Giáo trình tư duy địa chính trị và thế giới phẳng p5

Chia sẻ: Gsgsdd Gegweg | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

89
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một nhà đầu tư giá trị sẽ bỏ qua tất cả những loại cổ phiếu này trong thời kỳ phát triển nhất của nó. Thực sự P/E chỉ là một sự hiểu sai, được phóng đại thành một công cụ đầu tư thần kỳ. Sự tăng trưởng doanh số và lợi nhuận chính là nguyên nhân quan trọng nhất của việc giá cả cổ phiếu tăng. Nếu bạn chọn lựa để đầu tư vào các cổ phiếu đơn lẻ, và nếu bạn không là một nhà đầu tư chuyên nghiệp,...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình tư duy địa chính trị và thế giới phẳng p5

231 M VÀ T DO THƯONG M I N u chúng ta i t m t th gi i có mư i lăm công ti dư c và mư i lăm công ti ph n m m Mĩ (t ng c ng ba mươi) và hai công ti dư c và hai công ti ph n m m Trung Qu c (t ng c ng b n) sang m t th gi i có ba mươi công ti dư c và ph n m m Mĩ và ba mươi công ti dư c và ph n m m Trung Qu c, nó s có nghĩa là có nhi u i m i, nhi u vi c i u tr , nhi u s n ph m m i, nhi u s n ph m c áo hơn chuyên môn hoá, và nhi u ngư i hơn nhi u v i thu nh p cao hơn mua sác s n ph m ó. “Cái bánh ti p t c tăng b i vì cái có v là ham mu n hôm nay s là nhu c u ngày mai,” Marc Andressen, ng sáng l p Netscape, ngư i ã giúp làm b ng lên m t ngành hoàn toàn m i, thương m i i n t , bây gi s d ng hàng tri u chuyên gia kh p th gi i, các chuyên gia mà vi c làm c a h ã th m chí không hình dung n i khi Bill Clinton tr thành t ng th ng. Tôi ôi khi thích i các c a hàng cà phê, nhưng bây gi Starbucks ây, tôi c n cà phê c a tôi, và nhu c u m i ó ã sinh ra m t ngành hoàn toàn m i. Tôi ã luôn mu n có kh năng tìm ki m các th , nhưng m t khi Google ư c t o ra, tôi ph i có công c tìm ki m c a tôi. Như th m t ngành hoàn toàn m i ã ư c xây d ng quanh vi c tìm ki m, và Google thuê hàng ng ti n sĩ toán - trư c khi Yahoo! hay Microsoft thuê h . Ngư i ta luôn gi s r ng b t c th gì c n ư c sáng ch ra ã ư c sáng ch ra r i. Nhưng nó chưa ư c. Andreessen nói, “N u b n tin ham mu n và nhu c u con ngư i là vô t n, thì có vô s ngành ph i ư c t o ra, vô s doanh nghi p kh i ng, và vô s vi c làm ph i ư c làm, và nhân t h n ch duy nh t là s c tư ng tư ng c a con ngư i. Th gi i tr nên ph ng và tăng lên ng th i. Và tôi nghĩ b ng ch ng là c c kì rõ ràng: N u b n ngó qua t m l ch s , m i khi chúng ta có thương m i nhi u hơn, nhi u truy n thông hơn, chúng ta u có s thăng ti n l n v ho t ng kinh t và m c s ng.” Mĩ ã hoà nh p Châu Âu và Nh t B n b v vào n n kinh t toàn c u sau Chi n tranh Th gi i II, v i c Châu Âu và Nh t B n c p nh t m i năm kĩ năng ch tác, tri th c, và d ch v c a h , thư ng nh p kh u và ôi khi ăn c p các ý tư ng và thi t b t Hoa Kì, h t như Mĩ ã làm v i Anh vào cu i các năm 1770. Th mà trong sáu mươi năm t Chi n tranh Th gi i II, m c s ng c a chúng ta ã tăng m i th p k , và t l th t nghi p c a chúng ta- ngay
