Đề tài "Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc doanh tại Sở giao dịch I- Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam"

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

LỜI NÓI ĐẦU

Đất nước ta đang trong giai đoạn đổi mới, đổi mới về cơ chế quản lý

cũng như cơ chế thị trường mở ra những cơ hội cũng như thách thức cho nền kinh tế nước nhà. Nền kinh tế nước nhà đang có những tiến bộ đáng kể, cùng với nó là sự phát triển của các ngành sản xuất cũng như dịch vụ, ngành ngân hàng, góp một phần không nhỏ vào sự phát triển đất nước.

Cùng với sự phát triển của nền sản xuất trong khu vực cũng như trên thế giới, nền kinh tế Việt Nam đang ngày càng lớn mạnh và trong đó không thể phủ nhận chức năng,vai trò của ngành ngân hàng.Vì vậy, trong những năm gần đây, việc cải cách hệ thống ngân hàng bao giờ cũng là điểm nóng trong các chương trình phát triển của chính phủ và các kế hoạch hợp tác phát triển với các nhà tài trợ quốc tế.

Ngân hàng là một trong những tổ chức trung gian tài chính quan trọng

nhất, là tổ chức thu hút tiết kiệm lớn nhất trong hầu hết mọi nền kinh tế. Hàng triệu cá nhân, hộ gia đình và các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế-xã hội đều gửi tiền tại ngân hàng. Ngân hàng đóng vai trò người thủ quỹ cho toàn xã hội; là tổ chức cho vay chủ yếu đối với doanh nghiệp, cá nhân, hộ gia đình và một phần đối với Nhà nước. Bên cạnh đó, ngân hàng còn thực hiện các chính sách kinh tế, đặc biệt là chính sách tiền tệ, vì vậy là một kênh quan trọng trong chính sách kinh tế của Chính phủ nhằm ổn định kinh tế.

Trong những năm qua, mặc dù hệ thống Ngân hàng Việt nam nói chung và Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt nam đã nỗ lực tìm ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng đối với thành phần kinh tế này nhưng đây là một lĩnh vực khá phức tạp nên khi thực hiện còn gặp nhiều khó khăn và bộc lộ nhiều hạn chế.

Với tư cách là sinh viên được đào tạo chuyên ngành Ngân hàng-Tài chính taị trường đại học KTQD, xuất phát từ nhận thức trên, sau một thời gian thực tập tại Sở giao dịchI-Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt nam em xin mạn phép được chọn đề tài "Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng đ ối với

kinh tế ngoài quốc doanh tại Sở giao dịch I- Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam" để làm chuyên đề thục tập với mong muốn góp phần tổng kết và khái quát lý luận từ thực tiễn, phục vụ cho việc nâng cao chất lượng tín dụng đối với thành phần kinh tế ngoài quốc doanh nói riêng và công cuộc CNH-HĐH đất nước nói chung.

1

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Ngoài lời mở đầu và kết luận, kết cấu đề tài gồm:

Chương 1: Vai trò của tín dụng ngân hàng đối với kinh tế ngoài

quốc doanh ở Việt Nam

Chương 2: Thực trạng chất lượng tín dụng Ngân hàng đối với kinh tế ngoài quốc doanh tại Sở giao dịch I- Ngân hàng Đầu tư và Phát triển

Việt Nam

Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng Ngân hàng đối với kinh tế ngoài quốc doanh tại Sở giao dịch I- Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam

2

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

CHƯƠNG 1 VAI TRÒ CỦA TÍN DỤNG NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI KINH TẾ NGOÀI QUỐC DOANH Ở VIỆT NAM

1.1. KINH TẾ NGOÀI QUỐC DOANH VÀ VAI TRÒ CỦA NÓ TRONG NỀN

KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở VIỆT NAM.

Đổi mới và cải tổ là xu thế chung của hầu hết các quốc gia trên thế giới. Trước năm 1986, trong nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta là xoá bỏ các thành phần kinh tế phi xã hội chủ nghĩa, xây dựng quan hệ sản xuất với hai hình thức chủ yếu là kinh tế quốc doanh và kinh tế tập thể. Trên thực tế, kinh tế ngoài quốc doanh đã không được thừa nhận và làm cho nền kinh tế mất cân đối và rơi vào trạng thái trì trệ trong một thời gian dài.

Ở Việt Nam , ngay từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (1986) đã khẳng định đường lối chính cho phát triển kinh tế - đổi mới cơ cấu kinh tế, cụ thể là:" phát triển nền kinh tế hàng nhiều thành phần hoạt động theo cơ chế thị trường có sự quản lý vĩ mô của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa". Đường lối này tiếp tục được khẳng định và làm rõ thêm ở các Đại hội Đảng lần thứ VII, VIII và IX. Cho đến nay, có thể nói, nền kinh tế Việt Nam bao gồm các thành phần kinh tế sau: kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế nước ngoài. Các thành phần kinh tế này được chia thành 2 khu vực lớn: khu vực kinh tế nhà nước và khu vực kinh tế ngoài nhà nước (ngoài quốc doanh, tư nhân). Khu vực kinh tế nhà nước bao gồm toàn bộ các hoạt động kinh tế do nhà nước trực tiếp quản lý từ trung ương tới địa phương. Đây được coi là

thành phần kinh tế chủ đạo trong nền kinh tế. Khu vực kinh tế ngoài quốc doanh (NQD) bao gồm các thành phần kinh tế còn lại, hoạt động bên cạnh các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) trong nền kinh tế thị trường đã góp phần quan trọng vào việc mở rộng giao lưu hàng hoá khai thác được tiềm năng sẵn có của các vùng trong cả nước, phát triển sản xuất, nâng cao đời sống nhân dân.

1.1.1.Khái niệm và phân loại.

Thành phần kinh tế ngoài quốc doanh là thành phần kinh tế dựa trên sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất.Các đơn vị, doanh nghiệp ngoài quốc doanh bao gồm: doanh nghiệp tư nhân, công tyTNHH, công ty Cổ phần, công ty liên

doanh và các đơn vị theo hình thức Hợp tác xã.

3

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, kinh tế ngoài quốc doanh đã có sự phát triển nhanh chóng và đạt một số kết quả nhất định. Với chính sách khuyến khích và hỗ trợ hoạt động cho thành phần này, số lượng các doanh nghiệp ngoài quốc doanh ở nước ta đã tăng lên nhanh chóng. Năm 1991 mới chỉ có 123 doanh nghiệp với số vốn điều lệ là 63 tỷ đồng thì đến năm 1996 đã

có 26.091 doanh nghiệp với số vốn điều lệ lên tới 8.257 tỷ đồng. Đến năm 2004, kinh tế ngoài quốc doanh đã có 3.820 hợp tác xã, 31.667 doanh nghiệp tư nhân và 1.286.300 hộ kinh tế cá thể và 1.826 công ty cổ phần.

Ở nước ta hiện nay,xét cụ thể về loại hình doanh nghiệp,thành phần kinh tế ngoài quốc doanh bao gồm: công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn, hợp tác xã, doanh nghiệp tư nhân, hộ cá thể và cá nhân kinh doanh.

Công ty là loại hình doanh nghiêp hoạt động theo luật công ty,là đơn vị kinh tế do các cá nhân bỏ vốn thành lập theo luật doanh nghiệp,trách nhiệm quyền hạn cũng như lợi nhuận được phân chia theo tỷ lệ góp vốn.Công ty có hai loại:

*Công ty cổ phần là loại hình doanh nghiệp có những đặc điểm sau: - Vốn điều lệ của công ty được chia thành nhiều phần bằng nhau gọi

là cổ phần.

- Cổ đông có thể là một tổ chức, cá nhân, số lượng cổ đông tối thiểu là

ba và không hạn chế tối đa.

- Công ty cổ phần có quyền phát hành chứng khoán ra công chúng theo

quy định pháp luật về chứng khoán.

- Công ty cổ phần có tư cách pháp nhân và là doanh nghiệp chịu trách nhiệm về nợ và các nghĩa vụ tài sản của công ty trong phạm vi số vốn góp vào công ty.

*Công ty trách nhiệm hữu hạn là công ty trong đó phần vốn góp của tất cả các thành viên phải được đóng đầy đủ ngay khi thành lập công ty. Các phần góp vốn được ghi trong điều lệ công ty. Công ty không được phép phát

hành bất kỳ một loại chứng khoán nào. Việc chuyển nhượng vốn góp giữa các thành viên được thực hiện tự do. Việc chuyển nhượng phần vốn góp cho người không phải là thành viên phải được sự nhất trí của các thành viên đại diện với ít nhất 3/4 số vốn điều lệ của công ty.

*Hợp tác xã là đơn vị kinh tế do nhiều lao động cùng nhau góp vốn để sản xuất kinh doanh. Hợp tác xã hoạt động theo luật hợp tác xã và trên nguyên tắc bình đẳng, dân chủ, cùng hưởng lợi, cùng chịu rủi ro với mọi thành viên nhằm kết hợp sức mạnh tập thể để giải quyết có hiệu quả hơn 4

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

những vấn đề sản xuất kinh doanh và đời sống. Cơ quan cao nhất là Đại hội xã viên, cơ quan quản lý các hoạt động của hợp tác xã là ban chủ nhiệm hợp tác xã được xã viên bầu theo luật hợp tác xã.

*Doanh nghiệp tư nhân là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình trong quá trình sản xuất kinh

doanh.

*Hộ kinh doanh cá thể là một thực thể kinh doanh do một cá nhân hoặc hộ gia đình làm chủ, kinh doanh tại một địa điểm cố định, không thường xuyên thuê lao động, không có con dấu và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh.

Bộ phận kinh tế ngoài quốc doanh ngày càng phát triển và từng bước hoàn thịên đã và đang thể hiện vai trò quan trọng trong nền kinh tế.Tuy nhiên,sự phát triển của kinh tế ngoài quốc doanh cần sự quan tâm rất nhiều của Đảng và Nhà nước và sự nỗ lực của mọi ngành, mọi cấp.

1.1.2.Đặc điểm của kinh tế ngoài quốc doanh trong nền kinh tế thị

trường ở Việt Nam.

- Những đặc điểm về khả năng tài chính

Trong khu vực kinh tế tư nhân, ngoại trừ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, nguồn tài chính ban đầu chủ yếu dựa vào tích luỹ cá nhân, gia đình, bạn bè. Trong quá trình hoạt động, nhu cầu vốn được huy động phần lớn từ các nguồn: lợi nhuận gửi lại, vay của người thân, vay của khu vực thị trường tín dụng không chính thức, chỉ một phần nhỏ được tài trợ bởi tín dụng ngân hàng. Nguyên Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng Đỗ Mười đã có lần đề cập vấn đề mà Việt Nam phải đối mặt trong phát triển kinh tế bằng 3 chữ: “Vốn, vốn và vốn". Các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế NQD ở Việt Nam cũng có chung quan điểm, họ cho rằng trở ngại lớn nhất đó là vấn đề: "Tín dụng, tín dụng và tín dụng". Việc tiếp cận nguồn tín dụng ngân hàng là rất khó khăn đối với khu vực kinh tế NQD, đặc biệt là nguồn tín dụng trung

dài hạn. Nguyên nhân chính là do các thể chế chính sách liên quan đến vấn đề vốn như: chính sách đất đai, việc thế chấp quyền sử dụng đất hoặc tài sản để vay vốn chưa được hoàn chỉnh. Có thể nói vốn đang là vấn đề khó khăn nhất đối với hầu hết các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế NQD trong việc phát triển hơn nữa.

- Đặc điểm về trình đ ộ, công nghệ sản xuất. Do hạn chế về vốn nên năng lực sản xuất thấp kéo theo trình độ kỹ thuật công nghệ của kinh tế ngoài quốc doanh còn lạc hậu, chủ yếu vẫn là kỹ 5

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

thuật công nghệ sử dụng nhiều lao động. Theo số liệu điều tra của Viện nghiên cứu kinh tế Trung ương năm 2003 thì chỉ có 36% doanh nghiệp và 28% số công ty sử dụng công nghệ tương đối hiện đại, 42,5% doanh nghiệp và 31,2% công ty sử dụng công nghệ cổ truyền, 27,5% doanh nghiệp và 40,8% công ty kết hợp cả công nghệ hiện đại và cổ truyền. Công nghệ lạc hậu

là một trong những nguyên nhân chính làm cho các sản phẩm kém sức cạnh tranh và thị phần hàng hoá bị giới hạn trong khuôn khổ chật hẹp. Tuy nhiên đây cũng là đặc điểm chung của các doanh nghiệp nước ta, kể cả doanh nghiệp Nhà nước phù hợp với đặc điểm của nền kinh tế còn kém phát triển,thiếu năng động,mang nặng tính thuần nông của nước ta.

-Đặc điểm về trình đ ộ quản lý, kinh doanh, kỹ năng người lao đ ộng. Thành phần xuất thân của các chủ doanh nghiệp thuộc kinh tế ngoài quốc doanh có từ nhiều nguồn khác nhau: nông dân, thợ thủ công, tầng lớp trí thức. Hơn nữa, kinh tế nước ta mới chuyển sang kinh tế thị trường nên những kiến thức về kinh tế, những hiểu biết về quy luật kinh doanh không phải ai cũng có thể nắm bắt được. Điều này trước hết gây khó khăn trong việc điều hành doanh nghiệp cho chính những người làm chủ. Họ gặp nhiều hạn chế,

vướng mắc trong công tác tổ chức nhân sự, trong việc hoạch định kế hoạch cũng như phân tích dự án, các cơ hội đầu tư.Bên cạnh đó,đội ngũ người lao động phần lớn xuất thân từ dân nghèo, nông thôn, trình độ học vấn còn nhều hạn chế nên kĩ năng cũng như kỉ luật lao động còn thấp,chưa đáp ứng đủ nhu cầu cho công việc.

Việc thực hiện Pháp lệnh về tài chính và thống kê của Nhà nước trong các doanh nghiệp này chưa được thực hiện nghiêm túc. Phần lớn, các doanh nghiệp hạch toán kế toán chủ yếu bằng kinh nghiệm bản thân. Do đó, họ gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận nguồn vốn ngân hàng vì không chứng thực được năng lực kinh doanh cũng như tình hình tài chính của bản thân một cách rõ ràng.

-Đặc điểm về môi trường kinh doanh. Các chính sách chế độ của Nhà nước còn thiếu đồng bộ, chưa đầy đủ, chưa có quy định rõ ràng để các doanh nghiệp có thể yên tâm hơn khi đầu tư vốn vào sản xuất kinh doanh và giảm bớt rủi ro trong hoạt động. Các văn kiện của Đảng các chủ trương của Nhà nước và Chính phủ đã nêu rõ và công nhận vai trò quan trọng của kinh tế ngoài quốc doanh trong cơ chế thị trường nhưng việc cụ thể hoá thành quy định và hướng dẫn chi tiết thi hành để tạo

6

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

môi trường thuận lợi đối với kinh tế ngoài quốc doanh đến nay vẫn còn nhiều hạn chế.

Tính ổn định của chính sách kinh tế- tài chính còn thấp, thiếu tính kích thích mà chủ yếu là chính sách thuế và pháp luật còn nặng tính ràng buộc về nguyên tắc, chế độ.

Chính sách thuế còn nhiều ưu đãi, chiếu cố cho thành phần kinh tế Nhà nước, chưa đảm bảo công bằng, bình đẳng và sự cạnh tranh lành mạnh giữa các thành phần kinh tế. Tình trạng còn nhiều đơn vị kinh tế ngoài quốc doanh phải ngụy trang núp bóng dưới danh nghĩa kinh tế Nhà nước hòng mong thu được lợi nhuận cao là bằng chứng rõ ràng về sự bất bình đẳng trong cư xử ,thể hiện ở việc ưu đãi quá mức đối với kinh tế Nhà nước.

Các chính sách Nhà nước chưa thực sự khuyến khích kinh tế ngoài quốc doanh tăng cường sử dụng công nghệ mới, đào tạo cán bộ quản lý, nâng cao trình độ khoa học kỹ thuật. Thiếu chính sách bảo hộ quyền lợi chính đáng của người lao động trong các doanh nghiệp tư nhân về các chế độ người lao động BHXH, BHYT trong thời gian làm việc, khi về già.

Thủ tục hành chính còn nhiều phiền hà, nhũng nhiễu.Tình trạng quan

liêu, cửa quyền trong quản lý kinh tế nói chung và đối với kinh tế ngoài quốc doanh nói riêng vẫn đang là nhân tố cản trở không nhỏ đối với sản xuất kinnh doanh.Mặt khác, môi trường sản xuất cũng như tiêu thụ sản phẩm cũng gặp nhiều khó khăn do sức cạnh tranh còn kém.

Tóm lại, các đặc điểm nói chung và môi trường kinh doanh của thành phần kinh tế này nói riêng còn nhiều bất cập, ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động sản xuất kinh doanh của thành phần kinh tế này.Do đó, cần có sự quan tâm đúng mực của các ngành các cấp và đặc biệt là của ngành ngân hàng tạo để điều kiện cho họ trong việc tiếp cận vốn ngân hàng phục vụ nhu cầu chính đáng cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

1.1.3.Vai trò của kinh tế ngoài quốc doanh trong nền kinh tế thị

trường ở Việt nam.

Trong xu thế mở cửa hội nhập khu vực và quốc tế, nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần được thừa nhận và tạo điều kiện để phát triển. Kinh tế ngoài quốc doanh đã và đang chứng tỏ được vai trò quan trọng của mình trong nền kinh tế nước ta hiện nay.Điều này được thể hiện ở:

7

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

1.1.3.1. Sự phát triển của kinh tế ngoài quốc doanh đ ã tạo điều kiện

khai thác tối đa nguồn lực của đ ất nước.

Trải qua 15 năm đổi mới, mặc dù đạt được nhiều thành tựu nhưng trình độ nền kinh tế nước ta vẫn còn thấp trong khi tiềm năng phát triển của nền kinh tế còn rất lớn, kinh tế Nhà nước không thể khai thác và tận dụng hết được

những tiềm năng này. Vì vậy cần phải phát triển kinh tế ngoài quốc doanh mới có thể khai thác tốt các nguồn lực của đất nước. Việc khuyến khích thành phần kinh tế ngoài quốc doanh phát triển sẽ huy động được một lượng vốn lớn đang nằm trong dân, tạo điều kiện cho năng lực con người được giải phóng và phát huy mạnh mẽ. Mọi cá nhân, tổ chức đều cố gắng phát huy tối đa khả năng của mình, tìm kiếm, khai thác các nguồn lực vì lợi ích của chính bản thân. Đó là động lực kích thích sự phát triển của lực lượng sản xuất, thúc đẩy xã hội phát triển.

1.1.3.2. Kinh tế ngoài quốc doanh phát triển tạo điều kiện thu hút lao

đ ộng, góp phần giảm tỷ lệ thất nghiệp trong xã hội.

Như chúng ta đã biết Việt Nam là một nước có dân số trẻ, lực lượng lao động đông đảo, kinh tế Nhà nước không thể tạo ra đầy đủ công ăn việc làm

cho tất cả. Hơn nữa trải qua một giai đoạn nền kinh tế hoạt động theo cơ chế tập trung, bao cấp đã bộc lộ rõ những mặt non kém của công tác quản lý và sử dụng lao động cho nên với chủ trương giảm biên chế, kinh tế ngoài quốc doanh là đối trọng để thu hút lao động dôi ra từ các đơn vị, cơ quan Nhà nước và hành chính sự nghiệp. Bên cạnh đó, do tính đa dạng trong loại hình của kinh tế ngoài quốc doanh, nó có mặt trong tất cả mọi nghành nghề lĩnh vực, có mặt ở cả nông thôn và thành thị, có thể dễ dàng thành lập bởi một cá nhân, một gia đình, hay một số cổ đông liên kết lại dưới dạng công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần cùng với việc sử dụng kỹ thuật sản xuất cần tương đối nhiều lao động. Do vậy, kinh tế ngoài quốc doanh là nơi tạo việc làm nhanh nhất, dễ dàng hơn so với kinh tế Nhà nước.

1.1.3.3. Trong quá trình đ ổi mới nền kinh tế, kinh tế ngoài quốc doanh ngày càng phát triển nhanh chóng, đóng góp ngày càng lớn vào tỷ trọng GDP của quốc gia .

Mặc dù còn lép vế hơn so với kinh tế Nhà nước song sự đóng góp vào GDP của kinh tế ngoài quốc doanh trong những năm qua đã chứng tỏ được vai trò cần thiết của thành phần kinh tế này đối với sự phát triển của đất nước.Điều này được thể hiện qua bảng sau:

Bảng 1: Tổng sản phẩm trong nước phân theo ngành kinh tế

8

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Đơnvị:tỷđồng

Năm2002 % Năm2003 % Năm2004 %

Thành phần kinh tế

124732

132624

35

137652

32

28

1. Kinh tế Nhà nước 2.Kinh

231645

281826

65

353962

68

72

tế ngoài quốc

doanh

356377

100 414450

100 491614

100

Tổng số

Nguồn:Niên giám thống kê 2004 Như vậy tỷ trọng GDP kinh tế ngoài quốc doanh tăng dần qua các năm: 65% năm 2002, 68% năm 2003 và 72% năm 2004, hoạt động của kinh tế

ngoài quốc doanh đã khẳng định được vị trí của mình trong nền kinh tế thị trường. Bởi lẽ,khác với kinh tế Nhà nước, thành phần kinh này phải tự thân vận dộng để vươn lên mà không hề có một sự ưu đãi nào từ phía Nhà nước, do đó, họ đã cố gắng phát huy mọi nhân tài vật lực nhằm khẳng định vị trí của mình trên thị trường.Trong mấy năm qua, sự phát triển mạnh mẽ loại hình kinh tế này đã góp phần làm tăng GDP, tăng ngân sách Nhà nước, qua đó thúc đẩy tái sản xuất mở rộng, tạo điều kiện cho lực lượng sản xuất phát triển.

1.1.3.4 Kinh tế ngoài quốc doanh tạo ra sự cạnh tranh, góp phần tạo

ra sự phát triển sôi đ ộng của nền kinh tế.

Từ những thực tế cho ta thấy sự phát triển kinh tế ngoài quốc doanh đã làm tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Bởi vì, kinh tế ngoài quốc doanh phát

triển trên nhiều lĩnh vực, ngành nghề làm cho thị trường hàng hoá trở nên phong phú, đa dạng, sôi động, tạo ra sự thu hút. Trước sự tồn tại và phát triển của kinh tế ngoài quốc doanh, các doanh nghiệp Nhà nước buộc phải phân tích, hoạch định chiến lược kinh doanh cho phù hợp hơn nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của mình. Điều này càng khẳng định rằng việc phát triển kinh tế ngoài quốc doanh không những không làm suy yếu kinh tế Nhà nước mà còn thúc đẩy thành phần này phát triển mạnh mẽ hơn. Thành phần kinh tế ngoài quốc doanh đóng vai trò hỗ trợ cho kinh tế Nhà nước phát triển, giải quyết những yêu cầu của nền kinh tế đặt ra mà kinh tế quốc doanh không đảm nhận hết.

Kinh tế ngoài quốc doanh vừa là đối thủ cạnh tranh quyết liệt vừa là đối tác làm ăn trong quá trình cung cấp sản phẩm, hoàn thiện sản phẩm, tiêu thụ

sản phẩm, cung cấp đầu vào cho kinh tế Nhà nước. Sự kết hợp sản xuất- tiêu thụ giữa kinh tế Nhà nước và kinh tế ngoài quốc doanh tạo ra một dây chuyền

9

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

sản xuất mới của xã hội, giúp cho thời gian sản xuất tiêu thụ được rút ngắn và sản phẩm sản xuất ra được hoàn thiện với chất lượng ngày càng tốt hơn.

Như vậy, sự phát triển của kinh tế ngoài quốc doanh đã thúc đẩy và tăng cường các mối quan hệ trong nước, đồng thời tạo ra sự cạnh tranh giữa các thành phần kinh tế buộc các thành phần kinh tế nói chung và các chủ thể

nói riêng phải luôn đổi mới hoàn thiện để tồn tại và phát triển. Kinh tế ngoài quốc doanh còn là môi trường thuận lợi để mở rộng hợp tác kinh tế với nước ngoài. Trong nền kinh tế mở cửa hiện nay, giao lưu kinh tế giữa các nước phát triển mạnh, nếu không có một chính sách đúng đắn thì chúng ta sẽ không thể khai thác hết được tiềm năng của thành phần kinh tế này.

1.1.3.5 Sự phát triển kinh tế ngoài quốc doanh góp phần vào quá trình

Công nghiệp hoá - Hiện đ ại hoá đ ất nước.

Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đã đưa ra mục tiêu đến năm 2010, nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp. Bên cạnh đó cũng đặt ra mục tiêu đến năm 2005 có khoảng 60% doanh nghiệp Nhà nước sẽ cổ phần hoá. Như vậy với vai trò của mình, trong những năm tới kinh tế ngoài quốc doanh sẽ được mở rộng và là nơi tập trung vốn, nhân lực vào các ngành kinh

tế đòi hỏi nhiều hàm lượng tri thức như công nghệ thông tin, điện tử... cũng như có thể lấp đầy những khoảng trống trong các lĩnh vực sản xuất kinh doanh không cần nhiều vốn, có mức lợi nhuận không cao mà các nhà đầu tư lớn ít quan tâm tới. Đây cũng là quan điểm của Đảng ta trong quá trình Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá đất nước.

1.2.Vai trò của tín dụng ngân hàng trong việc phát triển kinh tế

ngoài quốc doanh.

1.2.1 Khái niệm Tín dụng ngân hàng

Tín dụng là một phạm trù kinh tế và cũng là sản phẩm của nền kinh tế hàng hoá. Nó là động lực thúc đẩy nền kinh tế hàng hoá phát triển lên giai đoạn cao hơn. Tồn tại và phát triển qua nhiều hình thái kinh tế xã hội, ngày

nay tín dụng được hiểu theo ngôn ngữ thông thường là quan hệ vay mượn dựa trên những nguyên tắc:

- Người cho vay chuyển giao cho người đi vay một lượng giá trị nhất định. Giá trị này có thể dưới hình thái tiền tệ hoặc dưới hình thái hiện vật như hàng hoá, máy móc, thiết bị, bất động sản...

- Người đi vay chỉ sử dụng tạm thời trong một thời gian nhất định, sau khi hết thời hạn sử dụng theo thoả thuận, người đi vay phải hoàn trả cho người cho vay.

10

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

- Giá trị hoàn trả thông thường lớn hơn giá trị lúc cho vay nói cách

khác người đi vay phải trả thêm phần lãi vay.

Trong quá trình phát triển lâu dài của nền sản xuất và lưu thông hàng hoá quan hệ tín dụng đã hình thành và phát triển thông qua các hình thức: tín dụng Nhà nước, tín dụng thương mại và tín dụng ngân hàng.

Tín dụng Ngân hàng là quan hệ kinh tế trong đó có sự chuyển quyền sử dụng tạm thời một lượng vốn giữa Ngân hàng với khách hàng trong một thời gian nhất đ ịnh và sau thời gian đó lượng vốn được hoàn trả cộng thêm phần lãi trên lượng vốn theo một lãi suất nhất đ ịnh.

