693
Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo gắn với chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh Đắk Nông
Trần Văn Thiện, Mai Ngọc Tân, Nguyễn Thị Mỹ Dung, Triệu Văn Đông
Tóm tắt
Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đã có những đóng góp mạnh mẽ cho sự phát
triển của các ngành chủ chốt ở Việt Nam. Đồng thời, với sự phát triển của nền kinh tế số, vấn
đề chuyển đổi số cũng là nội dung được các địa phương chú trọng, khuyến khích các doanh
nghiệp thực hiện. Cũng như nhiều địa phương khác trên cả nước, tỉnh Đắk Nông đã ban hành
và triển khai các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo gắn với chuyển
đổi số, góp phn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Bài viết phân tích thực trạng
hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo gắn với chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh Đắk
Nông với những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất một số giải
pháp tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo gắn với chuyển đổi số trên
địa bàn tỉnh Đắk Nông thời gian tới.
Từ khoá: doanh nghiệp; khởi nghiệp; đổi mới sáng tạo; chuyển đổi số; Đắk Nông
1. Đặt vấn đề
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế số, việc doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng
tạo gắn với chuyển đổi số được xem là xu thế tất yếu, là động lực chính để doanh nghiệp thúc
đẩy, tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh
nghiệp. Để khuyến khích doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo gắn với chuyển đổi số tại
địa phương, tỉnh Đắk Nông đã có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng
tạo cũng như hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số. Đây là nền tảng pháp lý quan trọng để hệ sinh
thái khởi nghiệp - sáng tạo - chuyển đổi số phát triển mạnh mẽ tại Đắk Nông.
2. Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo gắn với chuyển đổi
số trên địa bàn tỉnh Đắk Nông
Thực hiện đề án 844 của Chính phủ hỗ trợ Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo
Quốc gia đến năm 2025, sự chỉ đạo của Bộ Khoa học và Công nghệ, tỉnh Đắk Nông đã ban
hành các văn bản về việc Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo tỉnh Đắk Nông như:
- Quyết định số 1523/QĐ-UBND ngày 25/9/2018 về Chương trình hỗ trợ hệ sinh thái
khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Quốc gia đến năm 2025 trên địa bàn tỉnh Đắk Nông giai đoạn
2018 - 2020, tm nhìn đến năm 2025;
- Nghị quyết số 54/2019/NQ-HĐNDngày 11/12/2019 của Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk
Nông về chính sách sách hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và thông qua chủ
trương thực hiện hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông đến năm
2025;
- Quyết định số 3018/QĐ-UBND ngày 31/12/2019 Hướng dẫn thực hiện chính sách hỗ
trợ Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh Đắk Nông đến năm 2025;
- Quyết định số 3019/QĐ-UBND ngày 31/12/2019 về việc phê duyệt đề án “Hỗ trợ doanh
nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tỉnh Đắk Nông đến năm 2025”.
Nội dung hỗ trợ chính gồm:
Thứ nhất là hỗ trợ tư vấn về sở hữu trí tuệ; khai thác và phát triển tài sản trí tuệ. Cụ thể:
694
- Hỗ trợ 100% giá trị hợp đồng tư vấn về thủ tục xác lập, chuyển giao, bảo vệ quyền sở
hữu trí tuệ, nhưng không quá 05 triệu đồng/đối tượng quyền sở hữu trí tuệ;
- Hỗ trợ 100% giá trị hợp đồng tư vấn về xây dựng và thực hiện chính sách, chiến lược
hoạt động sở hữu trí tuệ, nhưng không quá 15 triệu/doanh nghiệp;
- Hỗ trợ 100% giá trị hợp đồng tư vấn và thiết kế, đăng ký bảo hỗ, khai thác và phát triển
giá trị của nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp, sáng chế; nhưng không quá 40 triệu đồng/doanh
nghiệp;
- Hỗ trợ 100% giá trị hợp đồng tư vấn về xây dựng và phát triển tài sản trí tuệ đối với chỉ
dẫn địa lý, nhưng tối đa không quá 02 tỷ đồng.
