Kinh doanh và sự vô đạo
Người Việt có đạo kinh doanh hay không?
Nói có – thật không dễ, nhưng nói không – thật không
phải.
Chúng ta ít nhiều ai cũng biết, xưa cha ông ta thường có
tâm lý “trọng nông, ức thương”. Nghề trồng lúa được coi
trọng, nghề bán gạo bị dè bỉu.
Khi chủ nghĩa tư bản trọng thương đến VN, nó lại đến với
tàu chiến và đại bác. Việc thúc đẩy thương mại và mở
rộng thị trường bằng bạo lực đã bị người Việt vùng lên
chống trả. Mặc dù vậy, do việc giao lưu với thế giới
phương Tây được tăng cường, một số người trong giới
tinh hoa của dân tộc đã bắt đầu thấu hiểu về tầm quan
trọng của hoạt động kinh doanh. Họ đã nhận ra rằng, thiếu
kinh doanh không thể tiến tới thịnh vượng và hùng cường.
Lương Văn Can là một trong những người như vậy.
Khi mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung, quan liêu bao
cấp được áp đặt từ sau cách mạng, một lần nữa lại đẩy
nghề kinh doanh vào tình thế khó khăn.
Trên thực tế, quyền tự do kinh doanh ở VN chỉ mới được
ghi nhận trong Hiến pháp năm 1992. Tuy nhiên, từ việc
được ghi nhận trong hiến pháp tới việc được bảo đảm
trong cuộc sống là một chặng đường dài. Chặng đường đó
chúng ta đã đi được khá xa, nhưng có lẽ vẫn là chưa đi
tới.
Trong một bối cảnh như vậy, tinh hoa của người Việt thực
sự khó có đủ thời gian để tích tụ lại thành đạo kinh doanh.
Tuy nhiên, người Việt rất khinh ghét sự vô đạo. Khi ai đó
bị cho là đồ vô đạo, người đó bị đánh giá rất thấp trong
con mắt người Việt. Chính vì vậy, đối với người Việt
chúng ta, làm gì cũng phải có đạo. Và kinh doanh cũng
không thể là một ngoại lệ. Mà như vậy, chắc chắn là
người Việt phải có đạo kinh doanh.
Vấn đề là đạo này chắc chắn đang trong giai đoạn hình
thành và phát triển. Và có hai yếu tố ảnh hưởng đến quá
trình này: Một là, truyền thống kinh doanh từ ngàn xưa
của người Việt. Hai là, ảnh hưởng của những thành tựu
của nền kinh doanh hiện đại và toàn cầu hóa.
Như vậy, đạo kinh doanh của người Việt đang hình thành
nên từ sự phục hồi các truyền thống kinh doanh của người
Việt và sự tiếp nhận các chuẩn mực kinh doanh hiện đại.
Các phẩm chất truyền thống như trung thực (tiền nào, của
nấy), tín nghĩa, sẻ chia... đang kết hợp với công nghệ tiếp
thị, công nghệ quản trị khách hàng, kỹ năng xây dựng
thương hiệu... để hình thành nên và khẳng định đạo kinh
doanh của người Việt.
