Sáng kiến kinh nghiệm: Kỹ thuật đặt câu hỏi trong “Dạy và học tích cực” góp phần phân loại, đồng thời phát huy tính tích cực, chủ động, tư duy sáng tạo trong học tập môn Toán của học sinh THPT

Ở Ạ S GIÁO D C VÀ ĐÀO T O THANH HÓA

Ụ ƯỜ Ị

TR NG THPT YÊN Đ NH 2 @

Ế Ệ SÁNG KI N KINH NGHI M

Tên đ tài:ề

ỹ

ậ ặ

ự

ủ ộ

ọ

ọ ạ ỏ K thu t đ t câu h i trong “D y và h c ờ ạ ồ ầ tích c c” góp ph n phân lo i, đ ng th i ự ư duy phát huy tính tích c c, ch đ ng, t ủ ọ ậ ạ sáng t o trong h c t p môn Toán c a h c sinh THPT

ọ ứ ụ ơ ị ng THPT Yên

ị

ộ ế ắ H và tên : Lê Kh c Khuy n ổ ưở ng chuyên môn Ch c v : T tr ườ Đ n v công tác: Tr Đ nh 2 SKKN thu c môn: Toán

Thanh Hóa năm 2013

Ấ ầ Ề Ặ Ph n I: Đ T V N Đ

ổ ừ ữ

ệ ớ ả ổ ớ ả

ứ

ạ ệ

ố ề

ệ ươ ườ

ự ớ

ướ ọ ậ ạ ệ ế

ạ ạ ng trình, sách giáo ượ ớ c ằ ng giáo d c nói chung và b môn Toán nói riêng nh m đáp ng công ạ ớ ươ ng pháp d y c. Cùng v i các ph ể ượ ự ọ c tri n khai ng pháp “ D y và h c tích c c” đã đ ỉ ệ ươ t B ” đã ng trình d án “Vi ng thông qua ch ế ươ ọ c giúp các th y, cô giáo và h c sinh ti p c n v i các ph ng pháp ớ ệ ạ duy m i góp ứ ố t, ư ng đ o đ c t t Nam có t

ươ ế ệ ậ i.

ể ươ Trong nh ng năm v a qua vi c tri n khai đ i m i ch ạ ươ ỏ khoa (SGK) đòi h i ph i đ i m i ph ng pháp gi ng d y m i nâng cao đ ộ ụ ấ ượ ch t l ấ ướ ộ cu c công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t n ạ ọ h c truy n th ng, các ph ộ r ng rãi trong các nhà tr ầ ừ t ng b ọ ạ d y, h c tiên ti n, các ph ng ti n d y h c hi n đ i, cách t ư ưở ệ ộ ầ ph n đào t o nên m t th h thanh niên Vi t ỏ ọ ỹ có trình đ khoa h c k thu t gi ề ớ ấ ả ộ ấ ậ

ề ậ ọ

ườ ổ ị ng THPT Yên Đ nh 2, ọ ệ : H c sinh tr ạ ầ t c tinh th n đó đ tài này t p trung vào m t v n đ trong “D y ỹ ạ ậ ặ ụ : H c sinh b c h c THPT ọ ườ ứ : Tr ng THPT ự ứ ch c th c nghi m

ộ V i t ự ỏ ọ h c tích c c” là “K thu t đ t câu h i trong d y h c môn Toán b c THPT” ậ ọ ố ượ * Đ i t ng áp d ng ạ * Ph m vi nghiên c u ể ị * Đ a đi m t Thanh Hóa

Ộ

ầ

Ph n II: N I DUNG

Ề Ọ Ề Ạ Ộ Ố Ấ Ậ Ơ Ả NG I. M T S V N Đ LÝ LU N C B N V D Y VÀ H C

ự

ươ

ướ

ọ

ạ

ng pháp d y và h c theo h

ng

ư ể

ạ ọ ộ ự

ủ ế ứ ọ ờ ổ

ấ ạ ề

ệ ụ ủ ớ ừ ệ ệ ố ượ ể ầ ầ ổ ƯƠ CH TÍCH C CỰ ọ ạ 1. D y và h c tích c c: ả ổ ớ 1.1.Vì sao ph i đ i m i ph tích c c:ự ạ ự 1.1.1 Th c tr ng d y h c: ớ ố Ngày nay v i t c đ phát tri n nh vũ bão c a khoa h c và công ngh ề ấ (KHCN), nhi u thành t u KHCN xu t hi n h t s c b t ng và đ i m i ự nhi u lĩnh v c. Theo đó h th ng giáo d c c a nhân lo i nói chung và n ta nói riêng yêu c u c n đ ệ ớ ở ướ c ố c đ i m i.T vi c thi th tài năng theo ki u nho

