒu tØnh, thµnh phè trong níc................................. 83 V.2. TriÓn khai dÞch vô ®iÖn tho¹i IP quèc tÕ..................................................... 84 KÕt luËn……………………………………………………………………….…86 Phô lôc…………………………………………………………………………..87 Tµi liÖu tham kh¶o………………………………………………………………89 3
Më ®Çu Tríc sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c«ng nghÖ th«ng tin, ngµy nay m¸y tÝnh ®· trë nªn kh«ng thÓ thiÕu trong c¸c v¨n phßng, c«ng së vµ dÇn cã mÆt trong c¸c gia ®×nh. X· héi ph¸t triÓn dÉn ®Õn sù bïng næ vÒ nhu cÇu trao ®æi vµ xö lý th«ng tin – Internet trë thµnh kh¸i niÖm quen thuéc ®èi víi chóng ta. Internet lµ n¬i cung cÊp nguån th«ng tin khæng lå vît xa c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn thèng nh: truyÒn h×nh, b¸o in, internet cßn còng cÊp c¸c dÞch vô h÷u Ých kh¸c nh truyÒn t¶i d÷ liÖu ë d¹ng v¨n b¶n, ©m thanh hay h×nh ¶nh. ë níc ta VoIP còng ®ang ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ víi øng dông cho ®iÖn tho¹i quèc tÕ nh: FPT phone, SnetPhone, Voice777 vµ dÞch vô gäi ®iÖn tho¹i ®êng dµi 171 cña VNPT, 178 cña Viettel vµ 179 cña EVN. Trong thêi gian thùc tËp vµ lµm ®å ¸n cña minh em ®· t×m hiÓu vÒ dÞch vô gäi ®iÖn tho¹i dùa trªn giao thøc Internet VoIP (Voice over Internet Protocol). Víi u ®iÓm næi tréi lµ gi¸ thµnh cña dÞch vô rÎ h¬n h¼n so víi dÞch vô ®iÖn tho¹i truyÒn thèng, dÞch vô nµy ®ang ngµy mét ph¸t triÓn vµ mang l¹i lîi Ých cho ngêi sö dông. Trong néi dung chÝnh ®å ¸n cña m×nh em t×m hiÓu tËp chung vµo 4 néi dung chÝnh: Ch¬ng 1. Tæng quan vÒ ®iÖn tho¹i IP. Ch¬ng 2. Xö lý tÝn hiÖu tho¹i cña dÞch vô ®iÖn thoai IP. Ch¬ng 3. B¸o hiÖu cuéc gäi trong m¹ng IP. Ch¬ng 4. DÞch vô VoIP øng dông t¹i ViÖt Nam Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa C«ng nghÖ th«ng tin - §¹i häc Th¸i Nguyªn vµ ®Æc biÖt lµ sù híng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o ThS NguyÔn TiÕn Thµnh ®· gióp em hoµn thµnh ®å ¸n nµy. Sinh viªn thùc hiÖn Ph¹m V¨n HuyÒn 4
Ch¬ng I: Tæng Quan vÒ §iÖn tho¹i IP. I. Kh¸i niÖm ®iÖn tho¹i IP : Trong mét vµi n¨m gÇn ®©y, sè lîng ngêi sö dông Internet vµ sè lîng m¸y chñ cung cÊp dÞch vô ®· t¨ng mét c¸ch m¹nh mÏ. Song song víi viÖc kh«ng ngõng t¨ng nhu cÇu sö dông internet lµ sù xuÊt hiÖn ®a d¹ng cña c¸c lo¹i h×nh dÞch vô míi ch¹y trªn nÒn t¶ng kü thuËt cña m¹ng toµn cÇu. Mét trong sè c¸c dÞch vô míi tá ra cã rÊt nhiÒu høa hÑn lµ ®iÖn tho¹i IP (IP Telephony, IP Telephone, VoIP, Netphone, Internet Telephone). Khi ngêi dïng Internet ®· quen lµm viÖc trùc tuyÕn trong mét thêi gian dµi trªn m¹ng th× còng rÊt tù nhiªn nÕu hä muèn chiÕc m¸y tÝnh PC cña m×nh trë thµnh mét ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng cho mäi lo¹i h×nh dÞch vô kh¸c. ThËt may m¾n lµ nh÷ng tiÕn bé trong c«ng nghÖ ®iÖn tö, kü thuËt nÐn vµ xö lý sè liÖu ®· cho phÐp con ngêi t¹o ra vµ sö dông mét lo¹i h×nh ®iÖn tho¹i dùa trªn nÒn t¶ng kü thuËt cña giao thøc Internet (IP: Internet Protocol), ®ã chÝnh lµ dÞch vô IP Telephony. Nãi mét c¸ch ng¾n gän, IP Telephony lµ mét dÞch vô truyÒn tho¹i sö dông c«ng nghÖ m¹ng IP kÕt hîp víi kh¶ n¨ng tÝnh to¸n vµ xö lý d÷ liÖu cña c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi ®Ó thùc hiÖn truyÒn t¶i c¸c cuéc ®µm tho¹i. DÞch vô ®iÖn tho¹i IP bao gåm c¸c dÞch vô truyÒn tho¹i, fax, multimedia, ... qua nh÷ng m¹ng IP ®îc qu¶n lý vÒ chÊt lîng dÞch vô (QoS). C¸c dÞch vô nµy cã thÓ ®îc thùc hiÖn hoµn toµn trong ph¹m vi m¹ng IP hoÆc cã thÓ ®îc thùc hiÖn kÕt hîp gi÷a m¹ng IP vµ c¸c m¹ng kh¸c. II. §Æc ®iÓm cña ®iÖn tho¹i IP. §iÖn tho¹i IP lµ mét dÞch vô truyÒn tho¹i qua c¸c m¹ng IP. M¹ng IP ë ®©y lµ c¸c m¹ng d÷ liÖu sö dông bé giao thøc TCP/IP cho c¸c chøc n¨ng tÇng giao vËn (Transport Layer) vµ tÇng m¹ng (Network Layer). Cßn giao thøc c¸c tÇng thÊp h¬n (c¸c giao thøc truy cËp m¹ng: Network Access Protocols) cã thÓ lµ giao thøc trong m¹ng LAN, X.25, Frame Relay, ATM, hay PPP... Bëi vËy so víi ®iÖn tho¹i chuyÓn m¹ch kªnh th«ng thêng ®iÖn tho¹i IP cã nhiÒu kh¸c biÖt. §Ó thÊy ®îc nh÷ng kh¸c biÖt nµy, tríc hÕt ta xem xÐt ®Æc ®iÓm m¹ng PSTN, m¹ng chuyÓn m¹ch gãi vµ m¹ng Internet. II.1. PSTN, m¹ng chuyÓn m¹ch gãi vµ Internet: M¹ng ®iÖn tho¹i c«ng céng (Public Switched Telephone Network - PSTN) lµ m¹ng truyÒn th«ng dùa trªn nÒn t¶ng kü thuËt chuyÓn m¹ch kªnh (Circuit Switching). ChuyÓn m¹ch kªnh lµ ph¬ng ph¸p truyÒn th«ng trong ®ã mét kªnh truyÒn dÉn dµnh riªng ®îc thiÕt lËp gi÷a hai thiÕt bÞ ®Çu cuèi th«ng qua mét hay nhiÒu nót chuyÓn m¹ch trung gian. Dßng th«ng tin truyÒn trªn kªnh nµy lµ dßng bit truyÒn liªn tôc theo thêi gian. B¨ng th«ng cña kªnh dµnh riªng ®îc ®¶m b¶o vµ cè ®Þnh trong qu¸ tr×nh liªn l¹c (64Kbps ®èi víi m¹ng ®iÖn tho¹i PSTN), vµ ®é trÔ th«ng tin lµ rÊt nhá chØ cì thêi gian truyÒn th«ng tin trªn kªnh (propagation time). 5
