Giáo trình tư duy địa chính trị và thế giới phẳng p4

Chia sẻ: Gsgsdd Gegweg | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

111
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chừng ấy dữ liệu vẫn chưa cho phép chúng ta đi đến một kết luận thỏa đáng nhưng việc làm của giáo sư T.Yamaki đáng được tán thưởng vì qua đó, ông đã đặt cho ta câu hỏi: có thể nào làm ra được một loại quảng cáo truyền hình có tính chất địa vực liên quốc gia (regional TV Ads) hay chia sẻ tính chất văn hóa chung (TV Ads for homogeneous culture ) để có thể phóng ra trong một khu vực địa lý rộng rãi và vượt biên giới một nước. Sự thống nhất các thị trường...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình tư duy địa chính trị và thế giới phẳng p4

221 S S P X P VĨ I b o chăm sóc s c kho cho h u h t nhân viên c a nó, hơn là ch ít hơn m t n a, như Wal-Mart làm. Nhưng c ông trong chúng ta mu n lãi g p c a Wal-Mart, không ph i c a Costco. Nhưng công dân trong chúng ta mu n phúc l i c a Costco, hơn là c a Wal- Mart, vì s chênh l ch cu i cùng xã h i có th ph i tr . Ngư i tiêu dùng trong tôi mu n hoá ơn i n tho i th p hơn, nhưng con ngư i trong tôi cũng mu n nói chuy n v i m t nhân viên khi tôi g i 411. Ph i, b n c trong tôi thích lư t Net và c các blogger, nhưng công dân trong tôi cũng mu n m t vài trong s các blogger ó có m t biên t p viên, hay m t ngư i trung gian, b o h hãy ki m tra m t s s th c mà h vi t m t l n n a trư c khi h b m nút Send và nói v i toàn th gi i cái gì ó sai hay không ngay th ng. Căn c vào các tình c m và áp l c mâu thu n nhau này, có kh năng ây cho ho t ng chính tr Mĩ x c l i hoàn toàn- v i ngư i lao ng và các l i ích công ti t ch c l i mình vào các phái khác nhau. Hãy nghĩ v : Nh ng ngư i b o th xã h i t cánh h u c a ng C ng hoà, nh ng ngư i không thích toàn c u hoá hay h i nh p sát hơn v i th gi i b i vì nó mang l i quá nhi u ngư i nư c ngoài và t p quán văn hoá nư c ngoài vào Mĩ, có th ng cùng v i các nghi p oàn t cánh t c a ng Dân ch , nh ng ngư i không thích toàn c u hoá vì cách nó t o thu n ti n cho outsourcing và offshoring công ăn vi c làm. H có th ư c g i là ng Tư ng và chi n u cho nhi u ma sát và m hơn m i nơi. Hãy i m t v i nó: Các nhà b o th văn hoá thu c ng C ng hoà có nhi u i m chung hơn nhi u v i các công nhân thép Youngstown, Ohio, các nông dân nông thôn Trung Qu c, và các giáo sĩ h i giáo trung tâm Saudi Arabia, nh ng ngư i cũng thích nhi u tư ng hơn, so v i các nhà ngân hàng u tư Wall Street hay các công nhân d ch v g n v i n n kinh t toàn c u Palo Alto, nh ng ngư i ã tr nên giàu có b i s làm ph ng th gi i. Trong khi ó, cánh kinh doanh c a ng C ng hoà, tin vào thương m i t do, phi i u ti t, h i nh p hơn, và thu th p - t t c m i th có th làm ph ng th gi i th m chí còn nhi u hơn- có th i n ng cùng v i nh ng ngư i t do xã h i c a ng Dân ch , nhi u trong s h là nh ng ngư i lao ng trong ngành d ch v toàn c u B ông hay B Tây. Tham gia v i h cũng có th là nh ng ngư i lao ng Hollywood và ngành gi i trí. T t c h là nh ng ngư i ư c l i to l n t th gi i ph ng. H có th ư c g i 221