Tín dụng Ngân hàng được biểu hiện qua các quan hệ sau: quan hệ tín dụng Ngân hàng với kinh tế Nhà nước, giữa Ngân hàng với kinh tế NQD, với các cá nhân, quan hệ tín dụng giữa các nước trên thế giới. Trong nền kinh tế, Ngân hàng đóng vai trò là một tổ chức tài chính trung gian. Vì vậy, trong quan hệ tín dụng với các doanh nghiệp và cá nhân, Ngân hàng đồng thời vừa là người đi vay, vừa là người cho vay. Với tư cách là người đi vay, Ngân hàng nhận tiền gửi của các doanh nghiệp và cá nhân hoặc phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu để huy động trong xã hội. Trái lại với tư cách là người cho vay,

Ngân hàng cung cấp tín dụng cho các doanh nghiệp và các cá nhân. Khác với tín dụng thương mại được cung cấp dưới hình thức hàng hóa, còn tín dụng Ngân hàng được cung cấp dưới hình thức tiền tệ bao gồm tiền mặt và bút tệ - chủ yếu là bút tệ.

1.2.2 Phân loại tín dụng ngân hàng

Có nhiều cách phân loại tín dụng theo những tiêu thức khác nhau tùy theo yêu cầu của khách hàng và mục tiêu quản lí của ngân hàng, sau đây là một số cách phân loại phổ biến hiện nay:

§ Căn cứ vào thời gian cho vay, tín dụng gồm có: + Tín dụng ngắn hạn: là loại tín dụng có thời hạn cho vay dưới 12 tháng, tín dụng ngắn hạn bao gồm các loại: cho vay bổ sung vốn lưu động của

doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, thương mại dịch vụ; chiết khấu chứng từ có giá; cho vay đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh, dịch vụ và đời sống với hộ tư nhân, cá thể.

+ Tín dụng trung hạn: là loại tín dụng có thời hạn cho vay từ 12 tháng đến 60 tháng. Loại tín dụng này chủ yếu được sử dụng để đầu tư mua sắm tài sản cố định, cải tiến hoặc đổi mới thiết bị, công nghệ, mở rộng sản xuất kinh doanh, xây dựng các dự án có quy mô vừa và nhỏ có thời gian thu hồi vốn nhanh.

11

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

+ Tín dụng dài hạn: là loại tín dụng có thời hạn trên 5 năm. Loại tín dụng này chủ yếu được sử dụng để đáp ứng nhu cầu vốn dài hạn như: xây dựng nhà ở, các máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải có quy mô lớn, đầu tư xây dựng các nhà máy, xí nghiệp.

§ Căn cứ vào mục đích sử dụng, tín dụng bao gồm:

+ Tín dụng sản xuất và lưu thông hàng hoá: là loại tín dụng cấp cho các

chủ thể kinh tế để tiến hành sản xuất kinh doanh và lưu thông hàng hoá.

+ Tín dụng tiêu dùng: là loại tín dụng cung cấp cho các cá nhân để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng như mua sắm nhà cửa, phương tiện đi lại, các hàng hoá tiêu dùng... Tín dụng tiêu dùng được cấp phát dưới hình thức cho vay bằng tiền hoặc dưới hình thức bán chịu hàng hoá.

§ Căn cứ vào sự bảo đảm cho vay, tín dụng bao gồm: + Tín dụng không có bảo đảm (tín chấp): là loại tín dụng không có tài sản cầm cố, thế chấp hoặc bảo lãnh của người thứ ba để đảm bảo cho khả năng hoàn trả của khoản vay. Việc đi vay chỉ dựa vào uy tín của người vay hoặc bảo lãnh bằng uy tín của một bên thứ ba là các doanh nghiệp hay các tổ

chức đoàn thể chính trị - xã hội.

+ Tín dụng có bảo đảm: là loại tín dụng mà khi Ngân hàng cấp tín dụng đòi hỏi người vay phải có tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh của bên thứ ba (có thể bảo lãnh bằng tài sản của bên thứ ba hoặc bảo lãnh của tổ chức tín dụng khác) để đảm bảo khả năng hoàn trả nợ vay. Đây là loại tín dụng được tất cả các Ngân hàng áp dụng trong việc cấp tín dụng cho khách hàng, đặc biệt là khoản vay lớn, các khoản đầu tư trung, dài hạn.

§ Căn cứ vào đối tượng, tín dụng bao gồm: + Tín dụng vốn lưu động: là loại tín dụng được cấp để bổ sung vốn lưu động cho các tổ chức kinh tế, tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất kinh doanh như mua nguyên vật liệu, hàng hoá dự trữ, chi cho các chi phí sản xuất,

cho vay để thanh toán các khoản nợ ngắn hạn. Tín dụng vốn lưu động thường được sử dụng để bù đắp mức vốn lưu động tạm thời thiếu hụt. Thời gian cho vay vốn ngắn hạn thường dưới 12 tháng.

+ Tín dụng vốn cố định: là loại tín dụng được cấp để hình thành vốn cố định. Loại tín dụng này thường dùng để đầu tư mua sắm TSCĐ, cải tiến và đổi mới kỹ thuật, công nghệ, mở rộng sản xuất, xây dựng các xí nghiệp và công trình mới. Thời hạn cho vay đối với loại tín dụng này trên 12 tháng.

§ Căn cứ vào hình thức ,tín dụng bao gồm:

12

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

+Chiết khấu:Là việc ngân hàng ứng trước tiền cho khách hàng tương ứng với giá trị của thương phiếu trừ đi phần thu nhập của ngân hàng để sở hữu một thương phiếu chưa đên hạn(hoặc một giấy nợ).Đay chỉ là hình thức trao đổi trái quyền.

+Cho vay:Là việc ngân hàng đưa tiền cho khách hàng với cam kết

khách hàng phải hoàn trả cả gốc và lãi trong khoảng thời gian nhất định. Có nhiều loại cho vay:

Cho vay thấu chi

Thấu chi là nghiệp vụ cho vay qua đó ngân hàng cho phép người vay được chi trội trên số dư tiền gửi thanh toán của mình đến một giới hạn nhất định và trong một khoảng thời gian nhất định.Giới hạn naỳ được gọi là hạn mức thấu chi.

Cho vay trực tiếp từng lần. Là hình thức cho vay tương đối phổ biến của ngân hàng đối với các khách hàng không có nhu cầu vay thường xuyên,không có điều kiện để được cấp hạn mức thâu chi.Mỗi lần vay,khách hàng phải làm đơn và trình

ngân hàng phương án sử dụng vốn vay.Ngân hàng sẽ phân tích khách hàng và kí hợp đồng cho vay,xác định quy mô cho vay, thời hạn giải ngân,thời hạn trả nợ,lãi suất và yeu cầu đảm bảo nếu cần.Mỗi món vay được tách biệt thành các hồ sơ khác nhau.

Cho vay theo hạn mức Là nghiệp vụ tín dụng mà theo đó ngân hàng thỏa thuận cấp cho khách hàng hạn mức tín dụng.Hạn mức tín dụng có thể tính cho cả kì hoặc cuối kỳ.Đó là số dư tối đa tại thời điểm tính. Hạn mức tín dụng được cấp trên cơ sở kế hoạch sản xuất kinh doanh, nhu cầu vốn và nhu cầu vay vốn của khách hàng.

Cho vay luân chuyển

Là nghiệp vụ cho vay dựa trên luân chuyển của hàng hóa.Doanh nghiệp khi mua hàng có thể thiếu vốn, ngân hàng có thể cho vay để mua hàng và sẽ thu nợ khi doanh nghiệp bán hàng.Ngân hàng và khách hàng thỏa thuận với nhau về phương thức vay, hạn mức tín dụng, các nguồn cung cấp hàng hóa và khả năng tiêu thụ.hạn mức tín dụng có thể được thỏa thuận trong một hoặc vài năm. Cho vay trả góp

13

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Là hình thức tín dụng theo đó ngân hàng cho phép khách hàng trả gốc làm nhiều lần trong thời hạn tín dụng đã thỏa thuận. Cho vay trả góp thường được áp dụng đối với các khoản vay trung và dài hạn, tài trợ cho taì sản cố định hoặc hàng lâu bền.Số tiền trả mỗi lần được tính toán sao cho phù hợp với khả năng trả nợ.

Cho vay gián tiếp

Phần lớn cho vay của ngân hàng là cho vay trực tiếp.Bên cạnh đó, ngân hàng cũng phát triển các hình thức cho vay gián tiếp-là hình thức cho vay thông qua các tổ chức trung gian.

+Bảo lãnh:là việc ngân hàng cam kết thực hiện các nghĩa vụ tài chính hộ khách hàng của mình thông qua uy tín của ngân hàng,qua đó để thu lợi.

+Cho thuê:Là việc ngân hàng bỏ tiền mua tài sản để cho khách hàng thuê theo những thỏa thuận nhất định.Sau thời gian nhất định, khác hàng phải trả cả gốc và lãi cho ngân hàng

Cho thuê của ngân hàng thường là hình thức tín dụng trung và dài hạn.Ngân hàng mua tài sản cho khách hàng thuê với thời hạn sao cho ngân

hàng phải thu gần đủ(hoặc thu đủ) giá trị của tài sản cho thuê cộng lãi.Hết hạn thuê,khách hàng có thể mua lạo tài sản đó.

1.2.3. Quy trình tín dụng

Quy trình tín dụng là tập hợp nội dung, kỹ thuật nghiệp vụ cơ bản, các bước phải tiến hành từ khi bắt đầu đến khi kết thúc một món vay. Thông thường, để đảm bảo hiệu quả tín dụng thì quy trình tín dụng phải tuân theo các bước sau:

1. Khai thác khách hàng cũ, tìm kiếm dự án, khách hàng mới. 2. Hướng dẫn khách hàng về điều kiện tín dụng và lập hồ sơ vay vốn. 3. Phân tích thẩm định khách hàng và phương án vay vốn. 4. Ra quyết định cho vay, thông báo đến khách hàng.

5. Kiểm tra, hoàn chỉnh hồ sơ cho vay và tài sản thế chấp, cầm cố, bảo

lãnh.

6. Kiểm soát trong khi cho vay, phát tiền vay. 7. Giám sát khách hàng sử dụng vốn vay, theo dõi hoạt động của dự án. 8. Thu hồi vốn và xử lý nợ. 9. Thanh lý hợp đồng tín dụng. Quy trình tín dụng là bước quan trọng để thực thi chính sách tín dụng. Thực vậy, tuân theo các bước của quy trình tín dụng, Ngân hàng sẽ tìm kiếm, 14

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

lựa chọn được khách hàng phù hợp, có uy tín, đạo đức. Khi áp dụng quy trình tín dụng cần phải sáng tạo mở rộng, nâng cao nghiệp vụ để trở thành kỹ năng, nghệ thuật cho vay của Ngân hàng và năng lực của từng cán bộ, phù hợp với yêu cầu đa dạng của thị trường.

1.2.4. Vai trò của tín dụng Ngân hàng đối với sự phát triển của

kinh tế ngoài quốc doanh ở Việt nam nói riêng.

Ở mỗi nước, do trình độ phát triển kinh tế và chiến lược kinh tế - xã hội khác nhau cho nên vai trò tín dụng Ngân hàng được thể hiện và có những định hướng khác nhau. Trong điều kiện Việt Nam hiện nay, nhiệm vụ được đặt ra là tín dụng Ngân hàng đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế nói chung và hoạt động của các doanh nghiệp nói riêng.

-Tín dụng Ngân hàng thực hiện quá trình huy đ ộng các nguồn vốn nhàn rỗi đưa vào đ ầu tư, đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh và góp phần tái sản xuất mở rộng nền kinh tế.

Vốn là yếu tố không thể thiếu được của quá trình sản xuất kinh doanh, kể từ khi bắt đầu sản xuất kinh doanh cũng như khi một loại hình sản xuất kinh doanh mới ra đời. Trong bất kỳ nền kinh tế hàng hoá nào cũng có nguồn

tiền nhàn rỗi và chưa sử dụng trong mọi tổ chức, thành phần kinh tế. Tín dụng Ngân hàng đã tập trung các nguồn tiền đó thông qua hoạt động huy động vốn của mình theo nguyên tắc hoàn trả và có lãi để đáp ứng nhu cầu vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh.

Trong quá trình hoạt động, các tổ chức kinh tế có thể mở tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng để phục vụ cho hoạt động giao dịch với các tổ chức khác và tiền gửi trong tài khoản của các đơn vị luôn phải có số dư nhất định. Nhờ vậy mà Ngân hàng có thể huy động những nguồn tiền tạm thời nhàn rỗi trong quá trình sản xuất kinh doanh của các tổ chức kinh tế - xã hội và nguồn dự trữ chưa dùng đến của ngân sách Nhà nước, hình thành nên nguồn vốn. Từ đó, ngân hàng tiến hành phân phối các nguồn đó một cách có kế hoạch, đáp ứng

nhu cầu của quá trình tái sản xuất mở rộng.

- Tín dụng ngân hàng thúc đ ẩy quá trình tập trung vốn và tập trung sản xuất, là công cụ tài trợ cho các ngành kinh tế kém phát triển và ngành kinh tế mũi nhọn.

Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết vĩ mô nền kinh tế thị trường thông qua các công cụ tài chính tín dụng để sử dụng có hiệu quả nhất nguồn tài nguyên và sức lao động. Muốn phát huy thế mạnh về tài nguyên để chuyển hướng cơ cấu phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế xã 15

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

hội thì không thể thiếu vai trò của tài chính tiền tệ. Trong đó, tín dụng Ngân hàng tạo nguồn vốn bằng cách huy động tiền nhàn rỗi trong nền kinh tế thông qua lãi suất linh hoạt và phù hợp với chỉ số trượt giá của đồng tiền để đầu tư vào các ngành, các công trình trọng điểm... Bên cạnh đó, Ngân hàng còn tập trung tín dụng tài trợ cho những ngành kinh tế mũi nhọn mà sự phát triển của

các ngành này sẽ tạo cơ hội, cơ sở thúc đẩy các ngành kinh tế khác phát triển như sản xuất hàng xuất khẩu, khai thác dầu khí, xây dựng cơ sở hạ tầng...

- Tín dụng ngân hàng thúc đ ẩy quá trình luân chuyển hàng hoá và

luân chuyển tiền tệ.

Bằng việc nhận và trả tiền gửi, mở tài khoản và thanh toán qua Ngân hàng với quy mô ngày càng lớn và có tính chất thường xuyên, liên tục. Hoạt động thanh toán giữa các chủ thể trong nền kinh tế diễn ra qua hệ thống NHTM đã làm tăng tốc độ luân chuyển hàng hoá và luân chuyển tiền tệ.

Ngoài ra, sự phát triển của các nghiệp vụ tín dụng Ngân hàng đi đôi với việc thanh toán không dùng tiền mặt trong lưu thông góp phần ổn định lưu thông tiền tệ. Đây cũng là một trong những phương thức để kiềm chế lạm phát.

- Tín dụng Ngân hàng thực hiện chức năng phản ánh, tổng hợp và kiểm soát các hoạt đ ộng kinh tế, góp phần thúc đ ẩy chế đ ộ hạch toán kinh tế.

Sự vận động của tín dụng Ngân hàng cũng như việc quản lý tập trung thống nhất công tác tín dụng đã tạo tiền đề khách quan cho tín dụng Ngân hàng thực hiện chức năng trên. Thông qua việc thực hiện phân phối lại tiền tệ trên nguyên tắc hoàn trả, phục vụ tái sản xuất mở rộng. Tín dụng Ngân hàng phản ánh một cách tổng hợp và nhạy bén mối quan hệ giữa quá trình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp với tình hình hoạt động của nền kinh tế. Trên cơ sở đó, Nhà nước có biện pháp kịp thời phát huy những nhân tố tích cực và hạn chế những tiêu cực có thể xảy ra để thúc đẩy sự phát triển kinh tế.

Quá trình phản ánh và kiểm soát của tín dụng Ngân hàng là không thể tách rời nhau trong chức năng này. Do đó, nó được sử dụng như một đòn bẩy kinh tế không thể thiếu được trong công tác quản lý tài chính, kiểm soát các quá trình sản xuất, phân phối sản phẩm xã hội thực hiện và củng cố chế độ hạch toán kinh tế.

-Tín dung ngân hàng tham gia vào quá trình hình thành và phát

triển của khu vực kinh tế NQD

16

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Mặc dù nguồn vốn ban đầu của các cơ sở kinh tế NQD là chủ yếu dựa vào tích luỹ cá nhân, gia đình. Song vốn tín dụng cũng đóng góp một phần không nhỏ, ngày càng có nhiều doanh nghiệp tư nhân được thành lập dựa trên cả 2 nguồn: tích luỹ và tín dụng. Trong năm 2004, trên 14 triệu hộ gia đình nông thôn trở thành hộ sản xuất kinh doanh được ngân hàng cho vay vốn. Đặc

biệt, tín dụng ngân hàng đóng vai trò rất lớn trong việc hình thành và phát triển các công ty cổ phần một bộ phận lớn trong khu vực kinh tế NQD. Trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanhcủa công ty cổ phần luôn xảy ra hiện tượng tạm thời thiếu hoặc thừa vốn. Tình trạng này được giải quyết thông qua quan hệ tín dụng. Việc phát hành cổ phiếu, chuyển nhượng và mua bán cổ phiếu cùng được thực hiện thông qua thị trường vốn, thị trường tiền tệ là các mặt hoạt động có liên quan đến tín dụng ngân hàng.

Như vậy tín dụng ngân hàng có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế

và hoạt động kinh doanh của khu vực kinh tế NQD.

-Tín dụng ngân hàng góp phần tăng khả năng cạnh tranh của các

doanh nghiệp NQD

Thị trường đang trở nên cạnh tranh khốc liệt từng ngày. Để đứng vững

trong thương trường, chiến thắng trong cạnh tranh các doanh nghiệp luôn chú trọng vào bốn lĩnh vực. Đó là: giá cả và chất lượng; sự kịp thời và bí quyết; cổ phần và chi phối; đầu tư chiều sâu. Đối với các doanh nghiệp trong khu vực kinh tế NQD ở Việt Nam thì lĩnh vực được quan nhất đó là giá cả và chất lượng. Muốn nâng cao chất lượng sản phẩm với giá thành hợp lý thì phải đầu tư áp dụng khoa học công nghệ mới. Ở đây khó khăn lại là vấn đề vốn. Tín dụng ngân hàng là yếu tố hợp lý nhất để tháo gỡ vấn đề này (hợp lý cả về số lượng, giá cả, lãi suất và thời hạn). Như vậy, tín dụng ngân hàng tạo điều kiện nâng cao sức cạnh tranh cho khu vực kinh tế NQD.

- Tín dụng ngân hàng thúc đ ẩy các doanh nghiệp NQD hoạt đ ộng

kinh doanh và đ ầu tư có hiệu quả

Tín dụng ngân hàng không phải rải đều bất kỳ cho khách hàng nào có nhu cầu mà chọn lọc khách hàng làm ăn có hiệu quả. Vì vậy, để tiếp cận tín dụng ngân hàng một cách dễ dàng trước hết các doanh nghiệp phải nỗ lực kinh doanh có hiệu quả.

Bên cạnh đó, khi cấp tín dụng cho một dự án đầu tư, thì trước đó quá trình thẩm định khắt khe của ngân hàng phải thấy được tính khả thi, hiệu quả của nó. Trong quá trình cho vay, ngân hàng luôn giám sát việc sử dụng vốn vay của các doanh nghiệp. Do đó, chính tín dụng đã có khả năng loại 17

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

trừ các dự án không khả thi. Điều này góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.

-Tín dụng ngân hàng là cầu nối cho các thành phần kinh tế NQD

Việt Nam thiết lập quan hệ giao lưu kinh tế quốc tế

Ngày nay trong quan hệ kinh tế quốc tế, sự hợp tác bình đẳng, cùng có

lợi giữa các nước trên thế giới và trong khu vực đang được phát triển mạnh mẽ. Trong đó đầu tư vốn ra nước ngoài và kinh doanh xuất nhập khẩu là hai lĩnh vực hợp tác quốc tế thông dụng nhất. Vốn là nhân tố quyết định đầu tiên cho việc thực hiện quá trình này. Nhưng thực tế hầu hết các chủ thể của khu vực kinh tế NQD không đủ vốn để hoạt động. Ngân hàng thông qua hoạt động tín dụng sẽ là trở thủ đắc lực cho các doanh nghiệp NQD đầu tư và kinh doanh xuất nhập khẩu.

Tóm lại, tín dụng ngân hàng có một vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế ngoài quốc doanh. Với đ ịnh hướng của Đảng và Nhà nước, các NHTM đang xây dựng một chiến lược về thị trường nhằm nâng cao chất lượng tín dụng đ ối với kinh tế ngoài quốc doanh, phục vụ cho sự nghiệp CNH-HĐH đ ất nước.

1.3. Chất lượng tín dụng ngân hàng

1.3.1. Chất lượng tín dụng. chất lượng tín dụng được hiểu là sự đáp ứng các yêu cầu hợp lí của khách hàng có lựa chọn,đồng thời thúc đẩy tăng trưởng kinh tế xã hội và đảm bảo sự tồn tại và phát triển của ngân hàng.Nói cách khác, chất lượng tín dụng là một chỉ tiêu tổng hợp phản ánh mức độ thích nghi của ngân hàng đối với sự phát triển của môi trường bên ngoài,thể hịên sức mạnh cạnh tranh của ngân hàng trong quá trình cạnh tranh để tồn tại.

Nói cụ thể hơn, chất lượng tín dụng chính là chất lượng các món vay,được đánh giá là có chất lượng tốt khi vốn vay được khách hàng sử dụng

có mục đích,phục vụ cho sản xuất kinh doanh có hiệu quả, đảm bảo trả nợ ngân hàng đúng hạn,bù đắp được chi phí và có lợi nhuận, có nghĩa là ngân hàng vừa tạo ra hiệu quả kinh tế,vừa đem laị hiệu quả xã hội.

Dựa vào lợi ích các bên tham gia trong quan hệ tín dụng,có thể xem xét

khái niệm chất lượng tín dụng trên ba khía cạnh:

- Đối với khách hàng: Tín dụng phát ra phải phù hợp với mục đích sử dụng của khách hàng với lãi suất, kỳ hạn nợ hợp lý. Thủ tục giản đơn thu hút được khách hàng nhưng vẫn đảm bảo nguyên tắc tín dụng.

18

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

- Đối với sự phát triển kinh tế xã hội: Tín dụng phục vụ sản xuất và lưu thông hàng hoá, góp phần giải quyết việc làm, thúc đẩy quá trình tích tụ và tập trung sản xuất.

- Đối với NHTM: Phạm vi, mức độ, giới hạn tín dụng phải phù hợp với thực lực của bản thân ngân hàng, đảm bảo được nguyên tắc hoàn trả đúng hạn

và có lãi của tín dụng, hạn chế đến mức thấp nhất rủi ro trong quá trình hoạt động, mang lại lợi nhuận và đảm bảo thanh khoản cho ngân hàng.

Chất lượng tín dụng tỷ lệ thuận với hiệu quả và độ tin cậy trong hoạt

động tín dụng.

1.3.2.Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng. 1.3.2.1.Nhóm các chỉ tiêu đánh giá quy mô

a)Tỷ lệ vốn tự có trên tổng tài sản Có(Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu) Tỷ lệ này được đo bởi công thức:

Vốn tự có Tỷ lệ vốn tự có trên = -------------------------- tổng tài sản Có Tổng tài sản Có

-Vốn tự có ở đây xác định gồm có hai phần: Vốn điều lệ của ngân hàng

và quỹ dự trữ bổ xung vốn điều lệ của tổ chức tín dụng.

-Tổng tài sản Có: Là các loại tài sản Có của ngân hàng đã được điều chỉnh theo mức độ rủi ro của từng loại tài sản(bao gồm cả các cam kết ngoại bảng của ngân hàng).Việc quy định mức độ rủi ro đối với từng loại tài sản Có tùy thuộc vào đặc điểm riêng cụ thể của từng nước và từng thời kỳ khác nhau, phản ánh tỷ lệ rủi ro dự đoán đối với tài sản có của ngân hàng.

-.Về cơ bản,một ngân hàng có hai sự lựa chọn khi xác dịnh quy mô vốn tự có.Ngân hàng có thể tăng vốn tự có khi các rủi ro dự đoán gia tăng hoặc có thể đầu tư vào các tài sản tương đối ít rủi ro.Việc quyết định quy mô vốn của

ngân hàng không dễ dàng nhưng rất quan trọng,một ngân hàng muốn phát triển phải mở rộng cơ sở vốn của nó nhưng đồng thời phải giữ được mức rủi ro nhất định.

b)Tình hình cho vay , dư nợ và thu nợ NQD. Chỉ tiêu này được phản ánh qua các con số về doanh số cho vay, doanh số dư nợ và doanh số thu nợ đối với kinh tế ngoài quốc doanh-Doanh số cho vay NQD là số tiền cho vay của ngân hàng đối với khách hàng thuộc kinh tế ngoài quốc doanh trong một thời kỳ.

19

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

-Dư nợ tín dụng NQD là số tiền mà khách hàng thuộc kinh tế ngoài

quốc doanh còn nợ ngân hàng tại một thời điểm.

DN tín dụng = DN tín dụng + DS cho vay - DS thu nợ NQD NQD kỳ trước NQD trong kỳ NQD trong kỳ -Doanh số thu nợ tín dụng NQD là số tiền ngân hàng thu nợ khách hàng

thuộc kinh tế ngoài quốc doanh trong một thời kỳ.

Thông qua đó, đánh giá được chất lượng tín dụng của ngân hàng đối

với thành phần này thông qua sự tăng trưởng hay giảm sút của các con số.

1.3.2.1. Nhóm các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng có thể đ ịnh

lượng

Tỷ lệ này được đo bởi công thức:

Tổng tài sản Có

a)Tỷ lệ vốn tự có trên tổng tài sản Có(Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu) Vốn tự có Tỷ lệ vốn tự có trên = -------------------------- tổng tài sản Có -Vốn tự có ở đây xác định gồm có hai phần: Vốn điều lệ của ngân hàng

và quỹ dự trữ bổ xung vốn điều lệ của tổ chức tín dụng.

-Tổng tài sản Có: Là các loại tài sản Có của ngân hàng đã được điều chỉnh theo mức độ rủi ro của từng loại tài sản(bao gồm cả các cam kết ngoại bảng của ngân hàng).Việc quy định mức độ rủi ro đối với từng loại tài sản Có tùy thuộc vào đặc điểm riêng cụ thể của từng nước và từng thời kỳ khác nhau, phản ánh tỷ lệ rủi ro dự đoán đối với tài sản có của ngân hàng.

-.Về cơ bản,một ngân hàng có hai sự lựa chọn khi xác dịnh quy mô vốn tự có.Ngân hàng có thể tăng vốn tự có khi các rủi ro dự đoán gia tăng hoặc có thể đầu tư vào các tài sản tương đối ít rủi ro.Việc quyết định quy mô vốn của ngân hàng không dễ dàng nhưng rất quan trọng,một ngân hàng muốn phát triển phải mở rộng cơ sở vốn của nó nhưng đồng thời phải giữ được mức rủi

ro nhất định.

b)Tình hình cho vay , dư nợ và thu nợ NQD. Chỉ tiêu này được phản ánh qua các con số về doanh số cho vay, doanh số dư nợ và doanh số thu nợ đối với kinh tế ngoài quốc doanh-Doanh số cho vay NQD là số tiền cho vay của ngân hàng đối với khách hàng thuộc kinh tế ngoài quốc doanh trong một thời kỳ.