4 4 3 3 2 2 M¹ng chuyÓn 1 1 1 1 m¹ch kªnh H×nh I.1: M¹ng chuyÓn m¹ch kªnh 4 4 3 3 3 3 M¹ng chuyÓn 2 2 m¹ch gãi 2 2 1 1 1 1 DTE DCE DCE DTE H×nh I.2: M¹ng chuyÓn m¹ch gãi 6
Kh¸c víi m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh, m¹ng chuyÓn m¹ch gãi (Packet Switching Network) sö dông hÖ thèng lu tr÷ råi truyÒn (store-and-forward system) t¹i c¸c nót m¹ng. Th«ng tin ®îc chia thµnh c¸c phÇn nhá (gäi lµ gãi), mçi gãi ®îc thªm c¸c th«ng tin ®iÒu khiÓn cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh truyÒn nh lµ ®Þa chØ n¬i göi, ®Þa chØ n¬i nhËn... C¸c gãi th«ng tin ®Õn nót m¹ng ®îc xö lý vµ lu tr÷ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh råi míi ®îc truyÒn ®Õn nót tiÕp theo sao cho viÖc sö dông kªnh cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. Trong m¹ng chuyÓn m¹ch gãi kh«ng cã kªnh dµnh riªng nµo ®îc thiÕt lËp, b¨ng th«ng cña kªnh logic gi÷a hai thiÕt bÞ ®Çu cuèi thêng kh«ng cè ®Þnh, vµ ®é trÔ th«ng tin lín h¬n m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh rÊt nhiÒu. XÐt trªn quan ®iÓm m« h×nh ph©n tÇng OSI, viÖc truyÒn th«ng tin trong m¹ng truyÓn m¹ch kªnh vµ m¹ng chuyÓn m¹ch gãi ®îc minh ho¹ nh trong h×nh I.1 vµ h×nh I.2. Khi c¸c m¹ng sè liÖu trªn thÕ giíi ®îc liªn kÕt l¹i, mét m¹ng sè liÖu lín ®îc thiÕt lËp, ®ã lµ Internet. Giao thøc liªn m¹ng sö dông trong internet lµ giao thøc IP (Internet Protocol). Còng gièng nh m¹ng ®iÖn tho¹i PSTN, m¹ng Internet cã quy m« toµn cÇu, phï hîp cho viÖc khai th¸c vµ ph¸t triÓn c¸c dÞch vô viÔn th«ng trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, gi÷a chóng cã sù kh¸c biÖt s©u s¾c vÒ mÆt kü thuËt: • Kh¸c nhau vÒ kü thuËt chuyÓn m¹ch: M¹ng Internet sö dông ph¬ng ph¸p ®Þnh tuyÕn ®éng (dynamic routing) dùa trªn viÖc ®¸nh ®Þa chØ kh«ng mang tÝnh ®Þa lý (non-geographic addressing). Ngîc l¹i m¹ng PSTN, sö dông ph¬ng ph¸p chuyÓn m¹ch tÜnh (static switching) dùa trªn sè ®iÖn tho¹i phô thuéc vÞ trÝ cña thuª bao (geographic telephone numbering). • KiÕn tróc m¹ng: KiÕn tróc cña Internet lµ ph©n t¸n. Sù “th«ng minh” cña Internet ph©n bè trªn toµn bé m¹ng. C¸c øng dông cung cÊp dÞch vô cho m¹ng lµ c¸c phÇn mÒm híng m¸y kh¸ch (client-oriented software) vµ ®îc bè trÝ kh¾p n¬i trªn m¹ng. Trong khi ®ã m¹ng PSTN tËp trung c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn dÉn vµ c¸c ch¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn l¹i víi nhau t¹i mét vµi trung t©m trong m¹ng. KiÕn tróc ph©n t¸n cña internet cã mét ý nghÜa hÕt søc quan träng. Nã t¹o cho internet tÝnh linh ho¹t trong triÓn khai vµ øng dông c¸c c«ng nghÖ míi. §iÒu nµy gi¶i thÝch cho sù ph¸t triÓn m¹ng mÏ cña internet trong mét vµi n¨m gÇn ®©y. II.2. ¦u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm cña ®iÖn tho¹i IP: §iÖn tho¹i IP ra ®êi nh»m khai th¸c tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c m¹ng truyÒn sè liÖu, khai th¸c tÝnh linh ho¹t trong ph¸t triÓn c¸c øng dông míi cña giao thøc IP vµ nã ®îc ¸p dông trªn mét m¹ng toµn cÇu lµ m¹ng Internet. C¸c tiÕn bé cña c«ng nghÖ mang ®Õn cho ®iÖn tho¹i IP nh÷ng u ®iÓm sau: + Gi¶m chi phÝ cuéc gäi: ¦u ®iÓm næi bËt nhÊt cña ®iÖn tho¹i IP so víi dÞch vô ®iÖn tho¹i hiÖn t¹i lµ kh¶ n¨ng cung cÊp nh÷ng cuéc gäi ®êng dµi gi¸ rÎ víi chÊt lîng chÊp nhËn ®îc. NÕu dÞch vô ®iÖn tho¹i IP ®îc triÓn khai, chi phÝ cho mét cuéc gäi ®êng dµi sÏ chØ t¬ng ®¬ng víi chi phÝ truy nhËp internet. 7
Nguyªn nh©n dÉn ®Õn chi phÝ thÊp nh v©y lµ do tÝn hiÖu tho¹i ®îc truyÒn t¶i trong m¹ng IP cã kh¶ n¨ng sö dông kªnh hiÖu qu¶ cao. §ång thêi, kü thuËt nÐn tho¹i tiªn tiÕn gi¶m tèc ®é bÝt tõ 64 Kbps xuèng thÊp tíi 8 Kbps (theo tiªu chuÈn nÐn tho¹i G.729A cña ITU-T) kÕt hîp víi tèc ®é xö lý nhanh cña c¸c bé vi xö lý ngµy nay cho phÐp viÖc truyÒn tiÕng nãi theo thêi gian thùc lµ cã thÓ thùc hiÖn ®îc víi lîng tµi nguyªn b¨ng th«ng thÊp h¬n nhiÒu so víi kü thuËt cò. So s¸nh mét cuéc gäi trong m¹ng PSTN víi mét cuéc gäi qua m¹ng IP, ta thÊy: • Chi phÝ ph¶i tr¶ cho cuéc gäi trong m¹ng PSTN lµ chi phÝ ph¶i bá ra ®Ó duy tr× cho mét kªnh 64kbps suèt tõ ®Çu cuèi nµy tíi ®Çu cuèi kia th«ng qua mét hÖ thèng c¸c tæng ®µi. Chi phÝ nµy ®èi víi c¸c cuéc gäi ®êng dµi (liªn tØnh, quèc tÕ) lµ kh¸ lín. • Trong trêng hîp cuéc gäi qua m¹ng