222 TH GI I LÀ PH NG là ng Web, mà n n t ng chính c a h là thúc y hơn s h i nh p toàn c u. Nhi u cư dân Manhattan và Palo Alto có nhi u l i ích chung v i ngư i dân Thư ng H i hay Bangalore hơn là h có v i dân cư Youngstown hay Topeka. Tóm l i, trong m t th gi i ph ng, chúng ta ch c s th y nhi u nhà t do xã h i, các công nhân c tr ng ngành d ch v toàn c u, và lo i Wall Street t h p v i nhau, và nhi u nhà b o th xã h i, công nhân c tr ng nghành d ch v a phương và các nghi p oàn lao ng t h p v i nhau. c gi c a Passion of the Christ [N i kh hình c a chúa Christ] s trong cùng [chi n] hào v i các Teamster và AFL-CIO [Phong trào nghi p oàn Mĩ], trong khi nh ng ngư i t do Hollywood và Wall Street và cánh You’ve Got Mail [B n có Mail] s trong cùng [chi n] hào v i các công nhân công ngh cao c a Silicon Valley và các nhà cung c p d ch v toàn c u Manhattan và San Fransisco. Nó s là Mel Gibson và Jimmy Hoffa Jr. i l i v i Bill Gates và Meg Ryan. Trong th gi i ph ng ho t ng chính tr ngày càng g m vi c h i các giá tr nào, ma sát nào, và m nào áng ư c duy trì – cái nào, dùng t ng c a Marx, ph i ư c gi v ng ch c – vài nh ng cái nào ph i cho tan thành mây khói. Các nư c, các công ti, và các cá nhân s có kh năng cho các câu tr l i thông minh i v i các câu h i này ch n u h hi u b n ch t th c và k t c u (texture) c a sân chơi toàn c u và nó khác sân chơi ã t n t i trong k nguyên Chi n Tranh L nh và trư c ó. Và các nư c, các công ti, và các cá nhân s có kh năng ưa ra nh ng l a ch n chính tr úng n ch n u h nh n th c y sân chơi ư c san ph ng và hi u t t c các công c m i s n có bây gi iv ih c ng tác và c nh tranh trên ó. Tôi hi v ng cu n sách này s t o m t khung kh có s c thái cho cu c tranh lu n chính tr vô cùng quan tr ng này và cho s s p x p vĩ i v a m i quanh ây. Cho m c ích ó, ba m c ti p theo xem xét s làm ph ng th gi i và ba s h i t s nh hư ng ra sao n nh ng ngư i Mĩ, các nư c ang phát tri n, và các công ti. Hãy chu n b tinh th n: Bây gi b n s p bư c vào th gi i ph ng.
Mĩ và Th gi i Ph ng
NĂM Mĩ và T do Thương m i Ricardo V n còn úng? V i tư cách m t ngư i Mĩ luôn tin vào các giá tr c a t do thương m i, tôi ã có m t câu h i quan tr ng tr l i sau chuy n i n c a tôi: Tôi v n ph i tin vào t do thương m i trong m t th gi i ph ng? ây ã là m t v n cnspxpli ngay l p t c – không ch b i vì nó tr hành v n nóng b ng trong cu c v n ng b u c t ng th ng năm 2004 mà cũng b i vì toàn b quan i m c a tôi v th gi i ph ng s ph thu c vào cách nhìn c a tôi v t do thương m i. Tôi bi t r ng t do thương m i không nh t thi t có l i cho m i ngư i Mĩ, và r ng xã h i chúng ta s ph i giúp nh ng ngư i b nó gây thi t h i. Nhưng v i tôi câu h i then ch t ã là: T do thương m i s có l i cho nư c Mĩ như m t t ng th khi th gi i tr nên ph ng n m c r t nhi u ngư i có th c ng tác, và c nh tranh v i các con tôi? Có