-Dư nợ tín dụng NQD là số tiền mà khách hàng thuộc kinh tế ngoài

quốc doanh còn nợ ngân hàng tại một thời điểm.

20

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

DN tín dụng = DN tín dụng + DS cho vay - DS thu nợ NQD NQD kỳ trước NQD trong kỳ NQD trong kỳ -Doanh số thu nợ tín dụng NQD là số tiền ngân hàng thu nợ khách hàng

thuộc kinh tế ngoài quốc doanh trong một thời kỳ.

Thông qua đó, đánh giá được chất lượng tín dụng của ngân hàng đối

với thành phần này thông qua sự tăng trưởng hay giảm sút của các con số.

c)Tỷ lệ Nợ quá hạn NQD Nợ quá hạn trong kinh doanh tín dụng là khi đến thời hạn thanh toán khoản nợ, người đi vay không có khả năng thực hiện ngay nghĩa vụ của mình đối với người cho vay.Nợ quá hạn là kết quả của mối quan hệ tín dụng không hoàn hảo, trước hết, nó vi phạm đặc trưng của tín dụng về tính thời hạn,tính hoàn trả và lòng tin của người cấp tín dụng với người nhận tín dụng.

Tổng dư nợ cho vay NQD

Tỷ lệ Nợ quá hạn NQD được đo bởi công thức sau: Tổng số dư nợ quá hạn NQD Tỷ lệ Nợ quá hạn NQD = ------------------------------ ------ *100% Về cơ bản, Tỷ lệ Nợ quá hạn là chỉ tiêu phản ánh các khoản tín

dụng có vấn đề - những khoản cho vay quá hạn mà ngân hàng không thu hồi được.Mặc dù các khoản tín dụng có vấn đề là kết quả của nhiều yêú tố nhưng cơ bản là kết quả của sự không sẵn lòng chi trả của khách hàng vay vốn, hoặc không có khả năng thực hiện hợp đồng để giảm bớt dư nợ hay toàn bộ khoản vay như đã thỏa thuận, cá biệt có âm mưu chiếm dụng vốn.

Nợ quá hạn khó đòi NQD

Tổng dư nợ NQD

d)Tỷ lệ Nợ khó đòi NQD. Tỷ lệ này được đo bởi công thức sau: Tỷ lệ Nợ khó đòi NQD = ---------------------------------- *100% Chỉ tiêu này phản ánh các khoản nợ đã quá thời hạn gia hạn nợ

quá hạn mà khách hàng còn nợ ngân hàng.Cùng với chỉ tiêu nợ quá hạn, chỉ tiêu này thể hiện chất lượng tín dụng tốt hay xấu.Tỷ lệ này càng cao biểu hiện cho dấu hiệu của một khoản tín dụng xấu và ngược lại.Tốt nhất, nên hạn chế tỷ lệ này ở mức dưới 1%.

Chỉ tiêu này được đo bởi công thức: Lợi nhuận từ tín dụng NQD

Tỷ lệ LN từ cho vay NQD =

Tổng dư nợ tín dụng NQD

21

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Đây là một trong những chỉ tiêu quan trọng nhất để đo lường chất lượng tín dụng của ngân hàng.Chỉ tiêu này phản ánh khả năng sinh lời của tín dụng NQD. Tỷ lệ này càng cao nghĩa là lợi nhuận thu được từ tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc doanh đóng góp vào thu nhập của ngân hàng càng lớn, thể hiện chất lượng tín dụng đối với thành phần này càng cao.

1.3.2.2.Nhóm các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng không thể

đ ịnh lượng.

Bên cạnh những chỉ tiêu đánh gía chất lượng có thể tính toán như trên, còn có những tiêu chí khác để đánh giá chất lượng hoạt động tín dụng không thể đo lường và tính toán cụ thể:

-Chính sách quản trị điều hành đúng đắn, chiến lược phát triển phù

hợp với thực tế hoạt động kinh doanh của ngan hàng trong từng giai đoạn.

-Hệ thống tranh thiết bị, công nghệ hiện đại hỗ trợ cho công tác

nghiệp vụ một cách thuân lợi, hiệu quả.

-Đội ngũ cán bộ nghiệp vụ có trình độ, năng lực và đạo đức nghề nghiệp,đây là yếu tố cuối cùng và quan trọng nhất trong mọi hoạt động của ngân hàng.

-Quy trình nghiệp vụ tín dụng khoa học, phù hợp với thực tế, đảm bảo quản lý chặt chẽ quá trình cấp tín dụng,vừa thuận tiẹn với khách hàng,vừa đảm bảo tín dụng cho ngân hàng.

-Uy tín mà ngân hàng đã tạo dựng được trong nền kinh tế và các mối

quan hệ với các khách hàng truyền thống.

1.3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng ngân hàng

đối với kinh tế ngoài quốc doanh ở Việt Nam.

chất lượng tín dụng là hai chỉ tiêu luôn đi liền nhau. Bởi lẽ, nếu mở rộng quy mô mà không tính đén chất lượng thì sẽ dẫn đến rủi ro rất lớn. Nếu chỉ tăng chất lượng mà không quan tâm đến quy mô tín dụng thì không đạt hiệu quả kinh tế tối ưu. Do mối quan hệ mật thiết giữa hai chỉ tiêu này mà hầu

hết những nhân tố tác động lên chỉ tiêu này thì cũng có tác động lên chỉ tiêu khác và ngược lại.

1.3.3.1. Nhóm nhân tố khách quan a) Kinh tế Về tổng thể, nền kinh tế phát triển ổn định sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động tín dụng. Khi đó, các quá trình sản xuất kinh doanh trong nền kinh tế nói chung và của các doanh nghiệp NQD nói riêng sẽ phát triển lành mạnh. Và như thế, quy mô và chất lượng tín dụng đều được nâng cao. Một khi 22

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

môi trường kinh tế không ổn định, môi trường kinh doanh biến động sẽ gây khó khăn cho hoạt động của khu vực kinh tế NQD - khu vực không có sự hỗ trợ đặc biệt của nhà nước thì quy mô và chất lượng tín dụng cũng bị ảnh hưởng mà trước hết là nợ quá hạn tăng sau đó là quy mô tín dụng giảm dần.

b) Nhóm xã hội

Tín dụng là quan hệ vay mượn dựa trên cơ sở lòng tin. Sự tín nhiệm là cầu nối giữa ngân hàng và khách hàng. Ngân hàng nào có uy tín cao thì sẽ thu hút khách hàng lớn. Khách hàng nào làm ăn hiệu quả, được tín nhiệm trong quan hệ tín dụng sẽ được vay vốn dễ dàng, được hưởng các ưu đãi của ngân hàng. Niềm tin lẫn nhau là cơ sở để mở rộng quy mô tín dụng và đảm bảo cho chất lượng tín dụng.

c) Nhân tố pháp lý Nhân tố pháp lý bao gồm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, tính đầy đủ thống nhất của các văn bản dưới luật. Đồng thời gắn liền với quá trình chấp hành pháp luật và trình độ dân trí. Pháp luật có nhiệm vụ tạo lập một môi trường pháp lý cho mọi hoạt động sản xuất kinh doanh diễn ra thuận tiện và đạt hiệu quả cao là cơ sở pháp lý để giải quyết tranh chấp. Vì vậy nhân tố

pháp luật có vị trí hết sức quan trọng đối với hoạt động ngân hàng nói chung và hoạt động tín dụng nói riêng. Chỉ có trong điều kiện các chủ thể tham gia quan hệ tín dụng tuân thủ pháp luật một cách nghiêm túc thì quan hệ tín dụng mới đem lại lợi ích cho cả 2 phía, chất lượng tín dụng được đảm bảo và quy mô tín dụng có môi trường mở rộng.

1.3.3.2. Nhân tố chủ quan a) Về phía khách hàng Nếu các chủ thể kinh tế NQD làm ăn có hiệu quả, uy tín thì chắc chắn nhu cầu tín dụng của họ sẽ được ngân hàng đáp ứng đầy đủ. Ngược lại nếu làm ăn thua lỗ, cạnh tranh không lành mạnh thì các ngân hàng không thể cho

họ vay được. Kết quả là quy mô tín dụng không được mở rộng và chất lượng tín dụng không có cơ sở đảm bảo. Do đó, để tiếp cận nguồn tín dụng ngân hàng, các chủ thể kinh tế NQD cần nỗ lực hoạt động kinh doanh, tạo uy tín đối với các NHTM.

b) Về phía các NHTM *Chính sách tín dụng: Chính sách tín dụng là kim chỉ nam cho hoạt động tín dụng của ngân hàng. Một chính sách tín dụng đúng đắn sẽ thu hút nhiều khách hàng, đảm bảo 23

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

khả năng sinh lời từ hoạt động tín dụng dựa trên cơ sở phân tán rủi ro, tuân thủ pháp luật, đường lối chính sách của nhà nước. Điều này có nghĩa là quy mô và chất lượng tín dụng tuỳ thuộc vào chính sách tín dụng của ngân hàng có đúng đắn hay không.

* Quy trình tín dụng:

Quy trình tín dụng bao gồm các quy định phải thực hiện trong quá trình cho vay, thu nợ nhằm đảm bảo an toàn vốn tín dụng. Chất lượng tín dụng có được bảo đảm hay không phụ thuộc vào việc thực hiện tốt các quy định ở từng bước. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bước trong quy trình tín dụng đảm bảo vốn tín dụng được luân chuyển bình thường, đúng kế hoạch. Ngoài ra, việc linh hoạt trong quy trình tín dụng cũng sẽ gây cảm tình cho khách hàng và từ đó quy mô tín dụng có cơ sở được mở rộng.

* Thông tin tín dụng: Thông tin tín dụng là những thông tin về khách hàng, môi trường kinh doanh của khách hàng, rủi ro mà khách hàng có thể gặp phải... Thông tin càng đầy đủ, nhanh nhạy, chính xác bao nhiêu thì khả năng phòng ngừa rủi ro của ngân hàng càng lớn, chất lượng tín dụng càng được nâng cao. Mặt khác, một

ngân hàng với lượng thông tin phong phú có thể đưa ra những tư vấn hữu ích cho khách hàng. Và đây chính là yếu tố mở rộng quy mô tín dụng.

* Hoạt động huy động vốn: Ngân hàng hoạt động dựa trên nguyên tắc "Đi vay đ ể cho vay", đóng vai trò là trung gian tài chính. Vì vậy, muốn mở rộng cho vay thì trước hết phải huy động được nguồn. Nguồn vốn càng huy động được nhiều, đa dạng thì quy mô cho vay càng lớn. Và chất lượng của nguồn huy động cũng gián tiếp ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng.

* Công tác tổ chức của ngân hàng:

Tổ chức của ngân hàng được sắp xếp một cách khoa học, đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng giữa các phòng ban trong ngân hàng sẽ tạo điều

kiện đáp ứng kịp thời yêu cầu của khách hàng, giúp ngân hàng quản lý sát sao các khoản cho vay. Đây là cơ sở để mở rộng quy mô tín dụng và tiến hành các nghiệp vụ tín dụng lành mạnh.

* Chất lượng nhân sự và cơ sở vật chất: Chất lượng nhân sự chính là trình độ nghiệp vụ, khả năng giao tiếp, marketing của người cán bộ ngân hàng. Cơ sở vật chất là máy móc, phương tiện làm việc. Đây là hai yếu tố ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự thu hút khách hàng của ngân hàng. Đặc biệt đối với đối tượng khách hàng là khu vực kinh tế 24

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

NQD, khả năng tiếp xúc khách hàng của cán bộ công nhân viên là yếu tố quyết định đến mở rộng quy mô tín dụng. Ngoài ra, trình độ nghiệp vụ của cán bộ cũng ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng của khoản cho vay.

Tóm lại: Qua nghiên cứu nội dung nhân tố ảnh hưởng đến quy mô và chất lượng tín dụng ta thấy: tuỳ theo sự phát triển, điều kiện kinh tế xã hội, sự

hoàn thiện cơ sở pháp lý của từng nước cũng như khả năng quản lý, cơ sở vật chất kỹ thuật của từng NHTM mà các nhân tố này có mức độ ảnh hưởng khác nhau. Vấn đề cơ bản đặt ra là chúng ta phải năm chắc nhóm các nhân tố này, biết vận dụng sáng tạo trong hoàn cảnh cụ thể, từ đó tìm ra biện pháp quản lý

25

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

CHƯƠNG II THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KINH TẾ NGOÀI QUỐC DOANH TẠI SỞ GIAO DỊCH I - NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ & PHÁT TRIỂN VIỆT NAM

2.1. Khái quát về SGDI - nhđt&ptvn 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển .

Sở Giao dịch được thành lập theo Quyết định số 572 TCCB/ ĐT ngày

26/12/1990 của Vụ Tổ chức cán bộ Ngân hàng Nhà nước về tổ chức bộ máy của NHĐT&PTVN và Quyết Định số 76 QĐ/TCCB ngày 28/03/1991 của Tổng Giám đốc Ngân hàng ĐT&PT VN. Theo các Quyết định này, Sở Giao dịch là đơn vị trực thuộc, thực hiện hạch toán nội bộ, có bảng cân đối tài khoản riêng, có con dấu riêng và trực tiếp giao dịch với khách hàng. Trụ sở đặt tại 191 Đường Bà Triệu-Hai Bà Trưng- Hà nội .

Trong suốt quá trình hình thành và phát triển, Sở Giao dịch trải qua hai

thời kỳ:

- Thời kỳ từ 1991 - 1995: nhiệm vụ chính trong thời kỳ này là cấp phát

vốn ngân sách cho đầu tư XDCB. - Thời kỳ từ 2000 đến nay:

Năm 2000 các chỉ tiêu đề ra không còn nhưng một số dự án lớn vẫn còn

kéo dài trong đó có nhiều dự án mang tính bao cấp chỉ thị. Chỉ đến năm 2001 sở mới chính thức hạch toán độc lập. Ngoài ra dưới sự chỉ đạo của Hội Sở Chính, SGD đã trực tiếp xây dựng, phát triển, cũng như chia sẻ thị trường và nguồn nhân lực để thành lập nên các chi nhánh cấp I trực thuộc Hội Sở Chính như: chi nhánh Bắc Hà Nội (cuối 2002), chi nhánh Hà Thành(T9/2003), chi nhánh Đông Đô(31/7/2004).

SGD là đại diện pháp nhân của Ngân hàng Ðầu tư & Phát triển Việt Nam, có con dấu riêng, Ngày 19/01/2005 SGD chuyển về toà nhà VINCOM, 191 Bà Triệu, Hà Nội.

SGD phải làm tất cả các nhiệm vụ mà trung ương giao, cụ thể là cú

nghĩa vụ sử dụng cú hiệu quả, bảo toàn và phỏt triển vốn cựng cỏc nguồn lực khỏc được giao để thực hiện cỏc mục tiờu kinh doanh và cỏc nhiệm vụ do Ngõn hàng éầu tư và Phỏt triển Việt Nam giao : xây dựng kế hoạch dài hạn, kế hoạch hàng năm về hoạt động kinh doanh phự hợp với chiến lược phastriển của toàn ngành và của chớnh Ngõn hàng.

26

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ của Sở Giao Dịch: 2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ của Sở Giao Dịch. Theo Quyết định số 76 QĐ/TCCB, Sở Giao dịch được quản lý, sử

dụng vốn, tài sản và các nguồn lực khác của NHĐT&OPTVN và các nguồn vốn huy động, tiếp nhận và đi vay theo quy định của pháp luật và hướng dẫn của NHĐT&PTVN để thực hiện các nhiệm vụ được giao.

+Sở Giao dịch có nghĩa vụ: - Sử dụng có hiệu quả, bảo toàn và phát triển vốn, tài sản và các nguồn

lực khác của NHĐT&PTVN.

- Hoàn trả đầy đủ và đúng hạn tiền vốn cho khách hàng gửi tiền theo

thoả thuận.

- Các khoản nợ, phải thu, phải trả trong Bảng tổng kết tài sản trong

phạm vi số vốn do Sở Giao dịch quản lý.

- Hoàn trả các khoản tín dụng do Sở Giao dịch trực tiếp vay hoặc thực hiện nghĩa vụ thay cho khách hàng được SGD bảo lãnh nếu khách hàng không có khả năng thực hiện nghĩa vụ của mình.

- Là nơi thử nghiệm các sản phẩm mới của hệ thống NHĐT&PTVN

như hệ thống ATM, HomeBanking.

+ Sở giao dịch có quyền thực hiện các nghiệp vụ sau: - Nhận tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi không kỳ hạn, có kỳ hạn, tiền gửi thanh toán của các tổ chức, dân cư trong nước, nước ngoài bằng đồng Việt Nam và ngoại tệ.

- Phát hành các chứng chỉ tiền gửi, tín phiếu, kỳ phiếu, trái phiếu

Ngân hàng và các hình thức huy động vốn khác phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế và hoạt động kinh doanh Ngân hàng.

- Cho vay ngắn hạn, trung hạn và dài hạn bằng đồng Việt Nam và ngoại tệ đối với các tổ chức kinh tế, cá nhân, hộ gia đình thuộc mọi thành phần kinh tế, theo cơ chế tín dụng của NHNN và NHĐT&PTVN.

- Chiết khấu thương phiếu, kỳ phiếu và các giấy tờ có giá theo quy

định của NHNN và NHĐT&PTVN.

- Thực hiện nghiệp vụ thanh toán L/C, bảo lãnh hoặc tái bảo lãnh,

kinh doanh ngoại tệ theo quy định của NHĐT&PTVN.

27

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

- Thực hiện các nghiệp vụ thanh toán khác như: thanh toán, chuyển tiền trong nước và quốc tế, chi trả kiều hối, thanh toán séc và các dịch vụ Ngân hàng khác.

- Kinh doanh vàng bạc, kim khí quý, đá quý. - Thực hiện nguyên tắc an toàn kho quỹ, bảo hiểm tiền mặt, ngân phiếu thanh toán và các ấn chỉ quan trọng. Đảm bảo chi trả tiền mặt, ngân phiếu thanh toán chính xác kịp thời.

- Kinh doanh chứng khoán, làm môi giới, đại lý phát hành chứng

khoán. Cất trữ, quản lý, bảo quản, quản lý chứng khoán và các giấy tờ có giá, các tài sản quý cho khách hàng theo quy định của NHNN và NHĐT&PTVN.

- Thực hiện một số nhiệm vụ khác do NHĐT&PTVN giao.

2.1.3.Cơ cấu tổ chức

Cơ cấu tổ chức của Sở Giao dịch được trình bày qua sơ đồ sau

BAN GIÁM ĐỐC

Phòng điện toán

Phòng Giao dÞch 1,2,3

Chi nhánh gia lâm

Phòng thanh toán quốc tÕ

Phòng kÕ toán tài chÝnh

Phòng nguồn vốn kinh doanh

Phòng quản lý khách hàng

Phòng kiểm soát nội bộ

Phòng giao dÞch trung tâ

Phòng tÝn dụng 1;2

Phòng t.chức hành chÝnh k.quỹ

Quỹ tiÕt kiệm số1

Quỹ tiÕt kiệm 3

Quỹ tiÕt kiệm 8,9

Quỹ tiÕt kiệm 5

Quỹ tiÕt kiệm 4

Quỹ tiÕt kiệm 6 6666

Quỹ tiÕt kiệm 7

77

Quỹ tiÕt kiệm 2 Ban Giám đốc gồm 1 Giám đốc và 3 Phó Giám đốc. Đội ngũ cán bộ tăng nhanh về số lượng, đến 31/12/2004 lên tới trên 270 người, tăng 2% so với cuối năm trước, Số cán bộ có trình độ Cao đẳng, Đại học chiếm 68%, trên Đại học chiếm 4,3%. Độ tuổi bình quân của các cán bộ, nhân viên là 27 tuổi

6

SGD có 11 phòng, được tổ chức và sắp xếp theo Quyết định số 210 QĐ/TCCT ngày 18/12/1998 của Tổng Giám đốc NHĐT&PTVN, về việc thành lập bộ máy của Sở Giao dịch như sơ đồ trên.

6

Sự phân chia rõ chức năng, nhiệm vụ của từng phòng có tác dụng giới hạn nghĩa vụ, quyền hạn trên cơ sở đó thực hiện chuyên môn hoá sâu trong

28

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

một lĩnh vực hoạt động của SGD.Tuy nhiên, sự phân chia chỉ có tích chất tương đối các phòng đều có quan hệ hữu cơ với nhau trong một tổng thể chung, phụ trợ và tăng cường cho nhau.

Nói tóm lại, mỗi phòng trong SGD là độc lập tương đối, chuyên môn hoá trong lĩnh vực của mình để thực hiện tham mưu cho ban Giám đốc

các hoạch và chính sách kinh doanh của từng lĩnh vực, nghiệp vụ. Các phòng thống nhất với nhau qua mục đích chung đó là cùng đóng góp vào quá trình tối đa hoá lợi nhuận cho Sở giao dịch và hoàn thành tốt các nhiệm vụ NHĐT&PT VN giao.

2.1.4. Các hoạt động kinh doanh cơ bản và tình hình hoạt động kinh

doanh của Sở giao dịch NHĐT&PTVN trong thời gian qua.

2.1.4.1 Môi trường hoạt đ ộng

Năm 2004, tình hình kinh tế xã hội nước ta tiếp tục phát triển theo chiều hướng tích cực, các mục tiêu cơ bản được hoàn thành. Hoạt động kinh tế năm 2004 chịu nhiều ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp từ bối cảnh kinh tế- thương mại trong và ngoài nước. Kinh tế thế giới trên đà hồi phục với sự tăng trưởng mạnh của các nền kinh tế lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản và Trung Quốc

dù vẫn song hành nhiều nhân tố bất ổn như nguy cơ khủng bố luôn đe dọa nhiều nền kinh tế lớn, căng thảng chính trị ở Trung Đông và những dịch vụ khác; dịch cúm gia cầm lan rộng, chưa được khống chế ở nhiều nước châu Á, thiên tai và dịch bệnh ở nhiều nơi trên thế giới. Trong nước sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ tiếp tục tăng trưởng. Hoạt động thương mại có những nét khả quan, kim ngạch xuất khẩu hàng hoá đạt 26 triệu USD, tăng 29% so với thực hiện năm 2003, đây là mức tăng cao nhất kể từ năm 2001 đến nay. Mức tăng trưởng xuất khẩu cao trong năm 2004 là nhân tố quan trọng góp phần đưa tốc độ tăng trưởng GDP lên 7,6% so với năm 2003; tình hình nhập siêu đã bước đầu cải thiện so với năm 2003 (giảm gần 4% so với mức nhập siêu năm 2003), góp phần ổn định cán cân thanh toán quốc gia. Tuy

nhiên, hoạt động kinh tế vẫn còn những bất cập, thị trường nước ngoài vẫn còn rộng lớn chưa có sự tham gia rộng rãi của các doanh nghiệp Việt Nam, tình trạng mất cân đối giữa các ngành, các vùng. Bên cạnh đó, chỉ số giá tăng cao 9,5%, đây là mức chỉ số giá tiêu dùng tăng cao nhất trong 9 năm qua do tăng giá ở nhóm hàng lương thực, thực phẩm, tân dược, một số nguyên liệu đầu vào cho sản xuất nhất là các nguyên, nhiên liệu nhập khẩu. Ngoài nguyên nhân do giá thế giới của nhiều mặt hàng tăng, còn nguyên nhân do dịch cúm gia cầm.

29

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Tình hình hoạt động kinh tế khả quan với lạm phát duy trì ổn định, tạo điều kiện cho phát triển kinh tế và tăng mức sống bình quân, tỷ lệ thất nghiệp giảm, tỷ giá hối đoái duy trì tương đối ổn định, nhờ đó hoạt động kinh doanh ngân hàng có nhiều thuận lợi song cũng gặp không ít khó khăn. Nhu cầu vốn cho phát triển kinh tế ngày càng tăng, hầu hết các ngân hàng có tốc độ tăng

trưởng dư nợ cao hơn cao hơn so với tốc độ tăng trưởng nguồn vốn huy động. Do vậy, trong năm có thời kỳ các ngân hàng đều ở trong tình trạng căng thẳng về vốn, đặc biệt là nguồn vốn VND. Nhiều thành phần kinh tế tham gia huy động vốn như bưu điện, bảo hiểm... với nhiều hình thức và lãi suất huy động hấp dẫn. Để cạnh tranh , nhiều ngân hàng đã hạ lãi suất cho vay, tăng lãi suất tiền gửi, các điều kiện cho vay cũng được nới lỏng, chênh lệch lãi suất đầu ra và đầu vào ngày càng thu hẹp, do đó ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của chính bản thân ngành ngân hàng. Trong điều kiện nền kinh tế có nhiều thuận lợi như vậy, BIDV nói chung và SGD I nói riêng cũng đạt được những thành tựu đáng kể được thể hiện qua các chỉ tiêu đạt được trong quá trình kinh doanh.

2.1.4.2. Các hoạt đ ộng nghiệp vụ của Sở giao dịch trong thời gian qua.

* Về công tác huy động vốn

Trong năm 2004 số dư huy động đạt hơn 9000 tỷ, Sở Giao Dịch đã cố gắng duy trì và giữ vững được vốn với doanh số giao dịch lớn hàng ngày, huy động vốn bình quân đầu người của sở lớn hơn so với toàn ngành. Không ngừng tiếp cận, mở rộng số khách hàng có tiềm năng tiền gửi thanh toán để khai thác kênh huy độngvốn từ các tổ chức kinh tế và các doanh nghiệp, ổn định cơ cấu và hạ giá thành đầu vào. Số dư huy động vốn từ các tổ chức tính đến 30/11 đạt 3990 tỷ tăng 230 tỷ so với đầu năm. Đây là nguồn vốn lớn, chi phí thấp và có tính ổn định cao.