IP, ngêi sö dông tõ m¹ng PSTN chØ ph¶i duy tr× kªnh 64kbps ®Õn Gateway cña nhµ cung cÊp dÞch vô t¹i ®Þa ph¬ng. Nhµ cung cÊp dÞch vô ®iÖn tho¹i IP sÏ ®¶m nhËn nhiÖm vô nÐn, ®ãng gãi tÝn hiÖu tho¹i vµ göi chóng ®i qua m¹ng IP mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó tíi ®îc Gateway nèi tíi mét m¹ng ®iÖn tho¹i kh¸c cã ngêi liªn l¹c ®Çu kia. ViÖc kÕt nèi nh vËy lµm gi¶m ®¸ng kÓ chi phÝ cuéc gäi do phÇn lín kªnh truyÒn 64Kbps ®· ®îc thay thÕ b»ng viÖc truyÒn th«ng tin qua m¹ng d÷ liÖu hiÖu qu¶ cao. + TÝch hîp m¹ng tho¹i, m¹ng sè liÖu vµ m¹ng b¸o hiÖu: Trong ®iÖn tho¹i IP, tÝn hiÖu tho¹i, sè liÖu vµ ngay c¶ b¸o hiÖu ®Òu cã thÓ cïng ®i trªn cïng mét m¹ng IP. §iÒu nµy sÏ tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ ®Çu t ®Ó x©y dùng nh÷ng m¹ng riªng rÏ. + Kh¶ n¨ng më réng (Scalability): NÕu nh c¸c hÖ tæng ®µi thêng lµ nh÷ng hÖ thèng kÝn, rÊt khã ®Ó thªm vµo ®ã nh÷ng tÝnh n¨ng th× c¸c thiÕt bÞ trong m¹ng internet thêng cã kh¶ n¨ng thªm vµo nh÷ng tÝnh n¨ng míi. ChÝnh tÝnh mÒm dÎo ®ã mang l¹i cho dÞch vô ®iÖn tho¹i IP kh¶ n¨ng më réng dÔ dµng h¬n so víi ®iÖn tho¹i truyÒn thèng. + Kh«ng cÇn th«ng tin ®iÒu khiÓn ®Ó thiÕt lËp kªnh truyÒn vËt lý: Gãi th«ng tin trong m¹ng IP truyÒn ®Õn ®Ých mµ kh«ng cÇn mét sù thiÕt lËp kªnh nµo. Gãi chØ cÇn mang ®Þa chØ cña n¬i nhËn cuèi cïng lµ th«ng tin ®· cã thÓ ®Õn ®îc ®Ých. Do vËy, viÖc ®iÒu khiÓn cuéc gäi trong m¹ng IP chØ cÇn tËp trung vµo chøc n¨ng cuéc gäi mµ kh«ng ph¶i tËp trung vµo chøc n¨ng thiÕt lËp kªnh. + Qu¶n lý b¨ng th«ng: Trong ®iÖn tho¹i chuyÓn m¹ch kªnh, tµi nguyªn b¨ng th«ng cung cÊp cho mét cuéc liªn l¹c lµ cè ®Þnh (mét kªnh 64Kbps) nhng trong ®iÖn tho¹i IP viÖc ph©n chia tµi nguyªn cho c¸c cuéc tho¹i linh ho¹t h¬n nhiÒu. Khi mét cuéc liªn l¹c diÔn ra, nÕu lu lîng cña m¹ng thÊp, b¨ng th«ng dµnh cho liªn l¹c sÏ cho chÊt lîng tho¹i tèt nhÊt cã thÓ; nhng khi lu lîng cña m¹ng cao, m¹ng sÏ h¹n chÕ b¨ng th«ng cña tõng cuéc gäi ë møc duy tr× chÊt lîng tho¹i chÊp nhËn ®îc nh»m phôc vô cïng lóc ®îc nhiÒu ngêi nhÊt. §iÓm nµy còng lµ mét yÕu tè lµm t¨ng hiÖu qu¶ sö dông cña ®iÖn tho¹i IP. ViÖc qu¶n lý b¨ng th«ng mét c¸ch tiÕt kiÖm nh vËy cho phÐp ngêi ta nghÜ tíi nh÷ng dÞch vô 8
cao cÊp h¬n nh truyÒn h×nh héi nghÞ, ®iÒu mµ víi c«ng nghÖ chuyÓn m¹ch cò ngêi ta ®· kh«ng thùc hiÖn v× chi phÝ qu¸ cao. + NhiÒu tÝnh n¨ng dÞch vô: TÝnh linh ho¹t cña m¹ng IP cho phÐp t¹o ra nhiÒu tÝnh n¨ng míi trong dÞch vô tho¹i. VÝ dô cho biÕt th«ng tin vÒ ngêi gäi tíi hay mét thuª bao ®iÖn tho¹i IP cã thÓ cã nhiÒu sè liªn l¹c mµ chØ cÇn mét thiÕt bÞ ®Çu cuèi duy nhÊt (VÝ dô nh mét thiÕt bÞ IP Phone cã thÓ cã mét sè ®iÖn tho¹i dµnh cho c«ng viÖc, mét cho c¸c cuéc gäi riªng t). + Kh¶ n¨ng multimedia: Trong mét “cuéc gäi” ngêi sö dông cã thÓ võa nãi chuyÖn võa sö dông c¸c dÞch vô kh¸c nh truyÒn file, chia sÎ d÷ liÖu, hay xem h×nh ¶nh cña ngêi nãi chuyÖn bªn kia. §iÖn tho¹i IP còng cã nh÷ng h¹n chÕ: + Kü thuËt phøc t¹p: TruyÒn tÝn hiÖu theo thêi gian thùc trªn m¹ng chuyÓn m¹ch gãi lµ rÊt khã thùc hiÖn do mÊt gãi trong m¹ng lµ kh«ng thÓ tr¸nh ®îc vµ ®é trÔ kh«ng cè ®Þnh cña c¸c gãi th«ng tin khi truyÒn trªn m¹ng. §Ó cã ®îc mét dÞch vô tho¹i chÊp nhËn ®îc, cÇn thiÕt ph¶i cã mét kü thuËt nÐn tÝn hiÖu ®¹t ®îc nh÷ng yªu cÇu kh¾t khe: tØ sè nÐn lín (®Ó gi¶m ®îc tèc ®é bit xuèng), cã kh¶ n¨ng suy ®o¸n vµ t¹o l¹i th«ng tin cña c¸c gãi bÞ thÊt l¹c... Tèc ®é xö lý cña c¸c bé Codec (Coder and Decoder) ph¶i ®ñ nhanh ®Ó kh«ng lµm cuéc ®µm tho¹i bÞ gi¸n ®o¹n. §ång thêi c¬ së h¹ tÇng cña m¹ng còng cÇn ®îc n©ng cÊp lªn c¸c c«ng nghÖ míi nh Frame Relay, ATM,... ®Ó cã tèc ®é cao h¬n vµ/hoÆc ph¶i cã mét c¬ chÕ thùc hiÖn chøc n¨ng QoS (Quality of Service). TÊt c¶ c¸c ®iÒu nµy lµm cho kü thuËt thùc hiÖn ®iÖn tho¹i IP trë nªn phøc t¹p vµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc trong nh÷ng n¨m tríc ®©y. + VÊn ®Ò b¶o mËt (security): M¹ng Internet lµ mét m¹ng cã tÝnh réng kh¾p vµ hçn hîp (hetorogenous network). Trong ®ã cã rÊt nhiÒu lo¹i m¸y tÝnh kh¸c nhau cïng c¸c dÞch vô kh¸c nhau cïng sö dông chung mét c¬ së h¹ tÇng. Do vËy kh«ng cã g× ®¶m b¶o r»ng th«ng tin liªn quan ®Õn c¸ nh©n còng nh sè liªn l¹c truy nhËp sö dông dÞch vô cña ngêi dïng ®îc gi÷ bÝ mËt. Nh vËy, ®iÖn tho¹i IP chøng tá nã lµ mét lo¹i h×nh dÞch vô míi rÊt cã tiÒm n¨ng. Trong t¬ng lai, ®iÖn tho¹i IP sÏ cung cÊp c¸c dÞch vô hiÖn cã cña ®iÖn tho¹i trong m¹ng PSTN vµ c¸c dÞch vô míi cña riªng nã nh»m ®em l¹i lîi Ých cho ®«ng ®¶o ngêi dïng. Tuy nhiªn, ®iÖn tho¹i IP víi t c¸ch lµ mét dÞch vô sÏ kh«ng trë nªn hÊp dÉn h¬n PSTN chØ v× nã ch¹y trªn m¹ng IP. Kh¸ch hµng chØ chÊp nhËn lo¹i dÞch vô nµy nÕu nh nã ®a ra ®îc mét chi phÝ thÊp vµ/hoÆc nh÷ng tÝnh n¨ng vît tréi h¬n so víi dÞch vô ®iÖn tho¹i hiÖn t¹i. III. M« h×nh cña dÞch vô IP Telephony. III.1. C¸c phÇn mÒmVoIP. Trong thùc tÕ, VoIP ®· ®îc thùc hiÖn bëi c¸c øng dông phÇn mÒm ch¹y trªn c¸c m¸y tÝnh PC. C¸c øng dông nµy cho phÐp hai m¸y tÝnh cã thÓ kÕt nèi víi nhau qua nhê mét server. C¸c m¸y tÝnh cã trang bÞ multimedia cã thÓ nãi chuyÖn víi nhau qua kÕt nèi internet nay. PhÇn mÒm ®iÓn h×nh cho phÐp thùc hiÖn truyÒn tho¹i qua m¹ng IP lµ Microsoft NetMeeting cña h·ng Microsoft. PhÇn mÒm 9