v là r t nhi u vi c làm s có cho m i ngư i. Ph i chăng cá nhân nh ng ngư i Mĩ s kh m khá hơn n u chính ph c a chúng ta d ng m t s b c tư ng và c m m t s outsourcing và offshoring? L n u tiên tôi v t l n v i v n này khi làm film th i s Discovery Times Bangalore. M t hôm chúng tôi n khu Infosys kho ng 5 gi chi u- úng khi các công nhân call center c a Infosys tràn vào khu làm ca êm b ng i b , minibus, và xe máy, trong khi nhi u kĩ sư cao c p hơn ang i ra vào cu i ca ban ngày. Nhóm làm film và tôi ng c ng và ng m dòng sông ngư i ư c ào t o này ch y vào và ch y ra, nhi u ngư i trò chuy n sinh ng. T t c u có v c như h t 1.600 i m các [kì thi] SAT c a h , và tôi c m th y s b t m óc tư ng tư ng b t thình lình n v i tôi. u tôi ơn gi n liên t c b o tôi, “Ricardo úng, Ricardo úng, Ricardo úng.” David Ricardo (1772-1823) là kinh t gia Anh ã phát tri n lí thuy t t do thương m i v ưu th so sánh, lí thuy t cho r ng n u m i qu c gia chuyên s n xu t các hàng hoá mà nó có ưu th so sánh v chi phí và sau ó trao i v i các qu c gia khác
226 TH GI I LÀ PH NG l y các m t hàng mà h chuyên s n xu t, thì s có l i toàn b trong thương m i, và m c thu nh p toàn b s ph i tăng trong m i qu c gia buôn bán. Như th n u t t c dân kĩ thu t n này làm cái mà h có ưu th so sánh c a h và sau ó quay sang và dùng thu nh p c a h mua t t c các s n ph m t Mĩ mà chúng ta có ưu th so sánh - t Kính Corning n Microsoft Windows - c hai nư c chúng ta s ư c l i, cho dù m t s cá nhân ngư i n hay Mĩ có th ph i chuy n vi c làm trong quá . Và ta có th th y b ng ch ng v l i ích chung này trong s gia tăng t ng t v xu t kh u và nh p kh u gi a Hoa Kì và n trong các năm v a qua. Nhưng m t tôi ti p t c nhìn t t c các zippie n này và b o tôi cái gì ó khác: “Ôi, Tr i ơi, h r t ông, và t t c h có v r t nghiêm túc, r t háo h c làm vi c. Và h c ti p t c n, h t làn sóng này n làn sóng khác. Làm th quái nào l i có th là t t cho các con gái tôi và hàng tri u thanh niên Mĩ khác khi nh ng ngư i n này có th làm cùng công vi c như chúng có th làm vì m t ph n nh c a lương?” Khi Ricardo vi t, hàng hoá ã có th trao i ư c, nhưng ph n l n công vi c trí tu và các d ch v thì không. ã không có cáp quang dư i áy bi n khi n vi c làm trí tu có th trao i ư c gi a Mĩ và n vào khi ó. úng khi tôi b n i lo kích ng, n phát ngôn viên c a Infosys tháp tùng tôi tình c k r ng năm ngoái Infosys n ã nh n ư c “m t tri u ơn xin vi c” t nh ng ngư i n tr cho chín ngàn ch làm vi c kĩ thu t. Chúc m t ngày t t lành. T ôi g ng s c hi u c nh này là th nào. Tôi không mu n th y b t c ngư i Mĩ nào m t vi c làm c a mình do c nh tranh nư c ngoài hay do i m i công ngh . Tôi ch c ch n không mu n m t vi c làm c a mình. Khi b n m t vi c làm, t l th t nghi p không là 5,2 ph n trăm; nó là 100 ph n trăm. Không cu n sách nào v th gi i ph ng có th là chân th t n u không th a nh n nh ng lo ng i như v y, hay th a nh n r ng có tranh lu n nào ó gi a các nhà kinh t v li u Ricardo có còn úng không.
