12
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Tên sáng kiến:
MỘT SỐ KINH NGHIỆM
ÔN THI MÔN TOÁN CHO HỌC SINH LỚP 9
DỰ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 THPT
THEO HƯỚNG ĐỔI MỚI
Nhóm tác giả:
1. Đỗ Thị Doan – Cử nhân toán học.
Chức vụ: Phó Hiệu trưởng trường THCS Đinh Tiên Hoàng.
2. Dương Thị Quỳnh Oanh – Cử nhân toán học.
Chức vụ: Tổ trưởng tổ KHTN trường THCS Đinh Tiên Hoàng.
3. Đặng Thị Tuyết - Cử nhân toán học.
Chức vụ: Giáo viên trường THCS Đinh Tiên Hoàng.
4. Vũ Thị Hương - Cử nhân toán học.
Chức vụ: Giáo viên trường THCS Đinh Tiên Hoàng.
Hoa Lư, tháng 4 năm 2017
13
B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN
ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài.
Toán học có nguồn gốc lâu đời trong nền văn hóa và các nhà toán học xuất sắc
nhất trong lịch sử đều đã có những cống hiến to lớn cho sự phát triển khoa học. Có thể
nói, Toán học là ngành khoa học cơ bản, lâu đời nhất trong lịch sử phát triển của loài
người, có tầm quan trọng chủ chốt trong khoa học, công nghệ, kinh tế, thông tin và nhiều
lĩnh vực khác của xã hội. Ngày nay toán học có mặt trong tất cả các ngành khoa học tự
nhiên và hầu hết các ngành khoa học xã hội. Các phát minh lớn ngày nay đều có sự giúp
đỡ hỗ trợ của toán học. Chính vì thế vai trò của giáo dục toán học, đặc biệt là trong
trường phổ thông, đối với việc hiểu các khái niệm toán học và hình thành khả năng suy
luận vô cùng quan trọng. Thực tế đã cho thấy, không có môn khoa học nào có thể giúp
cho sự phát triển trí tuệ ở học sinh nhiều bằng môn toán, mà trí tuệ hiện nay được coi là
yếu tố chiến lược trong sự phát triển kinh tế của một đất nước. Nó đòi hỏi người thày
dạy toán một sự lao động sáng tạo để giúp học sinh thấy được cái đa dạng, phong phú và
kỳ diệu của toán học, có phương pháp tư duy khoa học và lòng yêu thích bộ môn toán.
Với vị trí đặc biệt quan trọng và tác dụng to lớn của bộ môn toán nêu trên nên
trong chương trình giáo dục phổ thông môn toán được dạy và học với thời gian nhiều
nhất, có mặt trong tất cả các kỳ kiểm tra, đánh giá chất lượng và là bộ môn thi bắt buộc
trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 trung học phổ thông hằng năm của đại đa số các tỉnh
và đặc biệt của tỉnh Ninh Bình.
Môn Toán 9 là một trong hai môn thi bắt buộc đối với tất cả học sinh sau khi dự
thi kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT, nó có thang điểm hệ số hai, có vai trò lớn trong
việc quyết định kết quả của một thí sinh trong kỳ thi tuyển sinh. Vì thế nó đặt ra nhiệm
vụ hết sức nặng nề cho các giáo viên ôn thi tuyển sinh nói chung và ôn thi tuyển sinh
môn Toán nói riêng.
Hiện nay trong các trường THCS, vấn đề ôn thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT nói
chung và môn Toán nói riêng đã được chú trọng. Các trường đã dành nhiều thời gian,
tâm huyết, trăn trở trong việc dạy ôn tuyển sinh cho học sinh. Như chúng ta đã biết, môn
Toán 9 được đưa vào chương trình ôn thi có dung lượng kiến thức khá nhiều. HS không
chỉ cần nắm vững kiến thức trọng tâm của chương trình mà còn phải có kỹ năng trình
bày bài một cách hợp lý thì trong kỳ thi tuyển sinh mới đạt điểm cao. Vì thế việc dạy ôn
đặt ra cho giáo viên trực tiếp giảng dạy môn Toán 9 trước nhiều khó khăn trong việc tìm
ra trọng tâm chương trình ôn thi tuyển sinh và phương pháp dạy học phù hợp.
Trường học của chúng tôi là một trường thuộc địa bàn nông thôn. Nhìn chung học
sinh chủ yếu là con em nông thôn; đời sống gia đình có mức thu nhập thấp, việc đầu tư
tiền của và thời gian học tập cho các em có phần hạn chế, việc dạy và học của giáo viên
14
và học sinh không được thuận lợi như nhiều trường trong tỉnh.