Skype (www.skype.com), phÇm mÒm Yahoo Messenger cña h·ng Yahoo (www.yahoo.com) víi tÝnh n¨ng Voice, mét sè phÇn mÒm gäi ®iÖn tho¹i quèc tÕ Voice 777 gåm: SnetPhone, Fone Xanh, FPT Phone… Gi¶i ph¸p VoIP b»ng phÇn mÒm cã u ®iÓm lµ t¹o ®îc c¸c cuéc nãi chuyÖn trªn mét diÖn réng vµ kh«ng ®ßi hái mét sù n©ng cÊp ®Æc biÖt vÒ phÇn cøng nµo. Tuy nhiªn, gi¶i ph¸p lo¹i nµy hÇu nh kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu chÊt lîng trong ®iÒu kiÖn m¹ng internet v× lý do kh«ng ®iÒu khiÓn ®îc b¨ng th«ng cña m¹ng. Thêng th× c¸c phÇn mÒm VoIP chØ cho chÊt lîng t¹m ®îc khi viÖc truyÒn tho¹i diÔn ra trong m¹ng néi bé LAN. Ngoµi ra, gi¶i ph¸p lo¹i nµy cha toµn diÖn, thiÕu nh÷ng tÝnh n¨ng quan träng nh tÝnh cíc, nhËn thùc cuéc gäi... vµ cha cung cÊp ®îc dÞch vô tho¹i cho ®a sè ngêi dïng trong m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh. DÞch vô tho¹i nµy chØ cã vai trß lµ mét dÞch vô thªm vµo cïng víi c¸c dÞch vô internet truyÒn thèng. III.2. M« h×nh dÞch vô VoIP quy m« nhµ cung cÊp dÞch vô. III.2.1. M« h×nh. §Ó cã thÓ lµ mét dÞch vô ®éc lËp, cÇn ph¶i cã mét m« h×nh IP Telephony toµn diÖn h¬n, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu: ♦ Ho¹t ®éng song song cïng víi m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh ®Ó cã thÓ mang dÞch vô tho¹i IP ®Õn cho ®«ng ®¶o ngêi sö dông vµ tËn dông ®îc u thÕ chi phÝ thÊp cña viÖc truyÒn tÝn hiÖu trªn m¹ng chuyÓn m¹ch gãi. Thùc hiÖn ®îc c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña mét dÞch vô viÔn th«ng nh tÝnh cíc, qu¶n lý cuéc gäi... ♦ Cã thÓ thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng míi cña ®iÖn tho¹i IP. H×nh I.3: M« h×nh dÞch vô VoIP 10
M« h×nh mang tÝnh nguyªn lý cho dÞch vô ®iÖn tho¹i IP ®îc tr×nh bµy trong h×nh I.3. §Ó ho¹t ®éng cïng víi m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh, m« h×nh buéc ph¶i bao gåm hÖ thèng b¸o hiÖu cña m¹ng ®iÖn tho¹i. Cã nh vËy nã míi cã kh¶ n¨ng thiÕt lËp ®îc mét kÕt nèi th«ng suèt gi÷a hai ®Çu cuèi th«ng qua m¹ng IP. Trong m« h×nh, hÖ thèng b¸o hiÖu ®îc sö dông lµ SS7 nhng trong thùc tÕ hÖ thèng b¸o hiÖu cã thÓ lµ nh÷ng hÖ thèng b¸o hiÖu kh¸c nh R2... C¸c thµnh phÇn trong hÖ thèng VoIP bao gåm: Ø Media Gateway: ♦ ChuyÓn ®æi khu«n d¹ng th«ng tin: tõ d¹ng th«ng tin ghÐp kªnh theo thêi gian (TDM) trong m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh sang d¹ng gãi trong m¹ng IP vµ ngîc l¹i. ♦ Thùc hiÖn c¸c qu¸ tr×nh xö lý cÇn thiÕt kh¸c nh: NÐn tÝn hiÖu tho¹i (voice compression), nÐn kho¶ng lÆng (silence suppression), triÖt tiÕng väng (echo cancellation) ♦ Cung cÊp nhiÒu giao diÖn vËt lý cÇn thiÕt cho kÕt nèi: Giao diÖn víi m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh (E1/T1, PRI-ISDN, ...), giao diÖn víi m¹ng IP (Ethernet, Fast Ethernet, Frame Relay, ...). Ø Signalling Gateway: Phôc vô cho b¸o hiÖu gi÷a c¸c terminal trong m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh vµ c¸c terminal trong m¹ng IP: §ãng gãi l¹i c¸c th«ng ®iÖp SS7 thµnh c¸c gãi phï hîp víi m¹ng IP, läc c¸c dßng lu lîng kh«ng phï hîp... Thµnh phÇn nµy kÕt hîp ho¹t ®éng cña m¹ng IP vµ m¹ng b¸o hiÖu SS7. Ø Call Control Center: ♦ Híng dÉn Media Gateway c¸ch thiÕt lËp, xö lý vµ kÕt thóc dßng th«ng tin media (th«ng tin thêi gian thùc) phôc vô cho cuéc gäi. ♦ Xö lý th«ng tin b¸o hiÖu. ♦ Theo dâi tr¹ng th¸i cña tÊt c¶ c¸c dßng media ®ang truyÒn trong hÖ thèng. ♦ Thùc hiÖn nhiÒu dÞch vô cña hÖ thèng: TÝnh cíc, t¹o ra c¸c b¶n ghi lu tr÷, c¸c chøc n¨ng qu¶n lý m¹ng, qu¶n lý cuéc gäi... Ø C¸c thµnh phÇn kh¸c: Bao gåm c¸c terminal PSTN (m¸y ®iÖn tho¹i, m¸y fax), tæng ®µi PSTN PBX; thiÕt bÞ trong m¹ng IP (IP phone, IP PBX). Signalling Gateway cã thÓ lµ mét thiÕt bÞ ®éc lËp hoÆc ®îc tÝch hîp víi Media Gateway vµo mét Gateway duy nhÊt. Dung lîng cña c¸c Gateway cã thÓ biÕn ®æi tuú thuéc vµo nh÷ng øng dông cô thÓ. Tõ c¸c gateway cã dung lîng nhá phôc vô cho ho¹t ®éng cña mét v¨n phßng c«ng ty tíi c¸c gateway c«ng céng cã dung lîng lín vµ cùc lín ®Ó phôc vô c¸c cuéc gäi tíi tõng gia ®×nh. III.2.2. Ho¹t ®éng. a) M« h×nh ®· ®a ra hai gi¶i ph¸p VoIP: 11