232 TH GI I LÀ PH NG c v i t t c s la ó v outsourcing- ch m c hơn 5 ph n trăm m t chút, kho ng n a t l c a các nư c phát tri n nh t Tây Âu. “Chúng tôi v a kh i ng m t công ti t o ra 180 vi c làm m i gi a suy thoái,” Andreessen nói, công ti c a anh, Opsware, dùng t ng hoá và ph n m m thay con ngư i trong v n hành trang tr i máy ch kh ng l các nơi h o lánh. B ng t ng hoá các vi c làm này, Opsware cho phép các công ti ti t ki m ti n và gi i phóng năng l c trí óc có tài kh i các nhi m v tương i vô v kh i ng vi c kinh doanh m i trong các lĩnh v c khác. B n ph i s các th trư ng t do, Andreessen l p lu n, ch n u b n tin r ng b n s không bao gi c n tân dư c, các ph n m m work flow m i, các ngành m i, các hình th c gi i trí m i, các nhà hàng cà phê m i. “ úng,” anh k t lu n, “c n n m t nh y v t v ni m tin, d a vào kinh t h c, nói r ng s có các th m i làm.” Nhưng ã luôn có công vi c m i làm, và không có lí do cơ b n nào tin tương lai s khác i. Kho ng 150 năm trư c, 90 ph n trăm ngư i Mĩ ã làm vi c trong các lĩnh v c liên quan n nông nghi p. Ngày nay ch là 3 hay 4 ph n trăm. N u gi như chính ph ã quy t nh b o v và bao c p t t c vi c làm nông nghi p ó và không n m l y công nghi p hoá và sau ó máy tính hoá thì sao? Li u Mĩ như m t t ng th th c s kh m khá hơn ngày nay? H u như không. Như ã nh c t i, úng là khi nh ng ngư i n và Trung Qu c di chuy n lên chu i giá tr và b t u t o ra nhi u m t hàng có hàm lư ng trí tu hơn – các lo i mà ngư i Mĩ ã chuyên v - ưu th so sánh c a chúng ta trong m t s lĩnh v c này s gi m i, Jagdish Bhagwati, chuyên gia v thương m i t do c a i h c Columbia, gi i thích. S có áp l c gi m lương các lĩnh v c nh t nh, và m t s vi c làm trong các lĩnh v c ó có th vĩnh vi n di ra nư c ngoài. ó là vì sao các công nhân tri th c ph i di chuy n theo chi u ngang. Nhưng cái bánh to lên s ch c ch n t o ra các chuyên ngành m i cho h chi m mà ngay bây gi không th tiên oán trư c. Thí d , ã có lúc khi công nghi p bán d n Mĩ ch ng th gi i, nhưng sau ó các công ti t các nư c khác xu t hi n và ngo m m t ph n th p c p c a th trư ng. M t s th m chí chuy n sang c p cao. Các công ti Mĩ khi ó bu c ph i tìm các chuyên ngành m i hơn, sâu hơn trong th trư ng ư c m r ng. N u gi như i u ó không x y ra, ngày nay Intel s b lo i ra kh i vi c kinh doanh. Thay vào ó, nó ang phát t. Paul Otellini, ch t ch Intel, nói v i
233 M VÀ T DO THƯONG M I The Economist (8-5-2003) r ng khi các chip tr nên t t cho các ng d ng nh t nh, các ng d ng m i b t ng xu t hi n òi h i các chip m nh hơn và ph c t p hơn, ó là chuyên sâu c a Intel. M t khi Google b t u, thí d , chào tìm ki m video, s có c u v các máy m i và các chip c p l c cho chúng, mà ch ng ai th m chí ã mơ ư c năm năm trư c. Quá trình này c n th i gian di n ra. Nhưng nó s , Bhagwati lí l , b i vì cái x y ra trong các d ch v ngày nay là cùng th như cái ã x y ra trong ch tác khi các rào c n thương m i ư c h th p. Trong ch tác, Bhagwati nói, khi th trư ng toàn c u m r ng và ngày càng nhi u ngư i chơi vào sân, b n ã th y “thương m i n i ngành, v i chuyên môn hoá nhi u hơn” ngày càng l n, và khi chúng ta chuy n vào n n kinh t tri th c, bây gi b n ang th y ngày càng nhi u trao i n i d ch v , v i ngày càng nhi u chuyên môn hoá. ng ng c nhiên n u con b n t t nghi p i h c và g i b n m t ngày và nói nó s là m t “nhà t i ưu hoá công c tìm ki m.” M t cái gì? M t ng hãng ã b t u quanh Google, Yahoo!, và Microsoft giúp các nhà bán l l p chi n lư c làm sao c i thi n x p h ng c a h , và tăng s click qua các Web site c a h , trên các công c tìm ki m ch y u này. Nó có th có nghĩa là hàng tri u dollar l i nhu n thêm n u, khi ai ó tìm ki m “video camera,” và s n ph m c a công ti b n hi n lên u tiên, vì nh ng ngư i click qua Web site c a b n là nh ng ngư i r t có kh năng mua c a b n. Cái các nhà t i ưu công c tìm ki m (search