I. PH N M ĐUẦ Ở Ầ
1. Lý do ch n đ tài:ọ ề
Ph n đu nâng cao ch t l ng d y và h c c a ngành giáo d c là m tấ ấ ấ ượ ạ ọ ủ ụ ộ
công vi c có tính ch t th i s và th ng xuyên. Đ có k t qu ngày càng caoệ ấ ờ ự ườ ể ế ả
ch tấ
l ng d y h c và giáo d c là vi c làm su t đi c a th y cô giáo. Đ làmượ ạ ọ ụ ệ ố ờ ủ ầ ể
đcượ
công vi c to l n và khó khăn này giáo viên ph i đi sâu nghiên c u nh ng v nệ ớ ả ứ ữ ấ
đề
v n i dung - ki n th c khoa h c c b n, nh ng ph ng pháp, nh ng hìnhề ộ ế ứ ọ ơ ả ữ ươ ữ
th cứ
t ch c d y h c, kĩ năng v n d ng ki n th c m t cách linh ho t sáng t o choổ ứ ạ ọ ậ ụ ế ứ ộ ạ ạ
h c sinhọ.
tr ng THCS, môn Hoá là m t trong nh ng môn h c c b n trongỞ ườ ộ ữ ọ ơ ả
gi ngả
d y hoá h c, các d ng ph ng trình hoá h c là m t ph ng ti n r t c n thi tạ ọ ạ ươ ọ ộ ươ ệ ấ ầ ế
giúp h c sinh n m v ng nh lâu các ki n th c c b n, m r ng và đào sâuọ ắ ữ ớ ế ứ ơ ả ở ộ
nh ng n i dung đã đc trang b . Nh đó h c sinh đc hoàn thi n ki n th cữ ộ ượ ị ờ ọ ượ ệ ế ứ
đng th i phát tri n trí thông minh, sáng t o, rèn luy n đc tính kiên nh n,ồ ờ ể ạ ệ ượ ẫ
nh ng kĩ năng, kĩ x o, năng l c nh n th c và t duy phát tri n h n. Thôngữ ả ự ậ ứ ư ể ơ
qua rèn luy n k năng l p ph ng trình giúp giáo viên đánh giá k t qu h cệ ỹ ậ ươ ế ả ọ
t p c a h c sinh t đó phân lo i h c sinh và có k ho ch sát v i đi t ng.ậ ủ ọ ừ ạ ọ ế ạ ớ ố ượ
l p 8 h c sinh m i b t đu làm quen v i môn h c m i là môn HoáỞ ớ ọ ớ ắ ầ ớ ọ ớ
h c, vì th có không ít h c sinh g p khó khăn khi h c t p b môn này, nh t làọ ế ọ ặ ọ ậ ộ ấ
khi t mình l p m t và đúng các ph ng trình hoá h c đ gi i t t các bài toánự ậ ộ ươ ọ ể ả ố
hoá h c. ọ
Trang: 1
Qua th c t gi ng d y tôi th y h c sinh r t lúng túng khi đi tìm h sự ế ả ạ ấ ọ ấ ệ ố
thích h p đt tr c các công th c, do đó vi c l p ph ng trình hoá h c làợ ặ ướ ứ ệ ậ ươ ọ
m t n i dung khó đi v i h c sinh l p 8.ộ ộ ố ớ ọ ớ
V i nh ng lý do trên, tôi ch n đ tài sáng ki n kinh nghi m: ớ ữ ọ ề ế ệ “M t sộ ố
k năng c n thi t khi l p m t ph ng trình hóa h c l p 8ỹ ầ ế ậ ộ ươ ọ ớ ” làm v n đấ ề