Mét lµ, gi¶i ph¸p cho c¸c doanh nghiÖp (Enterprize): Th«ng thêng c¸c m« h×nh th«ng tin cña doanh nghiÖp sö dông hai liªn kªt mét cho c¸c dÞch vô tho¹i qua m¹ng PSTN vµ mét cho kÕt nèi internet ®Ó sö dông c¸c dÞch vô nh e- mail, web... Víi gi¶i ph¸p VoIP cho doanh nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp sö dông gateway cña riªng hä ®Ó kÕt nèi c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi tho¹i truyÒn thèng (m¸y ®iÖn tho¹i, fax, PBX) vµo Internet. Nhê vËy, tho¹i vµ c¸c dÞch vô internet ®îc tÝch hîp vµo mét ®êng truyÒn chung thay v× ph¶i dïng hai ®êng truyÒn nh tríc kia. = R 1 4 7 2 5 8 3 6 9 Fax * SEKR 0 # Phones 1 2 3 PSTN = 4 5 6 7 8 9 R SEKR * 0 # 1 2 3 = 4 5 6 7 8 9 R SEKR * 0 # 1 2 3 = 4 5 6 7 8 9 R SEKR * 0 # PBX Media Gateway Fax Internet Database Database AS E N M X C DA A CN SE D AS E N M X C DA A CN SE D Mail Server Internet Mail Server Web Server Web Server H×nh I.4: M« h×nh th«ng tin truyÒn H×nh I.5: M« h×nh th«ng tin cña doanh thèng cña doanh nghiÖp nghiÖp víi gi¶i ph¸p VoIP Hai lµ, gi¶i ph¸p cho dÞch vô c«ng céng (Carier): Nh÷ng gateway cã dung lîng lín ®îc ®îc nhµ cung cÊp dÞch vô IP Telephony bè trÝ, kÕt nèi thêng xuyªn vµo m¹ng IP s½n sµng cho ngêi sö dông truy nhËp tíi ®Ó sö dông dÞch vô VoIP. Nh÷ng ngêi sö dông víi c¸c m¸y ®iÖn tho¹i th«ng thêng truy nhËp ®Õn gateway th«ng qua dÞch vô ®iÖn tho¹i t¹i ®Þa ph¬ng. Gi¶i ph¸p nµy ®a dÞch vô ®iÖn tho¹i IP ®Õn ®îc víi phÇn lín ngêi dïng, cung cÊp cho ngêi dïng nh÷ng cuéc gäi ®êng dµi gi¸ rÎ. b) Quay sè truy nhËp dÞch vô. Quay sè truy nhËp dÞch vô liªn quan ®Õn vÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo ®Ó ®Þnh híng cuéc gäi ®i qua m¹ng IP mµ kh«ng ®i qua m¹ng PSTN nh dÞch vô ®iÖn tho¹i th«ng thêng (trêng hîp liªn l¹c phone to phone). §Ó truy nhËp dÞch vô IP Telephony ngíi sö dông cã thÓ cã hai c¸ch thøc truy nhËp tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng cña hÖ thèng. 12
Quay sè hai giai ®o¹n: Ngêi sö dông quay sè ®Ó liªn l¹c ®Õn Gateway IP Telephony vµ qu¸ tr×nh giao tiÕp víi gateway sÏ quyÕt ®Þnh viÖc ®Þnh híng tiÕp cuéc gäi ®Õn terminal nµo ë ®Çu bªn kia. ViÖc t¬ng t¸c víi gateway cã thÓ nhê liªn l¹c víi nh©n viªn trùc gateway hoÆc th«ng qua mét giao diÖn t¬ng t¸c tho¹i ®îc cung cÊp bëi hÖ thèng IVR cña gateway (IVR - Interactive Voice Response). Ph¬ng ph¸p truy nhËp kiÓu nµy lµ duy nhÊt ®èi víi nh÷ng hÖ thèng b¸o hiÖu ®¬n gi¶n nh hÖ thèng b¸o hiÖu R2. Quay sè mét giai ®o¹n: Víi nh÷ng kh¶ n¨ng m¹nh cña hÖ thèng b¸o hiÖu SS7, dÞch vô ®iÖn tho¹i IP cã thÓ trë nªn trong suèt ®èi víi ngêi sö dông gièng nh dÞch vô ®iÖn tho¹i truyÒn thèng. Ngêi sö dông quay mét m· truy nhËp ®Æc biÖt kÌm theo sè ®iÖn tho¹i ®Ých vµ viÖc quay sè chØ ph¶i thùc hiÖn mét lÇn. C¨n cø vµo m· truy nhËp, hÖ thèng b¸o hiÖu sÏ quyÕt ®Þnh viÖc ®Þnh tuyÕn cuéc gäi th«ng qua m¹ng IP hay chØ ®i trong m¹ng PSTN nh th«ng thêng. c) ThiÕt lËp cuéc gäi: XÐt trêng hîp ngêi sö dông truy nhËp dÞch vô IP Telephone tõ trong m¹ng PSTN ®Õn mét ngêi sö dông kh¸c còng trong m¹ng PSTN. §Ó cuéc gäi cã thÓ ®îc t¹o ra, cÇn ph¶i quan t©m ®Õn ba giai ®o¹n b¸o hiÖu thiÕt lËp kÕt nèi: 1. Giai ®o¹n thiÕt lËp kÕt nèi gi÷a ngêi gäi vµ Gateway ®îc sö dông ®Ó truy nhËp m¹ng IP (gateway 1). 2. Giai ®o¹n thiÕt lËp cuéc gäi tõ Gateway 1 vµ ®Õn gateway ®Ých (gateway 2). 3. Giai ®o¹n thiÕt lËp liªn l¹c tõ gateway 2 tíi m¸y ®iÖn tho¹i cña ngêi bÞ gäi C¸c giai ®o¹n thiÕt lËp 1 vµ 3 sö dông hÖ thèng b¸o hiÖu cuéc gäi trong m¹ng PSTN nh trong dÞch vô ®iÖn tho¹i th«ng thêng. Giai ®o¹n thiÕt lËp liªn kÕt gi÷a c¸c Gateway qua m¹ng IP sö dông c¸c thñ tôc b¸o hiÖu riªng dµnh cho c¸c øng dông truyÒn th«ng ®a ph¬ng tiÖn trong m¹ng gãi. C¸c thñ tôc nµy sÏ ®îc tr×nh bµy trong ch¬ng III. c) Th«ng tin tho¹i trong hÖ thèng VoIP TÝn hiÖu tho¹i tõ ngêi sö dông ®îc chuyÓn thµnh tÝn hiÖu PCM ghÐp kªnh theo thêi gian (TDM) truyÒn ®Õn qua mét hÖ thèng tæng ®µi ®Ó ®Õn Media Gateway cña dÞch vô IP Telephony. Media gateway thùc hiÖn viÖc triÖt tiÕng väng, nÐn tÝn hiÖu, vµ ®ãng tÝn hiÖu tho¹i ®· ®îc xö lý thµnh nh÷ng gãi ®Ó truyÒn tíi gateway ®Ých qua m¹ng IP. Media gateway ®Ých l¹i thùc hiÖn viÖc chuyÓn ®æi d¹ng tÝn hiÖu ngîc l¹i ®Ó truyÒn ®Õn ngêi sö dông ë ®Çu d©y bªn kia. III.2.3. NhËn xÐt. M« h×nh IP Telephony tr×nh bµy nh trªn cã u ®iÓm lµ mét m« h×nh toµn diÖn cho c¸c cuéc liªn l¹c tho¹i qua m¹ng IP. Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn ®îc dÞch vô cÇn gi¶i quyÕt ®îc c¸c vÊn ®Ò: 1. Xö lý tÝn hiÖu tho¹i trong m¹ng IP. 2. C¸c thñ tôc b¸o hiÖu cuéc gäi trong m¹ng IP. Xö lý tÝn hiÖu tho¹i trong m¹ng IP bao gåm c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn nÐn tho¹i vµ ®ãng gãi tÝn hiÖu tho¹i ®Ó truyÒn ®i trong ®iÒu kiÖn cña m¹ng chuyÓn 13