Thứ hai là hỗ trợ thực hiện các thủ tục về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, đo lường, chất
lượng; thử nghiệm, hoàn thiện sản phẩm mới, mô hình kinh doanh mới. Cụ thể:
- Cung cấp thông tin miễn phí về hệ thống các tiêu chuẩn, quy chuẩn trong nước và quốc
tế thuộc lĩnh vực sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo;
- Hỗ trợ 100% giá trị hợp đồng tư vấn để doanh nghiệp xây dựng tiêu chuẩn cơ sở, nhưng
tối đa không quá 10 triệu đồng/tiêu chuẩn;
- Hỗ trợ 50% phí thử nghiệm mẫu phương tiện đo; Hỗ trợ 50% phí kiểm định, hiệu chuẩn,
thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường; Hỗ trợ 50% chi phí cấp dấu định lượng của hàng
đóng gói sẵn phù hợp với yêu cu kỹ thuật đo lường nhưng không quá 10 triệu đồng trên một
ln thử và không quá 01 ln trên năm;
- Hỗ trợ 100% giá trị hợp đồng tư vấn để doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tự tổ chức
đo lường, nhưng tối đa không quá 10 triệu đồng/doanh nghiệp;
- Hỗ trợ 50% phí thử nghiệm về chất lượng hàng hóa tại hệ thống thử nghiệm thuộc cơ
quan quản lý nhà nước nhưng không quá 10 triệu đồng trên một ln thử và không quá 01 ln
trên năm.
Thứ ba là hỗ trợ về ứng dụng, chuyển giao công nghệ: Hỗ trợ 50% chi phí hợp đồng ứng
dụng công nghệ cao, hợp đồng chuyển giao công nghệ nhưng không quá 100 triệu trên một hợp
đồng và không quá một hợp đồng mỗi năm.
Thứ tư là hỗ trợ về đào tạo, thông tin, xúc tiến thương mại, thương mại hóa. Cụ thể:
- Hỗ trợ 50% chi phí đào tạo chuyên sâu về các nội dung sau: xây dựng, phát triển sản
phẩm; thương mại hóa sản phẩm, gọi vốn đu tư; phát triển thị trường; kết nối mạng lưới khởi
nghiệp với các tổ chức, cá nhân nghiên cứu khoa học. Chi phí hỗ trợ không quá 20 triệu đồng
trên một khóa học đào tạo và không quá 01 khóa đào tạo trên năm;
- Miễn phí tra cứu, khai thác, cung cấp thông tin, cơ sở dữ liệu về sáng chế, thông tin công
nghệ, kết quả nghiên cứu;
- Hỗ trợ 100% chi phí gian hàng tại Hội chợ triển lãm xúc tiến thương mại trong nước và
quốc tế; được ưu tiên tham gia Chương trình xúc tiến thương mại có sử dụng ngân sách nhà
nước;
- Miễn phí cung cấp thông tin, truyền thông về kết nối mạng lưới khởi nghiệp sáng tạo,
thu hút đu tư từ quỹ đu tư khởi nghiệp sáng tạo.
695
Thứ năm là hỗ trợ sử dụng khu làm việc chung, trong đó hỗ trợ 100% chi phí sử dụng
trang thiết bị tại các cơ sở kỹ thuật hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhưng không quá 5 triệu
đồng/tháng/doanh nghiệp.
Cùng với việc xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp, tỉnh Đắk Nông cũng đã và đang triển
khai nhiều giải pháp chuyển đổi số trên các mặt: Chính quyền số, kinh tế số, xã hội số để tạo
thuận lợi cho doanh nghiệp gắn hoạt động khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo với chuyển đổi số.
Một loạt chính sách, kế hoạch chuyển đổi số đã được ban hành như:
- Nghị quyết số 09-NQ-TU ngày 01/11/2021 của Tỉnh ủy Đắk Nông về chuyển đổi số
tỉnh Đắk Nông đến năm 2025, định hướng đến năm 2030;
- Quyết định số 231/QĐ-UBND ngày 26/01/2022 của UBND tỉnh về ban hành Kế hoạch
chuyển đổi số và an toàn thông tin mạng tỉnh Đắk Nông năm 2022;
- Quyết định số 760/QĐ-UBND ngày 25/4/2022 của UBND tỉnh về ban hành Bộ chỉ số
đánh giá, xếp hạng Chuyển đổi số trong cơ quan nhà nước tỉnh Đắk Nông;
- Quyết định số 386/QĐ-UBND ngày 16/02/2022 của UBND tỉnh về kiện toàn Ban chỉ
đạo chuyển đổi số.