Bên cạnh công tác chủ động duy trì thị phần và mở rộng khách hàng,sở

thực hiện tốt công tác huy động chứng chỉ tiền gửi ,triển khai sản phẩm mới nâng tổng số khách hàng lên 23000 thuộc mọi thành phần kinh tế Bảng 1: Huy động vốn Đơn vị: tỷ đồng

30

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Huy động vốn

Nhóm khách hàng Thực hiện 2003 Thực hiện 2004

1726 18.76% 1949 21.36% 1. Tiền gửi TCTC

1938 21.07% 1745 19.12% 2. Tiền gửi TCKT thông thường

5536 60.17% 5432 59.52% 3. Huy động dân cư

9200 9126 Tổng số

Nguồn báo cáo tài chinh 2003- 2004

Bảng 2: *Hoạt động tín dụng Đơn vị: tỷ đồng

*Cơ cấu tín dụng:

Loại vay Dư nợ 2003 % Dư nợ Dư nợ 2004 % Dư nợ

551 19.60% 708 23.55% Ngắn hạn

2259 80.40% 2300 76.45% Trung dài hạn

1. TDH TM 2332 82.99% 2615 86.92%

Tổng

2. KHNN và CĐ 478 17.01% 393 13.08%

2810 100% 3008 100%

Chỉ tiêu Dư nợ Tỷ lệ % So với tỷ lệ KH

2497 83.01% Kinh tế quốc doanh

511 Kinh tế ngoài quốc doanh 16.99% không đạt (17%)

*Đánh giá chất lượng hoạt động tín dụng:

3008 100% Tổng

Chỉ tiêu Nợ quá hạn 31/12/03 Nợ quá hạn 31/12/04

Tuyệt đối Tỷ lê % Tuyệt đối Tỷ lệ %

77571 46718 Tổng không bao gồm ODA

1.46% 0.92% Tỷ lệ nợ quá hạn / Tổng số dư

Trong đó

37632 48.51% 22430 48.01% 1. Ngắn hạn

31

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

21919 28.26% 18759 40.15% 2. Trung dài hạn

1799 2.32% 1780 3.81% 3. KHNN

16221 20.91% 3749 8,03% 4. Chỉ định

Báo cáo tín dụng năm 2003-2004

Chất lượng tín dụng của Sở Giao Dịch là tốt vì qua các năm tỷ lệ nợ quá hạn trên tổng dư nợ liên tục giảm và nằm trong giới hạn cho phép, cho thấy công tác thu nợ đạt được kết quả tốt và hoàn thành kế hoạch được giao. Trong cơ cấu tín dụng, các khoản tín dụng ngắn hạn vẫn chiếm tỷ trọng

lớn. Cho vay theo kế hoạch của nhà nước và cho vay theo chỉ định của chính phủ tuy có giảm nhưng vẫn ở mức cao. Xu hướng trong những năm tới cần tiếp tục nâng cao tỷ trọng cho vay ngắn hạn và giảm thiểu các khoản cho vay theo chỉ định của chính phủ – các khoản cho vay có độ rủi ro lớn nhưng lợi nhuận không cao.

*Về công tác dịch vụ Năm 2002 thu ròng từ hoạt động dịch vụ cả năm là 27,4 tỷ đạt 101,48% kế hoạch được giao bằng 332,24% lợi nhuận trước thuế. Các dịch vụ như bảo lãnh, thanh toán trong nước, chi trả kiều hối, kinh doanh ngoại tệ đã có tăng trưởng và phát triển mạnh cụ thể như sau :

- Thu dịch vụ ngân hàng trong nước và ngân quỹ đạt 2,7 tỷ đồng. - Thu dịch vụ thanh toán quốc tế 6,5 tỷ - Thu dịch vụ bảo lãnh 9 tỷ - Tài trợ ủy thác 2 tỷ, thu kinh doanh ngoại tệ đạt 7,2 tỷ

*Công tác bảo lãnh : công tác bảo lãnh đạt kết quả tốt. Doanh số bảo lãnh năm 2002 đạt 1808,45 tỷ, số dư bảo quy đổi là 1964,6 tỷ tăng 80% so với 31/12/2001, tăng 6% so với kế hoạch. Thu từ dịch vụ bảo lãnh 9 tỷ đồng chiếm 33,33% so với tổng thu dịch vụ trong cả năm. *Công tác thanh toán quốc tế : doanh số hoạt động thanh toán quốc tế đạt hơn 451 triệu USD bằng 101,2% với 2001, đạt 96,09% kế hoạch năm 2002. Doanh số thanh toán xuất nhập khẩu đạt 233 triệu USD. Chuyển tiền đi và chuyển tiền đến ( mậu dịch ) trong năm 2002 tăng lên 120% so với năm

2001 là 10500 món nhưng doanh số lại giảm chỉ đạt được 125,8 triệu USD. Thu phí dịch vụ từ thanh toán quốc tế là 6,5 tỷ, bằng 148,09% năm 2001 và đạt 116,07% kế hoạch năm.

32

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Đã soạn thảo và hoàn tất quá trình hạch toán chuyển tiền nhanh

(Western Union) đã được Ban lãnh đạo duyệt và đưa vào áp dụng.

Năm 2004 Sở không ngừng cải tiến quy trình, tác phong giao tiếp để phục vụ khách hàng tốt nhất, phát triển các dịch vụ hiện có đồng thời mở rộng thêm nhiều loại hình dịch vụ mới, như nhờ thu hàng xuất, thanh toán

liên ngân hàng, VCB – money. Phát triển thu dịch vụ và mở rộng thị phần cũng như uy tín trên địa bàn. Tổng thu dịch vụ 23 tỷ đạt 18,4% tổng doanh thu toàn đơn vị.

* Công tác tiền tệ kho quỹ.

Công tác tiền tệ kho quỹ luôn đảm bảo thu chi kịp thời, không để tiền đọng, không để khách hàng phải chờ đợi; đảm bảo việc kiểm đếm, vận chuyển, bảo quản tiền và các chứng từ có giá, không để xảy ra mất mát, hư hỏng, đảm bảo an toàn kho quỹ. Hiện nay tình hình tiền giả xuất hiện nhiều đang trở thành áp lực với công tác kiểm ngân nhưng cán bộ ngân quỹ vẫn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ được giao.

*Công tác kiểm tra-kiểm soát nội bộ.

Để đảm bảo các nghiệp vụ kinh tế phát sinh được an toàn, công tác kiểm tra-kiểm soát đã được thực hiện trên tất cả các mặt nghiệp vụ của chi nhánh với nhiều hình thức: kiểm tra thường xuyên, kiểm soát từ xa, kiểm tra tại chỗ. Qua công tác kiểm tra nội bộ đã phát hiện và chấn chỉnh bổ sung kịp thời những thiếu sót trong quá trình thực hiện các nghiệp vụ ngân hàng, hạn chế rủi ro trong kinh doanh, góp phần tích cực vào kết quả hoạt đông và sự phát triển của chi nhánh.

* Công tác quản trị điều hành -Tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật cũng như các quy

định của ngành, hệ thống.

- Chấp hành đầy đủ chế độ thông tin kịp thời, chính xác. - Thực hiện đúng chế độ phân cấp uỷ quyền.

- Hàng tháng có sơ kết đưa ra mục tiêu giải pháp cho tháng, quý sau, phát động thi đua khen thưởng vật chất kịp thời động viên cá nhân tập thể có thành tích suất xắc trong tháng, tổ chức các buổi hội thảo năng cao chất lượng làm việc của CBCNV

33

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

- Thực hiện tốt quản lý tài sản, đảm báo các điều kiện làm việc của cơ quan, thực hiện tốt công tác liên quan đến chế độ chính sách và đời sống của CBCNV.

*Hiệu quả kinh doanh Chênh lệch thu chi năm 2004 đạt 215 tỷ VND(trong đó 34 tỷ trích

dự phòng rủi ro),lợi nhuận trước thuế đạt 167 tỷ bằng 125% kế hoạch được giao,tăng trưởng so với năm trước là 46,93%,trong đó tỉ trọng thu từ hoạt động dịch vụ là 32,24%,tăng 61,17% so với 2003

-Trích dự phòng rủi ro đạt 34 tỉ, hoàn thành 106,255% kế hoạch

được giao

-ROA đạt 0,87, hoàn thành125% kế hoạch được giao.

Tóm lại, Hoạt động của SGD trong những năm vừa qua là rất khả quan, và trong những năm tới, với sự cố gắng, nỗ lực của tập thể cán bộ công nhân viên và của những người lãnh đạo, SGD sẽ còn tiếp tục phát triển và khẳng định vị trí trọng tâm của mình trong hệ thống Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Việt Nam, cũng như trong hệ thống ngân hàng nói chun

2.2. Thực trạng chất lượng tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc

2.2.1.Những quy định chung về tín dụng ngân hàng đối với khu vực

doanh tại Sgd I- NHĐT& PTVN kinh tế ngoài quốc doanh

2.2.1.1. Nguyên tắc vay vốn. Khách hàng vay vốn của SGD phải đảm bảo: - Sử dụng vốn vay đúng mục đích đã thoả thuận trong hợp đồng tín

dụng.

- Hoàn trả nợ gốc và lãi vốn vay đúng thời hạn đã thoả thuận trong

hợp đồng tín dụng.

2.2.1.2. Điều kiện vay vốn. SGD xem xét và quyết định cho vay khi khách hàng có đủ các điều

kiện sau:

- Có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự và chịu trách

nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật: + Pháp nhân phải có năng lực dân sự.

34

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

+ Cá nhân và chủ doanh nghiệp tư nhân, Đại diện hộ gia đình, Đại diện tổ hợp tác, Thành viên hợp danh của Công ty hợp danh phải có năng lực pháp luật và năng lực hành vi dân sự.

- Mục đích sử dụng vốn vay hợp pháp. - Có khả năng tài chính đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết. - Có dự án đầu tư, phương án sản xuất kinh doanh, dịch vụ khả thi và có hiệu quả; hoặc có dự án đấu tư, phương án phục vụ đời sống khả thi và phù hợp với quy định của pháp luật.

- Thực hiện các quy định về bảo đảm tiền vay theo quy định của

Chính phủ và hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam,

+ Các nhu ầu tài chính khác phục vụ cho quá trình sản xuất, kinh

doanh, dịch vụ và phục vụ đời sống theo quy định của NHNN.

2.2.1.3. Lãi suất cho vay.

- Mức lãi suất cho vay do SGD và khách hàng thoả thuận phù hợp với

quy định của NHNN Việt Nam.

- Lãi suất cho vay ưu đãi được áp dụng đối với các khách hàng được ưu đãi về lãi suất do Tổng giám đốc NHĐT thông báo theo quy định của Chính phủ và hướng dẫn của NHNN.

- Mức lãi suất áp dụng đối với khoản nợ gốc quá hạn do SGD ấn định và thoả thuận với khách hàng trong hợp đồng tín dụng nhưng không vượt quá 150% lãi suất cho vay áp dụng trong thời hạn cho vay đã được ký kết hoặc điều chỉnh trong hợp đồng tín dụng.

2.2.1.4. Phương thức cho vay. Trên cơ sở nhu cầu sử dụng từng khoản vốn vay của khách hàng, độ tín nhiệm của khách hàng trong quan hệ tín dụng và khả năng kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay của Ngân hàng, Ngân hàng sẽ thoả thuận với khách hàng về việc lựa chọn phương án cho vay theo một trong các phương

thức sau:

- Cho vay từng lần: mỗi lần vay vốn khách hàng và SGD thực hiện thủ

tục vay vốn cần thiết và ký kết hợp đồng tín dụng.

- Cho vay theo hạn mức tín dụng: SGD và khách hàng xác định thoả

thuận một mức dư nợ tối đa duy trì trong một khoảng thời gian nhất định.

35

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

- Cho vay theo dự án đầu tư: SGD cho khách hàng vay vốn để thực hiện các dự án đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các dự án đầu tư phục vụ đời sống.

- Cho vay hợp vốn: SGD tham gia một nhóm tổ chức tín dụng cùng cho vay đối với một dự án vay vốn hoặc phương án vay vốn của khách hàng; trong đó, có một tổ chức tín dụng làm đầu mối dàn xếp, phối hợp với các tổ chức tín dụng khác. Việc cho vay hợp vốn thực hiện theo quy định của Quy chế cho vay ban hành theo quyết định số 1627/QĐ NHNN và Quy

chế đồng tài trợ của các tổ chức tín dụng do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành.

- Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phòng: SGD cam kết đảm bảo sẵn sàng cho khách hàng vay vốn trong phạm vi hạn mức tín dụng nhất định. SGD và khách hàng thoả thuận thời hạn hiệu lực của hạn mức tín

dụng dự phòng, mức phí trả cho hạn mức tín dụng dự phòng.

- Các phương thức cho vay khác mà pháp luật không cấm, phù hợp với quy định tại quy chế cho vay ban hành kèm theo quyết định số 1267/2001/QĐ-NHNN và điều kiện hoạt động kinh doanh của SGDI và đặc điểm của khách hàng vay.

2.2.1.5. Các biện pháp bảo đảm tiền vay * Cho vay có bảo đảm bằng tài sản - Cầm cố, thế chấp bằng tài sản của khách hàng - Bảo lãnh bằng tài sản của bên thứ ba

- Bảo đảm bằng tài sản hình thành từ vốn vay * Cho vay không có bảo đảm bằng tài sản - Cho vay không có bảo đảm bằng tài sản theo quy định của Chính

phủ

- Cho vay cá nhân, hộ gia đình nghèo có bảo lãnh bằng tín chấp của tổ

chức đoàn thể chính trị, xã hội.

2.2.2.Thực trạng hoạt động tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc

doanh tại SGDI - NHĐT& PTVN

Cho vay là một hình thức tín dụng và với kinh tế ngoài quốc doanh hình thức cấp tín dụng chủ yếu của SGD cũng là cho vay. Vì vậy, việc tìm

36

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

hiểu tình hình hoạt động tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc doanh tại SGD được thực hiện thông qua hoạt động cho vay đối với thành phần này.

Để thấy được thực trạng hoạt động tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc doanh tại SGD cần xem xét tình hình tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc doanh dựa trên các con số cụ thể sau:

2.2.2.1 Tình hình cho vay NQD .

Trong những gần đây, hoạt động cho vay của SGD đối với kinh tế ngoài quốc doanh đang tăng lên chứng tỏ SGD đã chú trọng đến thành phần này.Tuy nhiên, sự tăng lên về doanh số cho vay không đáng kể. Có thể thấy rõ tình hình này thông qua việc phân tích các số liệu sau:

Bảng 2: Doanh số cho vay NQD phân theo đ ối tượng khách hàng Đơnvị:triệuđồng

Năm2002 Năm2003 Năm2004

Chỉ tiêu % % Số Tiền % Số Tiền Số Tiền

-KTQD 95,3 7375200 94,7 8169718 93,1 6213236

-KTNQD 4,7 412762 5,3 605489 6,9 306424

+CTyTNHH 178339 58,2 262517 63,6 398412 65,8

+DNTN 65268 21,3 91220 22,1 149556 24,7

+Cácđốitượng khác 14,3 57521 9,5 62817 20,5 59025

Nguồn: Báo cáo tín dụng năm 2002-2004 Qua bảng 2 cho thấy, doanh số cho vay giữa KTQD và KT NQD đang

có chiều hướng thay đổi, doanh số cho vay KT NQD mặc dù chiểm tỷ trọng thấp hơn nhiều so với KTQD nhưng tăng cả về tương đối và tuyệt đối.Cụ thể: Tăng từ con số 306424 trđ tức 4,7% năm 2002 lên 412762 trđ năm 2003với tỷ trọng 5,3% và đạt mức 605489 trđ tức đạt 6,9% năm 2004.

Sự tăng lên của tỷ trọng cho vay bắt nguồn từ những nguyên nhân sau: Thứ nhất, năm 2003và năm 2004 là năm mà nền kinh tế Việt nam khá ổn định, giữ vững được mức độ tăng trưởng cao. Điều đó làm cho mức sống người dân tăng lên, chính sách kích cầu của Nhà nước đạt hiệu quả rõ rệt, nhu cầu mua sắm, sản xuất hàng hoá và tiêu dùng tăng mạnh mẽ dẫn đến các doanh nghiệp ngoài quốc doanh bán được hàng, quay vòng vốn nhanh, tăng khả năng thanh toán và giữ vững uy tín với SGD. Từ thực tế đó, SGD cũng

bắt đầu chú trọng hơn và ngày càng cho vay nhiều hơn đối với KTNQD.

Thứ hai, đứng trước môi trường cạnh tranh ngày càng lớn với các NHTM trên cùng địa bàn, cùng với việc được trao quyền tự chủ, tự chịu trách

37

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

nhiệm cao nên SGD đã có những bước đột phá và mạnh dạn hơn khi cho vay đối với KTNQD.

Bên cạnh đó, chất lượng thẩm định dự án vay vốn đạt hiệu quả cao, chính sách kinh tế mở cửa nhưng chưa phải là tự do hoá nên các doanh nghiệp ngoài quốc doanh hoạt động trong môi trường kinh tế ít biến động hơn. SGD

và các doanh nghiệp ngoài quốc doanh kết hợp chặt chẽ trong quá trình cho vay và thu hồi vốn, giao trách nhiệm cho cán bộ tín dụng phải theo sát tình hình doanh nghiệp và đôn đốc các doanh nghiệp trả nợ đúng hạn.

Tuy nhiên, xét tổng thể KTQD vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong doanh số cho vay còn KTNQD chỉ chiếm một tỷ trọng rất khiêm tốn. Điều đó cho thấy rằng, KTNQD thường có những dự án thiếu tính khả thi, khả năng quản lý yếu kém, thị trường đầu ra bấp bênh nên SGD rất hạn chế cho vay. Bên cạnh đó còn những vướng mắc ở thủ tục cầm cố, thế chấp tài sản.

Bảng số liệu còn cho thấy cơ cấu cho vay giữa các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh cũng có sự biến đổi rõ rệt: Doanh số cho vay đối với các công ty TNHH luôn chiếm tỷ trọng cao nhất và tăng dần qua các năm cả về số tương đối và tuyệt đối.Cụ thể: tăng từ con số 178339 (58,2%) năm 2002 lên

262517(63,6%) năm 2003 và 398412(65,8%) năm 2004.Còn doanh số cho vay đối với DNTN và các đối tượng khác luôn chiếm tỷ trọng thấp hơn mặc dù có chiều hướng gia tăng qua các năm.

Điều này có thể được lí giải do một số nguyên nhân: Số lượng các công ty TNHH mọc lên như nấm, tính đến 31/12/2004,có khoảng 3250 công ty được thành lập, nhu cầu sử dụng vốn lại rất cao.Mặt khác, nước ta dang đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa nên số doanh nghiệp được cổ phần hóa ngày càng nhiều, tới gần 800 doanh nghiệp. KTNQD nước ta càng ngày càng có nhu cầu về vốn lớn để mử rộng sản xuất, phục vụ không những cho nhu cầu trong nước mà còn cho xuất khẩu.

Bên cạnh việc không ngừng mở rộng của KTNQD, phải kể đến một

thuận lợi của SGD do có vị trí gần với các doanh nghiệp lớn,làm ăn có hiệu quả nêncó cơ hội gặp gỡ, tìm hiểu và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong việc tiếp cận vốn ngân hàng.

Một số khách hàng còn nợ quá hạn cho vay từ trước năm 2002 trở về trước tập trung ở các huyện ngoại thành Hà Nội. Việc SXKD của các hộ này gặp nhiều khó khăn, một số làm ăn thua lỗ, không có khả năng trả nợ, tài sản không phát mại được. Chính vì những lý do đó mà cho vay vốn hộ sản xuất ở Hà nội gặp nhiều khó khăn, nhiều khách hàng có nhu cầu vay vốn nhưng tài 38

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

sản thế chấp không đủ tính pháp lý để có thể dùng làm tài sản đảm bảo tiền vay hoặc dự án sản xuất kinh doanh chưa đủ sức thuyết phục. Nhu cầu vay vốn hiện nay lớn nhưng ở Hà nội, các hộ vay vốn còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, tài sản thế chấp thì không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và sở hữu nhà nên đã hạn chế việc cho vay của SGD đối với đối tượng này.

Nếu phân theo thời hạn thì có thể thấy doanh số cho vay đối với

KTNQD thông qua bảng số liệu sau:

Bảng3:Doanh số cho vay NQD phân theo thời hạn

Đơnvị: triệu đồng

2002 2003 2004 Chỉ tiêu

Số Tiền % Số Tiền % Số Tiền %

232882 76 321954 78 490446 81 Ngắn hạn

73542 24 90808 22 115043 19 Trung, dài hạn

306424 100 412762 100 605489 100 Tổng số

Nguồn: Báo cáo tín dụng năm 2002-2004

Bảng số liệu trên cho thấy: Doanh số cho vay ngắn hạn đối với KTNQD luôn chiếm tỷ trọng cao và liên tục tăng qua các năm.Cụ thể:tăng từ 232882 năm 2002 (76%) lên 321954 năm 2003(78%) và 490446 năm 2004(81%).Ngược lại, doanh số cho vay trung dài hạn luôn chiếm tỷ trọng nhỏ, chỉ là 24% năm 2002, năm 2003giảm còn 22% và năm 2004chỉ con19%.

Điều này dược lí giải do một số nguyên nhân sau: Về phía KTNQD với đặc điểm là nguồn vốn nhỏ và hoạt động kinh

doanh mang tính không ổn định nên thường xuất phát vốn lưu đọng lớn.Vì vậy, chủ yếu đi vay vốn ngắn hạn để bù đắp thiếu hụt vốn lưu động cho việc mua sắm nguyên vật liệu, trả lương công nhân viên.

Mặt khác, về phía ngân hàng, không muốn cho vay trung dài hạn do hoạt động của KTNQD hoạt động còn nhiều bất cập, ít nhiều có ảnh hưởng đến hoạt động của ngân hàng .Vì vậy, với ngân hàng, việc giảm thiểu cho vay trung dài hạn đối với KTNQD luôn gắn liền với lợi ích của ngân hàng.

Điều đó không có nghĩa là kinh tế ngoài quốc doanh được "ưu ái” vay vốn trung dài hạn mà tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc doanh vẫn chủ yếu là tín dụng ngắn hạn, với hạn mức được tính chung cho cả doanh nghiệp quốc doanh và doanh nghiệp ngoài quốc doanh như sau:

39

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

HMTD = (Chi phí sản xuất cần thiết trong kỳ: Vòng quay

vốn lưu động)- Vốn tự có và coi như tự có- Các khoản huy động khác

Vòng quay vốn lưu động = Doanh thu thuần/ Tài sản lưu

động dự trữ bình quân

Qua quá trình áp dụng thực tế trong việc xác định hạn mức tín

dụng đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh vay vốn phát sinh một số vướng mắc và dẫn đến cách tính trên có bất cập so với thực tế.

Theo công thức trên vòng quay VLĐ dựa vào trong một số yếu tố là Tài sản lưu động dự trữ bình quân trong năm, thực tế trong kinh doanh các doanh nghiệp ngoài quốc doanh không phải thời điểm nào dự trữ Tài sản lưu động cũng bằng nhau, mà có quý cao, quý thấp, nên hạn mức tín dụng ở công thức trên chỉ là hạn mức tín dụng bình quân trong năm.

Trong khi đó mục 7 điều 3 quy chế cho vay của các tổ chức tín dụng đối với khách hàng ban hành theo quy định 284/2002/QĐ-NHNN ngày 25/8/2002 của Thống đốc Ngân hàng có nghi "Hạn mức tín dụng là mức dư nợ vay tối đa được duy trong một thời gian nhất định mà tổ chức tín dụng và khách hàng đã thoả thuận trong hợp đồng tín dụng". Hoặc tại khoản 2 điều 16

quy định" cho vay theo hạn mức tín dụng là tổ chức tín dụng và khách hàng xác định đã thoả thuận theo một hạn mức tín dụng duy trì trong một thời hạn nhất định hoặc theo chi phí sản xuất kinh doanh.

Trong quá trình thực hiện xác định hạn mức tín dụng cho khách hàng vay vốn theo hạn mức nếu sử dụng công thức trên (hạn mức bình quân) và quản lý hạn mức trong quy trình vay vốn thì trong những thời điểm nhất định sẽ không đáp ứng nhu cầu vốn cho đối tượng khách hàng này buộc phải điều chỉnh hạn mức tín dụng, đặc biệt là trong thời điểm nhu cầu vốn dự trữ tăng cao trong năm.

2.2.2.2.Tình hình thu nợ NQD

Cùng với việc cho vay thì công tác thu nợ cũng là công việc được SGD

đặt ra một cách nghiêm túc và đạt được một số kết quả khả quan. Nhìn chung, tình hình thu nợ đối với kinh tế ngoài quốc doanh ở SGD là tương đối cao.Có thể thấy rõ tình hình này qua bảng số liệu sau:

Bảng 4:Doanh số thu nợ NQD phân theo đ ối tượng khách hàng

Đơn vị:Triệu đồng

Năm2002 Năm2003 Năm2004 Chỉ tiêu

40

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

ST % Số Tiền % Số Tiền %

-KTQD 5778482 95,4 6895812 94,6 7638686 93

-KTNQD 278627 4,6 393620 5,4 574954 7

+CtyTNHH 164390 59 252704 64,2 376595 65,5

+DNtưnhân 56840 20,4 88958 22,6 143769 25

57397 20,6 51997 13,2 54620 9,5

+Đốitượngkhá c

6057109 100 7289432 100 8213640 100 Tông cộng

Nguồn: Báo cáo tín dụng 2002-2004

Cụ thể: Doanh số thu nợ KTNQD mặc dù chiếm tỷ trọng nhỏ so với KTQD song lại tăng dần về tương đối qua các năm, tăng từ 278627 Trđ(năm2002) lên 393620 Trđ(năm 2003), và 574954 Trđ (Năm 2004).Điều

này cho thấy hầu hết các doanh nghiệp ngoài quốc doanh đều vay trả sòng phẳng, chỉ có một số ít phải gia hạn nợ và chủ yếu chỉ là gia hạn nợ theo từng thời điểm bởi uy tín là tiêu chí hàng đầu để các đối tượng này tiếp cận vốn ngân hàng nên họ phải cố gắng tối đa trong việc hoàn trả nợ ngân hàng đúng hạn, nếu không sẽ sớm bị loại khỏi cuộc chơi.

Bảng số liệu còn cho thấy daonh số thu nợ tăng dần về tỷ trọng đối với Cty TNHH, DN tư nhân và giảm dần với các đối tượng khác.Cụ thể:năm 2002,thu nợ đối với CTy TNHH chiếm tỷ trọng 59% thì sang năm 2003, con số này tăng lên 64,2% và năm 2004 là 65,5%; Đối với DN tư nhân cũng vậy,tăng từ 20,4% năm 2002 lên 22,6% năm 2003 và 25% năm 2004;Còn đối với các đối tượng khác, giảm từ 20,6% năm 2002 xuống 13,2% năm 2003 và chỉ còn 9,5% năm 2004.Điều này có thể được lí giải do ngân hàng có quan hệ

chủ yếu với các Cty TNHH, DN tư nhân do họ vay trả khá sòng phẳng, còn đối với các đối tượng khác thì lại rất dè dặt do họ còn nhiều yếu kém trong hoạt động sản xuất kinh doanh nên khả năng trả nợ ngân hàng rất kém.

Như vậy, để góp phần nâng cao chất lượng tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc doanh thì ngân hàng trang bị đầy đủ những thông tin về các đối tượng để kịp thời xử lí các vấn đề nảy sinh, đặc biệt là trong hoạt động quản lí các khoản vay.

41

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Nếu phân theo thời hạn, có thể thấy tình hình thu nợ đối với kinh tế

ngoài quốc doanh của SGD qua việc phân tích bảng số liệu sau:

Bảng 5: Doanh số thu nợ NQD phân theo thời hạn

2002 2003 2004 Chỉ tiêu

ST % ST % ST %

213150 76,5 307024 78 462838 80,5 Ngắn hạn

65477 23,5 86596 22 112116 19,5 Trung, dài hạn

278627 100 393620 100 574954 100 Tổng số

Nguồn:Báo cáo tín dụng 2002-2004

Bảng số liệu cho thấy doanh số thu nợ ngắn hạn tăng dần qua các năm

cả về số tương đối và tuyệt đối.Cụ thể:tăng từ con số 213150trđ tương ứng với 76,5% năm 2002 lên 307024trđ tương ứng với 78% năm 2003và lên tới 462838trđ,chiểm tỷ trọng 80,5% năm 2004.Còn doanh số thu nợ trung và dài hạn mặc dù tăng về số tuyệt đối nhưng lại giảm dần về số tương đối qua các năm.Cụ thể:Doanh số thu nợ trung-dài hạn giảm từ 23,5% năm 2002 xuống còn 22% năm 2003 và 19,5% năm 2004.Điều này có thể được lí giải do mấy năm qua, doanh số cho vay ngắn hạn của SGD liên tục tăng về tương đối so với doanh số cho vay trung-dài hạn. Mặt khác, đối với kinh tế ngoài quốc doanh thì khả năng trả nợ ngắn hạn cao hơn trung- dài hạn.