m¹ch gãi. C¸c vÊn ®Ò nµy bao gåm kÝch thíc gãi tho¹i, c¸c thuËt to¸n m· ho¸ tÝn hiÖu tho¹i giao thøc ®ãng gãi, ®ång bé ho¸ tÝn hiÖu vµ c¸c c¬ chÕ ®¶m b¶o chÊt lîng dÞch vô. B¸o hiÖu cuéc gäi trong m¹ng IP tËp trung vµo c¸c thñ tôc thiÕt lËp cuéc gäi, kÕt thóc cuéc gäi, vµ c¸c thñ tôc kh¸c cÇn thiÕt cho liªn l¹c thêi gian thùc gi÷a c¸c ®iÓm cuèi (end point) trong m¹ng IP. Ch¬ng II: Xö lý tÝn hiÖu tho¹i cña dÞch vô VoIP I. KÝch thíc gãi tho¹i: Nh÷ng nhµ thiÕt kÕ hÖ thèng Voice over IP ®Òu ph¶i chó ý ®Õn kÝch thíc cña gãi tÝn hiÖu truyÒn trªn m¹ng. Cã rÊt nhiÒu yÕu tè giíi h¹n kÝch thíc cña gãi tho¹i truyÒn trªn m¹ng. C¸c lý do ®ã bao gåm: a) Kh¶ n¨ng mÊt gãi: NÕu kÝch thíc c¸c gãi cµng dµi th× khi truyÒn kh¶ n¨ng gãi bÞ lçi bit sÏ cµng cao. Th«ng thêng th× bªn thu thêng huû nh÷ng gãi bÞ lçi bit. Do vËy, kh¶ n¨ng mÊt mÊt gãi t¨ng theo kÝch thíc cña gãi, ®Æc biÖt lµ ë nh÷ng n¬i cã tû lÖ lçi bit BER cao. b) TrÔ ®ãng gãi: Víi nh÷ng øng dông ®iÖn tho¹i IP, chiÒu dµi gãi lín ®ßi hái thêi gian tÝch lòy ®ñ sè mÉu tho¹i cho gãi lín, tøc lµ trÔ ®ãng gãi lín. XÐt mét vÝ dô víi mét bé codec 6,4 Kbps theo tiªu chuÈn G.723.1 vµ kÝch thíc gãi tho¹i lµ 1500 bytes. Trong trêng hîp nµy, ®Ó cã ®îc mét gãi tho¹i, trÔ ®ãng gãi ph¸t sÏ lµ: 1500bytes × 8bit / bytes = 1,875s 6,4 × 1000bit / s §é trÔ c¶ ®i vµ vÒ lµ: 1,875 × 2 = 3,75s §é trÔ nµy lµ qu¸ lín ®èi víi tiªu chuÈn cña mét cuéc ®µm tho¹i (giíi h¹n cña ®é trÔ lµ 500ms cho c¶ ®i vµ vÒ). c) HËu qu¶ cña mÊt gãi ®èi víi chÊt lîng tÝn hiÖu tho¹i: Th«ng tin truyÒn trong c¸c øng dông VoIP lµ nh¹y c¶m víi thêi gian. Nh÷ng gãi ®Õn qu¸ trÔ sÏ kh«ng cßn t¸c dông vµ bÞ coi lµ mÊt. Do vËy, c¬ chÕ truyÒn l¹i c¸c gãi lçi kh«ng ®îc ¸p dông. V× viÖc mÊt gãi khi truyÒn tÝn hiÖu trªn m¹ng gãi, ®Æc biÖt lµ internet, lµ kh«ng thÓ tr¸nh ®îc nªn hËu qu¶ cña viÖc mÊt gãi ®Õn tÝn hiÖu ph¶i ®îc tèi thiÓu ho¸. KÝch thíc gãi cµng lín th× lîng th«ng tin bÞ mÊt trong mét gãi sÏ cµng lín. C¸c cuéc nghiªn cøu ®· cho thÊy, víi dßng tho¹i PCM 64 Kbps, th«ng tin trong kho¶ng thêi gian tõ 32ms ®Õn 64ms sÏ t¬ng øng víi mét ©m vÞ. §ång thêi, nÕu lu lîng tho¹i bÞ mÊt n»m trong kho¶ng tõ 4ms ®Õn 16ms th× tai ngêi sÏ kh«ng ph¸t hiÖn ®îc. KÝch thíc cña ®¬n vÞ d÷ liÖu øng dông (ADU - Application Data Unit) ®èi víi tÝn hiÖu PCM 64Kbps, do ®ã, thêng tõ 32 ®Õn 64 octets (bytes). Tuy nhiªn, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña giao thøc kÝch thíc cña gãi tho¹i còng kh«ng nªn qu¸ nhá. Trong qu¸ tr×nh xö lý, c¸c ®¬n vÞ d÷ liÖu ë tÇng trªn ®îc thªm vµo nh÷ng phÇn tiªu ®Ò ®Ó t¹o thµnh ®¬n vÞ d÷ liÖu ë tÇng díi. NÕu kÝch thíc gãi qu¸ nhá, phÇn d÷ liÖu cña gãi sÏ chiÕm tû lÖ nhá trong toµn bé th«ng tin cña gãi. KÕt qu¶ lµ hiÖu qu¶ cña viÖc truyÒn th«ng tin sÏ thÊp. 14
Nh vËy kÝch thíc gãi tho¹i lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt lîng cña tÝn hiÖu trong hÖ thèng VoIP. KÝch thíc tho¹i cÇn ®îc giíi h¹n l¹i ®Ó ®¶m b¶o yªu cÇu cña th«ng tin thêi gian thùc, ®ång thêi còng kh«ng nªn qu¸ nhá ®Ó viÖc truyÒn th«ng tin ®¹t hiÖu qu¶ cao. II. M· ho¸ (nÐn) tÝn hiÖu tho¹i: TÝn hiÖu tho¹i trong hÖ thèng VoIP ®îc xö lý theo qu¸ tr×nh sau: 1. Sè ho¸: TÝn hiÖu tho¹i t¬ng tù ®îc lÊy mÉu víi tÇn sè 8 KHz råi m· ho¸ tuyÕn tÝnh. 2. NÐn: Dßng tho¹i sè ho¸ nµy ®îc nÐn xuèng c¸c tèc ®é bit thÊp h¬n theo nhiÒu chuÈn nÐn kh¸c nhau nh: G.711 (PCM 64kb/s), G.722 (Wideband Coder), G.723.1 (MPC-MLQ), G.726 (ADPCM), G.728 (LD-CELP), G.729/G.729A (CS-ACELP). Trong trêng hîp cña Gateway giao tiÕp víi m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh (PSTN/ISDN), c¸c dßng PCM 64Kbps luËt A/ t¹i c¸c giao diÖn m¹ng PSTN/ISDN ®îc chuyÓn ®æi thµnh m· tuyÕn tÝnh, triÖt tiÕng väng råi míi nÐn theo mét trong c¸c chuÈn kÓ trªn. Mçi ph¬ng ph¸p nÐn cã ®Æc ®iÓm riªng vµ ®îc chän sö dông trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña m¹ng. §Ó ®¸nh gi¸ c¸c ph¬ng ph¸p nÐn nµy, ta xem xÐt chóng theo 4 ®Æc ®iÓm: a) Tèc ®é bit (bit rate): Tèc ®é bit lµ mét ®Æc tÝnh ®Çu tiªn ®îc nghÜ ®Õn khi nãi vÒ mét ph¬ng ph¸p nÐn tho¹i, nã