Đạo đức nghề nghiệp trong thẩm định dự án

Đạo đức nghề nghiệp

trong thẩm định dự án

Trong khi thị trường tài chính nước ta đang ngày càng hoàn thiện

thì dường như vấn đề đạo đức nghề nghiệp của người thẩm định

dự án đầu tư lại đang bị xem nhẹ.

Thực trạng về chuyên viên thẩm định dự án

Chuyện kể về một sinh viên xuất sắc mới ra trường nộp đơn xin

vào làm ở phòng đầu tư của công ty chứng khoán V. Không hiểu

vì muốn tăng thêm sức hấp dẫn của công việc hay muốn truyền

thêm cảm hứng nghề nghiệp cho nhân viên mới mà người quản

lý ngồi giải thích cặn kẽ các cơ hội tham gia đầu tư cá nhân trong

quá trình thẩm định công ty với các lợi thế về thông tin và đưa ra

những bằng chứng về sự thành công của các nhân viên khác.

Trong khi ở các nền tài chính phát triển, nhân viên thẩm định đầu

tư bị kiểm soát rất chặt chẽ các khoản đầu tư cá nhân và không

được khuyến khích tham gia thì xu hướng này có vẻ đang đi

ngược lại ở rất nhiều tổ chức tài chính trong nước. Phạm trù đạo

đức nghề nghiệp không những không được vun trồng mà còn có

xu hướng bị bóp méo lệch lạc.

Khi thị trường đang nóng sốt, làm chuyên viên thẩm định đầu tư

ở các quỹ đầu tư và nhân viên tư vấn ở các công ty chứng khoán

được coi là “nghề của những cơ hội”. Để làm vừa lòng các

chuyên viên thẩm định, nhiều doanh nghiệp không ngại đề nghị

những khoản ưu đãi mua cổ phần. Thậm chí nhiều doanh nghiệp

còn cảm thấy không “yên tâm” khi nhân viên thẩm định đầu tư

không đề cập gì đến việc mua cổ phần của mình. Dùng lợi thế về

thông tin để phục vụ lợi ích cá nhân, đặt lợi ích cá nhân cao hơn

lợi ích doanh nghiệp là chuyện đang diễn ra phổ biến.

Một thực trạng khác cũng đáng báo động là vấn đề bảo mật

thông tin. Quỹ đầu tư có khi chưa kịp đưa ra quyết định đầu tư thì

thị trường đã đầy những thông tin đồn đoán. Có những nhân viên

thẩm định đầu tư sau khi chuyển công ty đã mang toàn bộ thông

tin có được “chia sẻ” với công ty mới. Gần đây có hai bài phân

tích về một công ty niêm yết giống nhau đến 90%, chỉ khác một

vài thông tin tài chính cập nhật và… tên công ty chứng khoán

cung cấp. Không hiểu do người quản lý không biết hay cố tình

làm ngơ, đặt lợi ích kinh tế lên trên chuẩn mực đạo đức nghề

nghiệp?

Hậu quả khó lường

Không phải ngẫu nhiên mà ở các thị trường đi trước, đạo đức

nghề nghiệp được đặt trên cả lợi ích kinh tế đơn thuần. Duy trì

một chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp trở thành lợi thế so sánh

cho các định chế tài chính vì nó gắn liền với quá trình phát triển

bền vững.

Chuyện gì sẽ xảy ra nếu chuyên viên thẩm định đầu tư, vì lợi ích

cá nhân, sử dụng những thông tin “nội bộ” để giao dịch? Kết quả

tất yếu là giá cổ phiếu sẽ nhanh chóng được điều chỉnh và quỹ

đầu tư hay công ty chứng khoán sẽ mất đi cơ hội kiếm được

những khoản lợi nhuận cao gấp nhiều lần. Liệu chuyên viên đó

còn cơ hội tiếp tục công việc của mình nữa hay không? Ở các thị

trường như Úc hoặc Mỹ, giao dịch nội gián có thể bị kết tội hình

sự và vĩnh viễn không còn cơ hội làm việc trong ngành tài chính!