nghiên c u đ giúp các em h c sinh tham kh o và t rèn luy n cho mìnhứ ể ọ ả ự ệ
nh ng kinh nghi m b ích trong quá trình h c t p b môn Hóa h c m t cáchữ ệ ổ ọ ậ ộ ọ ộ
t tin và h ng thú. ự ứ
2. Ph m vi áp d ng, đi m m i trong sáng ki n:ạ ụ ể ớ ế
2.1. Ph m vi áp d ng.ạ ụ
Hóa h c là môn h c th c nghi p k t h p lý thuy t. Th c t vi c giúpọ ọ ự ệ ế ợ ế ự ế ệ
h c sinh n m cách l p ph ng trình hóa h c gi i quy t các bài toán hóa h cọ ắ ậ ươ ọ ả ế ọ
đi v i h c sinh l p 8 còn g p nhi u khó khăn vì đây là môn h c mà h c sinhố ớ ọ ớ ặ ề ọ ọ
m i ti p c n. Qua quá trình d y h c tôi th y: ch t l ng đi t ng h c sinhớ ế ậ ạ ọ ấ ấ ượ ố ượ ọ
đây ch a đng đu, có nhi u em h c sinh còn y u, lúng túng v cách l pở ư ồ ề ề ọ ế ề ậ
ph ng trình hóa h c . Tr c tình hình h c t p c a h c sinh l p 8 hi n nay,ươ ọ ướ ọ ậ ủ ọ ớ ệ
là giáo viên ph trách b môn, tôi nh n th y vi c c n thi t là ph i h ng d nụ ộ ậ ấ ệ ầ ế ả ướ ẫ
h c sinh giúp h c sinh n m cách l p ph ng trình hóa h c. T đó đa raọ ọ ắ ậ ươ ọ ừ ư
ph ng pháp gi i thích h p giúp h c sinh h c t p t t h n. Qua đ tài này,ươ ả ợ ọ ọ ậ ố ơ ề
tính kh thi áp d ng không nh ng cho h c sinh l p 8, mà còn áp d ng cho h cả ụ ữ ọ ớ ụ ọ
sinh l p 9, b i d ng h c sinh gi i hay lên THPT sau này.ớ ồ ưỡ ọ ỏ
2.2. Đi m m i c a đ tài.ể ớ ủ ề
Giúp cho các em h c sinh n m v ng ki n th c và có thêm m t s kọ ắ ữ ế ứ ộ ố ỹ
năng v n d ng các ki n th c đó đ l p đúng các ph ng trình hoá h c. ậ ụ ế ứ ể ậ ươ ọ
Tìm hi u m t s ph ng pháp giúp h c sinh l p đúng các ph ng trìnhể ộ ố ươ ọ ậ ươ
hoá h c.ọ
Trên c s đó đ xu t m t s ý ki n trong vi c giúp h c sinh l p đúngơ ở ề ấ ộ ố ế ệ ọ ậ
các ph ng trình hoá h c.ươ ọ
Trang: 2
II: N I DUNGỘ
1. Th c tr ng tr c khi th c hi n các gi i pháp c a đ tàiự ạ ướ ự ệ ả ủ ề .
Tôi đc phân công gi ng d y b môn Hoá l p 8 và l p 9 tr ngượ ả ạ ộ ớ ớ ở ườ
THCS n i tôi công tác. Nhìn chung h u h t h c sinh đây là con gia đìnhơ ầ ế ọ ở
nông dân, nên đi s ng còn g p nhi u khó khăn thi u th n, các em ngoài giờ ố ặ ề ế ố ờ
h c trên l p nhà còn ph giúp gia đình nên th i gian đu t cho vi c h cọ ớ ở ụ ờ ầ ư ệ ọ