Như vậy,SGD cần có những biện pháp nhằm giữ được khách hàng, vừa

thực hiện tốt công tác thu nợ, đặc biệt là thu nợ trung-dài hạn.

2.2.2.3. Tình hình Dư nợ NQD

Trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng, dư nợ là chỉ tiêu hàng đầu mà bất kỳ một Ngân hàng nào muốn tồn tại và phát triển cũng phải quan tâm. Dư nợ phản ánh số tiền khách hàng còn nợ tại thời điểm 31/12. Hiện nay, các Ngân hàng quốc tế nói chung và Ngân hàng Việt Nam nói riêng đều dùng chỉ tiêu dư nợ phản ánh quy mô của tín dụng, qua đó phần nào phản ánh chất lượng tín dụng.Có thể thấy tình hình dư nợ đối với KTNQD tại SGD qua việc phân tích các bảng số liệu sau:

42

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

31/12/2002

31/12/2003

Bảng 6: Tình hình dư nợ NQD phân theo thời hạn

Đơnvị:triệu đồng 31/12/2004

Dư nợ

%

Số tiền

Số tiền %

Số tiền %

169640

74,5

264780

77,6

410573

80,3

58065

25,5

76437

22,4

100726

19,7

- Ngắn hạn - Trung, dài hạn

100

341217 100

511299

100

Tổng cộng

227705

Nguồn: Báo cáo tín dụng năm 2002-2004 KTNQD trong những năm qua chưa phải là khách hàng chủ yếu của SGD, tuy còn nhiều khó khăn nhưng dư nợ của thành phần này tại SGD liên

tục tăng qua các năm; trong đó, doanh số dư nợ ngắn hạn luôn chiếm tỷ trọng cao hơn và tăng dần qua các năm so với dư nợ trung-dài hạn.Cụ thể: doanh số dư nợ NQD tăng từ con số 227705 trđ thời kỳ 31/12/2002 lên 341217trđ năm 2003 và lên tới 511299trđ năm 2004; trong đó: doanh số dư nợ ngắn hạn tăng từ 169640trđ tương ứng 74,5% năm 2002 lên 264780trđ năm 2003 tương ứng 77,6%, năm 2004 tăng lên 410573trđ tương ứng với 80,3%; Doanh số dư nợ trung và dài hạn mặc dù có tăng tuyệt đối nhưng lại giảm tương đối qua các năm.

Điều này xuất phát từ những nguyên nhân sau: - SGD đang trong giai đoạn đầu chuyển từ hình thức hoạt động cấp phát theo chỉ tiêu Nhà nước sang hoạt động kinh doanh theo cơ chế thị trường.

Do vậy, SGD chưa thực sự mạnh dạn cho vay đối với kinh tế ngoài quốc doanh. Những vướng mắc về thủ tục pháp lý cũng như những điều kiện vay vốn đối với thành phần kinh tế ngoài quốc doanh đã làm cho việc cho vay vốn đối với thành phần này mang tính rủi ro cao, khả năng thu hồi vốn thấp và việc phát mại tài sản cũng gặp nhiều khó khăn.

- Bên cạnh đó những hạn chế này còn xuất phát từ chính bản thân kinh tế ngoài quốc doanh mà vấn đề vướng mắc nhất là hiệu quả hoạt động kinh doanh, tình hình tài chính, tính khả thi, hiệu quả của từng dự án của khu vực này còn thấp chưa tạo ra được sự thuyết phục đối với Ngân hàng.

-Hơn nữa, hoạt động của KTNQD chưa đạt hiệu quả cao, đa số doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, phá sản, nợ nần chồng chất, xuất hiện nhiều công ty

43

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

“ma”. Bên cạnh đó là sự quản lý yếu kém, quy mô sản xuất nhỏ, chủ yếu mang tính chất “gia đình”, việc hạch toán kế toán chưa đúng quy định, chưa mang tính đồng bộ, khoa học. Những doanh nghiệp có đủ điều kiện thế chấp vay vốn chẳng hạn thì khi vay được vốn họ không muốn cho cán bộ kiểm tra, giám sát quá trình sử dụng vốn của họ. Mặt khác, các doanh nghiệp này cũng

không muốn thế chấp tài sản để vay vốn, họ chỉ muốn vay vốn dựa vào tình hình tài chính và số tiền sẽ thu được trong tương lai của họ nhờ bán sản phẩm.Với những vướng mắc như vậy, quan điểm của Ngân hàng và doanh nghiệp không đồng nhất với nhau nên việc cho vay vốn càng gặp khó khăn.

-Từ nhiều năm nay, ở nước ta cho vay chủ yếu được thế chấp bằng nhà cửa, quyền sử dụng đất đai. Cơ sở để thế chấp quyền sử dụng đất đai là giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhưng hiện nay việc cấp giấy chứng nhận còn chưa rõ ràng nhất là ở nông thôn việc giao đất cho xã viên tiến hành chậm, số hộ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mới chỉ đạt 46%, điều đó gây khó khăn nhiều cho người vay vốn.

-KTNQD thường chỉ được vay vốn ngắn hạn, còn vốn trung dài hạn rất ít. Tuy nhiên, không thể phủ nhận doanh số cho vay trung dài hạn luôn chiếm

tỷ trọng cao ở SGD. Một số dự án được vay trung hạn và chiếm doanh số lớn trong tổng doanh số cho vay của khu vực này. Là một NHTM quốc doanh có uy tín, có quy mô tương đối lớn so với các NHTM khác nên SGD vẫn luôn duy trì và phát huy những thế mạnh của mình. Bên cạnh cho vay bằng VNĐ, SGD cũng đáp ứng nhu cầu khách hàng bằng việc cho vay ngoại tệ ngắn hạn và trung hạn.

Nguyên nhân dẫn đến việc cho vay dài hạn của KTNQD tại Sở giao dịch còn kém bởi lẽ họ không đảm bảo được các điều kiện vay vốn. Tỷ lệ dự án không được vay vốn do không đảm bảo đủ các điều kiện cần thiết là không nhỏ, một số điều kiện mà các doanh nghiệp thường không thoả mãn được là: - Không bảo đảm vốn tự có bằng 30% tổng vốn đầu tư vào dự án

- Thiếu tài sản thế chấp với đầy đủ giấy tờ hợp lý. - Tổ chức hạch toán không đúng theo pháp lệnh hiện hành. -Trình độ lập dự án của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh còn kém, số liệu thiếu chính xác hơn nữa kinh tế ngoài quốc doanh là thành phần hay biến động, kinh doanh không ổn định. Do vậy, SGD cũng thận trọng khi cho vay đối với thành phần này.

44

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

2.2.3.Thực trạng chất lượng tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc

doanh tại SGDI-Ngân hàng DDT&PTVN.

2.2.3.1.Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu.

Như đã đề cập ở trên, tỷ lệ này phản ánh khả năng đảm bảo an toàn cho các khoản rủi ro dự đoán của tổ chức tín dụng.Trong điều kiện hạt động hiện nay của các ngân hàng thương mại Việt Nam,phần lớn các khoản rủi ro dự đoán đều được tập trung chủ yếu trong hoạt động cấp tín dụng.Vì vậy, tỷ lệ này gián tiếp cho thấy khả năng đảm bảo an toàn cho các khoản rủi ro dự kiến hoạt động tín dụng.

Đối với SGD, tỷ lệ này năm 2002 là khoảng 2,3%,năm 2003 là 3%, đến năm 2004, tỷ lệ này chỉ còn khoảng 3,2%.Điều này phản ánh khả năng tự đảm bảo trong khắc phục rủi ro trong hoạt động kinh doanh nói chung, hoạt động tín dụng nói riêng của SGD-NHĐT & PTVN còn hạn chế. Nguyên nhân chính là do nguồn vốn chủ sở hữu của ngân hàng là quá thấp và chưa tương xứng với sự phát triển quy mô hoạt động của Ngân hàng hiện đại theo thông lệ quốc tế(đây là tình trạng chung của các NHTM hiện nay).Đồng thời, nó cũng cho thấy, về mặt vĩ mô, tổng thể hoạt động của ngân hàng còn tiềm ẩn nhiều rủi ro.Tuy nhiên, thực hiện quyết định 149QĐ/TTg của Thủ tướng Chính phủ về cơ cấu lại ngân hàng,SGD đã tiến hành rà soát và đánh giá lại các tiềm ẩn rủi ro để xử lí dứt điểm làm trong sạch bảng tổng kết tài sản,tiến dần dến mô hình ngân hàng hiện đại.

2.2.3.2.Tình hình nợ quá hạn

Sự phát triển của Ngân hàng được đánh giá qua việc mở rộng và nâng cao chất lượng tín dụng. Nợ quá hạn là một chỉ tiêu phản ánh rõ nét nhất chất lượng tín dụng và cơ sở để nhìn nhận và tìm ra giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng. Tình hình nợ quá hạn của Sở giao dịch được thể hiện qua bảng sau:

Bảng 7:Tình hình nợ quá hạn qua các thời kỳ Đơn vị: triệu đồng

Chỉ tiêu

Năm 2002 Số tiền 227705 169640 58065 Năm 2003 Số tiền 341217 264780 76437 Năm 2004 Số tiền 511299 410573 100726

563 441 122 0,26 0,21 754 609 145 0,23 0,19 951 780 171 0,19 0,17 1.Dư nợ -Ngắn hạn -Trung-dài hạn 2.Nợ quá hạn -Ngắn hạn -Trung-dài hạn 3.NQH/DN (%) -Ngắn hạn -Trung-dài hạn

45

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Nguồn: Báo cáo tín dụng năm 2002-2004

Qua bảng trên cho thấy, tỷ lệ nợ quá hạn trên Tổng dư nợ của KTNQD chiếm tỷ lệ rất thấp và giảm dần qua các năm, chủ yếu là nợ quá hạn ngắn hạn.Cụ thể: tỷ lệ NQH/DN ngắn hạn đạt mức 0,26 % năm 2002 giảm xuống còn 0,23 % năm 2003 và 0,19 % năm 2004; Còn NQH/DN trung-dài hạn

chiếm tỷ trọng thấp hơn, năm 2002 là 0,21%, năm 2003 giảm xuống còn 0,19% và chỉ còn 0,17% năm 2004. Điều này chứng tỏ rằng thành phần này vay trả khá sòng phẳng, hoạt động có hiệu quả hơn.

Điều này xuất phát từ một số nguyên nhân sau: -Một phần do quan điểm của SGD cho rằng, những doanh nghiệp ngoài quốc doanh nào có nợ quá hạn thì uy tín cho vay sẽ bị giảm sút và thời gian tiếp theo sẽ không còn được tiếp tục vay vốn. Vì vậy, thời gian qua, các doanh nghiệp đến vay vốn ở SGD không nhiều nhưng đó là những doanh nghiệp làm ăn đàng hoàng, tạo được niềm tin đối với SGD.

- Cùng với chất lượng thẩm định của cán bộ ngày được nâng cao và thường xuyên được bồi dưỡng nghiệp vụ, được sự cộng tác của cả phía doanh nghiệp cũng như các bộ phận khác trong SGD. Do đó, tỷ lệ nợ quá hạn đang

giảm dần, nợ quá hạn chỉ xảy ra ở những hộ, cá nhân vay tiêu dùng.

Đây là dấu hiệu đáng mừng thể hiện những cố gắng vượt bậc trong

công tác thu nợ đối với thành phần kinh tế ngoài quốc doanh tại SGD.

2.2.3.3.Tỷ lệ Nợ khó đ òi NQD.

Nếu như với Nợ quá hạn thông thường, ngân hàng có thể giúp đỡ doanh nghiệp ổn định hoạt động bằng cách gia hạn nợ hay tài trợ tín dụng giúp doanh nghiệp vượt qua rủi ro thì với nợ khó đòi lại gây ra rủi ro cho ngân hàng, có thể dẫn đến trường hợp ngân hàng bị mất trắng vốn bởi nợ khó đòi có thể do nhiều nguyên nhân như:Có thể do doanh nghiệp làm ăn yếu kém rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán, đổ vỡ phá sản do trình độ cán bộ còn hạn chế,...

Như vậy có thể coi Nợ khó đòi là một trong những chỉ tiêu hàng đầu để đánh giá chất lượng tín dụng là tốt hay xấu.Có thể thấy rõ chỉ tiêu này qua việc phân tích bảng số liệu sau:

46

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Bảng 8.Tình hình Nợ khó đòi NQD qua các thời kỳ

Đơn vị: Triệu đồng

Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Chỉ tiêu

Số tiền Số tiền Số tiền

227705 169640 58065 341217 264780 76437 511299 410573 100726 1.Dư nợ -Ngắn hạn -Trung-dài hạn

239 187 299 238 388 328

52 61 60 2.Nợ khó đòi -Ngắn hạn -Trung-dài hạn

0,11 0,09 0,08

0,09 0,08 0,06 3.NKĐ/DN (%) -Ngắn hạn -Trung- dài hạn

Nguồn: Báo cáo tín dụng năm 2002-2004

Qua bảng số liệu trên cho thấy tỷ lệ NKĐ/DN chiếm tỷ trọng rất thấp và giảm dần qua các năm về tương đối, tỷ lệ này đối với tín dụng ngắn hạn lớn hơn so với tín dụng trung-dài hạn. Cụ thể: giảm từ tỷ trọng 0,09% năm 2002 xuống còn 0,08% năm 2003 và đến năm 2004, chỉ còn 0,06% ; đối với tín dụng ngắn hạn, năm 2002, tỷ lệ này là 0,11%, giảm dần trong năm 2003 chỉ còn 0,09% và năm 2004 chỉ còn 0,08%.Qua đó cho thấy, mặc dù Nợ khó đòi vẫn còn nhưng với con số rất thấp cả về tương đối và tuyệt đối cũng phần nào cho thấy tính sòng phẳng của kinh tế ngoài quốc doanh là tương đối.

Điều này có thể dược lí giải bởi một số nguyên nhân sau: Khác với kinh

tế quốc doanh, kinh tế ngoài quốc doanh muốn tiếp cận với nguồn vốn ngân hàng thì một tiêu chí hàng đầu đó là tạo dựng uy tín đối với ngân hàng thông qua việc trả vay đúng hạn.Tuy nhiên, không thể tránh khỏi có một số doanh nghiệp do nhièu nguyên nhân chủ quan,khách quan mà rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán .

Đứng trước thực trạng đó đồi hỏi SGD cần tìm mọi biên pháp làm giảm tỷ lệ này xuống tới mức tối đa có thể nâng cao hơn nữa chất lượng tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc doanh. Chất lượng tín dụng tại SGD không chỉ được đánh giá qua các con số mang tính định lượng mà còn thể hiện phần nào qua các chỉ tiêu khác.Đó là việc triển khai tốt công tác quản trị điều hành, chiến lược phát triển phù hợp,

quy trình nghiệp vụ khoa học,đảm bảo quản lí chặt chẽ quá trình cấp tín dụng,

47

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

đã tạo lập uy tín vỡi nhiều khách hàng.Tuy nhiên, ngoài những mặt đạt được, việc hoạt động tại SGD vẫn không tránh khỏi những bất cập.Đó là sự hạn chế về trình độ, nghiệp vụ, cũng như còn lạc hậu về cơ sở vật chất, kỹ thuật cần phải khắc phục.

Tóm lại,thông qua các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng,

qua các con số cụ thể phần nào cũng đ ã phản ánh rõ tình hình tín dụng cũng như chất lượng tín dụng đ ối với kinh tế ngoài quốc doanh tại SGD.Bên cạnh những thành tựu đ ạt được còn tồn tại một số hạn chế nhất đ ịnh cần được xem xét lại đ ể có những giải pháp phù hợp,đúng hướng.

2.3.Đánh giá những kết quả đạt được và những hạn chế trong hoạt

động tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc doanh

2..3.1. Những kết quả đ ạt được.

Trong hai năm 2003 và 2004nền kinh tế Việt Nam đã đạt được những thành tựu vượt bậc, chặn được đà giảm sút, đạt được nhịp độ tăng trưởng kinh tế khá. Chính phủ đã từng bước có những điều chỉnh về chính sách nhằm tạo điều kiện cho các chủ thể kinh tế hoạt động có hiệu quả, trong đó có các Ngân hàng thương mại và khu vực kinh tế ngoài quốc doanh. Song bên cạnh đó,

tình hình kinh tế - xã hội vẫn bộc lộ những yếu kém làm ảnh hưởng đến hoạt động của nền kinh tế. Thêm vào đó, cạnh tranh ngày càng gay gắt, đặc biệt là trong lĩnh vực ngân hàng. Các ngân hàng thương mại hiện nay đều nhận thức rằng khu vực ngoài quốc doanh là hướng ngỏ đầy tiềm năng cho việc chiếm lĩnh thị phần tín dụng. Đến nay, dù gặp nhiều khó khăn trong việc cho vay đối với kinh tế ngoài quốc doanh nhưng SGD đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ trong việc nâng cao chất lượng tín dụng đối với thành phần này.

-Doanh số cho vay,dư nợ và hoạt động thu nợ đối với KTNQD ở SGD đang có chiều hướng tăng cả về tương đối lẫn tuyệt đối. Ngày càng thu hút nhiều hộ sản xuất kinh doanh, hộ tiêu dùng đến vay vốn và đảm bảo tốt hoạt động tín dụng của SGD.Tình hình nợ quá hạn và nợ khó đòi đối với thành

phần này rất thấp và giảm dần qua các năm.

-Bằng việc cấp tín dụng, SGD đã góp phần khích lệ khối doanh nghiệp này phát triển, qua việc quan tâm, giúp đỡ tư vấn cho các dự án của các doanh nghiệp, tạo điều kiện để các doanh nghiệp triển khai dự án có hiệu quả, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, tạo công ăn việc làm...Vì vậy, những doanh nghiệp ngoài quốc doanh vay vốn tại SGD trong mấy năm gần đay đã phát triển mạnh mẽ và hoạt động hiệu quả hơn.

48

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

- Để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong việc xây dựng và thực hiện chiến lược kinh doanh theo các kỳ hạn khác nhau phù hợp với ngành nghề kinh doanh, SGD đã cung ứng vốn theo yêu cầu của khách hàng sau khi xem xét đầy đủ nghiệp vụ tín dụng. Như vây, SGD đã thực hiện đa dạng hoá các kỳ hạn, ngành nghề cho vay, vừa đảm bảo tăng trưởng, vừa san sẻ rủi ro,

đem lại hiệu quả kinh doanh cho các doanh nghiệp và lợi ích cho xã hội.

- Thêm vào đó đối tượng cho vay của SGD cũng được mở rộng, không chỉ là các doanh nghiệp tư nhân, các công ty TNHH,SGD còn cho vay đối với cá thể kinh doanh, cho vay cán bộ công nhân viên, cho sinh viên vay theo nghị định của Chính phủ. Tính đến năm 2004, số doanh nghiệp ngoài quốc doanh quan hệ tín dụng với SGD là 82 doanh nghiệp, 287 tư nhân cá thể. Tuy nhiên, con số này là không lớn như đã phân tích ở trên nhưng nó thể hiện sự đa dạng trong việc mở rộng các đối tượng cho vay của SGD.

Tuy tỷ lệ cho vay đối với KTNQD của SGD còn ít, mới chỉ chiếm xấp xỷ 7% nhưng đó là những doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả luôn đảm bảo trả nợ đúng hạn, giữ vững được uy tín của mình.

Kết quả này chưa lớn nhưng điều mà SGD đạt được là mở rộng đối

tượng khách hàng, đa dạng hoá các danh mục đầu tư, các hoạt động kinh doanh của SGD, thiết lập các mối quan hệ vững chắc, tạo niềm tin nơi khách hàng. Việc tạo điều kiện cho khách hàng tiếp cận vốn Ngân hàng cũng như việc thực hiện nghiêm chỉnh các điều khoản hợp đồng đã ký kết, giúp khách hàng có thể lựa chọn hình thức cung ứng vốn, thời hạn giải ngân củng cố thêm uy tín của SGD nói riêng và của NHĐT&PTVN nói chung.Thông qua đó, hướng tới mục tieu nâng cao chất lượng tín dụng đối với thành phần này.

Sở giao dịch đ ã đ ạt được những kết quả như vậy là do: Thứ nhất, trước tình hình kinh tế trong khu vực và trên thế giới có nhiều biến động nhưng do sự chỉ đạo đúng đắn kịp thời của Đảng, Chính phủ, cùng với sự phối hợp chặt chẽ từ NHNN, NHĐT&PT đến các chi nhánh được

thông suốt và kịp thời. Do đó, kinh tế nước ta trong năm qua vẫn ổn định, tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp ngoài quốc doanh hoạt động.

Thứ hai, SGD có được hệ thống văn bản, cơ chế nghiệp vụ tín dụng tương đối đầy đủ và ngày càng nâng cao chất lượng thẩm định. Do vậy, thể chế, quy định được thông thoáng hơn, giao quyền chủ động hơn cho Ngân hàng trong quyết định cho vay. Bên cạnh đó, Sở giao dịch áp dụng thành công hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2000, đã tạo cơ chế thống thoáng, giảm 49

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

bớt các thủ tục không cần thiết nhưng vẫn đảm bảo quy trình tín dụng chặt chẽ để cho vay nhanh chóng kịp thời cho khách hàng nhưng vẫn tôn trọng đầy đủ nguyên tắc tín dụng.

Thứ ba, SGD hoàn thành xuất sắc công tác huy động vốn Lượng vốn huy động không ngừng tăng lên (hơn 9000 tỷ năm 2004) do

SGD phát huy được lợi thế của mình. Bởi vậy, đã tạo ra được lượng vốn dồi dào và kéo theo khả năng lớn trong hoạt động cho vay, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu vốn cho khách hàng. Ngoài ra, do công tác cân đối vốn hợp lý nên SGD có thể sắp xếp chủ động cho vay các kỳ hạn khác nhau bằng cả nội tệ và ngoại tệ.

Thứ tư, công tác Hội nghị khách hàng được tổ chức thường xuyên hàng năm, nắm bắt những thông tin, kiến nghị từ phía khu vực kinh tế ngoài quốc doanh, trao đổi tìm ra biện pháp tháo gỡ. Hơn nữa, chính sách khách hàng của SGD cũng ưu tiên những doanh nghiệp ngoài quốc doanh truyền thống, có uy tín với mức lãi suất ưu đãi trong giới hạn lãi suất cơ bản được NHNN công bố hàng tháng để giữ vững mối quan hệ tốt với các doanh nghiệp này, tăng tính

cạnh tranh và thu hút thêm nhiều khách hàng mới. Điều này làm cho khu vực kinh tế ngoài quốc doanh vay vốn và sử dụng vốn có hiệu quả hơn.

Thứ năm, nhận thức cán bộ được đổi mới, cán bộ đã mạnh dạn hơn trong việc cho vay vốn. Mặt khác công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ được quan tâm. Đây là một trong những nhân tố tạo nên sự thành công của Sở trong năm vừa qua.

Thứ sáu : SGD cũng luôn chú trọng tới công tác kiểm tra, quản lý nợ vay. Nhờ đó mà tín dụng được mở rộng về quy mô và hạn chế những khoản tín dụng xấu.

Ngoài ra, có được kết quả trên còn nhờ KTNQD đang thay đổi theo chiều hướng tích cực, những khó khăn do cơ chính sách chỉ là tạm thời khi

các luật định đang từng bước hoàn thiện và gần gũi hơn với thực tế.

2.3.2. Những hạn chế trong quan hệ tín dụng với kinh tế ngoài quốc

doanh tại SGD NHĐT& PTVN và nguyên nhân. 2.3.2.1 Về phía kinh tế ngoài quốc doanh. +Hạn chế:

Sự ra đời ồ ạt của các doanh nghiệp tư nhân, công ty TNHH nhưng chưa hội đủ các điều kiện (đặc biệt là vốn tự có) nên dẫn đến hậu quả tất yếu là hoạt động kém hiệu quả, mất khả năng trả nợ Ngân hàng. Theo điều tra của

50

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Bộ Tài chính có tới 40% doanh nghiệp ngoài quốc doanh làm ăn thua lỗ và đang có khoảng 3% số doanh nghiệp không có khả năng trả nợ. Đặc biệt, một số doanh nghiệp khả năng quản lý yếu kém, kiến thức pháp luật của người đứng đầu doanh nghiệp rất hạn chế, có biểu hiện lừa đảo, chụp giật trong quan hệ vay mượn.

+ Nguyên nhân: Việc thực hiện chế độ báo cáo kế toán, thống kê của doanh nghiệp ngoài quốc doanh không tuân thủ đầy đủ theo pháp lệnh, dẫn đến sự phản ánh lệch lạc kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh khiến cán bộ Ngân hàng thẩm định rất khó khăn.

2.3.2.2 Về phía Ngân hàng Hoạt động kinh doanh tiền tệ của SGD ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Những yếu kém sau đây trong thời gian vừa qua của SGD đã là những cản trở đối với mối quan hệ kinh tế giữa khu vực này và SGD.

a)Chính sách cho vay +Hạn chế: Trong thời gian vừa qua chính sách tín dụng tại SGD chưa thực sự bình đẳng giữa các thành phần kinh tế. Sự phân biệt khá rõ giữa DNNN và kinh tế ngoài quốc doanh thể hiện trong các điều kiện để được vay vốn. Các DNNN hầu hết được vay bằng tín chấp và được vay với khối lượng lớn. Còn kinh tế ngoài quốc doanh khi vay vốn phải có tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh của bên thứ ba.

Hơn nữa, cơ cấu cho vay theo kỳ hạn cũng chưa hợp lý, SGD chủ yếu cho vay ngắn hạn, tín dụng trung và dài hạn chỉ chiếm một tỷ lệ thấp trong khi SGD hoàn toàn có khả năng mở rộng theo hướng này. Đành rằng, đặc điểm của kinh tế ngoài quốc doanh là quy mô vốn nhỏ, chủ yếu chỉ vay bổ sung vốn

lưu động, nhưng để phát triển mạnh và bền vững thì cần phải có sự đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, đầu tư cho lâu dài. Bởi vậy, nếu SGD mở rộng được công tác cho vay trung và dài hạn cho những dự án khả thi thì sẽ đem lại hiệu quả cho cả Ngân hàng, doanh nghiệp và nền kinh tế.

+Nguyên nhân:

Xét về việc cung cấp tín dụng theo ngành nghề: như đã phân tích ở trên, hoạt động này của SGD còn nhiều hạn chế. Tổng số khách hàng ngoài quốc doanh ở SGD mới chỉ dừng lại 152 doanh nghiệp và 256 cá nhân, tổ hợp

51

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

tác chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực Công nghiệp, Thương nghiệp, kinh doanh những mặt hàng đang được thị trường ưa chuộng. Đối với các ngành nghề khác như xây dựng, trang trí nội thất, dịch vụ vui chơi giải trí…Mặc dù, khả năng phát triển là rất lớn nhưng chưa được quan tâm đúng mức. Do đó, doanh nghiệp ngoài quốc doanh thì vẫn ở trong tình trạng thiếu vốn, trong khi

Ngân hàng lại chưa thực sự kinh doanh hiệu quả nguồn vốn của mình.