ộ ể i gi

ế ữ ổ ự

ờ ạ ư ữ ượ ự ế ặ đ t ra, đ a ra đ

ộ ườ

ệ ậ ng h i nh p kinh t ạ c ta đang trên con đ ệ

ướ theo h ế

ể ủ ủ ừ ng pháp d y h c ph thông ph i phát huy tính tích c c, t ợ

ộ ả ế ả ễ ng ph ụ

ỏ ớ ứ ụ

ỉ ổ ứ ạ ươ ng pháp t ứ ế ọ ậ ị

ạ ề ườ ả ồ ưỡ ng, hình thành

ụ ọ ở ọ ứ ủ h c sinh tính năng đ ng, óc t ữ

ả ế ự

ợ ừ ự ư

ầ ụ ể ự ớ

ư ắ ộ ế ả t v n còn không ít t n t

ượ ừ ữ

ự ủ ọ ầ ặ c đ t ra t ụ ữ ủ

ạ

ọ ẫ ườ ng trình, sách giáo khoa và ph ề nhi u tr

ự ặ ổ ử ệ

ườ ề ủ ườ ệ ậ

ủ ế ạ ứ ề ề

ế ộ ố ứ ự ậ ờ

ế

ự ề ạ ả duy sáng t o , năng l c gi

ọ

ả ổ ớ t ph i đ i m i

ộ ể ủ s phát tri n c a xã h i:

ư ể ế ệ

ỉ

ứ ườ ọ ự ạ ợ ọ

tích c c cho ng ế ố ả ệ ườ ọ ụ ỗ ạ i h c, là công c d y h c hi n đ i, hi u qu . M ng i h c nhì xa, ệ ầ c và toàn c u giúp ng

ề ặ ể

ườ ự ủ ộ ấ ế ọ ạ ứ ả ườ ỏ ứ i là giáo là thu c lòng các tri th c “ uyên thâm”, quan đi m đánh giá ng ầ ượ ể ạ ế ể c thay t “thiên kim v n quy n”,…v…v…d n đ “thông kim bác c ”, hi u bi ộ ề ấ ế ả ự i quy t nh ng v n đ xã h i th bàng năng l c chuyên môn sâu, năng l c gi ệ ị ế ị và th c t c nh ng quy t đ nh sáng t o, k p th i, có hi u ả qu cao. ế ự ễ ướ ỏ ủ c đòi h i c a th c ti n, n Tr ướ ề ế ớ ế ự ng công nghi p hóa, hi n đ i hóa thì th gi i, xây d ng n n kinh t ề ố ậ ế ứ ầ ụ ớ ổ ụ t. Lu t giáo d c công b năm 2005, Đi u đ i m i giáo d c là h t s c c n thi ự ự ổ ọ ạ ươ ả 28.2 có ghi: “ Ph ọ ớ ớ ặ ủ ộ giác, ch đ ng, sáng t o c a h c sinh; phù h p v i đ c đi m c a t ng l p ệ ệ ự ọ ồ ưỡ ọ h c, kh năng làm vi c theo nhóm, rèn luy n h c; b i d ạ ự ậ kĩ năng v n d ng ki n th c vào th c ti n, tác đ ng đ n tình c m, đem l i ọ ni m vui, h ng thú h c t p cho h c sinh”. Đ i m i giáo d c đòi h i nhà ạ ế ng không ch trang b cho h c sinh ki n th c đã có c a nhân lo i mà còn tr ộ ư duy sáng t o và ph i b i d ữ ộ ườ ạ ự i lao đ ng không nh ng kĩ năng th c hành áp d ng, t c là đào t o nh ng ng ể ứ có ki n th c mà ph i có năng l c hành đ ng, kĩ năng th c hành, không th ư ệ ệ ầ ạ kéo dài tình tr ng “ th a th y” nh ng “thi u th ” nh hi n nay. Đ th c hi n ề ả ộ ệ t Nam đã tr i qua các cu c c i cách v i nhi u các yêu c u đó, giáo d c Vi ự ụ ầ ồ ạ ầ ế ẫ ư thành t u, nh ng nh ta đã bi i c n kh c ph c d n ướ ừ c. t ng b ề ấ nh ng năm V n đ phát huy tính tích c c c a h c sinh đã đ ữ ế ỉ 60 c a th k XX. Trong nh ng năm g n đây nghành giáo d c đã có nh ng ớ ề ươ ổ ọ ươ ng pháp d y h c. Tuy nhiên đ i m i v ch ấ ọ ở ệ ạ ng mòn, ng ph thông, các c p h c v n theo đ vi c d y và h c ệ ị ố ẫ i cũ, ch u áp l c n ng n c a thi c , “ b nh thành tích” v n còn là căn b nh l ẫ ạ ầ ọ ng. Chính vì v y vi c d y h c ch y u v n là tr m kha trong các nhà tr ủ ế ụ ộ ấ ồ truy n th m t chi u, thông báo ki n th c mang tính ch t đ ng lo t, ch y u ế ệ ể ể ễ là lí thuy t, xa r i th c ti n cu c s ng, t p trung ôn luy n đ đáp ng ki m ự ọ ự ư ế ử khám phá ki n tra, thi c . Ch a quan tâm đ n hình thành thói quen t h c, t ộ ấ ế ể ư ứ i quy t các v n đ mà cu c th c, phát tri n t ự ễ ặ ố s ng th c ti n đ t ra cho h c sinh. ự ầ ế 1.1.2 S c n thi ỏ ừ ự ữ * Nh ng đòi h i t ứ ệ ặ Hi n nay KHKT và đ c bi t là CNTT phát tri n nh vũ bão, ki n th c ấ ữ ườ không còn riêng trong nhà tr ng cung c p n a ấ CNTT không ch có ch c năng cung c p thông tin mà nó còn là công c h ụ ạ tr ướ internet giúp k t n i thông tin trong n trông r ng.ộ V n đ đ t ra cho nhà tr chi m lĩnh tri th c, tích c c, ch đ ng, sáng t o, có kĩ năng gi ủ ự ự ng là làm sao cho h c sinh có th làm ch , t l c ế i quy t các