Bên cạnh các quy định, chính sách, đề án hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo
quốc gia, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Đắk Nông đã chủ trì và phối hợp với các cơ quan,
đơn vị liên quan để thực hiện các hoạt động thông tin truyền thông về khởi nghiệp đổi mới sáng
tạo. Đồng thời, triển khai thực hiện có hiệu quả Chương trình hỗ trợ đổi mới công nghệ trong
các doanh nghiệp vừa và nhỏ; Chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ; Chương trình hỗ trợ
ứng dụng chuyển giao khoa học và công nghệ vào sản xuất và đời sống. Nghiên cứu đề xuất,
triển khai các chính sách phát triển, Dự án hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo
trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, mạng lưới cố vấn hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp, hỗ trợ chuyển
đổi số và tổ chức nhiều sự kiện, cuộc thi sáng tạo, ý tưởng khởi nghiệp đã từng bước được hình
thành ở Đắk Nông. Mặt khác, để hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp giao lưu, học hỏi kinh
nghiệm, hợp tác cùng nhau phát triển, Hội doanh nhân trẻ của tỉnh Đắk Nông đã thành lập câu
lạc bộ Khởi nghiệp và cà phê khởi nghiệp để tạo sân chơi, kết nối, ươm mm, định hướng cho
các ý tưởng khởi nghiệp của tỉnh, đây cũng chính là tiền đề cho các hoạt động, những bước đi
tiếp theo của tỉnh trong quá trình xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp.
3. Thực trạng hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo gắn với chuyển đổi
số trên địa bàn tỉnh Đắk Nông
Kết quả đạt được
Theo số liệu thống kê của Sở Kế hoạch và Đu tư tỉnh Đắk Nông, tính đến tháng 11/2022
toàn tỉnh có 1.182 doanh nghiệp đăng kí thành lập mới, vốn đăng ký là 10.305 tỷ đồng, số lao
động là 8.540 người44.
Trong giai đoạn 2019-2022, các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Nông đã đối mặt với
không ít khó khăn, thử thách khi tìm kiếm thị trường bởi đại dịch COVID-19. "Cái khó ló cái
khôn" các doanh nghiệp đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và áp dụng việc chuyển
đổi số từ khâu quản trị, điều hành, xúc tiến thương mại, phát triển sản xuất phù hợp với thực
tiễn.
44 Sở Kế hoạch và Đu tư tỉnh Đắk Nông (2022), Số liệu thống kê doanh nghiệp năm 2022
696
Tỉnh đã hỗ trợ thúc đẩy chuyển đổi số trong doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh
thông qua tích hợp, áp dụng công nghệ số để nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh,
nâng cao năng lực và lợi thế cạnh tranh, tạo ra các giá trị mới cho doanh nghiệp. Trong năm
2022, tỉnh tập trung hỗ trợ, thúc đẩy chuyển đổi số cho 1.000 doanh nghiệp, doanh nghiệp nhỏ
và vừa, hợp tác xã, hộ kinh doanh được sử dụng các tài liệu hướng dẫn, công cụ tự đánh giá
mức độ sẵn sàng chuyển đổi số, hỗ trợ đào tạo, tư vấn, thuê, mua các giải pháp chuyển đổi số.