biÓu hiÖn møc ®é nÐn tÝn hiÖu cña ph¬ng ph¸p. C¸c chuÈn nÐn tho¹i trªn cho c¸c tèc ®é bit tõ 6,4Kps/5,3Kbps (G.723.1) ®Õn 64 Kbps (G.711). b) §é trÔ (Delay): §é trÔ lµ mét ®Æc tÝnh rÊt quan träng ®èi víi mét øng dông truyÒn th«ng thêi gian thùc. Ph¬ng ph¸p nÐn cho tèc ®é bit thÊp thêng cã ®é trÔ cao. §iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i lµ ®Ó cã thÓ nÐn tÝn hiÖu, dßng tho¹i nhÊt thiÕt ph¶i ®îc chia thµnh c¸c khung råi tiÕn hµnh nÐn th«ng tin cña c¸c khung theo mét thuËt to¸n nµo ®ã. Ph¬ng ph¸p nÐn cã tû sè nÐn cao thêng ®ßi hái khung tho¹i ph¶i lín. Do vËy, ®é trÔ lµ mét yÕu tè phô thuéc vµo tèc ®é bit vµ kÝch thíc khung tho¹i. Khung tho¹i cµng lín vµ tèc ®é bit cµng chËm th× ®é trÔ cµng cao. c) §é phøc t¹p (Complexity): NÐn tho¹i ®îc thùc hiÖn bëi nh÷ng bé DSP (Digital Speech Proccessor) hay bëi nh÷ng CPU trong m¸y tÝnh. §é phøc t¹p cña ph¬ng ph¸p nÐn ®îc thÓ hiÖn ë sè phÐp tÝnh mµ DSP hoÆc CPU cÇn thùc hiÖn trong mét ®¬n vÞ thêi gian (MIPS - Millions of Instruction per Second) vµ sè lîng bé nhí cÇn thiÕt cho thuËt to¸n nÐn. §é phøc t¹p cña ph¬ng ph¸p liªn quan ®Õn gi¸ thµnh cña thiÕt bÞ. d) ChÊt lîng tin hiÖu (Quality): ChÊt lîng tÝn hiÖu tho¹i liªn quan ®Õn tû sè tÝn hiÖu trªn t¹p ©m S/N cña tÝn hiÖu t¬ng tù hay hÖ sè lçi bit BER cña dßng tho¹i sè tuyÕn tÝnh ®Çu vµo. Víi nh÷ng ph¬ng ph¸p nÐn tÝn hiÖu xuèng tèc ®é thÊp, ph¬ng ph¸p m· ho¸ dùa trªn m« h×nh ph¸t ©m. M« h×nh nµy kh«ng cã kh¶ n¨ng kÕt hîp tÝn hiÖu tho¹i víi c¸c lo¹i tÝn hiÖu kh¸c (nhiÔu). KÕt qu¶ lµ chÊt lîng ©m thanh t¹o l¹i gi¶m m¹nh trong ®iÒu kiÖn nhiÔu nÒn lín. HiÖn tîng nµy ®îc ®Æc trng bëi ®é trung thùc trªn nhiÔu (robustness to 15
background noise). HiÖn tîng nµy ®Òu ®îc thÊy ë c¸c ph¬ng ph¸p nÐn tÝn hiÖu díi 16Kbps. §Ó x¸c ®Þnh chÊt lîng tÝn hiÖu cña c¸c ph¬ng ph¸p nÐn tèc ®é thÊp, ngêi ta tiÕn hµnh c¸c cuéc thö nghiÖm so s¸nh chÊt lîng cña c¸c ph¬ng ph¸p ®ã víi chÊt lîng cña c¸c ph¬ng ph¸p ®îc chän lµm chuÈn trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau. Díi ®©y lµ c¸c tæng kÕt c¸c ®Æc tÝnh cña c¸c ph¬ng ph¸p nÐn tho¹i thêng ®îc sö dông trong c¸c hÖ thèng VoIP. ChuÈn nÐn Tèc ®é bit KÝch thíc khung tho¹i §é phøc t¹p G.711 PCM 64 Kb/s 125 s G.723 ADPCM 32 Kb/s 125 s G.722 48,56,64Kb/s 125 s G.728 LD-CELP 16 Kb/s 625 s 30 MIPS G.729 CS-ACELP 8 Kb/s 10 ms 20 MIPS G.729A 8 Kbps 10 ms 10,5 MIPS G.723.1 MPC-MLQ 5,3 & 6,4Kb/s 30 ms 16 MIPS; 2200 tõ nhí B¶ng II.1: §Æc tÝnh cña c¸c ph¬ng ph¸p nÐn tho¹i. III. §ãng gãi tÝn hiÖu tho¹i - Bé giao thøc RTP/RTCP: TÝn hiÖu tho¹i sau khi nÐn xuèng tèc ®é thÊp ®îc ®ãng gãi l¹i ®Ó truyÒn ®i trong m¹ng chuyÓn m¹ch gãi. Cã nhiÒu c¸ch thøc ®ãng gãi tÝn hiÖu tho¹i ®Ó truyÒn trong m¹ng IP. Mét trong nh÷ng c¸ch thøc ®îc ¸p dông nhiÒu nhÊt lµ bé giao thøc RTP/RTCP nhê tÝnh linh ho¹t vµ kh¶ n¨ng gi¸m s¸t tr¹ng th¸i dßng th«ng tin mét c¸ch hiÖu qu¶ cña nã. III.1. Vai trß cña RTP/RTCP: Giao thøc RTP (Realtime Transport Protocol) cung cÊp c¸c chøc n¨ng giao vËn phï hîp cho c¸c øng dông truyÒn d÷ liÖu mang ®Æc tÝnh thêi gian thùc nh lµ tho¹i vµ truyÒn h×nh t¬ng t¸c. Nh÷ng dÞch vô cña RTP bao gåm trêng chØ thÞ lo¹i t¶i träng (payload identification), ®¸nh sè thø tù c¸c gãi, ®iÒn tem thêi gian (phôc vô cho c¬ chÕ ®ång bé khi ph¸t l¹i tÝn hiÖu ë bªn thu)... Th«ng thêng c¸c øng dông ch¹y giao thøc RTP ë bªn trªn giao thøc UDP ®Ó sö dông c¸c dÞch vô ghÐp kªnh (multiplexing) vµ kiÓm tra tæng (checksum) cña dÞch vô nµy; c¶ hai giao thøc RTP vµ UDP t¹o nªn mét phÇn chøc n¨ng cña giao thøc tÇng giao vËn. Tuy nhiªn RTP còng cã thÓ ®îc sö dông víi nh÷ng giao thøc kh¸c cña tÇng m¹ng vµ tÇng giao vËn bªn díi miÔn lµ c¸c giao thøc nµy cung cÊp ®îc c¸c dÞch vô mµ RTP ®ßi hái. Giao thøc RTP hç trî viÖc truyÒn d÷ liÖu tíi nhiÒu ®Ých sö dông ph©n bè d÷ liÖu multicast nÕu nh kh¶ n¨ng nay ®îc tÇng m¹ng ho¹t ®éng bªn díi nã cung cÊp. 16