ố ộ ề ả ứ ớ ự ự

ụ ườ ng, giáo viên nói riêng.

ữ

ệ ụ ể ạ ỏ ừ ự ệ ế s phát tri n kinh t : ề đ t n

ộ ả ạ ộ

ộ ộ ế ề ố ả trong b i c nh h i nh p kinh t

ạ ấ

ộ ấ ự ượ

ả ả ụ ồ ệ ấ ượ ế ế ớ th gi i ả c nhà ph i có ề c nhi u ả ệ

ộ ầ ể ứ i lao đ ng ph i năng đ ng, sáng t o, có

ứ ộ ệ

ị ườ

ế ứ ườ

ạ ế ị

ự ị

ệ ấ ự ể

ầ ư ự ể ộ ố ượ c hình thành và phát tri n trong ụ cho giáo d c là đ u t

ả ẩ ư ậ c Đ ng ta, nhà n

ươ ừ ổ

ố ớ ể ự ế ầ ư cho s phát tri n ầ c đ t ra là “Qu c sách hàng đ u”. Nghành giáo ạ ng pháp d y h c đ đào ộ ướ xã h i n

ườ ọ ủ ữ ỏ ế ọ ể c nhà. i h c:

ể ế ưở ả

ế ầ ặ ấ ớ ệ ộ ủ ọ ề ạ

ộ ố ộ ề ự ả ệ ạ ớ ng r t l n đ n cu c s ng xã h i c a h c sinh ngày ầ ươ ng ưở ng l n đ n s truy n đ t thông tin.