engine optimizer, SEO như h ư c g i trong thương m i) làm là, liên t c nghiên c u các thu t toán ư c các công c tìm ki m chính s d ng và sau ó thi t k các chi n lư c marketing và Web y x p h ng c a b n lên. Công vi c dính n s k t h p toán và marketing- m t chuyên ngành hoàn toàn m i ư c t o ra hoàn toàn b i s làm ph ng th gi i. Và luôn ghi nh : Nh ng ngư i n và Trung Qu c không ch y ua v i chúng ta n áy. H ch y ua v i chúng ta n nh – và ó là m t vi c t t! H mu n m c s ng cao hơn, không ph i các nơi làm vi c cùng c c; h mu n các tên nhãn, ch không ph i hàng t p nham; h mu n i xe máy c a h l y ô tô và bút và bút chì c a h l y máy tính. Và h càng làm nhi u vi c ó, h leo càng cao, càng nhi u ch ư c t o ra trên nh- b i vì h càng có nhi u, h càng
234 TH GI I LÀ PH NG tiêu nhi u, các th trư ng tr nên a d ng hơn, và càng nhi u niche [s n ph m c áo] cho chuyên môn hoá cũng ư c t o ra n a. Hãy ngó n cái ang x y ra r i: Khi các công ti Mĩ g i công vi c trí tu sang n , các công ti n xoay hư ng và dùng thu nh p và s th u hi u c a h b t u sáng ch ra các s n ph m m i mà nh ng ngư i n nghèo hơn có th dùng nh c b n thân h t ói nghèo lên t ng l p trung lưu, nơi h ch c ch n s tr thành nh ng ngư i tiêu dùng các s n ph m Mĩ. T BusinessWeek nêu gương nhà máy Tata Motors, g n Pune, nam Mumbai, “nơi m t nhóm các nhà thi t k , kĩ thu t viên, và nh ng ngư i mua bán hàng tr ăm ăm nhìn vào các b n v và kh o sát các m u thép và nh a composite. Vào u năm sau, h d nh thi t k m t m u cho d án tham v ng nh t c a Tata: m t xe hơi ch c g n mà h s bán v i giá 2.200 $. Công ti hi v ng r ng chi c xe s ánh b i xe ch c g n Maruti 5.000$ c a Suzuki tr thành xe r nh t n - và m t m u xu t kh u cho ph n còn l i c a th gi i ang phát tri n. ‘ ây là nhu c u hôm nay n - m t chi c xe c a nhân dân,’ Ratan Tata, ch t ch c a T p oàn Tata 12,5 t $, nói. Nh ng ngư i n ngày càng yêu c u các s n ph m và d ch v t t hơn v i giá ph i chăng. Tăng trư ng kinh t m nh năm nay s ch m r ng nhu c u ó. C m t ‘Made in India’ có th i di n cho i m i chi phí th p trong n n kinh t toàn c u m i” (11-10-2004). Raghuram Rajan, giám c nghiên c u cho Qu Ti n t Qu c t , IMF, ng i trong H QT c a m t công ti ưa các sinh viên n d y kèm h c sinh Singapore. Các sinh viên, t H c vi n Công ngh n Madras, lên online giúp h c sinh Singapore, t l p sáu n l p mư i hai, v các bài làm toán nhà c a chúng. H cũng giúp các giáo viên Singapore phát tri n các án bài gi ng và chu n b các trình di n PowerPoint hay nh ng cách vui nh n khác cho h d y toán. Công ti, ư c g i là Heymath.com, ư c các trư ng Singapore tr ti n. i h c Cambridge Anh cũng là m t ph n trong phương trình này, cung c p ki m soát ch t lư ng toàn b và ch ng nh n các án bài gi ng và phương pháp gi ng d y. “T t c m i ngư i u th ng,” Rajan nói. “Công ti ư c v n hành b i hai ngư i n ã làm vi c cho Citibank và CSFB London và quay v n kh i ng doanh nghi p này… ihc Cambridge ki m ti n t m t công ti ã t o ra m t niche m i hoàn toàn. Các sinh viên n ki m ư c ti n tiêu v t. Và h c sinh