Mặt khác, lãi suất cho vay cũng là một trở ngại không nhỏ đối với kinh tế ngoài quốc doanh, trong khi kinh tế Nhà nước được vay với lãi suất chỉ vào khoảng 0.8 - 0.85%/tháng thì kinh tế ngoài quốc doanh phải vay với mức lãi suất là 0.85 - 0.9%/tháng vì được xem có độ rủi ro cao hơn. Nhưng thực tế, các doanh nghiệp Nhà nước được vay bằng tín chấp lại có độ rủi ro cao hơn, bởi lẽ khi họ không hoàn trả được nợ thì SGD chỉ còn cứu cánh duy nhất là chừ đợi giải quyết từ phía Chính phủ. Do đó, với mức lãi suất như trên sẽ hạn chế việc vay vốn.

b) Về thông tin tín dụng +Hạn chế: Thông tin tín dụng là điều kiện không thể thiếu khi muốn nâng cao

chất lượng tín dụng cho thành phần kinh tế ngoài quốc doanh. Một thực tế cho đến nay, khả năng nắm bắt thông tin của trung tâm phòng ngừa rủi ro TPR- NHNN (mà hiện nay có tên gọi mới là CIC) rất giới hạn do nhiều nguồn cung cấp của các tổ chức tín dụng cho TPR rất khác nhau. Điều không thể phủ nhận là thông tin mà các tổ chức cung cấp cho TPR đều không đầy đủ và thiếu tính thời sự. Rõ ràng, với nhiều kênh, nhiều nguồn cung cấp thì thông tin nhận được sẽ bị nhiễu, nhiều khi mâu thuẫn với nhau do không chính xác, vấn đề là Ngân hàng và cán bộ tín dụng phải đủ năng lực để chọn lọc để xử lý thông tin có hiệu quả trong việc thẩm định dự án cho vay.

+Nguyên nhân: Nhiều doanh nghiệp và cá nhân nghĩ rằng, được vay vốn Ngân hàng là

rất khó khăn. Phần lớn, họ không nắm được các giấy tờ, hồ sơ cần thiết để vay vốn Ngân hàng dẫn đến việc phải đi lại nhiều lần, mất thời gian và chi phí cho cả hai bên. Điều này đã làm cho khách hàng thực sự chưa thoải mái khi đến vay vốn Ngân hàng.

Có thể nhận thấy, tỷ lệ nợ quá hạn và nợ khó đòi đối với thành phần kinh tế này trong những năm qua là rất thấp ,phần lớn chỉ phát sinh nợ quá hạn thời điểm. Đây là một thành tích nổi bật của SGD nhưng với tỷ lệ dư nợ còn thấp so với khả năng cung ứng cũng như so với mức dư nợ của thành 52

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

phần kinh tế quốc doanh thì con số này sẽ làm nản lòng chính những cán bộ tín dụng trong việc xét duyệt cho vay vốn.

Xét về quy trình tín dụng, tuy các cán bộ Ngân hàng đều được phổ biến một cách cụ thể quy trình tín dụng nhưng trong quá trình thực hiện vẫn còn một số hạn chế nhất định. Đối với những dự án được vay vốn, sau khi giải

ngân, SGD phải tiến hành công tác kiểm tra, giám sát vốn vay. Trên thực tế, công tác này chưa đạt hiệu quả cao. Phương pháp kiểm tra, kiểm soát không sâu, chỉ mang hình thức, không phát hiện kịp thời những sai phạm hoặc có phát hiện nhưng lại chưa có biện pháp xử lý hữu hiệu.

Bên cạnh đó, trình độ cán bộ còn nhiều bất cập. Tuy SGD đã đẩy mạnh công tác đào tạo và đào tạo lại cán bộ nhưng kết quả vẫn chưa thực sự như mong muốn. Các kiến thức về một thị trường kinh tế đầy sôi động và phức tạp chi phối đến hoạt động của từng doanh nghiệp trong khi khả năng nắm bắt thực tế của các cán bộ chưa sâu. Điều này dẫn đến những sai sót trong việc điều tra, nghiên cứu, thẩm định các dự án, phương án vay vốn và dẫn đến những hiệu quả gây thiệt hại cho Ngân hàng sau này.

Trước hết, về công tác thẩm định: hiện nay, SGD thường dựa vào số

liệu do khách hàng cung cấp và cũng có tham khảo thêm một số thông tin thu thập từ bên ngoài. Nhưng nhiều khi công tác này chưa tốt, dẫn đến việc đánh giá không đúng hiệu quả của dự án cũng như khả năng thực tế của khách hàng. Do đó, công tác mở rộng tín dụng bị hạn chế, hiệu quả cho vay chưa cao.

c) Về tài sản thế chấp +Hạn chế: Như đã trình bày ở trên, hầu hết tất cả các khách hàng vay vốn đều phải có tài sản thế chấp (TSTC).Trong công tác định giá, hiện nay SGD thường định giá TSTC theo quy định chung, có tham khảo thêm giá tài sản đó trên thị trường tại thời điểm định giá. Trong số các TSTC mà các doanh nghiệp sử

dụng để bảo đảm tiền vay của SGD, chủ yếu là đất đai, nhà ở và các bất động sản khác.

+Nguyên nhân: Mức giá của các loại tài sản này thường không ổn định nên việc định giá đúng là rất khó khăn. Đối với những TSTC là các loại hình máy móc, thiết bị thì theo quy định, Ngân hàng yêu cầu khách hàng phải giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản. Nhưng trên thực tế, các loại máy móc thường được mua đi bán lại nhiều lần nên các đơn vị kinh tế thường không có được giấy tờ sử 53

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

dụng tài sản đó. Việc cho vay không có bảo đảm chưa được áp dụng, cộng với những khó khăn trong việc định giá TSTC đã ảnh hưởng đến việc mở rộng cho vay của Ngân hàng.

2.3.2.3 Về phía Cơ quan quản lý Nhà nước Mặc dù những năm qua, Quốc hội và Nhà nước đã thông qua và ban

hành một số Luật liên quan đến đầu tư tư nhân: Luật doanh nghiệp (2000), Luật phá sản cho phép thành lập và giải thể công ty tư nhân,hợp tác xã.Tuy nhiên, các nhà đầu tư trong nước cũng như nhà đầu tư nước ngoài vẫn chưa hoàn toàn yên tâm do thiếu một số luật khác như Luật về thị trường vốn có liên quan đến phát triển công ty cổ phần, Luật về tài sản bảo đảm quyền sở hữu, tài sản của các cá nhân, Luật chống độc quyền kinh tế nhằm bảo đảm sự bình đẳng trong kinh doanh.Hơn nữa, các pháp nhân kinh doanh ở Việt nam được chi phối bởi các Luật khác nhau cho từng loại hình doanh nghiệp. Điều này có thể tạo ra những khoảng cách biệt về chính sách cho từng loại hình doanh nghiệp có các chủ sở hữu khác nhau, sẽ không thể hiện được sự bình đẳng trước pháp luật của các thành phần kinh tế.

Nhà nước cũng đang từng bước điều chỉnh chính sách kinh tế vĩ mô

cho phù hợp với sự phát triển cuả đất nước. Tuy nhiên, nhiều khi các doanh nghiệp lại chuyển hướng và điều chỉnh phương án sản xuất kinh doanh không theo kịp sự thay đổi của cơ chế, chính sách nên gặp khó khăn, kinh doanh thua lỗ hoặc không đủ điều kiện để tiếp tục vay vốn. Do đó, rủi ro trong đầu tư tín dụng đối với thành phần này là rất lớn, đã hạn chế sự mở rộng đầu tư của SGD.

Những phân tích thực trạng tín dụng đ ối với kinh tế ngoài quốc doanh của SGD trong thời gian qua cho thấy những kết quả đ ạt được và những tồn tại trong hoạt đ ộng của Ngân hàng. Qua đó, cũng khẳng đ ịnh được vai trò, những đóng góp quan trọng của SGD trong việc thúc đ ẩy nền kinh tế nước nhà phát triển theo hướng Công nghiệp hoá- Hiện đ ại hoá. Để

phát huy những kết quả đ ạt được và khắc phục những tồn tại trong hoạt đ ộng kinh doanh nói chung, việc phát triển kinh tế ngoài quốc doanh nói riêng, SGD cần có những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng đ ối với thành phần KTNQD, đ ể đóng góp ngày càng lớn vào sự phát triển của đ ất nước.

54

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

55

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KINH TẾ NGOÀI QUỐC DOANH TẠI SGDI-NHĐT&PTVN 3.1. Định hướng mở rộng tín dụng đối với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh ở các ngân hàng thương mại.

3.1.1. Chuyển dịch cơ cấu cho vay - một chiến lược quan trọng của

các Ngân hàng thương mại.

Cùng với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của đất nước, các Ngân hàng thương mại cũng đang xây dựng chiến lược kinh doanh cho phù hợp. Sự

thu hẹp của kinh tế Nhà nước cùng với sự mở rộng của khu vực kinh tế ngoài quốc doanh đã mở ra một thị trường mới cho hoạt động Ngân hàng. Hệ thống ngân hàng Việt Nam với 4 Ngân hàng thương mại quốc doanh là chủ chốt, từ trước đến nay vẫn tập trung cho vay vào các doanh nghiệp Nhà nước, đặc biệt là các tổng Công ty 90 - 91. Chủ trương sắp xếp, cổ phần

hoá các doanh nghiệp Nhà nước đã làm cho số lượng các doanh nghiệp này bị thu hẹp lại. Do vậy, các Ngân hàng thương mại không thể chỉ mãi chú trọng tới nhóm khách hàng này. Trong khi đó, các Ngân hàng thương mại cổ phần, Ngân hàng liên doanh với chiến lược khách hàng của mình đã nhanh chóng chuyển hướng sang thị trường khách hàng ngoài quốc doanh.

Trên thực tế, tỷ trọng cơ cấu cho vay của các Ngân hàng này khá cao (thường từ 60 - 70%), trong khi tỷ trọng này ở các Ngân hàng quốc doanh mới chỉ vài phần trăm. Do đó, trước hết vì lợi ích chính bản thân mình, các Ngân hàng thương mại cần có sự chuyển dịch cơ ấu cho vay chú trọng sang thị trường kinh tế ngoài quốc doanh.

Để có thể chuyển dịch cơ cấu cho vay của mình, các Ngân hàng cần xây dựng được kế hoạch, chiến lược kinh doanh phù hợp, trong đó chính sách tín dụng phù hợp là vấn đề hết sức quan trọng. Muốn vậy, các ngân hàng cần xem xét tất cả các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động chung của ngành Ngân hàng và đặc biệt là những nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến việc

mở rộng tín dụng đối với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh.

Phương hướng mở rộng tín dụng của Ngân hàng có thể được xâydựng theo nhiều hướng khác nhau, căn cứ vào nhiều yếu tố. Nhìn chungm đối với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh, Ngân hàng có thể mở rộng tín dụng theo những hướng sau.

56

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

3.1.2. Mở rộng về đối tượng cho vay. Như đã phân tích ở trên, kinh tế ngoài quốc doanh phát triển với nhiều loại hình kinh tế khác nhau: kinh tế cá thể, tiểu chủ, kinh tế hợp tác, kinh tế

tư bản tư nhân và các hình thức liên kết khác. Căn cứ vào từng loại hình mà Ngân hàng sẽ có chính sách phù hợp.

Đối với kinh tế cá thể, tiểu chủ: nhu cầu vốn vay của loại hình này thường không nhiều, chủ yếu vay ngắn hạn để bổ sung lượng tiền mặt thiếu hụt tạm thời. Đứng trên giác độ quản lý ngân hàng, khoản chi phí mà ngân

hàng bỏ ra để thực hiện trên mỗi món vay là lớn hơn so với việc cho các doanh nghiệp vay. Do đó, bên cạnh việc trực tiếp cho từng cá nhân vay vốn, đối với những khách hàng có cùng hoạt động sản xuất kinh doanh, Ngân hàng có thể hướng dẫn họ tập hợp lại nhóm khoảng từ 5 đến 6 người để thực hiện việc cho vay. Cán bộ tín dụng chỉ cần làm việc với 1 hoặc 2

người đại diện cả nhóm. Người náỹe trực tiếp chịu trách nhiệm trước ngân hàng về việc sử dụng vốn vay của tất cả các thành viên trong nhóm cũng như chuyển khoản vay từ ngân hàng tới các thành viên khác. Bằng cách này, Ngân hàng giảm được chi phí vay, khách hàng bớt được các thủ tục rườm rà.

Đối với kinh tế hợp tác, kinh tế tư bản tư nhân: đây là những đơn vị kinh tế được tổ chức theo Luật doanh nghiệp. Ngân hàng sẽ căn cứ vào đặc trưng của từng loại hình mà áp dụng các chính sách tín dụng khác nhau. Ví dụ, bên cạnh việc cho vay ngắn hạn để bổ sung vốn lưu động, Ngân hàng

có thể cho các doanh nghiệp vay để thực hiện dự án trung và dài hạn. Dựa trên giấy yêu cầu vay vốn của khách hàng, Ngân hàng có thể cho vay để mua vật tư, hh… các nhu cầu tài chính khác theo quy định của NHNN. Việc cho vay có bảo đảm hay không bảo đảm đến mức độ nào cũng căn cứ vào tính pháp lý của từng loại hình doanh nghiệp.

Tóm lại, việc mở rộng đối tượng cho vay không những giúp Ngân hàng có thể thiết lập quan hệ với nhiều khách hàng mà còn giúp Ngân hàng đa dạng hoá được các khoản đầu tư của mình. Nhờ vậy, Ngân hàng hạn chế được rủi ro đồng thời bẫn thực hiện được nhịêm vụ cung ứng vốn cho nền kinh tế.

3.1.3. Mở rộng về quy mô khoản vay

57

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Các đơn vị kinh tế thường có nhu cầu không giống nhau do đặc điểm sản xuất kinh doanh khác nhau. Bởi vậy, để đáp ứng nhu cầu khách hàng, Ngân hàng có thể mở rộng việc cho vay theo số lượng và kỳ hạn khác

nhau.

Trước hết, để thực hiện việc mở rộng theo hướng này, Ngân hàng phải căn cứ vào tiềm lực về vốn của mình. Nguồn vốn mà Ngân hàng huy động được có thể theo nhiều nguồn khác nhau: từ các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân…và gắn liền với kỳ hạn khác nhau: 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng…Thông

thường, quy mô của các nguồn này không giống nhau. Có người chỉ gửi vài ba trăm nghìn, có người lại gửi đến hàng trăm triệu. Trong khi đó, khách hàng vay vốn cũng có yêu cầu khác nhau về số lượng, thời hạn cũng như quy mô của cả khoản cho vay và huy động không phải lúc nào cũng phù hợp với nhau. Do đó, có thể mở rộng theo hướng này, Ngânhàng phải kế

hoạch hoá được nguồn vốn của mình để có sự chủ động, linh hoạt khi cho vay.

3.1.4. Mở rộng theo phương thức cho vay. Trên cơ sở nhu cầu sử dụng từng khoản vốn của khách hàng, mối quan hệ giữa khách hàng và Ngân hàng, Ngân hàng và khách hàng thoả thuận để

lựa chọn phương thức cho vay phù hợp với chu kỳ sản xuất kinh doanh của khách hàng. Xuất phát từ điều này, Ngân hàng có thể tiến hành cho vaytheo các phương thức như:

- Cho vay từng lần: mỗi lần vay vốn khách hàng và ngân hàng thực

hiện thủ tục vay vốn cần thiết và ký kết hợp đồng tín dụng.

- Cho vay theo hạn mức tín dụng: Ngân hàng và khách hàng xác định thoả thuận một hạn mức tín dụng duy trì trong một khoảng thời gian nhất định.

- Cho vay theo dự án đầu tư: Ngân hàng cho khách hàng vay vốn để

thực hiện các dự án đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các dự án đầu tư phục vụ đời sống.

- Cho vay hợp vốn: một nhóm tổ chức tín dụng cùng cho vay đối với một dự án vay vốn hoặc phương án vay vốn của khách hàng; trong đó, có một tổ chức tín dụng làm đầu mối dàn xếp, phối hợp với các tổ chức tín

dụng khác.

58

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

- Cho vay trả góp: khi vay vốn, Ngân hàng và khách hàng xác định và thoả thuận số lãi vay vốn phải trả cộng với số nợ gốc được chia để trả nợ theo nhiều kỳ hạn trong thời hạn cho vay.

- Cho vạy theo hạn mức tín dụng dự phòng; Ngân hàng cam kết đảm bảo sẵn sàngcho khách hàng vay vốn trong phạm vi hạn mức tín dụng nhất định. Ngân hàng và khách hàng thoả thuận thời hạn hiệu lực của hạn mức tín dụng dự phòng, mức phí trả cho hạn mức tín dụng dự phòng.

- Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dụng:

ngân hàng chấp nhận cho khách hàng sử dụng vốn vay trọng phạm vi hạn mức tín dụng để thanh toán tiền mua hàng hoá, dịch vụ và rút tiền mặt tại máy rút tiền tự động hoặc điểm ứng tiền mặt là đại lý của Ngân hàng.

- Cho vạy theo hạn mức thấu chi: là việc cho vay mà Ngân hàng thoả thuận bằng văn bản chấp thuận cho khách hàng chi vượt số tiền có trên tài

khoản thanh toán của khách hàng.

Việc mở rộng, cung ứng các phương thức cho vay phù hợp với đặc điểm, tính chất kinh doanh của khách hàng sẽ giúp Ngân hàng dễ dàng, thuận tiện hơn trong việc kiểm tra, giám sát và thu hồi vốn vay. Qua đó, giúp cho hiệu quả kinh doanh của khách hàng cũng như Ngân hàng được

tốt hơn, mối quan hệ giữa hai bên được củng cố, tạo điều kiện để mở rộng phạm vi hoạt động của Ngân hàng.

3.1.5. Mở rộng theo hình thức cho vay. Theo hình thức cho vay, Ngân hàng có thể cho khách hàng vay có bảo

đảm hoặc không bảo đảm.

Thông thường khi vay Ngân hàng, khách hàng thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh phải có tài sản thế chấp đảm bảo. Mặc dù vậy, Ngân hàng có bảo đảm hay không có bảo đảm. Việc cho vay có thể được đảm bảo bằng tài sản của người vay, bằng bảo lãnh của bên thứ ba hoặc bằng tài

sản hình thành từ chính vốn vay. Đối với những khách hàng mới hoặc có độ tin cậy không cao, việc bắt buộc phải có biện pháp bảo đảm là cần thiết cho hoạt động ngân hàng được an toàn.

Bên cạnh đó, ngân hàng có thể cho vay không cần các biện pháp đảm bảo. Hình thức cho vay này được áp dụng đối với những khách hàng truyền

thống, có hoạt động kinh doanh tốt, có uy tín với ngân hàng. Ngoài ra, ngân hàng cũng có thể tài trợ cho khách hàng thông qua việc mở L/C trả chậm

59

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

cho hoạt động xuất nhập khẩu hoặc cho khách hàng vay thông qua việc mua lại các chứng từ có giá trong thời hạn thanh toán, bao gồm việc chiết khấu các loại thương phiếu và mua lại các khoản nợ của doanh nghiệp.

3.1.6. Đảm bảo an toàn vốn - một yêu cầu trong công tác mở rộng tín

dụng đối với kinh tế ngoài quốc doanh.

Dù mở rộng cho vay theo hướng nào, yêu cầu đảm bảo an toàn vốn của ngân hàng luôn đặt lên hàng đầu, bởi lẽ nguồn vốn mà ngân hàng cho khách hàng vay, là khoản tiền gửi mà ngân hàng huy động được. Do đó,

ngân hàng có trách nhiệm bảo toàn và hoàn trả lại cho người gửi. Đặc biệt, khi cho kinh tế ngoài quốc doanh vay độ rủi ro của khoản vốn là cao hơn so với khu vực kinh tế Nhà nước.

Thực tế, mỗi ngân hàng có những biện pháp riêng để bảo toàn những nguồn vốn của mình. Có ngân hàng chú trọng khâu thẩm định dự án, có

ngân hàng lại thực hiện tốt khâu giám sát sau khi cho vay. Nhưng nhìn chung, việc tuân thủ quy trình tín dụng một cách chặt chẽ, thực hiện tốt chính sách tín dụng sẽ giúp ngân hàng vừa mở rộng hoạt động cho vay đồng thời vẫn đảm bảo chất lượng của khoản vay. Do vậy, lợi ích của cả khách hàng, ngân hàng và xã hội đều được đảm bảo.

3.2. Định hướng về hoạt động tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc

doanh của sở giao dịch I – NHĐT & PTVN.

Đối với NHTM, việc nâng cao chất lượng tín dụng là một vấn đề hết sức cấp bách bởi Ngân hàng không chỉ tăng cường cung ứng vốn đáp ứng cho nhu cầu phát triển kinh tế mà còn là vấn đề quyết định sự tồn tại và phát triển của bản thân Ngân hàng. Do vậy, bất cứ một Ngân hàng nào cũng đều cố gắng tìm ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng. Tuỳ theo đặc điểm riêng của từng Ngân hàng, mục tiêu theo đuổi riêng và tình hình phát triển của nền kinh tế thời kỳ đó mà mỗi Ngân hàng có quan điểm về mở rộng tín dụng riêng và cố gắng tìm ra giải pháp thích hợp cho mình. Đối với SGD

NHĐT&PTVN mục tiêu xuyên suốt trong quá trình hoạt động của SGD là: hiệu quả khách hàng là phương châm hoạt động. Vì vậy, quan điểm nâng cao chất lượng tín dụng đối với kinh tế ngoài quốc doanh của SGD là:

-Cần hướng tập trung vào các khách hàng ngoài quốc doanh làm ăn có hiệu quả, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế của đất nước cũng như đặc thù kinh tế trên địa bàn Hà Nội. Nhưng việc mở rộng tín dụng không có nghĩa là mở rộng một cách tràn lan mà phải nằm trong khả năng quản lý và

60

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

kiểm soát của SGD. Vì vậy, nếu Ngân hàng chỉ chạy theo khối lượng tín dụng cung cấp cho khu vực này mà không quan tâm đến khả năng kiểm soát của Ngân hàng thì chất lượng tín dụng giảm sút, nợ khó đòi tăng là một điều tất yếu.

- Đảm bảo nhu cầu và lợi ích của khách hàng, lợi nhuận và an

toàn cho Ngân hàng đồng thời phải đúng pháp luật và phù hợp với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế.

SGD sẽ phân loại khách hàng theo hai hình thức: - Phân loại khách hàng để tiếp cận: + Khách hàng thuọc kinh tế ngoài quốc doanh + Khách hàng thuộc kinh tế nhà nước + Khách hàng thuộc loại hình liên doanh, có vốn đầu tư nước

ngoài...

- Phân loại theo dự án: Tập trung vào những dự án và phương án

kinh doanh có hiệu quả với bất cứ thành phần kinh tế nào để tiếp cận.

SGD đã hình thành một phòng tín dụng "chuyên môn hoá" cho kinh tế ngoài quốc doanh. Phòng này sẽ chuyên sâu về tín dụng đối với khu

vực này và sẽ là cơ sở nghiên cứu, tiếp cận và mở rộng tín dụng trong thời gian tới.

Mục tiêu đến năm 2005 sẽ đạt được và những năm tiếp theo:

- Dư nợ 42% cho KTQD và 58% cho KTNQD. - Tổng dư nợ: tằng trưởng tín dụng toàn hệ thốngtối đa 19% - Nợ quá hạn <4% (theo tiêu chuẩn về nợ quá hạn theo Quyết định

1627/2001/QĐ-NHNN chưa sửa đổi)

- Chênh lệch lãi suất đầu vào vả đầu ra : tối thiểu là 2,8% - Lãi treo giảm 50%. Trong đó : miễn giảm lãi theo các quy định hiện hành khoảng 30%, tận thu khoảng 20%. Đối với dư nợ vay thương mại mới phát sinh phải thu lãi đúng kỳ hạn.

Đổi mới nhận thức và mạnh dạn cho vay khách hàng không kể thành phần kinh tế nào và chỉ tiêu bao nhiêu nhưng định hướng và nhiệm vụ cho mỗi cán bộ tín dụng trong 6 tháng phải có một khách hàng mới.

Trước đây, SGD chưa coi họ là đối tượng khách hàng chính nhưng hiện tại và tương lai SGD sẽ coi kinh tế ngoài quốc doanh là đối tượng khách hàng chủ yếu của mình và thông qua tín dụng Ngân hàng sẽ thúc đẩy thành phần kinh tế này ngày càng phát triển.

61

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

3.3.Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng đối với kinh tế ngoài

quốc doanh tại SGD I – NHĐT & PTVN.

Trong điều kiện nền kinh tế còn đang trong giai đoạn sắp xếp lại, hành

lang pháp lý còn chưa đồng bộ, sự cạnh tranh gay gắt của các NHTM trên địa bàn v.v... thì tình trạng giành giật khách hàng là không tránh khỏi ,việc cố tình hạ thấp điều kiện tín dụng làm nguy cơ rủi ro hoạt động tín dụng sẽ rất cao.Kinh tế ngoài quốc doanh cũng không nằm ngoài quy luật ấy.Để củng cố và nâng cao chất lượng tín dụng đôí với thành phần này tại SGD, em xin mạnh dạn đề xuất một số giải pháp chính sau:

3.3.1.Nâng cao năng lực tài chính, huy động vốn và sử dụng vốn có

hiệu quả.

Nguồn vốn điều lệ hiện nay của SGDI là quá nhỏ so với yêu cầu đòi hỏi.Để đảm bảo có đủ khả năng tài chính đứng vững trong cạnh tranh,SGD cần nâng cao năng lực tài chính bằng việc nâng cao nguồn vốn tự có bằng

nguồn vốn hỗ trợ của Chính phủ và NHNN. Cụ thể là đề nghị Nhà nước,Chính phủ,NHNN,BTC cấp bổ xung vốn điều lệ.

Vì phục vụ chủ yếu cho qúa trình CNH-HĐH đất nước nên phải luôn coi tạo vốn là khâu mở đường, tạo mặt bằng vốn vững chắc ngày càng tăng trưởng,việc đa dạng hoá các hình thức,các biện pháp,các kênh huy động vốn từ mọi nguồn trong và ngoài nước.Vì vậy cần phát huy lợi thế hoạt động ngân hàng để huy động vốn.