còn ít, nhi u em kh năng ti p thu và v n d ng ki n th c còn ch m d n đnề ả ế ậ ụ ế ứ ậ ẫ ế
vi c h c t p b môn Hoá c a các em còn g p nhi u khó khăn.ệ ọ ậ ộ ủ ặ ề
M t khác, qua quan sát, trò chuy n và đi u tra tình hình v s lĩnh h iặ ệ ề ề ự ộ
ki n th c v k năng l p m t ph ng trình hoá h c c a h c sinh tr ngế ứ ề ỹ ậ ộ ươ ọ ủ ọ ở ườ
THCS n i tôi công tác, tôi th y:ơ ấ
Có r t nhi u h c sinh hi u cách l p m t ph ng trình hoá h c m t cáchấ ề ọ ể ậ ộ ươ ọ ộ
m h .ơ ồ
K năng l p m t ph ng trình hoá h c c a nhi u h c sinh còn kém, cácỹ ậ ộ ươ ọ ủ ề ọ
em ch n các h s thi u chính xác. Đa s các em còn lúng túng không bi tọ ệ ố ế ố ế
ph i b t đu cân b ng t nguyên t nào tr c.ả ắ ầ ằ ừ ố ướ
Cũng qua đi u tra và trò chuy n v i nhi u giáo viên đang gi ng d y bề ệ ớ ề ả ạ ộ
môn Hoá h c khác, tôi đã bi t đc m t s nguyên nhân đa đn vi c h cọ ế ượ ộ ố ư ế ệ ọ
sinh không cân b ng đc m t ph ng trình hoá h c. Vì v y, tôi đa ra cácằ ượ ộ ươ ọ ậ ư
k t lu n do các nguyên nhân chung sau:ế ậ
Th nh t, do h c sinh không chú ý vào ti t d y:ứ ấ ọ ế ạ Đa s nh ng h cố ữ ọ
sinh này thu c lo i nh ng h c sinh h c y u - kém. Trong gi h c môn Hoáộ ạ ữ ọ ọ ế ờ ọ
ch ng th y thích thú gì c , vì th y h c môn Hoá quá khó, th y giáo h ngẳ ấ ả ấ ọ ầ ướ
d n cách cân b ng nhanh quá các em không ti p thu k p, t đó th y chánẫ ằ ế ị ừ ấ
không mu n h c.ố ọ
Th hai,ứ do h c sinh thi u đi u ki n h c t p:ọ ế ề ệ ọ ậ Đa s h c sinh lo iố ọ ạ
này do đi u ki n gia đình khó khăn, các em ph i ph giúp gia đình (nh trôngề ệ ả ụ ư
Trang: 3
em, c t c , chăn bò,…) có ít th i gian h c và tìm hi u, nên khi đn l p ch aắ ỏ ờ ọ ể ế ớ ư
có đ c s đ lĩnh h i ki n th c m i.ủ ơ ở ể ộ ế ứ ớ
Th ba, do h c sinh th y mình không có năng l c:ứ ọ ấ ự Đa s nh ng emố ữ
này th y vi c cân b ng ph ng trình hoá h c quá khó khăn, khi cân b ng l iấ ệ ằ ươ ọ ằ ạ
không chính xác, đi u này v n th ng xuyên x y ra làm cho các em chán n n,ề ẫ ườ ả ả
m t t tin cho r ng mình không có năng l c h c b môn Hoá.ấ ự ằ ự ọ ộ
Ch t l ng đi trà kh o sát qua các năm tr c khi th c hi n đ tàiấ ượ ạ ả ướ ự ệ ề
.