Trong những năm qua, Phòng GD&ĐT huyện Hoa Lư đã có nhiều đợt chuyên đề
bổ ích, lí thú nhằm định hướng cho việc ôn thi tuyển sinh. Song khi áp dụng vào thực tế
của các trường thì vấn đề dạy thế nào để kích thích được hứng thú học tập của các em,
giúp các em nắm vững kiến thức để kì thi đạt kết quả cao. Đó là vấn đề chúng tôi hết sức
trăn trở. Vì vậy tôi đã chọn đề tài này để nghiên cứu.
II. Mục tiêu của sáng kiến:
Nghiên cứu, đề xuất các biện pháp trong việc dạy ôn thi tuyển sinh nhằm nâng
cao chất lượng dạy và học trong kỳ ôn thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT ở các trường
THCS
III. Nội dung nghiên cứu: Sáng kiến tập trung nghiên cứu và thực hiện các vấn
đề chính theo thứ tự như sau:
1. Hệ thống hóa cơ sở lý thuyết của vấn đề cần nghiên cứu (tháng 8-10/2016).
2. Khảo sát thực trạng dạy và học môn toán của GV dạy toán và HS trường THCS
Đinh Tiên, huyện Hoa Lư. Tổng hợp phiếu điều tra (tháng 11/2016).
3. Đề xuất nội dung, biện pháp đổi mới dạy ôn thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT
môn toán trong trường THCS (tháng 11/2016).
4. Triển khai nội dung SK cho tất cả các đồng chí cán bộ, giáo viên dạy toán ở
trường THCS Đinh Tiên Hoàng huyện Hoa Lư (tháng 3/2017).
5. Áp dụng SK vào ôn tập cho HS khối 9 của trường THCS Đinh Tiên Hoàng
huyện Hoa Lư và hoàn thiện, bổ sung nội dung SK (tháng 4/2017).
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Giải pháp cũ thường làm:
1. Phối hợp với PHHS: Giáo viên chủ nhiệm thông báo về tình hình, khả năng
học tập của từng em, chỉ tiêu tuyển sinh ở các THPT trong huyện, trong tỉnh và các lớp
chuyên của trường THPT chuyên Lương Văn Tụy, qua đó tuyên truyền, tư vấn việc định
hướng chọn trường, lớp chuyên phù hợp với năng lực, sở thích của từng HS, giúp
CMHS và HS ổn định về mặt tâm lý, yên tâm ôn tập và chuẩn bị tâm thế sẵn sàng để
bước vào kỳ thi.
2. Nội dung, chương trình giảng dạy:
- Lý thuyết và bài tập: Tổng hợp theo chương, rèn kỹ năng trình bày bài cho HS
theo các dạng bài trong chương và các dạng bài tập tổng hợp có liên quan.
- Dựa vào cấu trúc đề thi của Sở GD&ĐT Ninh Bình để ra các đề đảm bảo cấu
trúc, để các em làm quen với cấu trúc của đề thi, dung lượng kiến thức phù hợp với thời
gian.
3. Ưu, nhược điểm của giải pháp trên:
15
* Ưu điểm:
- Phụ huynh học sinh được các thày cô quan tâm, nhắc nhở, động viên kịp thời để
các em yên tâm học tập
- Học sinh được các thầy cô trang bị kiến thức tương đối đầy đủ để bước vào kỳ
thi với kết quả cao nhất có thể được
- Học sinh được làm quen với đề thi từ đó các em thấy được khả năng của mình
phấn đấu ôn tập để đạt kết quả cao. Bên cạnh đó các em quen dần với cấu trúc và sẽ chia
được thời gian thích hợp làm các bài trong đề thi
* Nhược điểm:
- Ôn tập tổng hợp như thế một số em yếu hơn các bạn sẽ cảm thấy đuối, nếu
không được động viên một các khéo léo các em có thể bỏ cuộc.
- Khi luyện đề sẽ gặp một số khó khăn: Các em yếu thì nghe thầy cô giảng những
bài khó thì không hiểu, còn các em giỏi hơn thì không muốn làm câu nhận biết 2 điểm
(do các em học tốt hơn bạn sẽ lãng phí thời gian).
II. Giải pháp mới cải tiến:
Với những nhược điểm trên và qua một số năm giảng dạy nói chung và ôn thi
tuyển sinh THPT nói riêng chúng tôi cùng nhau đưa ra một số phương pháp mới cải tiến
như sau:
1. Phối hợp chặt chẽ với PHHS: Bên cạnh việc giáo viên chủ nhiệm thông báo
về tình hình, khả năng học tập của từng em, chỉ tiêu tuyển sinh ở các THPT trong huyện,
trong tỉnh và các lớp chuyên của trường THPT chuyên Lương Văn Tụy, qua đó tuyên
truyền, tư vấn việc định hướng chọn trường, lớp chuyên phù hợp với năng lực, sở thích
của từng HS, giúp CMHS và HS ổn định về mặt tâm lý, yên tâm ôn tập và chuẩn bị tâm
thế sẵn sàng để bước vào kỳ thi thì giáo viên trực tiếp giảng dạy ở các lớp thường xuyên
chấm chữa bài cho các em để các phụ huynh thường xuyên nắm bắt được tình hình, phối
kết hợp với giáo viên động viên các em cố gắng học tập.