3.3.2. Nâng cao chất lượng thẩm định khi cho vay đối với kinh tế

ngoài quốc doanh

Việc nâng cao chất lượng tín dụng là cần thiết để phát triển hoạt động kinh doanh của SGD bởi vấn đề chất lượng tín dụng mới có ý nghĩa quyết định sự tồn tại và phát triển của SGD. Nếu SGD gia tăng khối lượng tín dụng

mà không quan tâm đến chất lượng tín dụng thì chẳng khác nào cho vay mà không thu hồi nợ. Chất lượng tín dụng là kết quả các khoản tín dụng được thực hiện trọn vẹn, người vay thực hiện đúng các cam kết vay tiền, SGD thu được gốc và lãi đúng hạn. Trên thực tế trong quan hệ tín dụng thì quyền cho vay thực tế là ở SGD, quyền trả nợ thực tế là ở người vay. Do đó, khi SGD đã quyết định và khoản vay đã được thực hiện thì việc thu hồi vốn lại phụ thuộc vào người vay hay nói đúng hơn là phụ thuộc vào chính kết quả sử dụng vốn vay. Như vậy, trong quan hệ tín dụng, việc cho vay hoàn toàn đơn giản vì nó phụ thuộc vào quyền quyết định của SGD còn việc thu hồi nợ sẽ là khó khăn

62

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

vì nó phụ thuộc vào thái độ và khả năng thực hiện các cam kết nghĩa vụ trả nợ của người vay. Vì vậy, thẩm định khi cho vay là rất quan trọng, đòi hỏi cán bộ SGD phải tuân thủ các nguyên tắc, nội dung cơ bản của việc phân tích thẩm định khi cho vay.

-Thẩm định tư cách pháp lý và khả năng tài chính của khách hàng

-Thẩm định dự án, phương án sản xuất kinh doanh của khách hàng - Phân tích tính cách và uy tín của khách hàng

3.3.3.Đổi mới chính sách tín dụng 3.3.3.1 Đa dạng hoá các hình thức về lãi suất

SGD cũng như các NHTM khác, cho vay dựa vào huy động vốn, do đó không thể tăng quy mô tín dụng cho nền kinh tế nếu công tác huy động vốn của Ngân hàng không được cải thiện. Với cơ chế lãi suất hợp lý sẽ là một cơ hội để huy động nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, kích thích sản xuất và lưu thông hàng hoá phát triển. Sử dụng tốt công cụ lãi suất trên cơ sở SGD hạn chế tối đa các chi phí không cần thiết để hạ thấp lãi suất đầu vào nhằm tăng trưởng tín dụng. Bên cạnh đó, cần có các công cụ huy động vốn hiệu quả

hơn như tăng lãi suất đầu vào, nghiệp vụ hoán đổi lãi suất SWAP

- Chính sách lãi suất phải linh hoạt theo đối tượng vay vốn. Trên thực tế, lãi suất mà SGD áp dụng cho doanh nghiệp ngoài quốc doanh thường cao hơn các Doanh nghiệp Nhà nước. Do đó, tạo sự không bình đẳng giữa các thành phần kinh tế . Vì vậy, với các khách hàng quen thuộc, có uy tín vay trả sòng phẳng thì có thể được hưởng một mức lãi suất ưu đãi thấp hơn, điều đó sẽ góp phần củng cố mối quan hệ lâu dài với khách hàng, vừa khuyến khích khách hàng tăng cường mối quan hệ với SGD, vừa tích cực làm ăn có hiệu quả, trả nợ gốc và lãi đúng hạn cho Ngân hàng.

- Đa dạng hoá các hình thức lãi suất để tạo điều kiện phù hợp với chu kỳ sản xuất kinh doanh của khách hàng. Dựa vào từng loại lãi suất và

từng kỳ hạn, khách hàng có nhiều cơ hội lựa chọn những khoản vay thích hợp đảm bảo cho hoạt động kinh doanh của họ đạt hiệu quả cao, đảm bảo trả nợ cho Ngân hàng đúng hạn.

3.3.3.2. Thay đ ổi phương pháp tính hạn mức tín dụng.

Theo quyết định số 1627/2001 QĐ-NHNN ngày 31/12/2001 của Thống đốc NHNNVN về việc ban hành quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng có quy định"các tổ chức tín dụng có thể áp dụng các phương thức cho vay phù hợp với từng khách hàng". Nhu cầu vốn của các 63

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

doanh nghiệp ngoài quốc doanh là rất lớn, với vị thế của mình thành phần này không thể đáp ứng được nguồn vốn cho mình mà phải dựa phần lớn vào Ngân hàng. Chính vì lý do đó, Ngân hàng quy định cho vay từng lần và hạn mức cho vay đối với đơn vị kinh tế này tối đa không vượt quá 1,5 lần vốn tự có (thấp hơn nhiều so với khu vực kinh tế quốc doanh), trong khi đó vốn tự có

của kinh tế ngoài quốc doanh so với kinh tế quốc doanh lại quá nhỏ bé sẽ gây ra những thủ tục phiền hà cho cả khách hàng và cán bộ tín dụng và nhiều thiệt thòi cho kinh tế ngoài quốc doanh.

Ngoài ra, để cải thiện tình hình cho vay thì SGD ngoài việc chú trọng đến khả năng tài chính và tài sản đảm bảo cũng nên xem xét đánh giá đúng các phương án kinh doanh của khối doanh nghiệp này để quyết định cho vay một lượng vốn phù hợp hơn, thực hiện điều này cũng là tạo cơ hội phát triển cho các thành phần kinh tế phát triển cân đối hơn.

3.3.3.3 Đa dạng hoá hình thức bảo đ ảm tiền vay.

Thông thường từ trước đến nay, đối với thành phần kinh tế ngoài quốc doanh, SGD vẫn yêu cầu có tài sản thế chấp. Tuy nhiên, không phải vấn đề này lúc nào cũng thực hiện được. Do đó, bên cạnh việc cho vay theo hình

thức này, SGD có thể nghiên cứu cho vay theo các hình thức khác như kết hợp linh hoạt linh hoạt các hình thức bảo đảm bằng tín chấp, tín chấp và thế chấp, tín chấp, thế chấp và bảo lãnh.

Với sự phát triển của nền kinh tế hiện nay thì việc cho vay bằng tín chấp có những khả năng phát triển. Mặc dù không phải cho vay bằng tín chấp là Ngân hàng có thể bỏ qua những thủ tục cần thiết. Khách hàng cũng cần phải có số liệu chứng minh tình hình tài chính lành mạnh, phải có tài sản cố định và tài sản lưu động lớn, đối tượng cho vay là những sản phẩm có hiệu quả và ổn định trên thị trường.

Các biện pháp bảo đảm tiền vay đều phải lập thành văn bản, nhưng lập chung với hợp đồng tín dụng hay lập thành văn bản riêng là do các

bên thoả thuận phù hợp với tính chất của của tài sản, không bắt buộc phải có hợp đồng riêng như trước đây. Như vậy sẽ đơn giản hoá thủ tục cho các hộ gia đình vay món nhỏ, hoặc khi khách hàng cầm cố các chứng từ có giá, vàng bạc thì chỉ cần ghi vào hợp đồng chính là hợp đồng tín dụng mà không nhất thiết phải có hợp đồng riêng về thế chấp, cầm cố. Đối với các loại thế chấp bất động sản hoặc cầm cố các loại tài sản lớn, phức tạp thì các bên có thể thoả thuận lập hợp đồng riêng để thuận cho việc quản lý và xử lý sau này.

64

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

3.3.4. Đổi mới chính sách khách hàng.

Một thực tế cho thấy hiện nay các NHTM nói chung và SGD nói riêng mới bắt đầu chú trọng tới công tác Marketing, hoạt động của phòng quản lý khách hàng chưa mang tính nghiệp vụ cao và hiệu quả rõ nét. Vì vậy cần tăng cường hoạt động trên các phương tiện thông tin đại chúng để SGD tự

giới thiệu mình với khách hàng.Cụ thể:

-Tăng cường công tác tìm kiếm khách hàng, chủ động đặt qua hệ với

khác hàng, dùng các chính sách ưu đãi thu hút khách hàng.

-SGD cần tăng cường công tác tuyên truyền quảng cáo các chính sách

chế, thể lệ cho vay tới tới kinh tế ngoài quốc doanh.

-SGD cũng cần tiến hành phân loại khách hàng để cho vay. SGD cần phải phân loại khách hàng theo những tiêu thức nhất định nhằm chọn ra những khách hàng tốt nhất để có chính sách riêng đối với họ. Có thể phân loại đơn vị kinh tế theo các mức sau:

Đơn vị xếp loại A: là những đơn vị sản xuất kinh doanh ổn định có lãi trong hai năm liên tiếp gần nhất, đang kinh doanh những mặt hàng được thị trường ưa chuộng hoặc trong tương lai được thị trương ưa chuộng, thực

hiện tốt các nghĩa vụ đối với Nhà nước, không có nợ quá hạn đối với Sở giao dịch. Nếu doanh nghiệp loại này có phương án khả thi thì có thể cho vay ưu tiên về thủ tục, lãi suất, trong chừng mực nào đó thì có thể cho vay bằng tín chấp.

Đơn vị xếp loại B: là những đơn vị sản xuất kinh doanh ổn định, uy tín trên thị trường chưa cao, lãnh đạo doanh nghiệp là những người có năng lực, coi trọng chữ tín. Đối với đơn vị này thì cho vay trên trên cơ sở tài sản thế chấp, cầm cố và bảo lãnh của bên thứ ba.

Đơn vị xếp loại C: là những đơn vị kinh doanh thua lỗ không có biện pháp khắc phục, quan hệ với Ngân hàng và bạn hàng không sòng phẳng, thường xuyên có nợ quá hạn thì SGD phải tìm cách từ chối hợp lý, nhanh

chóng thu hồi vốn.

Tuy nhiên đây chỉ là cách phân loại tạm thời, không phải là khuôn mẫu để quyết định cho vay đối với khách hàng mà điều cốt yếu là phương án sản xuất kinh doanh nếu tỏ ra thực sự có hiệu quả thì Sở giao dịch có thể nới rộng ở mức độ nào đó nhưng trong điều kiện cho phép.

Khi môi trường kinh doanh ngày càng thông thoáng và cơ hội phát triển cho các thành phần kinh tế thì vấn đề đặt ra là SGD cần phải nắm bắt được thông tin khách hàng một cách chính xác, nhanh chóng, kịp thời, tư vấn, 65

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

chăm sóc khách hàng và phát hiện những biểu hiện không bình thường của khách hàng để kịp thời xử lý. Nghiên cứu và khai thác đối tượng khách hàng là doanh nghiệp ngoài quốc doanh bởi vì đây vẫn còn đang một thị trường tiềm năng cho SGD hướng tới. Hơn nữa Hội nghị khách hàng cần lấy phiếu thăm dò ý kiến khác hàng ngoài quốc doanh để cung cấp đầy đủ các dịch vụ

mà đối tượng khách hàng này mong muốn, tạo cơ chế thông thoáng và khuyến khích cho đối tượng này, tạo cái nhìn mới về SGD trong con mắt của đối tượng khách hàng này.

3.3.5. Kiểm tra, giám sát chặt chẽ vốn vay và quá trình trả nợ vay,

xử lí nợ quá hạn, nợ khó đòi đối với kinh tế ngoài quốc doanh.

Cán bộ tín dụng của SGD phải có trách nhiệm kiểm tra, giám sát quá trình vay vốn, sử dụng vốn vay và trả nợ của khách hàng. Trong quá trình luân chuyển của đồng vốn sẽ có rất nhiều yếu tố tác động gây ảnh hưởng tới chất lượng tín dụng của SGD. Nó bao hàm các nhân tố khách quan và các nhân tố chủ quan. Vì vậy, để SGD có biện pháp xử lý kịp thời khi gặp những nhân tố bất lợi đối với hoạt động tín dụng thì công việc kiểm tra, giám sát khách hàng cần tập trung vào những yếu tố sau:

- Hồ sơ vay vốn và kế hoạch trả nợ của khách hàng. - Tìm hiểu các thông tin về khách hàng để từ đó đánh giá mức độ tín

nhiệm của khách hàng.

- Mục đích sử dụng vốn vay của khách hàng. - Mức độ chiếm lĩnh sản phẩm của khách hàng trên thị trường. - Khả năng quản trị kinh doanh của khách hàng vay vốn.

Để kiểm tra, giám sát các khoản vay đạt kết quả cao thì tuỳ thuộc vào đặc thù sản xuất kinh doanh, mức độ quan hệ, sự tín nhiệm của khách hàng với SGD mà có thể áp dụng các hình thức kiểm tra, hiám sát khác nhau. Đặc điểm riêng của SGD là khách hàng vay vốn chủ yếu trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh những mặt hàng phục vụ cho sản xuất, tiêu dùng hàng ngày.Vì

vậy, cần phải kiểm tra, giám sát thường xuyên thường tiền vay theo từng mặt hàng cũng như sự biến động của thị trường đối với những mặt hàng đó. Đây là biện pháp quan trọng giúp cho cán bộ tín dụng nắm bắt được thông tin về các đối tác liên quan, tính thực tế của sản phẩm, xác định thời gian phát tiền vay, thời hạn cho vay, mức tiền cho vay đối với sản phẩm, khả năng thu hồi vốn để trả nợ cho SGD của từng mặt hàng. Đặc biệt phát hiện ra những khoản vay vốn của Ngân hàng mà khách hàng sử dụng lãng phí hoặc không đúng mục đích từ đó đưa ra biện pháp xử lý thích hợp.

66

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Nợ quá hạn, nợ khó đòi là một vấn đề bức xúc đối với một ngân hàng,đặc biệt là đối với kinh tế ngoài quốc doanh.Nó có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân,nhưng dù bắt nguồn từ bất cứ nguyên nhân nào thì vấn đề quan trọng là tìm mọi cách thu hồi và xử lí nó.

Với khoản nợ có vấn đề mới phát sinh:Ngân hàng cần phải xem xét

nguyên nhân,nếu có sai lệch về chu kì kinh doanh hoặc về vấn đề các khoản phải thu chưa thu thì ngân hàng cần có các biện pháp nhã nhặn nhắc nhở khách hàng nhanh chóng trả nợ cho ngân hàng .Ngân hàng cần đánh giá chính xác nguyên nhân từ phía khách hàng hay từ phía các đối tượng khác để có biện pháp xử lí thích hợp.Trong trường hợp khách hàng chỉ rơi vào tình trạng khó khăn tạm thời thì nên gia hạn cho khách hàng để tìm cách khắc phục, không nên quá nguyên tắc trong trường hợp này.

Với những khoản nợ đã gia hạn mà vẫn tiếp tục nợ quá hạn, trở thành nợ khó đòi thì ngân hàng nên tiến hành thu hồi tạm thời những khoản thanh toán có thể của khách hàng, đồng thời xem xét tình hình thực tế của khách hàng để đưa ra quyết định xiết nợ kịp thời trước khi khách hàng hoàn toàn không có khả năng hoàn trả.Trong tình huống xấu, ngân hàng cần kien quyết

xử lí, không để khách hàng lợi dụng sự quen biết làm ảnh hưởng.Trong trường hợp cần thiết, nên kết hợp với cơ quan pháp luật để xử lí tién hành thuận lợi hơn.

Trong trường hợp nguồn thu nợ thứ nhất không đủ để trả nợ, ngân hàng buộc phải sử dụng đến nguồn thu nợ thứ hai, đó là tài sản bảo đảm tiền vay.Tài sản bảo đảm tiền vay phải dược xử lí trên cơ sở giá tri thị trường của nó.

3.3.6.Tăng cường đội ngũ cán bộ có tay nghề và trình độ nghiệp vụ cao.

Thực tế có thể đưa món nợ vay thành nợ khó đòi ngay từ khâu xét

duyệt và thẩm định dự án sản xuất kinh doanh. Do cán bộ xử lý thẩm định dự án chỉ hiểu một cách mơ hồ về nghành nghề dự định đầu tư, điều này tất yếu có sự sai lệch trong việc thẩm định hồ sơ vay vốn đối với khách hàng. Một vai trò của rất quan trọng đó là Sở giao dịch không chỉ đơn thuần là nhà đầu tư mà còn là nhà tư vấn cho doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Do đó không thể đưa mục tiêu mở rộng tín dụng nếu không bổ sung nâng cao trình độ tay nghề của đội ngũ cán bộ tín dụng của Sở giao dịch về năng lực thẩm định và am hiểu về lĩnh vực đầu tư, trau dồi, rèn luyện để có thái độ phục vụ tốt, nêu cao tinh thần 67

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

trách nhiệm" Dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm", đồng thời cần hợp lý hoá quy trình nghiệp vụ khách hàng ngoài quốc doanh qua một đầu mối chính (1 cửa), đơn giản hoá thủ tục, giải quyết nhanh gọn, phục vụ thông suốt. Ngoài ra, Sở giao dịch nên phối hợp với trung tâm điều hành, các NHTM khác và các cơ quan thuộc Chính phủ tổ chức các cuộc hội thảo về

phương pháp đánh giá tài sản thế chấp vay vốn Ngân hàng, các thông số thẩm định kết quả tài chính, kết quả hoạt động của doanh nghiệp ngoài quốc doanh, vấn đề về thông tin phòng chống rủi ro và cán bộ tín dụng phải đủ năng lực để chọn lọc xử lý thông tin có hiệu quả trong việc thẩm định dự án cho vay. Thường xuyên tổ chức cuộc thi cán bộ tín dụng giỏi nhằm khuyến khích cán bộ tín dụng học hỏi kinh nghiệm từ các Ngân hàng bạn đồng thời cập nhật những thông tin mới từ phía Chính phủ.

Bên cạnh đó, Sở giao dịch cũng cần có chế độ khen thưởng thích đáng cùng với chế lý nghiêm minh trong việc khoán công tác tín dụng cho từng cán bộ. Với những cán bộ vượt kế hoạch trong công tác tín dụng, cho vay an toàn cần có khen thưởng cả về vật chất cũng như tinh thần nhằm khuyến khích động viên sự nhiệt tình trong công tác, đồng thời nâng cao trách

nhiệm cá nhân của mỗi cán bộ.

Mặt khác, Sở giao dịch cần tiếp tục hiện đại hoá cơ sở vật chất kỹ thuật nhằm phục vụ tốt hơn nữa nghiệp vụ kinh doanh như đầu tư thêm máy tính, các phần mềm ứng dụng cũng như máy móc chuyên dụng khác để tăng chất lượng các dịch vụ chuyển tiền, gửi tiền và rút tiền tự động.

3.3.7.Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nội bộ

Kiểm tra, kiểm soát nội bộ là công việc đóng vai trò rất quan trọng trong việc mở rộng tín dụng và nâng cao chất lượng tín dụng cho khu vực kinh tế ngoài quốc doanh của SGD. Nó là một trong những yếu tố đem lại sự an toàn, hiệu quả cho hoạt động tín dụng của SGD. Vì vậy, SGD cần tăng cường kiểm tra, kiểm soát nhằm phát hiện những vi phạm, sai sót để có biện

pháp xử lý kịp thời. Nhưng SGD cần phải xây dựng chính sách kiểm tra, giám sát hoạt động tín dụng phù hợp với thực tế hoạt động của SGD và sự thay đổi của thị trường.

- Củng cố kiện toàn hệ thống kiểm tra, kiểm toán nội bộ tại SGD và các đơn vị thành viên. Hệ thống kiểm tra nội bộ chuyên trách và các cán bộ kiểm tra hoạt động độc lập với các bộ phận nghiệp vụ và được độc lập đánh giá, kết luận, kiến nghị trong hoạt động kiểm tra kiểm toán.

68

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

- Xây dựng hoàn chỉnh các quy chế, quy trình kiểm tra. Xây dựng chương trình kiểm tra định kỳ (kể cả hệ thống giám sát từ xa) để giám sát phòng ngừa ngăn chặn mọi sai sót, mọi hành vi vi phạm pháp luật để bảo đảm an toàn hoạt động kinh doanh toàn hệ thống và từng đơn vị thàn viên. Chủ động kiểm tra kiến nghị xử lý các trường hợp sai phạm. Đảm bảo mọi hoạt

động của SGD được kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ.

- Hệ thống kiểm tra phải chịu trách nhiệm trước Giám đốc về việc kiểm tra giám sát bảo đảm thông suốt, an toàn và đúng luật pháp mọi hoạt động của SGD.

- Thực hiện việc kiểm tra, giám sát bằng các biện pháp xây dựng chương trình tin học về quản lý khai thác thông tin giữa Ban kiểm tra, kiểm toán nội bộ với các phòng, ban tại SGD và các đơn vị, chi nhánh trực thuộc trong toàn hệ thống. Coi trọng việc kiểm tra giám sát từ xa nhằm thu thập các thông tin cảnh báo để ngăn chặn các sai sót có thể ảnh hưởng xấu đến hoạt động của Sở giao dịch.

- Trên cơ sở xây dựng các hệ thống các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả chung của SGD; xây dựng và phát triển hệ thống thu thập, quản lý và cung

cấp thông tin qua quản lý rủi ro trên tất cả các mặt hoạt động phục vụ cho việc kiểm tra, kiểm soát đạt hiệu quả hơn.

Công tác thanh tra, kiểm soát được đề cập ở đây không chỉ nằm vào phía đơn thuần là kiểm tra khách hàng mà còn quan trọng ở chỗ phải kiểm tra thanh lọc những cán bộ tín dụng mất phẩm chất, tiêu cực, gây thất thoát tài sản xã hội chủ nhĩa và làm mất uy tín Sở giao dịch.

3.3.8.Củng cố mô hình mạng lưới tiếp cận khách hàng công tác tiếp thị Công tác khách hàng là một bộ phận quan trọng trong chiến lược kinh doanh. Để dành được và duy trì chữ tín, hạn chế rủi ro và đạt hiệu quả cao trong hoạt động kinh doanh cho cả ngân hàng và khách hàng, SGD cần thường xuyên thực hiện và liên tục đổi mới công tác khách hàng trên cơ sở

những định hướng chung của Ngân hàng ĐT & PT Việt Nam. Chính sách khách hàng phải bao gồm hai phần cơ bản:

Một là: Tạo mọi điều kiện để giúp đỡ khách hàng bằng công nghệ hiện đại và các tiện ích nhằm giúp cho khách hàng có điều kiện cạnh tranh lành mạnh, đem lại hiệu quả trong các lĩnh vực kinh doanh. Hai là: Có chính sách ưu đãi về vật chất cụ thể cho từng nhóm khách hàng. Biện pháp của công tác khách hàng là chủ động tìm khách hàng bàn bạc các dự án kinh tế, tìm hiểu mặt mạnh, yếu của doanh nghiệp, đặc biệt là tình 69

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

hình vốn và từ đó giúp khách hàng hiểu biết thêm về khả năng vốn, nghiệp vụ, công nghệ ngân hàng, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tránh được rủi ro trong kinh doanh.

Trong bối cảnh nền kinh tế hiện nay, dựa trên tình hình thực tế của SGD I, Ngân hàng ĐT & PT Việt Nam, một chiến lược cụ thể trong những

năm tới là:

Quan tâm hơn đến đối tượng doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Trong đó tập trung vào các doanh nghiệp làm hàng xuất khẩu, các doanh nghiệp tạo ra những sản phẩm đón đầu và xuất khẩu nhiều vào thị trường Mỹ sau khi hiệp định Thương mại Việt - Mỹ được Quốc hội hai nước phê chuẩn.

SGDI cũng cần thực hiện tốt chính sách chăm sóc khách hàng, một cử chỉ đẹp, một hình ảnh đẹp, một lá thư cảm ơn, một lẵng hoa sinh nhật doanh nghiệp... là những món quà vô giá thể hiện sự tôn trọng khách hàng, những hội nghị khách hàng được tổ chức chu đáo sẽ là những cơ hội tốt để doanh nghiệp và khách hàng hiểu nhau hơn.

Trong những năm tới,SGD cũng cần mở rộng mạng lưới quỹ tiết kiệm, phòng giao dịch trên địa bàn tạo cơ hội tiếp xúc với khách hàng nhiều hơn.

Với phương châm “Thành công của doanh nghiệp là thành công của ngân hàng”, cùng với công tác khách hàng tốt sẽ đặt nền tảng cho một quan hệ tín dụng tốt đẹp, lâu dài giữa SGD và khách hàng thuộc khu vực kinh tế ngoài quốc doanh .

Tóm lại: Trên đây là những giải pháp cơ bản nhằm tiến tới đích là mở rộng và nâng cao chất lượng tín dụng đối với khu vực kinh tế ngoài quốc doanh áp dụng tại SGDI- Ngân hàng ĐT&PT Việt Nam. Các biện pháp này chỉ phát huy hiệu quả khi nó được thực hiện một cách đồng bộ, với sự đồng tâm nhất trí của toàn thể cán bộ nhân dân của SGD. Song nỗ lực của riêng SGD chưa đủ, cần phải có sự trợ giúp , quan tâm chỉ đạo của Ngân hàng ĐT&PT Việt Nam và của Ngân hàng Nhà nước Việt nam, trong một môi

trường kinh tế, pháp luật ổn định, hoàn chỉnh, cùng với nỗ lực và sự hợp tác của phía các chủ thể kinh tế ngoài quốc doanh thì mục đích ấy mới được thực hiện một cách tối ưu .

3.4. Một số đề xuất và kiến nghị. 3.4.1 Kiến nghị với cơ quan quản lý Nhà nước

3.4.1.1. Kiến nghị về các giải pháp thúc đ ẩy phát triển kinh tế

ngoài quốc doanh

70

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Như đã đề cập, khu vực kinh tế ngoài quốc doanh Việt Nam trong những năm gần đây tuy có sự tăng trưởng và phát triển vượt bậc, song chưa phát huy được hết tiềm lực. Vấn đề bức xúc của khu vực này là vốn. Tuy nhiên, việc tiếp cận nguồn tín dụng ngân hàng của khu vực này còn gặp nhiều trở lực. Do đó có một sô kiến nghị về các biện pháp thúc đẩy, tạo điều kiện

thuận lợi cho sự hoạt động của khu vực này, nhằm giảm bớt một số trở lực khi tiếp cận với nguồn tín dụng ngân hàng của khu vực này.

- Đảng và Nhà nước cần thống nhất hơn nữa các quan điểm chỉ đạo phát triển khu vực kinh tế NQD. Mặc dù từ Đại hội VI đến nay, trong các văn kiện của Đảng và Nhà nước luôn khẳng định khu vực kinh tế NQD là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế. Song cần khẳng định hơn nữa về vấn đề phát triển khu vực nay là một chiến lược lâu dài trong phát triển nền kinh tế nhiều thành phần. Có như vậy mới tạo tâm lý ổn định cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước, để họ tích cực đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế.

- Tạo môi trường thuận lợi về thể chế và tâm lý xã hội cho sự phát triển của kinh tế tư nhân. Nhà nước cần sửa đổi bổ sung Lụât Doanh nghiệp và một số quy định chưa thống nhất giữa các văn bản pháp luật đã ban hànhvề những

vấn đề liên quan đến kinh tế NQD theo hướng xoá bỏ sự phân biệt đối sử giữa các thành phần kinh tế nhằm đảm bảo thể hiện đồng bộ nhất quán các quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển khu vực này; đảm bảo tính cụ thể, minh bạch và ổn định của pháp luật; tiếp tục tháo gỡ những khó khăn vướng mắc về thủ tục hành chính. Xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước trong đăng ký kinh doanh và quản lý hoạt động của khu vực kinh tế NQD; sửa đổi, bổ sung một số quy định theo hướng vừa tạo thuận lợi vừa chặt chẽ trong cấp đăng ký kinh doanh.

Bên cạnh đó cần quy định rõ những ngành nghề, lĩnh vực khu vực tư nhân không được phép kinh doanh hoặc kinh doanh có điều kiện, khi thay đổi các quy định cần có thời gian chuyển tiếp và chính sách bổ sung để doanh

nghiệp thích ứng giảm thiểu thiệt hại cho người kinh doanh.