ẻ ọ

ỗ ẻ ạ ệ ặ ẻ ượ ả t Nam ngày nay khác xa tr

ậ ọ ọ

ế

ọ ấ ồ

ặ ế ạ ộ ụ ộ ỉ ủ ọ

ế ả ọ

ụ ộ ọ ủ ự

ạ

ợ ụ ừ ạ ố ổ

ụ ớ

ể ệ ổ ụ ớ ả ả ố ố ớ ấ v n đ n y sinh trong cu c s ng. Đây th c s là thách th c l n đ i v i nghành giáo d c nói chung và các nhà tr * Nh ng đòi h i t ế ấ ướ ế c đ n năm 2020 M c tiêu công nghi p hóa, hi n đ i hóa n n kinh t ủ ằ ự c a NQ các Đ i h i Đ ng VIII, IX, X, XI . Xây d ng xã h i công b ng, dân ủ ch , văn minh. ậ Công cu c CNH, HĐH n n kinh t ỏ ướ trong m y năm qua đang trong giai đo n suy thoái đòi h i n ệ ể ự ộ ọ ngu n nhân l c có trình đ h c v n r ng, có th th c hi n đ ệ ng công vi c có hi u qu nhi m v chuyên môn sâu, cao, đ m b o ch t l cao ả ạ ườ Đ đáp ng các yêu c u trên ng ế ẵ ki n th c và kĩ năng mang tính chuyên nghi p, s n sàng gánh vác trách ộ ọ ệ ệ ủ ế ố i lao đ ng và là nhi m. Dám ch u trách nhi m là y u t quan tr ng c a ng ầ ệ ổ ứ ầ ủ ố ch c kinh doanh. Yêu c u m i quan tâm hàng đ u c a các doanh nghi p, t ộ ỉ ố ớ ớ ạ i lao đ ng trong giai đo n m i không ch có ki n th c mà còn đ i v i ng ấ ạ ả ự ả ề ặ ph i là năng l c gi i quy t các v n đ đ t ra linh ho t, sáng t o, kiên đ nh ố ứ ạ ủ trong các tình hu ng khó khăn ph c t p c a cu c s ng. S dám ch u trách ả có mà nó đ nhi m không ph i ph m ch t t ụ quá trình giáo d c. Nh v y đ u t ướ ặ ượ và nó đ ả ụ d c ph i không ng ng quan tâm đ n đ i m i ph ứ ồ ạ t o ngu n nhân l c đáp ng nhu c u phát tri n kinh t * Nh ng đòi h i khi tính đ n đ c đi m tâm sinh lí c a ng ệ ố Công ngh s có nh h ạ nay. M ng Internet toàn c u, đi n tho i di đ ng, truy n thông đa ph ế ự ti n,… đang có s nh h ẻ Tr em ngày nay nói chung, h c sinh THPT nói riêng thu l m và chia s ế ộ ớ ố ộ i có kh năng tìm ki m thông tin trong xã h i v i t c đ chóng m t, m i tr l ẻ các thông tin theo các cách khác nhau. Tr em Vi ỷ em cách đây vài th p k . H c sinh THPT ngày nay có cách h c khác nhau hay ể ư ạ ọ phong cách h c khác nhau. N u nh d y h c không quan tâm đ n đ c đi m ệ ạ ề ườ ọ ủ i h c, vi c d y ch có tính ch t thông báo đ ng lo t m t chi u này c a ng ọ ế ả ế ẽ ạ s h n ch kh năng ti p thu c a h c sinh, h c sinh hoàn toàn th đ ng trong ứ ứ ồ ộ ữ ướ ụ ộ ờ ế c nh ng khó khăn, thách th c lĩnh h i ki n th c đ ng th i cũng th đ ng tr ể ừ ạ ộ ố ậ ủ d y h c th đ ng sang c a cu c s ng. V y chúng ta ph i làm th nào đ t ọ ế ọ ạ ả d y h c tích c c? Đó chính là ph i quan tâm đ n phong cách h c c a h c ứ ọ ớ ố ượ ng sinh, t c là d y h c phù h p v i đ i t ụ Ở ỗ m i qu c gia, m c tiêu giáo d c thay đ i theo t ng giai đo n phát ệ ắ ể Ở ướ c ta m c tiêu giáo d c g n v i quan đi m giáo d c toàn di n, n tri n. ườ ạ đào t o con ng ụ ự i m i có kh năng xây d ng và b o v T qu c.

ề

ỉ c ta và các n ạ ị ế

ọ ậ ằ ế ứ ơ

ụ ứ ỹ ậ ụ ề ặ ở ướ n ủ ạ ợ ế ầ ứ ả ế

ớ ượ

ừ

ướ ụ Đi u đáng chú ý là m c tiêu giáo d c ngày nay c khác không ch nh m trang b ki n th c k năng đã có c a nhân lo i mà chú ỹ ụ tr ng v n d ng ki n th c và cao h n là v n d ng sáng t o các ki n th c, k ấ ộ ố năng vào cu c s ng, gi i quy t các v n đ đ t ra phù h p yêu c u và hoàn c nh.ả Chúng ta nh đ

c ch ng nào ?

ộ N i dung

ữ ữ ữ

ễ

ậ

ừ ừ ừ ườ ề Nh ng đi u ta nghe ọ Nh ng gì ta đ c ụ Nh ng gì ta áp d ng ổ T các bu i trình bày, trình di n ạ ộ T các ho t đ ng th o lu n ộ T hành đ ng và gi ả ả i thích cho ng i khác M c đứ ộ 5% 10% 20% 30% 50% 85%

ụ

ự

ọ

ạ

ả

ạ

T i sao ph i áp d ng d y và h c tích c c?

ả

Gi

i thích

i thích và

Gi minh h aọ

ả

i thích, Gi ọ minh h a và tr i nghi m

70%

72%

ệ 85%

10%

32%

65%

ữ ớ ữ ớ

ạ Nh ng gì b n ầ nh sau 3 tu n ạ Nh ng gì b n nh sau 3 tháng

ọ

ạ

ị

ươ

ng pháp d y và h c theo

ổ ớ ng đ i m i ph

ướ

ạ ế ớ

ả ổ ươ

ướ ự ng tích c c: ụ ậ ạ

ng tích c c. Trong vi c đ i m i ph

ự ầ ệ ổ ọ ủ ố ấ ự ươ ọ ướ ươ ng t ph i đ i m i ph ạ ớ ng pháp d y và ọ ng pháp h c c a h c sinh là m i quan tâm ướ ự ng tích c c thì ph