2. Công tác chuyên môn:
2.1. Tiến hành khảo sát, phân loại đối tượng HS:
- Trên cơ sở là kết quả học tập và điểm thi của các em ở môn Toán để tiến hành
phân loại đối tượng HS trong từng lớp.
Có nhiều cách phân loại nhưng sau đây là cách phân loại mà chúng tôi đã thực
hiện và thấy có hiệu quả nhất, đó là có thể phân chia làm 4 đối tượng như sau:
ĐT1: Những HS đạt điểm Giỏi của môn toán (từ 8,0 điểm trở lên).
ĐT2: Những HS đạt điểm Khá của môn toán ( từ 6,5 đến dưới 8,0 điểm).
ĐT3: Những HS đạt điểm TB của môn toán (từ 5,0 đến dưới 6,5 điểm).
ĐT4: Những HS còn lại.
2.2. Các giai đoạn tổ chức ôn tập:
+ Giai đoạn I:
16
- Dạy theo chủ đề kiến thức cơ bản, các dạng bài tập cơ bản, các kỹ năng cơ bản
và sau mỗi phần cho HS làm các bài kiểm tra để đánh giá tình hình tiếp thu bài của HS.
+ Giai đoạn II:
- Tổ chức luyện giải một số đề tham khảo theo các mức độ phù hợp với các đối
tượng HS.
- Xen kẽ các buổi luyện đề là làm các bài kiểm tra tổng hợp.
- Tổ chức cho HS tham gia các kỳ thi thử do Phòng GD&ĐT tổ chức.
2.3. Chương trình ôn tập và tài liệu tham khảo:
- Nhóm chuyên môn Toán 9 chúng tôi thống nhất chương trình ôn tập phải đảm
bảo đầy đủ các yêu cầu sau:
Hệ thống được toàn bộ kiến thức cơ bản của chương trình môn toán theo chuẩn
kiến thức và kỹ năng mà SGK đưa ra theo từng chủ đề, bám sát cấu trúc đề thi của Sở
GD&ĐT Ninh Bình ban hành và theo công văn số 1088/SGDĐT-GDTrH ngày
21/9/2009 của Sở GD&ĐT Ninh Bình về việc hướng dẫn nội dung, chương trình ôn
luyện HSG lớp 9 và thi vào lớp 10 THPT).
Trong mỗi chủ đề phân chia được các dạng bài tập cơ bản, ở mỗi dạng là phương
pháp giải cơ bản. Lượng bài tập được sắp xếp nâng dần từ cơ bản chỉ là áp dụng kiến
thức đến bài tập suy luận, nâng cao, từ bài tập nhỏ, dễ đến bài tập tổng hợp, cuối cùng là
một số bài tập đặc biệt, không điển hình và khó.
- Tài liệu ôn tập:
“Ôn thi vào lớp 10 THPT môn Toán” của nhóm tác giả Đỗ Thị Thúy Ngọc,
Nguyễn Tiên Tiến, Trịnh Phong Quang của Nhà xuất bản Đại học Sư phạm;
SGK Toán 9; SBT Toán 9; Các chuyên đề toán 9…
Bộ đề đã sử dụng tuyển sinh của Sở GD&ĐT Ninh Bình những năm trước, bộ các
đề đã sử dụng trong kỳ thi tuyển sinh của các tỉnh bạn.
2.4. Quá trình tổ chức ôn tập.
2.4.1. Dạy theo chuyên đề, chủ đề kiến thức.
- Hệ thống kiến thức cơ bản có liên quan đến chủ đề, chuyên đề.
- Phân dạng bài tập cơ bản trong chủ đề, chuyên đề, phương pháp giải của từng
dạng bài tập cơ bản đó.
- Luyện giải các bài tập cụ thể, trong đó có nêu các chú ý đặc biệt ở từng bài, khi
luyện lưu ý đi từ bài tập nhỏ, đơn giản, đến bài tập tổng hợp, phức tạp, từ bài tập dễ, chỉ
áp dụng kiến thức cơ bản đến bài tập đòi hỏi phân tích, suy luận…, cuối cùng là những
bài tập đặc biệt, không điển hình, khó, nâng cao, dành cho HS giỏi.
- Căn cứ vào lượng bài tập được sắp sếp như trên, tuỳ vào từng đối tượng HS để
tổ chức ôn tập trên lớp cho phù hợp, còn lại giao cho HS về nhà tự làm.
+ Với ĐT1: Những HS có điểm giỏi của môn toán (từ 8 điểm trở lên).
Các bài tập phần đầu giao cho các em, yêu cầu tự làm ở nhà, GV kiểm tra, nếu