Nếu lợi dụng vai trò thẩm định của mình để tạo sức ép lên doanh

nghiệp và nhắm tới lợi ích cá nhân thì hậu quả thậm chí còn nặng

nề hơn. Sự mất uy tín của đơn vị thẩm định có thể được “truyền

tai” nhau trong cộng đồng doanh nghiệp và làm ảnh hưởng tới sự

thành công của các hợp đồng thẩm định giá hay các cơ hội hợp

tác chiến lược trong tương lai. Gần đây, ở Việt Nam đã có trường

hợp một công ty chứng khoán lớn bị một doanh nghiệp cổ phần

loại ngay khỏi danh sách ứng cử viên tiềm năng vì “nghe nói đã

cố tình định giá thấp một công ty trong ngành khác để sau đó

được mua vào với giá rẻ”.

Khó mà lường hết được hậu quả của việc thiếu tôn trọng đạo đức

nghề nghiệp. Uy tín đơn vị thẩm định đầu tư phải mất nhiều năm

mới tạo dựng được có thể tan biến chỉ vì những lợi ích cá nhân.

Còn doanh nghiệp có thể mất đi lợi thế kinh doanh nếu thông tin

bị lọt ra ngoài trong quá trình thẩm định. Trong khi đó, việc đưa ra

quyết định đầu tư sẽ không thể thực hiện được nếu không có đủ

những thông tin cần thiết!

Có thể thấy giữ gìn đạo đức nghề nghiệp chính là tạo uy tín cho

chuyên viên thẩm định đầu tư trong thị trường tài chính, hướng

đến những bước tiến quan trọng trong việc thâm nhập thị trường

tài chính thế giới.

Những giải pháp cần thiết

Hình thành chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp cũng như nuôi dạy

một đứa trẻ, phải chăm chút, nâng đỡ ngay từ những ngày đầu,

từ môi trường sống, văn hóa gia đình, ý thức cá nhân. Vậy đâu là

những yếu tố quan trọng nhất của việc xây dựng đạo đức nghề

nghiệp trong thẩm định đầu tư?

Thứ nhất là phải đề cao hơn nữa đạo đức nghề nghiệp trong

cộng đồng tài chính thông qua những buổi trao đổi nghiêm túc

các thông tin, kinh nghiệm. Tuân thủ đạo đức nghề nghiệp cần

phải trở thành một điểm nhấn trong hệ thống pháp lý cũng như để

đánh giá mức độ chuyên nghiệp, thành công của các nhà đầu tư

hay công ty tư vấn một cách công khai, minh bạch. Các hành vi vi

phạm cần phải được xử lý và rút kinh nghiệm một cách nghiêm

túc.

Thứ hai là xây dựng văn hóa doanh nghiệp, đề cao giá trị của đạo

đức nghề nghiệp trong thẩm định đầu tư; đồng thời người quản lý

cũng phải trở thành những tấm gương cho nhân viên. Thật khó

có thể thuyết phục nhân viên tuân thủ đạo đức nghề nghiệp nếu

ban lãnh đạo không thực hiện nghiêm túc những quy định đó.

Thứ ba là phải lồng ghép được các môn học về đạo đức nghề

nghiệp trong chương trình giảng dạy, đào tạo. Các chương trình

giảng dạy về chứng khoán, tài chính hiện nay vẫn còn quá chú

trọng đến chuyên môn, trong khi lấy ví dụ ngành kiểm toán, các

chứng chỉ như ACCA, CPA có hẳn các môn học riêng về đạo đức

nghề nghiệp với các ví dụ thực tiễn, các bài học về đạo đức nghề

nghiệp giúp học viên nhận thức được các tình huống phức tạp

xảy ra trong công việc của mình.

Cuối cùng và có lẽ quan trọng nhất là ý thức của chuyên viên

thẩm định đầu tư. Ngành tài chính được xây dựng trên cơ sở

niềm tin giữa doanh nghiệp và các tổ chức đầu tư. Người có tài,

có năng lực nhưng không quý trọng những giá trị đạo đức nghề

nghiệp thì sớm muộn cũng sẽ mất đi niềm tin của doanh nghiệp

và các đồng nghiệp.