ổ ứ ạ ệ ả ọ ầ ch c d y h c có hi u qu giáo viên c n suy nghĩ và cân

1.1.3. Đ nh h h Lu t giáo d c năm 2005 nh n m nh s c n thi pháp d y h c theo h ọ h c theo h hàng đ u. ầ ể ế ế t k và t Đ thi ề ấ nh c các v n đ sau: ố

ầ ủ

ọ

ư ế ơ ự ạ ộ ọ

ọ ề ề

ổ ứ ạ ạ t k bài d y và t

ắ ườ ọ Đâu là m i quan tâm hàng đ u c a ng i h c? ệ ả H c sinh nên h c nh th nào thì hi u qu ? ọ ẩ Đi u gì t o nên đ ng c thúc đ y h c sinh h c tích c c? ộ ọ ọ ứ Trong đ tài nghiên c u khoa h c năm h c 2011 2012 tôi đã trình bày m t ự ọ ạ ộ n i dung trong d y và h c tích c c là “ Thi ch c các ho t ả ệ ướ ớ ộ đ ng trên l p” theo h ng phát hi n và gi ế ế ề ế ấ i quy t v n đ .

ộ ộ ề ự ậ ạ

ứ ọ ầ ậ ặ

ỉ ọ ế ề ư ậ

ả ỏ ấ ề

ọ ầ ị

ả ệ ế ư ỏ

ệ ố ạ ự ợ ớ

ấ ọ ậ ề ở

ủ ọ ệ ế ố ườ ự ả ố ng s tham gia t 5 y u t tăng c

ể ủ ọ

ọ ậ ớ ớ ự ạ ộ ủ

ự ạ Trong n i dung đ tài này tôi trình bày m t kĩ thu t d y h c tích c c là “Kĩ ằ thu t đ t câu h i” trong môn Toán nh m đáp ng các yêu c u trên. ọ t gì” mà thêm Nh v y, v n đ quan tr ng không ch là: “ H c sinh nên bi ọ ớ ọ vào đó là “ Đi u gì x y ra v i h c sinh” khi các em tham gia vào quá trình h c ậ t p. Khi l y h c sinh làm trung tâm, giáo viên c n xác đ nh th nào là quá ấ trình h c t p hi u qu nh t. H th ng câu h i mà giáo viên đ a ra có tác ọ ạ ộ ỉ ụ d ng đi u ch nh các ho t đ ng d y h c sao cho phù h p v i năng l c, nhu ầ c u và s thích c a h c sinh. ọ ạ D y và h c hi u qu khi giáo viên làm t ủ ọ c a h c sinh: ớ ự a) Không khí h c t p và s tham gia trong nhóm, l p ứ ộ ợ ự b) S phù h p v i m c đ phát tri n c a h c sinh ự ế ự ầ c) S g n gũi v i th c t ứ ộ ạ d) M c đ và s đa d ng c a ho t đ ng ạ do sáng t o e) Ph m vi t

ƯƠ

Ậ

Ặ

CH

Ỏ NG II. KĨ THU T Đ T CÂU H I

ầ

ọ

ỏ

ủ ệ ố

ọ ạ ệ ố

ộ ọ ữ ế ị

ế ứ ủ

ẩ ả ộ ế ệ ị ệ ố

ọ ộ ế ứ ứ ệ

ộ ồ ữ ể ả

ỏ

ọ ủ ắ ậ ệ ố ệ ả

ự ế

ọ i t

ứ ệ ớ ọ

ượ ậ ủ ấ

ả ế ế

ộ ư ấ c v trình đ t duy. Vi c thi

ế ừ ứ c ki n th c đó, tr ỏ ế ư ậ

ệ ề ế ể ư ắ ọ ả duy cho h c sinh.