235 M VÀ T DO THƯONG M I Singapore h c t t hơn.” Trong lúc ó, ph n m m cơ s có l do Microsoft cung c p và các chip do Intel, và các sinh viên n giàu thêm có l mua các máy tính cá nhân r t Apple, Dell, hay HP. Nhưng b n không th th y i u này chút nào. “Cái bánh l n lên, nhưng không ai th y nó,” Rajan nói. M t ti u lu n trong McKinsey Quarterly, “Beyond Cheap Labor: Lessons for Developing Economies – Ngoài Lao ng R : Các Bài h c cho các N n Kinh t ang Phát tri n” (tháng 1-2005), cho m t thí d thú v v vi c này: “Ngành d t may và y ph c mi n b c Ý … ph n l n s n xu t qu n áo ã di chuy n sang các a phương có chi phí th p, nhưng vi c làm v n n nh b i vì các công ti ã ưa nhi u ngu n l c hơn vào các công vi c như thi t k qu n áo và i u ph i các m ng lư i s n xu t toàn c u.” R td bi n các th trư ng t do- và quy n t do outsource và offshore- thành qu d b i vì nhìn th y nh ng ngư i b sa th i d hơn r t nhi u nh ng ngư i ư c thuê. Nhưng ôi khi m t t báo th ào sâu vào v n . T báo quê tôi, Minneapolis Star Tribune, v a làm vi c ó. Nó xem chính xác n n kinh t Minnesota b nh hư ng th nào b i s làm ph ng th gi i, trên th c t dám ch y m t bài báo v i hàng tít “Công vi c H i ngo i Mang l i Nhà” trong s 5-9-2004. Bài báo, gi i thi u ngày và nơi bài báo ư c so n là Wuxi, Trung Qu c, b t u như th này: “Bên ngoài không khí m ư t, b i b m và nóng như s t nhi t i. Bên trong, m t môi trư ng khô, s ch s và mát, hàng trăm lao công nguyên là nông dân m c áo trùm t u n chân trông gi ng như cái gì ó t NASA ang làm vi c cho công ti Donaldson Co. Inc. có tr s Bloomington … Trong trư ng h p c a Donaldson, công ti có g p ôi s công nhân Trung Qu c - 2.500- so v i 1.100 công nhân Bloomington. Ho t ng Trung Qu c ã không ch cho phép Donaldson ti p t c s n xu t các s n ph m nó không còn có th s n xu t v i l i nhu n Hoa Kì, nó cũng ã giúp làm tăng vi c làm c a công ti Minnesota, thêm 400 ngư i k t 1990. Các kĩ sư, các nhà hoá h c và nh ng ngư i thi t k có lương cao c a Donaldson Minnesota s d ng th i gian c a h thi t k các b l c hi n i mà nhà máy Trung Qu c s s n xu t dùng trong các máy tính, các máy chơi MP3 và các digital video recorder. S n xu t Trung Qu c làm cho giá ĩa gi m ã y c u c a dùng lên. ‘N u chúng tôi không theo [xu th ], chúng tôi ã b lo i kh i ngành kinh
236 TH GI I LÀ PH NG doanh,’ David Timm, t ng qu n lí c a b ph n ĩa và vi i n t c a Donaldson, nói. Minnesota, Global Insight ư c lư ng r ng 1.854 vi c làm ư c t o ra như k t qu c a outsourcing nư c ngoài trong năm 2003. n 2008, hãng kì v ng 6.700 vi c làm m i Minnesota như h qu c a xu th .” Các nhà kinh t thư ng so sánh s gia nh p c a Trung Qu c và ca n vào n n kinh t toàn c u v i th i i m khi các ư ng s t ch y ngang qua nư c Mĩ cu i cùng ã n i New Mexico v i California, v i dân cư ông hơn nhi u c a nó. “Khi ư ng s t v n th tr n,” Vivek Paul, ch t ch Wipro, lưu ý, “th u tiên b n th y là năng l c thêm, và t t c nh ng ngư i New Mexico nói nh ng ngư i ó- nh ng ngư i California- s quét s ch t t c các nhà máy d c ư ng. i u ó s x y ra m t vài vùng, và m t s công ti d c ư ng s bi n m t. Nhưng sau ó v n s ư c tái phân b . Cu i cùng, m i ngư i d c theo ư ng s ư c l i. Ch c ch n, có s s hãi, và n i s ó là t t b i vì nó kích thích m t s vui lòng thay i và khai thác và tìm nhi u th hơn làm t t hơn.” Nó ã x y ra khi chúng ta k t n i New York, New Mexico, và California. Nó ã x y ra khi chúng ta k t n i Tây Âu, Mĩ và Nh t B n. Và nó s x y ra khi chúng ta k t n i n và Trung Qu c v i Mĩ, Châu Âu, và Nh t B n. Cách thành công không ph i là b ng ch n ư ng s t kh i k t n i b n, mà b ng nâng c p các kĩ năng c a b n và u tư vào các t p quán s cho phép b n và xã h i b n òi ph n c a b n trong chi c bánh l n hơn và ph c t p hơn.