227 M VÀ T DO THƯONG M I Sau khi nghe các lí l c hai bên, tuy v y, tôi i n nơi mà tuy t i a s các nhà kinh t i n – Ricardo v n úng và nhi u ngư i dân Mĩ s kh m khá hơn n u chúng ta không d ng các rào c n i v i outsourcing, xâu chu i cung, và offshoring so v i n u chúng ta d ng. Thông i p ơn gi n c a chương này là ngay c khi th gi i tr nên ph ng, nư c Mĩ như m t t ng th s ư c l i nhi u hơn b ng bám vào các nguyên lí t do thương m i, như nó ã luôn bám vào, hơn là th d ng các b c tư ng. Lí l chính c a trư ng phái ch ng-outsourcing là, trong m t th gi i ph ng, không ch hàng hoá có th trao i ư c, mà nhi u d ch v cũng ã tr nên có th trao i ư c. B i vì s thay i này, Mĩ và các nư c ã phát tri n khác có th ph i ương u v i m t s suy s p tuy t i, ch không ch suy s p tương i, v s c m nh kinh t và m c s ng tr phi h i n chính th c b o v các vi c làm nh t nh kh i s c nh tranh nư c ngoài. Như th nhi u ngư i chơi m i không th gia nh p n n kinh t toàn c u- trong các lĩnh v c d ch v và trí tu mà bây gi do nh ng ngư i Mĩ, Âu Châu, và Nh t B n ch ng - mà lương không ư c dàn x p m t cân b ng m i, th p hơn, trư ng phái này l p lu n. Lí l ph n bác ch y u t nh ng ngư i ch trương t do-thương m i/outsourcing là, trong khi có th có pha quá trong các lĩnh v c nh t nh, trong ó lương b gi m, không có lí do nào tin r ng s xu ng d c này s là vĩnh c u hay toàn b , ch ng nào cái bánh toàn c u v n ti p t c tăng. g i ý r n g s t h , l à i vi n d n n cái g i là lí thuy t dư th a lao ng- khái ni m r ng có m t c c công vi c c nh trên th gi i và r ng m t khi t ng s công vi c ó ư c ho c nh ng ngư i Mĩ hay n hay Nh t ngo m m t, thì s không còn vi c làm nào n a cho m i ngư i. N u bây gi chúng ta có mi ng l n nh t v vi c làm, và r i nh ng ngư i n ki n ngh làm cùng vi c ó v i ít ti n hơn, h s có mi ng to hơn, và chúng ta s có ít hơn, lí l này ti p di n i lo i như th . Lí do ch y u mà lí thuy t dư th a lao ng là sai, là nó d a trên gi thi t r ng t t c m i th c n ư c u tư ã ư c u tư, và r ng vì th c nh tranh kinh t là m t trò chơi có t ng b ng zero, m t cu c u tranh trên m t c c c nh. Gi thi t này b qua s th c r ng tuy vi c làm nhi u khi b m t v i s lư ng l n – do outsourcing hay offshoring - b i các công ti l n riêng l , và s m t mát này thư ng t o thành các tin hàng u, năm, mư i, và hai mươi
228 TH GI I LÀ PH NG vi c làm m i cũng ư c t o ra b i các công ti nh mà b n không th th y. Thư ng c n n m t bư c nh y v t v ni m tin tin r ng i u ó x y ra. Nhưng nó ang x y ra. N u gi như không, t l th t nghi p c a Mĩ s cao hơn m c 5 ph n trăm hi n nay r t nhi u. Lí do nó ang x y ra là khi vi c làm d ch v c p th p và ch tác di chuy n kh i Châu Âu, Mĩ và Nh t B n sang n , Trung Qu c và ch Soviet trư c ây, cái bánh toàn c u không ch tăng lên l n hơn- b i vì nhi u ngư i hơn có nhi u thu nh p hơn chi tiêu- nó cũng tr nên ph c t p hơn, do nhi u vi c làm m i, và nhi u chuyên ngành m i ư c t o ra. Hãy tôi minh ho i u này b ng m t thí d ơn gi n. Hãy tư ng tư ng r ng ch có hai nư c trên th gi i- Mĩ và Trung Qu c. Và hãy tư ng tư ng r ng n n kinh t Mĩ ch có 100 ngư i. Trong 100 ngư i ó, có 80 công nhân tri th c ư c ào t o t t và 20 công nhân có kĩ năng th p ít ư c ào t o. Bây gi tư ng tư ng r ng th gi i tr nên ph ng và Mĩ tham gia tho thu n t do thương m i v i Trung Qu c, nư c có 1.000 ngư i nhưng là m t nư c kém phát tri n. Như th ngày nay Trung Qu c ch có 80 ngư i lao ng tri th c ư c ào t o t t trong s 1.000 ó, và