ụ ộ ố ạ ỏ

ả ờ ấ ặ ỏ ộ ỉ i duy nh t, đúng ho c sai

ể ả ờ ặ

ụ 2.1.T m quan tr ng, tác d ng c a h th ng câu h i: ỏ ủ Trong d y h c nói chung và môn Toán nói riêng, h th ng câu h i c a giáo ế ố ấ ượ quy t đ nh ch t l viên có vai trò quan tr ng, là m t trong nh ng y u t ng ọ ế ồ ọ lĩnh h i ki n th c c a h c sinh. Thay cho vi c thuy t trình, đ c chép, nh i ỏ ể ọ nhét ki n th c, giáo viên ph i chu n b h th ng các câu h i đ h c sinh suy ờ ế nghĩ, phát hi n ki n th c, phát tri n n i dung bài h c, đ ng th i khuy n ộ ưở ng, n i khích h c sinh đ ng não tham gia th o lu n xoay quanh nh ng ý t ằ ậ ự ọ ướ ị loogic. H th ng câu h i còn nh m đ nh h dung c a bài h c theo tr t t ng, ẫ ậ ủ ấ ự ậ ướ ừ ọ c phát hi n ra b n ch t s v t, quy lu t c a d n d t cho h c sinh t ng b ể ự ệ ượ t. Trong quá trình ng, kích thích tính tích c c tìm tòi, s ham hi u bi hi n t ườ ổ ứ ạ ủ ộ ỏ ch c, h c sinh ch đ ng tìm tòi, sáng t o, nêu câu h i, giáo viên là ng ề ứ ờ ồ ế phát hi n ki n th c m i. Đ ng th i qua đó h c sinh có đ c ni m vui, h ng ầ ầ ự ườ ủ thú c a ng tin khi th y trong k t lu n c a th y cô có ph n i khám phá và t ứ ế ủ ế ộ ượ ế ọ đóng góp ý ki n c a mình. K t qu là h c sinh v a lĩnh h i đ c ki n th c ưở ứ ế ờ ớ ồ ượ m i đ ng th i bi t cách th c đi đ n đ ng thành thêm ộ ộ ướ ề ế ế ệ ố m t b t k h th ng câu h i theo các c p đ ơ ờ ấ ư duy nh v y rõ ràng m t nhi u th i gian h n là thuy t trình bài gi ng, t ứ ư nh ng nó có tác d ng kh c sâu ki n th c và phát tri n t ậ ụ ỏ 2.2. M t s d ng câu h i và v n d ng: 2.2.1. Câu h i đóng: ạ ỏ Câu h i đóng là d ng câu h i ch có m t câu tr l ho c có th tr l

ặ i “có” ho c “không”.

ứ ủ ế

ườ ứ ộ ế c s d ng ch y u trong đánh giá ki n th c đã có, đánh giá ụ ể ả ờ ợ ầ i chính xác, c th , ng h p c n tr l

ố ầ ặ ế duy nhi u. ượ ề ng đ

ọ ể ụ ữ

ự ư ườ ể ể ệ i thi u bài đ ki m tra xem h c sinh đã hi u nhi m v và nh ng h ể

ề ệ

ằ ằ

ằ

ặ ằ ạ ề

ằ ạ ề

ớ ằ ạ ặ

ọ ớ

ể ị

i đi m đó. ể ạ ề ố ố ể ể ộ ộ ị ươ ng trình nâng cao). ệ ạ i m t đi m là hàm s xác đ nh t i m t đi m là hàm s xác đ nh t i đi m đó, có gi ớ ạ i h n

ể i đi m đó.

ể ị ớ ạ i h n

ố ị ủ ể i đi m đó, có gi ể i đi m đó.

(

a ax ng trình nâng cao). ộ

ằ ươ ạ ộ i m t đi m là hàm s xác đ nh t ớ ạ ố ạ i h n đó b ng giá tr c a hàm s t ớ i tích l p 11 Ch (cid:0) ng trình nâng cao) + cx d bx ạ ỉ ch có hai d ng có

ố ậ ớ i tích l p 12 Ch ự ộ ơ ỉ có đúng không? (

ữ ỏ ở

ờ ọ ổ

ả ờ ỏ

ự ế ầ

ượ ạ ố ườ ệ c tính theo di n tích đáy và đ ng cao không?

ượ ử ụ ỏ Câu h i này đ ớ m c đ ghi nh thông tin, trong các tr ỏ ư không đòi h i t ỏ ầ ậ c dùng trong ph n k t lu n bài ho c cu i ph n Câu h i đóng th ướ ệ ệ ớ gi ng ầ ẫ ầ d n c n th c hi n trong ph n phát tri n bài hay ch a. Ví d 1ụ : Xét tính đúng, sai các m nh đ sau: ạ ề a) Hình chóp đa giác đ u là hình chóp có các c nh bên b ng nhau ạ ạ ề b) Hình chóp đa giác đ u là hình chóp có các c nh bên b ng nhau và các c nh đáy b ng nhau. c)Hình chóp đa giác đ u là hình chóp có các c nh bên b ng nhau, các m t bên là các tam giác cân. ặ d) Hình chóp đa giác đ u là hình chóp có các c nh bên b ng nhau và các m t bên t o v i m t đáy các góc b ng nhau. ….v…v….( Hình h c l p 11 Ch Ví d 2ụ : Xét tính đúng , sai các m nh đ sau ụ ạ ố a) Hàm s liên t c t ụ ạ ố b) Hàm s liên t c t ạ t ụ ạ ố c) Hàm s liên t c t ể ạ i đi m đã cho và gi t ả ạ ố ( Đ i s & gi Ví d 3ụ : Đ th hàm s b c ba y = ồ ị ươ ả đúng không? ( Gi ắ Ví d 4ụ : Ch có m t quy t c th c hành khi c ng các vec t ọ ớ Hình h c l p 10) ộ ố Chú ý: M t s câu h i đóng hay bán m không h u ích, không nên dùng khi ậ ả h c. trao đ i, th o lu n trong gi i. Câu h i đóng đã hàm ý câu tr l ụ ủ ả Ví d : Khi kh o sát s bi n thiên c a hàm s có c n tính đ o hàm không? ể Th tích hình chóp có đ …v…v…

ỉ ỏ ặ ữ ể ả ờ

ượ ố ầ i có ho c không, không c n c hàm

ẵ ớ ả ẵ ả ờ i.