SÁU Nh ng Ti n dân N hư th n u s làm ph ng th gi i ph n l n (nhưng không hoàn toàn) là không th ngăn ch n ư c, và ưa ra kh năng ích l i cho xã h i Mĩ nói chung như nh ng ti n tri n th trư ng quá kh ã là, làm th nào m t cá nhân nh n ư c cái hay nh t t nó? Chúng ta nói gì cho con cái chúng ta? Ch có m t thông i p: B n ph i liên t c c p nh t các kĩ năng c a mình. S có r t nhi u vi c làm t t ó trong th gi i ph ng cho ngư i dân v i tri th c và các ý tư ng n m l y. Tôi không g i ý r ng vi c này s ơn gi n. Không. S có nhi u ngư i khác ó cũng c tr nên khôn khéo hơn. ã ch ng bao gi hay là ngư i xoàng trong công vi c c a mình, nhưng trong m t th gi i c a các b c tư ng, s xoàng xĩnh v n có th ki m cho b n m t ng lương t t . Trong m t th gi i ph ng, b n th c s không mu n là m t ngư i xoàng. B n không mu n th y mình vào tình c nh c a Willy Lorman trong Death of a Salesman [Cái Ch t c a m t Ngư i bán hàng] , khi Biff con trai ông xua u i ý tư ng r ng nhà Lorman là c bi t b ng tuyên b , “B ! Con là lo i r ti n, và b cũng th !” Willy gi n d áp l i, “Tao không là lo i xoàng! Tao là Willy Lorman, và mày là Biff Lorman!” Tôi không quan tâm có i tho i ó v i các con gái tôi, vì th l i khuyên c a tôi v i chúng trong th gi i ph ng này là r t ng n và r t th ng th ng: “Các con, khi b l n lên, ông bà thư ng b o b , ‘Tom, ăn h t i con- ngư i dân Trung Qu c và n ang ói khát.’ L i khuyên c a b cho các con là: Các con, hãy làm xong bài t p nhà c a các con i- ngư i dân Trung Qu c và n ang khát khao công vi c c a các con y.” Cách tôi thích nghĩ v i u này cho xã h i chúng ta nói chung là m i ngư i ph i hình dung ra làm th nào bi n mình thành m t ti n dân*. úng v y. Khi th gi i tr nên ph ng, h th ng ng c p hoá ra l n u uôi. T i n các ti n dân có th là t ng l p h ng * untouchable: ti n dân, ngư i thu c ng c p th p nh t n ; nghĩa en ti ng Anh là không th ch m n, ng n ư c. Tác gi dùng theo nghĩa ó.