Đảng và Nhà nước cần sửa đổi bổ sung một số cơ chế chính sách. Trong đó nổi bật là chính sách đất đai và chính sách hỗ trợ về đào tạo, khoa học và công nghệ, chính sách hỗ trợ về thông tin và xúc tiến thương mại. Cụ thể là:

Nhà nước cần sửa đổi bổ sung Luật Đất đai theo hướng: Đối với đất của tư nhân được cấp quyền sử dụng, dất dang được tư nhân dùng vào sản xuất do chuyển nhượng lại một cách hợp pháp thì được tiếp tục sử dụng mà 71

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

không phải nộp thêm tiền thuế đất cho Nhà nước khi tiếp tục sản xuất kinh doanh. Nhà nước có chính sách xây dựng những khu công nghiệp với cơ sở hạ tầng cần thiết, có giá phù hợp để khuyến khích các doanh nghiệp, trong đó có kinh tế tư nhân, thuê làm mặt bằng sản xuất, kinh doanh.

Có chính sách khuyến khích mạnh mẽ việc sử dụng đất ở các vùng còn

nhiều đất chưa được sử dụng, đất trống, đồi núi trọc.

Doanh nghiệp tư nhân được dùng giá trị quyền sử dụng đất để thế chấp vay vốn ngân hàng hoặc góp cổ phần liên đoanh với doanh nghiệp trong nước và nước ngoài.

Đẩy mạnh việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu

nhà ở cho nhân dân.

Trong khi chờ sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai và các văn bản pháp luật có liên quan, thí điểm thực hiện các chủ trương trên.

Chính sách hỗ trợ về đào tạo, khoa học công nghệ: Nhà nước trợ giúp đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ hiểu biết đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, trình độ chuyên môn kỹ thuật, năng lực kinh đoanh cho chủ doanh nghiệp và người lao động. Đối với chủ

doanh nghiệp, cần quan tâm bồi dưỡng, giáo dục phát huy tinh thần yêu nước và trách nhiệm trước cộng đồng xã hội, có đạo đức kinh doanh, tôn trọng chữ tín, tự giác chấp hành chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, chăm lo đời sống và điều kiện làm việc cho người lao động tại doanh nghiệp.

Phát triển các trung tâm dạy nghề của Nhà nước, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, miền núi; khuyến khích, hỗ trợ các tổ chức và cá nhân trong, ngoài nước mở các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật cho doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế, trong đó có kinh tế tư nhân và dạy nghề cho người lao động. Xây dựng hệ thống thông tin thị trường lao động .

Mở rộng hệ thống dịch vụ tư vấn khoa học, công nghệ cho các hộ kinh đoanh và doanh nghiệp. Nhà nước hỗ trợ mở các lớp ngắn hạn miễn phí bồi

dưỡng kiến thức khoa học, công nghệ cho hộ kinh doanh, doanh nghiệp của tư nhân; hỗ trợ các doanh nghiệp ứng dụng công nghệ thông tin, thuê, mua trả góp thiết bị để đổi mới công nghệ; thực hiện tốt việc bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp; khen thưởng các cá nhân và doanh ngiệp áp dụng có hiệu quả ccông nghệ tiên tiến, nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của sản phẩm.

Chính sách hỗ trợ về thông tin, xúc tiến thương mại: Nhà nước cần có cơ chế và phương tiện bảo đảm cho khu vực kinh tế tư nhân nhận được những thông tin cần thiết về luật pháp, chánh sách, quy hoạch, kế hoạch phát 72

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

triển kinh tế xã hội của đất nước, của các ngành, các vùng... Nhà nước khuyến khích và hỗ trợ hộ kinh doanh, doanh nghiệp tư nhân và các hiệp hội đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại ở cả thị trường trong và ngoài nước.

- Chính phủ mạnh dạn cổ phần hoá các doanh nghiệp nhà nước có quy mô vốn lớn, đang hoạt động có hiệu quả mà không thuộc các lĩnh vực quan

trọng như một số công ty thuộc ngành chế biến thực phẩm, may mặc da giầy... tạo sự đột phá, tăng tốc độ quá trình cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước.

- Chính phủ kiên quyết thực hiện đúng cam kết với IMF, ADB, WB, WTO, AFTA... về cải tổ doanh nghiệp nhà nước, chống bao cấp, bảo trợ quá mức cho doanh nghiệp nhà nước, thúc đẩy phát triển khu vực ngoài quốc doanh. - Xây dựng dự án, đàm phán thu hút tài trợ nước ngoài, các tổ chức quốc tế về: Đào tạo và nâng cao trình độ quản lý, kinh doanh cho các doanh nghiệp Việt Nam, xây dựng và cung cấp thông tin thị trường thế giới cho các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, giúp đỡ về công nghệ, hợp tác kinh doanh, tài trợ vốn ban đầu thành lập doanh nghiệp .

- Cho phép người Việt Nam ở nước ngoài, Việt kiều, người nước ngoài làm việc ở Việt Nam tự do mua bán đất đai, nhà ở, bất động sản,... khi không

sử dụng thì được phép bán lại , thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển.

- Có chính sách đáp ứng nhu cầu ngoại tệ để nhập khẩu cho khu vực

ngoài quốc doanh.

- Cho phép kinh tế tư nhân tham gia hầu hết các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ thương mại, xuất nhập khẩu ở tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế mà lâu nay, thuộc độc quyền của các doanh nghiệp nhà nước, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh trong nền kinh tế. Sớm cho ra đời Luật Cạnh tranh đặc biệt là cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng.

- Các cơ quan chức năng của nhà nước (cơ quan thuế, kiểm toán ...) định kỳ kiểm tra hoạt động của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên cơ sở đảm bảo các doanh nghiệp hoạt động đúng pháp luật, thực hiện đúng pháp

lệnh kế toán thông kê, yêu cầu các doanh nghiệp có vốn điều lệ từ 5 tỷ đồng hoặc 10 tỷ đồng trở lên phải thực hiện kiểm toán. Kiên quyết tránh tình trạng thanh tra, kiểm tra quá nhiều gây khó khăn cho doanh nghiệp.

- Chính phủ nên nghiên cứu, xem xét tách các doanh nghiệp của Bộ Công an, Quân đội, cơ quan Đảng ra khỏi các tổ chức đó, hoạt động bình đẳng với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh theo đúng luật doanh nghiệp.

73

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

3.4.1.2. Kiến nghị về việc tạo điều kiện cho ngân hàng thương mại và khu vực kinh tế ngoài quốc doanh phát triển quan hệ tín dụng an toàn, hiệu quả.

a)Về giao dịch bảo đảm.

Nghị định 178/1999/NĐ-CP của Chính phủ về giao dịch bảo đảm và

thông tư 06/2000/TT- NHNN1 hướng dẫn thực hiện giao dịch bảo đảm, Thông tư số 10, 11/2000/TT- NHNN1 tháo gỡ vướng mắc trong thực hiện nghị định 178, Quyết định 284/2000/QĐ- NHNN1 về quy chế cho vay của các Tổ chức tín dụng... đã cởi trói cơ chế tín dụng cho các ngân hàng thương mại hơn nữa. Việc nới lỏng cơ chế tín dụng đã giúp khu vực kinh tế tư nhân tiếp cận vốn ngân hàng ngày càng tăng. Tuy nhiên, các quy định ban hành vẫn còn nhiều chỗ bất cập, hạn chế quan hệ tín dụng giữa khu vực kinh tế tư nhân và các ngân hàng thương mại. Điển hình là:

- Trong điều 20, nghị định 178/NĐ-CP và mục1, chương IV của Thông tư 06/2000/TT-NHNN1 hướng dẫn quy định khách hàng vay không có bảo đảm bằng tài sản phải có dự án đầu tư hoặc phương án sản xuất kinh doanh, dịch vụ khả thi, khả năng hoàn trả nợ, hoặc có dự án của NHNN quy định...

Bên cạnh đó, tại điều 7 của quyết định 284/2000/QĐ-NHNN1 quy định điều kiện vay vốn, thì một trong những điều kiện đó là “có dự án đầu tư, phương án sản xuất kinh doanh, dịch vụ khả thi, có hiệu quả hoặc có dự án đầu tư, phương án phục vụ đời sông khả thi theo phương án trả nợ khả thi”. Như vậy thực tế, điều kiện để khách hàng vay vốn không có tài sản bảo đảm là rất chung chung. Chính phủ và các cơ quan chức năng cần có những văn bản hướng dẫn rõ những tiêu chí chủ yếu để các tổ chức tín dụng làm cơ sở cho vay không có bảo đảm bằng tài sản và phân biệt các điều kiện vay thông thường.

- Tại khoản 2 điều 20 Nghị định 178/1999/NĐ-CP quy định đối với khách hàng vay không có tài sản thế chấp là doanh nghiệp còn có thêm điều

kiện là kết quả sản xuất kinh doanh có lãi trong hai năm liền kề với thời điểm xem xét. Điểm quy định nàylà rất khó khăn đối với các doanh nghiệp NQD bởi sự biến động của thị trường, giá cả, mức độ cạnh tranh có thể tạo cho doanh nghiệp lỗ tạm thời. Chẳng hạn, với những doanh nghiệp kinh doanh lương thực, cà phê năm 2000 sẽ gặp khó khăn bởi giá giảm liên tục và lượng xuất khẩu không đạt được như kế hoạch. Kết quả là hầu như những doanh nghiệp kinh doanh mặth hàng này đều bị lỗ năm 2000. Trường hợp những doanh nghiệp mới thành lập, mặc dù có phương án sản xuất kinh doanh, đầu 74

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

tư có hiệu quả thì cũng không thể vay vốn bằng hình thức không có tài sản đảm bảo. Một nảy sinh khác là các doanh nghiệp có hai năm trước thời điểm vay vốn kinh doanh có lãi nhưng chưa cân đối được số lỗ của các năm trước nên kết quả kinh doanh thể hiện trên sổ sách quyết toán là còn lỗ. Trên nguyên tắc thì trường hợp này không được vay vốn không có tài sản bảo đảm. Như

vậy, chính phủ cần nới lỏng quy định này hay có thông tư hướng dẫn các tổ chức tín dụng trong việc xem xét hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trước khi quyết định cho vay không có tài sản bảo đảm chứ không nhất thiết phải theo nguyên tắc có lãi hai năm liền.

- Chính phủ cần nhanh chóng đưa quỹ bảo lãnh doanh nghiệp vừa và nhỏ đi vào hoạt động, giúp các doanh nghiệp thiếu tài sản thế chấp được vay vốn ngân hàng.

- Chính phủ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp NQD vay vốn ngân hàng thông qua việc cho phép các doanh nghiệp này nếu hoạt động có hiệu quả được vay vôn ngân hàng tới mức 100 triệu đồng hoặc 200 triệu đồng không phải thế chấp bằng tài sản miễn là đảm bảo được ba điều kiện: Dự án có hiệu quả, ba năm liền kề hoạt động kinh doanh có lãi, tình hình tài chính

lành mạnh và có uy tín trong quan hệ vay vốn ngân hàng.

- Trên thực tế, hiện nay khu vưc kinh tế NQD vay vốn ngân hàng đều phải có tài sản thế chấp, và chủ yếu là nhà đất. Tuy nhiên hiện nay việc cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu, sử dụng nhà đất còn nhiều thủ tục rườm rà gây mất thời gian. Như vậy, trong khi Nhà nước chưa thể cấp ngay được giấy chứng nhận chính thức thì cần có văn bản dưới luật hướng dẫn cụ thể và thống nhất trong từng địa phương về việc sử dụng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để vay vốn ngân hàng đảm bảo đúng luật.

b)Về cơ chế chính sách xử lý rủi ro và tài sản đảm bảo Hiện nay, chỉ có tín dụng đối với khu vực kinh tế nhà nước khi xảy ra rủi ro thì ngân hàng thương mại mới được nhà nước khoanh nợ. Thực tế này

làm cho các ngân hàng thương mại có tâm lý ngại cho vay khu vực NQD. Vì vậy Chính phủ nên có chính sách xử lý rủi ro đối với các ngân hàng cho vay vốn khu vực kinh tế NQD bình đẳng như đối với khu vực nhà nước như: khoanh nợ, giảm nợ, ưu đãi lãi suất, xoá nợ...

Không hình sự hoá các quan hệ kinh tế - dân sự trong quan hệ tín dụng giữa các NHTM với khu vực kinh tế NQD khi xảy ra tranh chấp, doanh nghiệp không trả được nợ ngân hàng.

75

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Về xử lý tài sản thế chấp: Điều 359 của Bộ Luật Dân sự và Điều 54 của Luật các Tổ chức tín dụng quy định ngân hàng thương mại được quyền bán tài sản cầm cố hợp pháp để thu hồi nợ, bán tài sản thế chấp để thu hồi vốn nếu đến thời hạn trả nợ mà bên thế chấp không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ trả nợ. Thực tế không ít những tài sản thế chấp không được xử

lý ngay mà phải chờ phán quyết của toà án và thời gian có thể kéo dài từ 3 tháng đến vài năm. Điều này gây tổn thất cho ngân hàng trong việc thu hồi vốn đưa vào hoạt động, chưa kể đến những biến động của giá cả, tác động của hao mòn tài sản... Vì vậy Chính phủ cần có những quy định về phát mại tài sản thế chấp, cầm cố nhằm tránh thiệt hại cho ngân hàng.

Ngoài ra, trong những năm qua thực tế có rất nhiều doanh nghiệp NQD có đăng ký kinh doanh, vay vốn ngân hàng rồi tự nhiên “mất tích”, xù nợ của ngân hàng. Do đó cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép đăng ký kinh doanh cần phải thường xuyên kiểm tra, giám sát và chịu trách nhiệm về tư cách pháp nhân của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp sản xuất kinh doanh không đúng ngành nghề như trong giấy phép đăng ký thì phải kịp thời xủ lý. Có như vậy mới hạn chế rủi ro đạo đức do khách hàng gây nên.

c) Chính sánh tài chính tín dụng Thực hiện chính sách tài chính tín dụng đối với kinh tế NQD bình đẳng với các doanh nghiệp thuộc khu vực nhà nước; đảm bảo kinh tế NQD tiếp cận và được hưởng các ưu đãi của nhà nước cho kinh tế hộ, doanh nghiệp vừa và nhỏ, cho đầu tư theo mục tiêu được nhà nước khuyến khích.

Sớm ban hành quy định về cơ chế tài chính đối với các doanh nghiệp NQD. Tiếp tục đổi mới chế độ kê khai và nộp thuế phù hợp với đặc điểm của các chủ thể NQD, vừa tạo thuận lợi cho người kinh doanh, vừa chống thất thu thuế. Có chính sách bảo hiểm rủi ro cho hoạt động của khu vực NQD trong kinh tế thị trường; Khuyến khích thành lập và tham gia quỹ bảo hiểm tương hỗ của các doanh nghiệp. Ban hành quy định về đăng ký về sở hữu tài sản, tạo

cơ sở pháp lý cho hoạt động kinh doanh.

Sửa đổi bổ sung chế độ kế toán phù hợp với trình độ của các doanh nghiệp NQD; tạo điều kiện cho doanh nghiệp NQD sử dụng dịch vụ kiểm toán; thực hiện công khai tài chính doanh nghiệp hàng năm.

3.4.2. Kiến nghị đối với ngân hàng nhà nước Ngân hàng Nhà nước cần thực hiện nhanh, có hiệu quả chương trình cải tổ, cơ cấu lại ngành ngân hàng Việt Nam tạo uy tín cho các ngân hàng thương mại Việt Nam.

76

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

Thu hút các dự án chương trình quốc tế, hỗ trợ ngành ngân hàng Việt Nam về đào tạo cán bộ quản lý, nâng cao trình độ quản trị, điều hành hoạt động ngân hàng theo tiêu chuẩn trình độ quốc tê; đào tạo nâng cao trình độ nghiệp vụ, thẩm định dự án, đánh giá dự án, phân tích rủi ro cho cán bộ ngân hàng; trang bị công nghệ ngân hàng hiện đại.

Sửa đổi cơ chế chính sách về cho vay, bảo lãnh theo hướng nâng cao trình độ tự chủ tự chịu trách nhiệm cho các NHTM, tăng thu nhập cho cán bộ ngân hàng.

Hỗ trợ việc nâng cấp hệ thống thông tin quản lý cho các NHTM quốc doanh. Có thể nói toàn bộ hệ thống thông tin quản lý hiện tại của các NHTM chưa đáp ứng được yêu cầu đòi hỏi về cung cấp thông tin kế toán, tài chính của Ban quản lý điều hành của NHTM và Ngân hàng Nhà nước. Tuy nhiên, việc nâng cấp hệ thống thông tin quản lý đòi hỏi chi phí rất lớn và vượt quá khả năng tài chính của các NHTM quốc doanh. Bởi vậy Ngân hàng Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ về tài chính cho các NHTM quốc doanh để đầu tư đồng bộ hệ thống công nghệ thông tin và đào tạo cán bộ khai thác và xử lý theo yêu cầu quản lý.

Tổ chức tốt việc cung cấp thông tin cho các NHTM, mà trước hết là đưa ra một số thông số tài chính của các chỉ tiêu chủ yếu phản ánh tình hình thực tế của ngành ngân hàng nói chung. Điều này không chỉ giúp các NHTM tự nhìn nhận, đánh giá bản thân mình so với hệ thống ngân hàng cũng như so với các đối thủ cạnh tranh, mà còn giúp cho Ngân hàng Nhà nước kiểm soát từng hoạt động của các ngân hàng, nhằm phục vụ tốt cho công tác dự báo, xu hướng phát triển của các NHTM, điều chỉnh kịp thời các quy định và biện pháp giám sát, đặc biệt là công tác hoạch định chiến lược phát triển toàn ngành trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh quốc tế.

Thực hiện đúng lộ trình mở của hoạt động ngân hàng với nước ngoài, bãi bỏ các quy định hạn chế hoạt động của ngân hàng nước ngoài ở Việt Nam,

theo cam kết tại hiệp định thương mại Việt Mỹ, AFTA, cho phép thêm một số ngân hàng của Nhật, Mỹ, EU mở chi nhánh hoạt động tại Việt Nam, tạo môi trường cạnh tranh thông thoáng cho hoạt động ngân hàng, thúc đẩy thị trường vốn phát triển.

Sớm ban hành nghị định và thông tư hướng dẫn thực hiện Pháp lệnh

thương phiếu thúc đẩy hoạt động tín dụng thương mại phát triển.

77

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

3.4.3.Kiến nghị đối với Ngân hàng ĐT &PT Việt Nam

Ngân hàng DDT &PTVN là cơ quan quản lí trực tiếp mọi hoạt động của SGD.Vì vậy, cần có những sự quan tâm, hướng dẫn cụ thể mọi hoạt động của SGD:

-Hoàn thiện cơ chế, chính sách tín dụng, tạo hành lang pháp lí thuận

lợi đối với kinh tế ngoài quốc doanh thông qua việc chỉ đạo hướng dẫn cụ thể, kịp thời các chủ trương, chính sách của ngành và của Chính phủ.

-Cần xây dựng chiến lược phát triển kinh doanh cụ thể cho từng giai

đoạn.

-Quan tâm giải quyết các khoản nợ làm trong sạch hệ thống.

3.4.4. Kiến nghị đối với kinh tế ngoài quốc doanh.

Trong nền kinh tế thị trường, mọi quyết định đưa ra của doanh nghiệp đều có tác động quan trọng và ảnh hưởng tới hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp đó. Do vậy, để đứng vững trên thị trường, mỗi doanh nghiệp nói chung và các cá thể nói riêng phải tạo cho mình chiến lược kinh doanh phù hợp với khả năng và đáp ứng nhu cầu thị trường. Doanh nghiệp ngoài quốc doanh luôn luôn phàn nàn về sự bất bình đẳng nhưng cũng phải tự nhìn nhận

lại chính bản thân hoạt động của mình, để khi các quan điểm của Ngân hàng và của doanh nghiệp gặp gỡ nhau, đó là: doanh nghiệp làm ăn đàng hoàng, có hiệu quả, đáp ứng được những điều kiện tối thiểu của Ngân hàng và Ngân hàng có thể yên tâm khi cho vay. Bởi Ngân hàng cũng là một doanh nghiệp dạng đặc biệt, cũng hoạt động kinh doanh để sinh lời và đảm bảo an toàn cho mình. Vì vậy, đứng trên một góc độ nào đấy cả Ngân hàng và doanh nghiệp ngoài quốc doanh cần phải "hiểu rõ" nhau hơn khi đó Ngân hàng vừa có thể cho vay để tăng dư nợ và có hiệu quả đồng thời doanh nghiệp ngoài quốc doanh cũng có đủ vốn để tiến hành sản xuất kinh doanh. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp, Ngân hàng cùng phát triển. Cho nên, các doanh nghiệp ngoài quốc doanh cần đạt một số chỉ tiêu sau:

- Có khả năng ổn định và phát triển lâu dài - Có đội ngũ quản lý giỏi, có khả năng thích ứng với môi trường

kinh doanh - Không có biểu hiện làm ăn nhất thời, chụp giật, lừa đảo - Có cơ sở vật chất kỹ thuật công nghệ tốt. Có sản phẩm uy tín

ổn định trên thị trường (cả trong nước và quốc tế)

- Có triển vọng chiếm lĩnh thị trường trên quy mô lớn

Do đó:

78

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

-Thứ nhất, kinh tế ngoài quốc doanh phải tự nâng cao trình độ của mình trong kinh doanh, chú trọng tới việc xây dựng và hoạch định phương án sản xuất kinh doanh, kể cả mời chuyên gia tư vấn.

-Thứ hai, trung thực trong việc sử dụng vốn cũng như các điều kiện liên quan đến cho vay, tránh tình trạng làm ẩu, gây thất thoát vốn khiến

cho trả nợ Ngân hàng gặp khó khăn.

-Thứ ba, cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời cho

khách hàng. Thực hiện việc hạch toán kế toán theo đúng chế độ hiện hành.

79

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

KẾT LUẬN

Xu hướng khu vực hoá và toàn cầu hoá đang diễn ra mạnh mẽ trên phạm vi toàn thế giới. Việt Nam, cùng với xu hướng chung đó, đã và đang tham gia tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới trên tất cả các lĩnh vực trong đó có lĩnh vực ngân hàng. Tiến trình này đã đặt ra những vận hội và cả những thách thức to lớn đối với hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung. Các ngân hàng thương mại Việt Nam không chỉ hướng các hoạt động của mình ra thị trường bên ngoài mà còn phải tự cạnh tranh với các ngân hàng nước ngoài tham gia thị trường Việt Nam. Mặc dù các ngân hàng thương mại quốc doanh vẫn đang chiếm lĩnh thị trường tài chính, nhưng các ngân hàng thương mại cổ phần, ngân hàng liên doanh, chi nhánh ngân hàng nước ngoài

cũng đang gia tăng thị phần của mình. Trong những năm tới, ưu đãi cho hệ thống ngân hàng thương mại quốc doanh sẽ giảm khi Việt Nam tham gia vào các hiệp định trong khu vực về ngân hàng. Điều này cũng có nghĩa là sự cạnh tranh sẽ trở nên khốc liệt hơn. Do đó, mở rộng đầu tư tín dụng cho nền kinh tế, tìm kiếm thị trường tiềm năng mới là vấn đề bức thiết đối với các ngân hàng thương mại quốc doanh trong đó có SGDI Ngân hàng ĐT&PT Việt Nam. Song mở rộng đầu tư tín dụng phải đi đôi với việc nâng cao chất lượng tín dụng. Có như thế các ngân hàng thương mại mới thực sự nâng cao vị thế và đứng vững trong cạnh tranh.

Hơn 15 năm qua, thực hiện đường lối Đổi mới của Đảng và Nhà nước, khu vực kinh tế NQD đã phát triển rộng khắp và có những đóng góp quan

trọng vào nền kinh tế. Tuy nhiên, khu vực này còn nhiều hạn chế: phần lớn quy mô nhỏ, ít vốn, công nghệ sản xuất lạc hậu, sức cạnh tranh kém; và còn có nhiều khó khăn vướng mắc, đặc biệt là vấn đề vốn. Đây được coi là thị trường tín dụng đầy tiềm năng đối với các ngân hàng thương mại.

Thấy rõ được những thực tế trên, với phương châm "Phát triển - An toàn - Hiệu quả" SGDI Ngân hàng ĐT&PT Việt Nam đã chủ trương mở rộng cho vay mọi đối tượng khách hàng thuộc tất cả các thành phần kinh tế, không phân biệt quốc doanh ngoài NQD. Trong những năm vừa qua, hoạt động cho vay khu vực ngoài quốc doanh của SGD đã đạt được những kết quả to lớn, là đơn vị có qui mô vốn cho khu vực ngoài quốc doanh và loại tương đối lớn trong các ngân hàng thương mại quốc doanh, chất lượng tín dụng của khu vực này ngày càng được cải thiện. Bên cạnh đó, hoạt động cho vay này còn tồn tại

80

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

một số hạn chế như: qui mô tín dụng chưa tương xứng với khả năng cho vay của ngân hàng cũng như nhu cầu của khách hàng, nợ quá hạn vẫn chiếm một tỷ lệ lớn.

Từ những tìm hiểu, nghiên cứu về thực trạng cũng như thuận lợi và khó khăn trong hoạt động cho vay khu vực kinh tế NQD tại SGDI Ngân hàng

ĐT&PT Việt Nam. em đã đề xuất một số ý kiến nhằm đóng góp vào việc mở rộng và nâng cao chất lượng tín dụng của khu vực này, góp phần vào sự phát triển chung của hệ thống NHĐT&PTVN, thực hiện mục tiêu chiến lược "Xây dựng NHĐT&PT Việt Nam thành một ngân hàng thương mại chủ lực, hiện đại của Nhà nước, hoạt động kinh doanh có hiệu quả, tài chính lành mạnh, kỹ thuật công nghệ cao, kinh doanh đa chức năng, chiếm lĩnh thị phần lớn ở Việt Nam"

Với trình độ hiểu biết và thời gian thực tập có hạn,nên em không thể tránh khỏi những thiếu sót trong quá trình hoàn thành bản luận văn. Em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp và chỉ bảo của thầy cô và các bạn để em có thêm những kinh nghiệm qúy báu trong các quá trình nghiên cứu tiếp sau.

81

Chuyên đÒ thực tập tốt nghiệp

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Báo cáo tổng kết kinh doanh năm, 2002, 2003,2004 của Sở giao dịch

I Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt nam.

2. Tạp chí Ngân hàng các số năm 2002, 2003,2004. 3. Quy định 284, 324, 1627 của Thống đốc Ngân hàng về quy chế cho

vay.

4. Tạp chí Thi trường Tài chính Tiền tệ các số năm 2003. 5. Tạp chí Kinh tế phát triển các số năm 2003, 2004. 6. Các văn bản hướng dẫn của NHĐT&PTVN về thẩm định, quy trình

tín dụng.

7. Kinh tế chính trị cao cấp tập 1 (Nhà xuất bản chính trị quốc gia) 8. Ngân hàng thương mại (Edward W.reed& Edward K.gill). (Nhà xuất

bản thành phố Hồ Chí Minh 1995).

9. Tiền tệ, Ngân hàng và thị trường tài chính (Frederic S Mishkin).

10. Niêm giám thống kê 2004(Tổng cục thống kê).

11. Niên giám thống kê Hà nội 2004(Cục thống kê thành phố Hà nội)

82