ỏ ỏ ở ầ ả ị

ố ằ ủ ầ

ạ ồ

ề ự ộ ợ ọ ự do l a

ả ờ ủ ạ ọ i c a mình.

ọ V i nh ng câu h i này, h c sinh ch có th tr l ả ề ph i trình bày thêm, ít ph i suy nghĩ. Đi u giáo viên mong mu n đã đ ợ ỏ ý s n trong câu h i. Câu h i đã có s n g i ý câu tr l ườ ỏ ủ ằ Câu h i đóng m đ u b ng gi i h i đ nh c a ng ệ Ví dụ: Th y ( cô) nghĩ em nên xét chi u bi n thiên c a hàm s b ng vi c ế ề tính đ o hàm. Em có đ ng ý không? ỏ Lo i câu h i này cũng bao hàm m t g i ý. H c sinh không có quy n t ể ư ch n đ đ a ra câu tr l 2.2.2. Câu h i mỏ ở

ố ề ủ

ể ể ề ế ọ ầ ử ụ ặ ế ứ ủ ọ

ỏ ể ề ả ờ ỏ ặ i. Khi đ t câu h i

ẻ ế ủ

ở ộ ố ạ

ổ ặ ư : Giúp h c sinh có cái nhìn t ng quan ho c đ a ra

ố ọ ệ ạ i.

ế ể Ở đâu…..? Đ n đâu……? Đ làm Khi nào….? Cái gì….? Cái nào…..?

ợ ỏ ả ờ i mang tính

ấ

ớ ủ ườ ng tròn

ủ ọ ớ ụ ạ ế

ố ườ ng cao c a hình chóp trùng v i tâm đ ấ ươ ng ch có m t c c ti u? ( Gi

ể ố ậ ố ủ ồ ị ộ ự ể ằ ớ ả i tích l p 12) ọ ố

ỏ ọ ượ ổ ủ giúp h c sinh suy nghĩ v t kh i khuôn kh c a tình

ề

ả ị đ nh i. ế ỏ Đi u gì n u….?Đi u gì s ể ưở ế x y ra n u….?Hãy t ả ế ẽ ả ệ ượ ằ ề ng r ng….Vi c tìm ki m các gi ưở ng i pháp ng t

ế

)

ẽ ả ị ứ ể ề

ế = ta thay a = 1; b = 1? ... ỏ ạ ố ư ậ ế ả ớ i tích l p 11)

ấ ầ ượ ạ ừ ế ưở ắ t t

ng t ệ ế ế ủ ể ớ

ượ ử ụ ủ ọ ể c s d ng đ khai thác suy nghĩ c a h c sinh v m t s ề ộ ố ế đ

ề ề ủ ề ế ấ ỏ ư

ủ ề ạ ế

ọ ủ ạ ầ ả

)

ố

ố ị ể ớ i tích l p 11) sau ] ạ ;a b là (C), ể ặ ổ c đ nh, còn đi m M thay đ i trên (C), giáo viên có th đ t

ề ự ể ế ả ổ 0 c hai phía em nghĩ gì v s thay đ i

ủ

0 ?