Các doanh nghiệp viễn thông di động triển khai kết nối cáp quang đến 71/71 trung tâm cấp xã;
Phủ sóng 4G đến 97% thôn, buôn, bon và phủ sóng được 6/10 vùng lõm sóng của tỉnh. Tỷ lệ
người dân sử dụng Internet và điện thoại thông minh ln lượt đạt trên 73% và 88% dân số. Tỷ
trọng giá trị tăng thêm của kinh tế số trong GRDP tại Đắk Nông theo thống kê của Bộ Thông
tin và Truyền thông là 6,39%; Tỷ lệ doanh nghiệp sử dụng hoá đơn điện tử là 100%45. Sở Thông
tin và Truyền thông tỉnh Đắk Nông phối hợp với ngành Nông nghiệp và doanh nghiệp bưu
chính viễn thông đã hỗ trợ lên sàn thương mại điện tử cho 1.098 sản phẩm, trong đó, có 47/47
sản phẩm OCOP và 1.051 sản phẩm nông nghiệp khác, tổng số giao dịch 17.993 lượt. Tổng số
hộ sản xuất nông nghiệp đã được số hóa thông tin là 111.390 hộ, đạt 92,8%. Số hộ sản xuất
kinh doanh được đào tạo về kỹ năng số là 120.037 hộ, đạt tỷ lệ 72%. Có khoảng 25% dân số
tham gia mua sắm trực tuyến trên các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội và các ứng dụng di
động46. Tỉnh đã thành lập 182 Tổ công nghệ số cộng đồng với 615 thành viên để triển khai các
nền tảng số đến với cộng đồng dân cư47.
Thời gian qua, Uỷ ban nhân dân tỉnh Đắk Nông cũng đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ
sinh học trong nông nghiệp, nhiều đề tài, dự án khoa học công nghệ được nghiên cứu ứng dụng
vào sản xuất. Đến nay, tổng số đơn đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp là 228 đơn, trong
đó nhiều nhất là nhãn hiệu với 197 đơn, kế đến là kiểu dáng công nghiệp 18 đơn còn lại Sáng
chế/GPHI là 13 đơn. Đây là những điều kiện thuận lợi để Đắk Nông hình thành một Hệ sinh
thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh. Nhiều doanh nghiệp mới được thành lập,
nhiều dự án khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo đã ứng dụng khoa học và công nghệ tiên tiến. Các
mô hình kinh doanh mới được hình thành và phát triển.
Nhờ sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, môi trường đu tư, kinh doanh tỉnh Đắk Nông
được cải thiện đáng kể. Nhiều nhà đu tư, doanh nghiệp lớn có uy tín và tiềm lực tài chính ngày
càng quan tâm đến thị trường trong tỉnh. Năm 2022, trên địa bàn tỉnh có hơn 380 dự án, với
tổng vốn đu tư khoảng 74.860 tỷ đồng (trong đó, vốn đu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trên
7.000 tỷ đồng)48. Một số ngành có các dự án đu tư đã triển khai thực hiện có sức lan tỏa, tạo
cơ hội và thu hút được nhiều doanh nghiệp thành lập mới như: điện mặt trời tăng 177,8%, du
lịch tăng 450%, kinh doanh bất động sản tăng 160%49.
45 Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Nông (2022), Báo cáo số 416/BC-UBND ngày 18/7/2022 của UBND tỉnh
Đắk Nông về kết quả triển khai chuyển đổi số trong 6 tháng đầu năm 2022 trên địa bàn tỉnh Đắk Nông
46 Thùy Linh (2022), Đắk Nông: Bứt phá trong chuyển đổi số, https://diendandoanhnghiep.vn/dak-nong-
but-pha-trong-chuyen-doi-so-234156.html
47 Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Nông (2022), Báo cáo số 416/BC-UBND ngày 18/7/2022 của UBND tỉnh
Đắk Nông về kết quả triển khai chuyển đổi số trong 6 tháng đầu năm 2022 trên địa bàn tỉnh Đắk Nông
48 Hồ Văn Mười (2022), Tỉnh Đắk Nông tăng cường thu hút, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh,
nâng cao năng lực cạnh tranh, https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/thuc-tien-kinh-nghiem1/-
/2018/825578/tinh-dak-nong-tang-cuong-thu-hut%2C-cai-thien-moi-truong-dau-tu%2C-kinh-
doanh%2C-nang-cao-nang-luc-canh-tranh.aspx
49 Sở Kế hoạch và Đu tư tỉnh Đắk Nông (2022), Số liệu thống kê doanh nghiệp năm 2022
697
Có thể nói, các chính sách phù hợp với thực tế của tỉnh đã tạo lập môi trường thuận lợi
để thúc đẩy, hỗ trợ quá trình hình thành và phát triển các loại hình doanh nghiệp có khả năng
tăng trưởng nhanh dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới. Từ
những chính sách của tỉnh, một số doanh nghiệp đã chủ động đề xuất các chương trình hỗ trợ
doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị; đẩy mạnh hoạt
động tư vấn pháp lý, giải đáp thông tin về tiêu chuẩn, quy chuẩn, kết quả nghiên cứu, ứng dụng
khoa học và công nghệ.