Năm h cọT.s HSố
c khóaả
T.s đi m choố ể
ph n l pầ ậ
PTHH
HS l p đúngậ
PTHH
HS l p saiậ
PTHH
SL T l (%)ỉ ệ SL T l (%)ỉ ệ
2012-2013 112 3 57 50,9 55 49,1
2013-2014 93 3 52 55,9 41 44,1
2014-2015 77 3 43 55,8 34 44,2
2. Các ph ng pháp chung, c th .ươ ụ ể
2.1. Ph ng pháp chung. ươ
Nh nh ng nguyên nhân đã nêu trên, đ góp ph n nâng cao ch t l ngư ữ ể ầ ấ ượ
d y và h c b môn hoá, tr c h t ph i có nh ng bi n pháp tích c c giúp choạ ọ ộ ướ ế ả ữ ệ ự
h c sinh l p đúng các ph ng trình hoá h c. Mu n v y trong quá trình gi ngọ ậ ươ ọ ố ậ ả
d y giáo viên c n ph i h ng d n cho h c sinh n m ch c ạ ầ ả ướ ẫ ọ ắ ắ ba b cướ l pậ
ph ng trình hoá h c, c th .ươ ọ ụ ể
Khi th c hi n gi ng d y bài 16ự ệ ả ạ “Ph ng trình hóa h c”ươ ọ : bài nàyở
giáo viên ch y u h ng d n cho h c sinh l p các ph ng trình hóa h củ ế ướ ẫ ọ ậ ươ ọ
đn gi n.ơ ả
H ng d n h c sinh th c hi n l p ph ng trình hóa h c theoướ ẫ ọ ự ệ ậ ươ ọ
ba b c nh sách giáo khoaướ ư :
B c 1:ướ Vi t s đ c a ph n ng ế ơ ồ ủ ả ứ “
−−
”: g m công th c hóa h cồ ứ ọ
c a các ch t ph n ng và s n ph m.ủ ấ ả ứ ả ẩ
Trang: 4
B c 2:ướ Cân b ng s nguyên t c a m i nguyên t :ằ ố ử ủ ỗ ố tìm h s thíchệ ố
h p đt tr c các công th c.ợ ặ ướ ứ
B c 3:ướ Vi t ph ng trình hoá h c:ế ươ ọ thay d u “ấ
−−
” b ng d u “ằ ấ
”.
- Ví d 1: L p ph ng trình hóa h c cho s đ ph n ng sau:ụ ậ ươ ọ ơ ồ ả ứ
H2 + O2 ---> H2O
+ Giáo viên cho h c sinh nh n xét s nguyên t c a m i nguyên t ọ ậ ố ử ủ ỗ ố ở
2 v c a s đ ph n ng, sau đó h ng d n h c sinh ch n h s 2 đtế ủ ơ ồ ả ứ ướ ẫ ọ ọ ệ ố ặ
tr c công th c hóa h c Hướ ứ ọ 2O đ cho s nguyên t oxi 2 v b ng nhau:ể ố ử ở ế ằ
H2 + O2 ---> 2H2O
Ti p theo ch n h s 2 đt tr c công th c hóa h c Hế ọ ệ ố ặ ướ ứ ọ 2 đ cho sể ố
nguyên t hiđro 2 v b ng nhau.ử ở ế ằ
+ Vi t thành ph ng trình hóa h c: 2Hế ươ ọ 2 + O2
2H2O
L u ý: M y đi u c n nh ư ấ ề ầ ớ khi l p ph ng trình hoá h c:ậ ươ ọ
- Vi t s đ ph n ng: Không đc vi t thi u ch t, vi t sai công th cế ơ ồ ả ứ ượ ế ế ấ ế ứ
hoá h c. Đ vi t đúng công th c hoá h c, ph i nh hoá tr nguyên t và nhómọ ể ế ứ ọ ả ớ ị ử
nguyên t .ử
- Trong quá trình cân b ng không đc thay đi các ch s nguyên tằ ượ ổ ỉ ố ử
trong các công th c hoá h c.ứ ọ
- Ph ng trình hóa h c bi u th s bi n đi ch t này thành ch t khác,ươ ọ ể ị ự ế ổ ấ ấ
khác v i ph ng trình toán h c bi u th s b ng nhau gi a hai v . Do đóớ ươ ọ ể ị ự ằ ữ ế
không đc hoán đi hai v c a ph ng trình hóa h c nh ph ng trìnhượ ổ ế ủ ươ ọ ư ươ
toán h c.ọ
2.2. Ph ng pháp c th .ươ ụ ể
Nh m giúp cho các em h c sinh n m v ng nh ng thao tác và ph ngằ ọ ắ ữ ữ ươ
pháp l p đúng các ph ng trình hoá h c phù h p v i trình đ nh n th c c aậ ươ ọ ợ ớ ộ ậ ứ ủ
các em đ các em h c t t h n môn Hoá h c, qua kinh nghi m th c t gi ngể ọ ố ơ ọ ệ ự ế ả
d y tôi đã tìm hi u và l a ch n m t s ph ng pháp c b n, c th nh sau: ạ ể ự ọ ộ ố ươ ơ ả ụ ể ư
Trang: 5