có 920 ngư i lao ng có kĩ năng th p. Trư c khi Mĩ tham gia tho ư c thương m i t do v i Trung Qu c, ã ch có 80 công nhân tri th c trên th gi i c a nó. Bây gi có 160 trên th gi i hai nư c. Các công nhân tri th c Mĩ c m th y như h có nhi u c nh tranh hơn, và úng th . Song n u b n nhìn vào ph n thư ng mà h theo u i, bây gi là m t th trư ng m r ng hơn nhi u và ph c t p hơn nhi u. Nó i t m t th trư ng g m 100 ngư i thành m t th trư ng g m 1100 ngư i, v i nhi u nhu c u và òi h i hơn. Như th s là tình th th ng-th ng cho c các công nhân tri th c Mĩ và Trung Qu c. Ch c ch n, m t s công nhân tri th c Mĩ có th ph i di chuy n theo chi u ngang sang các vi c làm trí tu khác, b i vì c nh tranh t Trung Qu c. Nhưng v i m t th trư ng l n và ph c t p th , b n có th ch c ch n r ng các vi c làm tri th c m i s m ra v i ng lương t t cho b t c ai gi ư c kĩ năng c a mình. Cho nên ng lo v các công nhân tri th c c a chúng ta hay công nhân tri th c Trung Qu c. H c hai u làm ăn t t v i th trư ng l n hơn này. “Anh mu n nói gì v i ng lo?” b n h i. “Làm sao chúng ta gi i quy t s th c r ng tám mươi công nhân tri th c ó t Trung Qu c
229 M VÀ T DO THƯONG M I s s n lòng làm vi c v i ít n v y so v i tám mươi công nhân tri th c t Mĩ? S khác bi t này ư c gi i quy t ra sao?” Nó không x y ra m t s m m t chi u, như th m t s công nhân tri th c Mĩ có th b nh hư ng trong quá , nhưng nh hư ng s không dài lâu. Paul Romer chuyên gia v kinh t m i c a Stanford l p lu n, ây là cái b n c n hi u: Lương c a các công nhân tri th c Trung Qu c ã r t th p, tuy kĩ năng c a h ã có th bán ư c m t cách toàn c u như kĩ năng c a các ng nghi p Mĩ, b i vì h ã b m c k t bên trong m t n n kinh t b è nén. Hãy tư ng tư ng m t chuyên gia máy tính hay nhà ph u thu t não B c Tri u Tiên ư c tr ít n th nào bên trong nhà tù kh ng l ó c a m t qu c gia! Nhưng khi n n kinh t Trung Qu c m ra v i th gi i và ư c c i cách, lương c a các công nhân tri th c Trung Qu c s tăng lên m c lương Mĩ/th gi i. Lương c a chúng ta s không t t xu ng m c c a m t n n kinh t b è nén, b tư ng bao. B n có th th y i u này x y ra r i Bangalore, nơi c nh tranh vì các nhà vi t ph n m m n ã nhanh chóng y lương c a h ti n n m c Mĩ/Âu Châu- sau các th p niên ti u tu khi n n kinh t n b óng. ó là vì sao nh ng ngư i Mĩ ph i làm t t c cái h có th thúc y c i cách nhi u hơn và nhanh hơn n và Trung Qu c. Ph i lo, tuy v y, v 20 ngư i Mĩ có kĩ năng th p, nh ng ngư i bây gi ph i c nh tranh tr c ti p hơn v i 920 ngư i Trung Qu c có kĩ năng th p. M t lí do cho 20 ngư i Mĩ có kĩ năng th p ã ư c tr lương t t trư c kia là, so v i 80 ngư i Mĩ có kĩ năng, h ã không nhi u n th . M i n n kinh t c n lao ng chân tay kĩ năng th p nào ó. Nhưng bây gi Trung Qu c và Mĩ ã kí hi p ư c thương m i t do, t ng c ng có 940 công nhân kĩ năng th p và 160 công nhân tri th c trong th gi i hai nư c c a chúng ta. Nh ng công nhân Mĩ có kĩ năng th p ó nh ng ngư i làm các công vi c có th thay th ư c – các công vi c d di chuy n sang Trung Qu c- s có v n . Không có s ph nh n i u này. Lương c a h ch c ch n b gi m. duy trì hay c i thi n m c s ng c a h , h s ph i di chuy n d c ch không ph i theo chi u ngang. H s ph i c p nh t s ào t o c a h và c p nh t các kĩ năng trí tu c a h sao cho h có th chi m m t trong nh ng vi c làm m i ch c ch n ư c t o ra trong th trư ng Hoa Kì-Trung Qu c ư c m r ng nhi u. (Trong chương 8 tôi s nói v nghĩa v c a xã h i chúng ta m b o r ng m i ngư i có cơ h i ki m các kĩ năng ó.)