Khó khăn, hạn chế
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc triển khai chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khởi
nghiệp, đổi mới, sáng tạo gắn với chuyển đổi số của tỉnh Đắk Nông còn một số hạn chế như:
Thứ nhất, doanh nghiệp ở tỉnh Đắk Nông có tăng về số lượng nhưng chưa mạnh. Hu hết
các doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo gắn với chuyển đổi số ở tỉnh Đắk Nông chủ
yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa, thậm chí là doanh nghiệp siêu nhỏ nên năng lực vốn của doanh
nghiệp rất yếu và thiếu. Trong khi đó, chi phí đu tư cn thiết cho đổi mới sáng tạo và chuyển
đổi số đều rất cao. Đồng thời, hạ tng công nghệ thông tin của doanh nghiệp còn hạn chế, trong
khi xu hướng công nghệ cập nhật, đổi mới liên tục gây tâm lý ngại đổi mới của doanh nghiệp.
Hơn nữa, nguồn nhân lực của doanh nghiệp siêu nhỏ thường cũng hạn chế về năng lực, thiếu
tiếp cận kiến thức, thông tin về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cũng như doanh nghiệp thiếu
sự linh hoạt trong điều chỉnh văn hoá tổ chức, nhận thức về chuyển đổi số.
Thứ hai, hoạt động của doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo gắn với chuyển đổi
số vẫn còn nhiều hạn chế. Doanh nghiệp chưa có chiến lược kinh doanh, chủ yếu kinh doanh
nhỏ (buôn bán lẻ), bắt chước, làm theo, thiếu sáng tạo; trình độ kỹ năng quản trị doanh nghiệp
yếu; Hoạt động đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp cũng như các doanh nghiệp có sản phẩm,
dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ hoặc mô hình
kinh doanh mới trên địa bàn tỉnh Đắk Nông chưa có chuyển biến rõ nét để bắt kịp với xu hướng
chung của cả nước.
Thứ ba, việc triển khai thực hiện một số chương trình hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp,
đổi mới, sáng tạo gắn với chuyển đổi số đôi lúc còn mang tính hình thức. Một số hoạt động
khởi nghiệp đổi mới sáng tạo chỉ mang tính thời điểm. Một số tổ chức hỗ trợ hoạt động với chất
lượng chưa tương xứng, mạng lưới hỗ trợ đơn lẻ, rời rạc, chưa kết nối được dự án khởi nghiệp
với các nhà đu tư. Trong khi đó, khả năng tiếp cận thông tin và vốn của các doanh nghiệp khởi
nghiệp, đổi mới sáng tạo còn thấp. Các nhà đu tư thường có rất ít thông tin về doanh nghiệp,
về triển vọng thị trường, sản phẩm, năng lực nhà sáng lập và các vấn đề có liên quan đến doanh
nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Việc thiếu thông tin dẫn tới rủi ro không lường trước
trong quá trình đu tư. Doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo cũng gặp khó khăn trong
việc tiếp cận nguồn vốn, từ gọi vốn cộng đồng, nhà đu tư mạo hiểm hay cả tín dụng từ ngân
hàng.
Thứ tư, các chủ thể hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo gắn với chuyển
đổi số vẫn đang hoạt động mang tính cục bộ, chưa có sự gắn kết, thiếu các cơ chế để huy động
và phát triển các tiềm năng của hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới, sáng tạo gắn với chuyển đổi
số. Việc đào tạo, hỗ trợ nâng cao năng lực, kỹ năng khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo cho doanh
nghiệp còn rời rạc, chưa đáp ứng nhu cu. Các chương trình đào tạo ngắn hạn chủ yếu dừng lại
ở mức độ “tập huấn”, chưa bài bản, chuyên sâu, thường xuyên. Hoạt động tư vấn, hỗ trợ, ươm