238 TH GI I LÀ PH NG nh t, nhưng trong m t th gi i ph ng m i ngư i ph i mu n là m t ti n dân. Các ti n dân, trong t v ng c a tôi, là nh ng ngư i mà vi c làm c a h không th b outsource. Như th ai là các ti n nhân, và làm th nào b n hay con cái b n tr thành m t ti n dân? Các ti n dân g m b n lo i chính: nh ng ngư i “ c bi t - special”, nh ng ngư i “chuyên d ng- specialized,” nh ng ngư i “ ư c c m neo- anchored,” và các nhân viên “th c s có th thích nghi- really adaptable.” Ngư i lao ng c bi t là nh ng ngư i như Michael Jordan, Bill Gates và Barbra Streisand. H có m t th trư ng toàn c u cho hàng hoá và d ch v c a h và có th áng ư c các món ti n công c toàn c u. Vi c làm c a h ch ng bao gi có th outsource ư c. N u b n không th là c bi t- và ch m t ít ngư i có th - b n mu n là ngư i chuyên d ng, như th công vi c c a b n không th outsource ư c. i u này áp d ng cho m i lo i công nhân tri th c- t các lu t sư chuyên d ng, các k toán viên chuyên d ng và các nhà ph u thu t não, n các nhà ki n trúc máy tính và các kĩ sư ph n m m m i nh t, n nh ng ngư i v n hành máy công c và robot tiên ti n. y là nh ng kĩ năng luôn có nhu c u cao và không th thay th ư c. (“Fungible-thay th ư c” là m t t quan tr ng nh . Như CEO c a Infosys Nandan Nilekani thích nói, trong m t th gi i ph ng có “công vi c có th thay th ư c và không th thay th ư c.” Công vi c có th ư c s hoá m t cách d dàng và chuy n n các nơi có lương th p là công vi c có th thay th ư c. Công vi c không th s hoá ư c và không th thay th là nonfungible. Cú nh y sút bóng c a Michael Jordan là nonfungible. Kĩ thu t r máu c a nhà ph u thu t là nonfungible. Công vi c c a m t công nhân l p ráp TV bây gi là có th thay th ư c. Làm k toán cơ b n và chu n b h sơ thu bây gi là có th thay th ư c.) N u b n không th là c bi t hay chuyên d ng, b n mu n ư c c m neo. a v ó áp d ng cho h u h t ngư i Mĩ, m i ngư i t th c t tóc c a tôi, n n b i bàn ăn, n b p trư ng, n th ng nư c, n y tá, n nhi u bác sĩ, nhi u lu t sư, nh ng ngư i làm trò mua vui, các th i n, và các bà d n d p. Công vi c c a h ơn gi n ư c c m neo và s luôn luôn có, b i vì chúng ph i ư c làm m t a i m c th , dính n ti p xúc m t i m t v i khách hàng, thân ch , b nh nhân, hay khán gi . Nh ng công vi c này nói chung không th s hoá ư c và không thay th ư c, và lương th
239 NH NG TI N DÂN trư ng ư c nh theo các i u ki n th trư ng a phương. Nhưng hãy th n tr ng: Có các ph n có th thay th ư c c a ngay c các công vi c ư c c m neo, và chúng có th và s ư c outsource- ho c cho n hay cho quá kh - vì hi u qu l n hơn. ( úng, như David Rothkopf lưu ý, nhi u công vi c th c s ư c “outsource cho quá kh ,” nh các i m i m i, hơn là ư c outsource cho n .) Thí d , b n s không i sang Bangalore tìm m t bác sĩ n i khoa hay m t lu t sư li hôn, nhưng lu t sư li hôn c a b n m t ngày nào ó có th s d ng tr giúp pháp lí Bangalore v tìm ki m cơ b n hay vi t các tài li u vanilla, và bác sĩ n i khoa c a b n có th s d ng m t radiologist cú ăn êm c phim CAT c a b n. y là vì sao n u b n không th là c bi t hay chuyên d ng, b n không mu n hi v ng c m neo b n s không b outsource. Trên th c t b n mu n tr thành th c s có th thích nghi. B n mu n liên t c ki m ư c kĩ năng m i, tri th c, và tài chuyên môn cho phép b n liên t c có kh năng t o giá tr - cái gì ó nhi u hơn kem vanilla. B n mu n h c làm sao làm sauce chocolate m i nh t, kem ánh tươi, hay qu anh ào trên nh, hay giao [li kem] v i tư cách m t ngư i múa b ng- trong b t c lĩnh v c n l c nào c a b