Mét ®iÒu cÇn lu ý lµ b¶n th©n RTP kh«ng cung cÊp mét c¬ chÕ nµo ®¶m b¶o viÖc ph©n ph¸t kÞp thêi d÷ liÖu tíi c¸c tr¹m mµ nã dùa trªn c¸c dÞch vô cña tÇng thÊp h¬n ®Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy. RTP còng kh«ng ®¶m b¶o viÖc truyÒn c¸c gãi theo ®óng thø tù. Tuy nhiªn sè thø tù trong RTP header cho phÐp bªn thu x©y dùng l¹i thø tù ®óng cña c¸c gãi bªn ph¸t. §i cïng víi RTP lµ giao thøc RTCP (Realtime Transport Control Protocol) cã c¸c dÞch vô gi¸m s¸t chÊt lîng dÞch vô vµ thu thËp c¸c th«ng tin vÒ nh÷ng ngêi tham gia vµo phiªn truyÒn RTP ®ang tiÕn hµnh. Giao thøc RTP ®îc cè t×nh ®Ó cho cha hoµn thiÖn. Nã chØ cung cÊp c¸c dÞch vô phæ th«ng nhÊt cho hÇu hÕt c¸c øng dông truyÒn th«ng héi nghÞ ®a ph¬ng tiÖn. Mçi mét øng dông cô thÓ ®Òu cã thÓ thªm vµo RTP c¸c dÞch vô míi cho phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña nã. C¸c kh¶ n¨ng më réng thªm vµo cho RTP ®îc m« t¶ trong mét profile ®i kÌm. Ngoµi ra, profile cßn chØ ra c¸c m· t¬ng øng sö dông trong trêng PT (Payload type) cña phÇn tiÒu ®Ò RTP øng víi c¸c lo¹i t¶i träng (payload) mang trong gãi. Mét vµi øng dông c¶ thö nghiÖm còng nh th¬ng m¹i ®· ®îc triÓn khai. Nh÷ng øng dông nµy bao gåm c¸c øng dông truyÒn tho¹i, video vµ chuÈn ®o¸n t×nh tr¹ng m¹ng (nh lµ gi¸m s¸t lu lîng). Tuy nhiªn, m¹ng Internet ngµy nay vÉn cha thÓ hç trî ®îc ®Çy ®ñ yªu cÇu cña c¸c dÞch vô thêi gian thùc. C¸c dÞch vô sö dông RTP ®ßi hái b¨ng th«ng cao (nh lµ truyÒn audio) cã thÓ lµ gi¶m nghiªm träng chÊt lîng cña c¸c dÞch vô kh¸c trong m¹ng, Nh vËy nh÷ng ngêi triÓn khai ph¶i chó ý ®Õn giíi h¹n b¨ng th«ng sö dông cña øng dông trong m¹ng. III.2. C¸c øng dông sö dông RTP : III.2.1. Héi nghÞ ®µm tho¹i ®¬n gi¶n: C¸c øng dông héi nghÞ ®µm tho¹i ®¬n gi¶n chØ bao gåm viÖc truyÒn tho¹i trong hÖ thèng. TÝn hiÖu tho¹i cña nh÷ng bªn tham gia ®îc chia thµnh nh÷ng ®o¹n nhá, mçi phÇn ®îc thªm vµo phÇn tiªu cña giao thøc RTP. Tiªu ®Ò RTP mang th«ng tin chØ ra c¸ch m· ho¸ tÝn hiÖu tho¹i (nh lµ PCM, ADPCM, hay LPC...). C¨n cø vµo th«ng tin nµy, c¸c bªn thu sÏ thùc hiÖn gi¶i m· cho ®óng. M¹ng Internet còng nh c¸c m¹ng gãi kh¸c ®Òu cã kh¶ n¨ng x¶y ra mÊt gãi vµ sai lÖch vÒ thø tù c¸c gãi. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, phÇn tiªu ®Ò RTP mang th«ng tin ®Þnh thêi vµ sè thø tù c¸c gãi, cho phÐp bªn thu kh«i phôc ®Þnh thêi víi nguån ph¸t. Sù kh«i phôc ®Þnh thêi ®îc tiÕn hµnh ®éc lËp víi tõng nguån ph¸t trong héi nghÞ. Sè thø tù gãi cã thÓ ®îc sö dông ®Ó íc tÝnh sè gãi bÞ mÊt trong khi truyÒn. C¸c gãi tho¹i RTP ®îc truyÒn ®i theo c¸c dÞch vô cña giao thøc UDP ®Ó cã thÓ ®Õn ®Ých nhanh nhÊt cã thÓ. §Ó gi¸m s¸t sè ngêi tham gia vµo héi nghÞ vµ chÊt lîng tho¹i hä nhËn ®îc t¹i mçi thêi ®iÓm, mçi mét tr¹m trong héi nghÞ göi ®i mét c¸ch ®Þnh kú mét gãi th«ng tin RR (Reception report) cña giao thøc RTCP ®Ó chØ ra chÊt lîng thu cña tõng tr¹m. Dùa vµo th«ng tin nµy mµ c¸c thµnh phÇn trong héi nghÞ cã thÓ tho¶ thuËn víi nhau vÒ ph¬ng ph¸p m· ho¸ thÝch hîp vµ viÖc ®iÒu chØnh b¨ng th«ng. III.2.1. Héi nghÞ ®iÖn tho¹i truyÒn h×nh: NÕu c¶ hai dßng tÝn hiÖu tho¹i vµ truyÒn h×nh ®Òu ®îc sö dông trong héi nghÞ th× øng víi mçi dßng sÏ cã mét phiªn RTP (RTP session) ®éc lËp. Mçi mét 17
phiªn RTP sÏ øng víi mét cæng (port number) cho thu ph¸t c¸c gãi RTP vµ mét cæng thu ph¸t c¸c gãi RTCP. C¸c phiªn RTP sÏ ®îc ®ång bé víi nhau ®Ó cho h×nh ¶nh vµ ©m thanh ngßi dïng nhËn ®îc ¨n khíp. Lý do ®Ó bè trÝ c¸c dßng th«ng tin tho¹i vµ truyÒn h×nh thµnh nh÷ng phiªn RTP t¸ch biÖt lµ ®Ó cho c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi chØ cã kh¶ n¨ng tho¹i còng cã thÓ tham gia vµo cuéc héi nghÞ truyÒn h×nh mµ kh«ng cÇn cã bÊt kú thiÕt bÞ hç trî nµo. III.2.1. Translator vµ Mixer: C¸c øng dông miªu t¶ ë phÇn trªn ®Òu cã ®iÓm chung lµ bªn thu vµ bªn ph¸t ®Òu sö dông chung mét ph¬ng ph¸p m· ho¸ tho¹i. Trong trêng hîp mét ngêi dïng cã ®êng kÕt nèi tèc ®é thÊp tham gia vµo mét héi nghÞ gåm c¸c thµnh viªn cã ®êng kÕt nèi tèc ®é cao th× tÊt c¶ nh÷ng ngêi tham gia ®Òu buéc ph¶i sö dông kÕt nèi tèc ®é thÊp cho phï hîp víi thµnh viªn míi tham gia. §iÒu nµy râ rµng lµ kh«ng hiÖu qu¶. §Ó kh¾c phôc, mét translator hoÆc mét mixer ®îc ®Æt gi÷a hai vïng tèc ®é ®êng truyÒn cao vµ thÊp ®Ó chuyÓn ®æi c¸ch m· ho¸ thÝch hîp gi÷a hai vïng. §iÓm kh¸c biÖt gi÷a translator vµ mixer lµ mixer trén c¸c dßng tÝn hiÖu ®a ®Õn nã thµnh mét dßng d÷ liÖu duy nhÊt trong khi translator kh«ng thùc hiÖn viÖc trén d÷ liÖu. III.3. Khu«n d¹ng gãi RTP: Tiªu ®Ò giao thøc RTP bao gåm mét phÇn tiªu ®Ò cè ®Þnh thêng cã ë mäi gãi RTP vµ mét phÇn tiªu ®Ò më réng phôc vô cho c¸c môc ®Ých nhÊt ®Þnh. III.3.1. PhÇn tiªu ®Ò cè ®Þnh: Tiªu ®Ò cè ®Þnh cã cÊu tróc nh sau: 12 octets (byte) ®Çu tiªn cña phÇn tiªu ®Ò cã trong mäi gãi RTP cßn c¸c 0 1 2 3 01 2 3 4567 8 9012345 6789012345678901 V=2 P X CC M PT sequence number timestamp synchronization source identifier (SSRC) contributing source list (CSRC) octets cßn l¹i thêng ®îc mixer thªm vµo trong gãi khi gãi ®ã ®îc mixer chuyÓn tiÕp ®Õn ®Ých. ý nghÜa cña c¸c trêng nh sau: Version(V): 2 bit. Trêng nµy chØ ra version cña RTP. Gi¸ trÞ cña trêng nµy lµ 2. Padding (P): 1 bit. 18