230 TH GI I LÀ PH NG Như Romer lưu ý, ta bi t t l ch s c a chính nư c mình là, m t s gia tăng v công nhân tri th c không nh t thi t d n n m t s gi m lương c a h theo cách x y ra v i công nhân kĩ năng th p. T các năm 1960 n các năm 1980, cung v công nhân có ào t o i h c ã tăng t ng t, th nhưng lương c a h còn tăng nhanh hơn. B i vì khi chi c bánh l n lên v kích thư c và ph c t p, nhu c u c a ngư i dân cũng v y, và i u này làm tăng c u v nh ng ngư i có kh năng làm công vi c ph c t p và nhi m v chuyên môn hoá. Romer gi i thích i u này m t ph n b ng s th c là “có m t s khác bi t gi a hàng hoá d a vào ý tư ng và hàng hoá v t lí.” N u b n là m t công nhân tri th c làm và bán lo i s n ph m nào ó d a vào ý tư ng – tư v n hay các d ch v tài chính hay âm nh c hay marketing hay thi t k hay dư c ph m m i – th trư ng càng l n, ó càng có nhi u ngư i mà b n có th bán s n ph m c a mình. Và th trư ng càng l n, nó s càng t o ra nhi u chuyên ngành m i và các [s n ph m] c áo [niche]. N u b n nghĩ ra Windows hay Viagra ti p sau, b n có th có kh năng bán cho m i ngư i trên th gi i. Như th các công nhân d a vào ý tư ng làm ăn t t trong toàn c u hoá, và may thay nư c Mĩ như m t t ng th có nhi u công nhân ư c ý tư ng thúc y hơn b t c nư c nào trên th gi i. Nhưng n u bán lao ng chân tay- hay m t mi ng g hay m t t m thép- giá tr c a cái b n ph i bán không nh t thi t tăng khi th trư ng m r ng, và nó có th gi m, Romer l p lu n. Ch có ng n y nhà máy s mua lao ng chân tay c a b n, và có nhi u ngư i bán nó. Cái mà ngư i lao ng chân tay ph i bán có th ư c mua ch b i m t nhà máy hay m t ngư i tiêu dùng duy nh t t i m t th i i m, Romer gi i thích, trong khi cái nhà vi t ph n m m hay nhà i m i tân dư c ph i bán – các s n ph m d a vào ý tư ng- có th ư c bán cho m i ngư i trên th trư ng toàn c u cùng m t lúc. ó là vì sao Mĩ, như m t t ng th , s làm ăn t t trong m t th gi i ph ng v i thương m i t do- v i i u ki n nó ti p t c cho ra lò các công nhân tri th c nh ng ngư i có kh năng t o ra các hàng hoá d a vào ý tư ng có th ư c bán trên toàn c u và là nh ng ngư i có kh năng l p kín các ch làm vi c trí tu s ư c t o ra khi chúng ta không ch m r ng n n kinh t toàn c u mà còn k t n i t t c các qu trí tu trên th gi i. Có th có m t gi i h n i v i s các vi c làm t t nhà máy trên th gi i, nhưng không có gi i h n i v i s vi c làm do ý tư ng t o ra trên th gi i.