n. Khi các ph n công vi c c a b n tr thành hàng hoá hoá và có th thay th ư c, hay tr thành vanilla, nh ng ngư i có th thích nghi luôn h c làm cho ph n khác nào ó tr thành kem nư c qu . Là có th thích nghi trong m t th gi i ph ng, bi t làm th nào “h c cách h c,” s là m t trong nh ng tài s n quan tr ng nh t b t c công nhân nào có th có, b i vì s khu y ng vi c làm tr nên nhanh hơn, b i vì s i m i s x y ra nhanh hơn. Atul Vashistha, CEO c a NeoIT, m t hãng tư v n California chuyên v giúp các hãng Mĩ làm outsourcing, có m t c m nh n khéo v vi c này: “Cái b n có th làm và b n có th thích nghi th nào và b n có th l i d ng s c b y th nào c a t t c kinh nghi m và tri th c mà b n có khi th gi i tr nên ph ng- ó là thành t cơ b n [cho s s ng còn]. Khi b n thay i vi c làm nhi u, và khi môi trư ng công vi c c a b n thay i nhi u, có th thích nghi là th s m t. Nh ng ngư i thua thi t là nh ng ngư i v i các kĩ năng kĩ thu t v ng [nhưng] không phát tri n nh ng kĩ năng ó. B n ph i có th thích nghi khéo léo và thích nghi v m t xã h i.” Chúng ta càng y các biên gi i c a tri th c và công ngh ra, các nhi m v càng ph c t p mà máy có th làm, càng nhi u ngư i v i
240 TH GI I LÀ PH NG ào t o chuyên, hay v i kh năng h c cách h c, s ư c yêu c u, và có lương t t hơn. Và nh ng ngư i càng không có kh năng ó thì s càng ít ư c n bù m t cách hào phóng. Cái b n không mu n là ngư i không r t c bi t, không r t chuyên d ng, không r t c m neo, hay không r t có th thích nghi trong m t công vi c có th b thay th . N u b n phía lãi g p th p, có th ư c thay th c a chu i công vi c, nơi các doanh nghi p có khuy n khích outsource cho các nhà s n xu t có chi phí th p, hi u qu ngang nhau, thì có kh năng l n hơn nhi u là công vi c c a b n s ư c outsource hay lương c a b n b gi m. “N u b n là m t nhà l p trình Web v n ch dùng HTML và không m r ng kĩ năng c a mình g m các công ngh m i hơn và sáng t o, như XML và multimedia, giá tr c a b n v i t ch c gi m i m i năm,” Vashistha nói thêm. Công ngh m i ư c ưa vào làm tăng tính ph c t p nhưng c i thi n k t qu , và ch ng nào m t l p trình viên n m ư c các th này và theo k p cái khách hàng ki m, thì công vi c c a ngư i ó khó outsource. Trong khi s ti n b công ngh bi n công vi c năm ngoái thành m t hàng hoá,” Vashistha nói, “t o l i kĩ năng, ào t o ngh liên t c và s m t thi t v i khách hàng phát tri n các quan h m i gi cho ngư i ó vư t trư c ư ng hàng hoá và xa kh i vi c offshore ti m tàng.” B n th i u thơ c a tôi Bill Greer là m t thí d t t v m t ngư i i m t v i thách th c này và có ư c m t chi n lư c cá nhân ương u v i nó. Greer b n mươi tám tu i và ki m s ng v i tư cách m t ho sĩ t do và nhà thi t k ho trong hai mươi sáu năm. T cu i các năm 1970 n kho ng năm 2000, cách Bill làm vi c và ph c v các khách hàng c a anh h u như không i. “Các khách hàng, như The New York Times, mu n m t b c minh ho hoàn t t,” Bill gi i thích cho tôi. Như th n u anh làm m t minh ho cho m t t báo hay m t t p chí, hay xu t m t logo m i cho m t s n ph m, anh s th c s t o ra m t b c ho - phác th o nó, tô màu nó, g n nó lên m t t m bìa minh ho , ph b ng v i m ng, t nó vào m t h p ư c m ra v i hai cánh g p [flap], và nh ngư i ưa tin hay FedEx chuy n giao nó. Anh g i nó là “flap art.” Trong ngành nó ư c bi t n như “camera ready art- mĩ thu t s n sàng cho máy nh,” b i vì nó c n ư c ch p nh, in ra b n l p film màu khác nhau, hay “tách nh,” và chu n b cho xu t b n. “Nó là m t s n ph m hoàn t t, và có tính quý giá nh t nh v i nó,” Bill