ế ư ậ ế ỏ

ệ ố ế ủ ế ọ ủ ng cong và ý nghĩa hình h c c a

ặ Giáo viên mu n có thông tin v ý ki n ho c suy nghĩ c a h c sinh ho c ỏ ố mu n tìm hi u, ki m tra v ki n th c c a h c sinh thì c n s d ng câu h i m .ở ỏ ở ạ Câu h i m là d ng câu h i có th có nhi u cách tr l ọ ạ ơ ộ m giáo viên t o c h i cho h c sinh chia s ý ki n c a cá nhân mình. ở ỏ M t s lo i câu h i m : ỏ ấ + Câu h i l y thông tin ề ữ nh ng băn khoăn v tình hu ng hi n t ạ D ng: gì….? ấ Khi l y thông tin, câu h i “ Vì sao” không thích h p vì câu tr l ch t phán xét. Ví d : Khi nào thì chân đ ngo i ti p đáy c a hình chóp y?( Hình h c l p 11) ỉ Khi nào thì hàm s trùng ph Khi nào thì đi m u n c a đ th hàm s b c ba n m trên tr c Ox? ( Hàm s b c 3)ậ ỏ + Câu h i gi ố ệ ạ hu ng hi n t ạ D ng câu h i: ượ t ng….Chúng ta có th t thay th có ý nghĩa không? Ví dụ: Đi u gì s x y ra n u trong khai tri n nh th c NiuT n ơ ( a b+ Cũng h i nh v y n u ta thay a = 1; b = 1? ( Đ i s và gi ộ ớ Trong không gian cho ba tia Ox, Oy, Oz vuông góc v i nhau t ng đôi m t, ượ mf(P) c t các tia y l n l ng ta chi u vuông góc i A, B, C. Hãy t đi m O lên mf(ABC) thì hình chi u c a O liên h th nào v i tam giác ABC? ớ ( HH l p 11) ỏ + Câu h i ý ki n: ch đ nào đó. D ng câu h i: Em nghĩ gì v đi u này? Ý ki n c a em v …? Em th y nh th nào? ọ Ví d :ụ Khi h c ph n ý nghĩa hình h c c a đ o hàm( Gi ạ [ ọ ẽ ộ ồ ị ủ khi v minh h a d ng đ th c a hàm s y = f(x) trên m t đo n C(cid:0) ể ấ M ( l y đi m ư ỏ câu h i nh sau ầ ế ể H: Khi đi m M ti n d n đ n đi m M ị 0 ? v trí c a cát tuy n MM ủ ư Cũng h i nh v y nh ng là h s góc c a cát tuy n MM ườ ệ ( Hình thành khái ni m ti p tuy n c a đ ạ đ o hàm)

ọ ể ượ ả c dùng đ khuy n khích h c sinh phân tích b n

ố

ạ ề ủ

ạ ể ả ọ ưở ng

ẽ ữ

ả ệ ị ữ ự ợ ẩ ầ

ầ ấ ề ữ ữ ố ể ự

ọ ọ ằ ươ ộ ng pháp t a đ trong không

i bài toán hình h c b ng ph ớ

ả ặ ữ ứ ứ ườ ấ ẳ ạ ng g p ph i khi ch ng minh b t đ ng th c ? ( Đ i

ể ủ ỏ ở ố t:

ậ ề ề c nhi u thông tin v ý

ị ả ế ế

( ặ

bx ẫ

ế ố ậ ề ạ (cid:0) ứ ỏ + cx d

ộ ợ ộ

ọ ố

ắ ỏ ế ả ? ( Gi ỏ ạ ể ễ ọ M t câu h i m t ơ t c n ng n g n và đ n gi n, tránh vòng vo,

x 5

ạ ở ố ầ ề ấ ế ỏ ề ả + Câu h i v c m giác : đ ụ ể ề ộ ả thân và các c m giác v m t tình hu ng c th . ả ỏ : Em đã tr i qua c m giác gì? C m giác c a em v …? ả D ng câu h i ế ậ ộ : giúp h c sinh l p k ho ch và tri n khai các ý t ỏ ề +Câu h i v hành đ ng ụ ể ố vào tình hu ng c th . ẽ ỏ Em chu n b làm gì? Khi nào em s …? Nh ng khó khăn em s ạ D ng câu h i: ả ặ ả g p ph i khi…?Em c n nh ng s tr giúp nào? Li u đây có ph i là câu tr ờ i cho v n đ này…? Em có th d đoán ph n trăm…? Có nh ng ch s nào l ố ẻ là s l ?.... ể ả Ví d :ụ H: Đ gi ị ẩ ả gian em ph i chu n b gì? ( HH l p 12) H: Nh ng khó khăn th ố s 10) ữ ặ Đ c đi m c a nh ng câu h i m t ượ ỏ + Trung tính: Câu h i trung tính cho phép thu th p đ ố ki n, ki n th c, c m xúc và giá tr nêu ra trong tình hu ng. ồ ị ủ Ví d :ụ Câu h i : “ Em có ý ki n th nào v d ng đ th c a hàm s b c ba ả ớ i tích l p 12) không ph i là m t g i ý hay y ax ể ệ ướ ng d n. Khi đ t câu h i d ng này giáo viên th hi n thái đ hoàn toàn h trung tính và h c sinh có th di n đ t câu tr l ộ ắ + Ng n g n: ả ặ ể khó hi u ho c gi ề i thích quá nhi u, không đi th ng vào v n đ . ả ờ i theo cách các em mu n. ọ ả ẳ 2 ủ ậ ả ị ớ i tích l p 12) ? ( Gi ố Ví dụ: Hãy tìm t p xác đ nh c a hàm s -

3 sin 2

3cos 3 ả

ớ i tích l p 11) ằ ả ắ ầ ủ ừ ỏ ằ

ế ế ạ ỏ

ề ẳ ề ọ

ấ ắ ầ ế ỏ ằ ộ ừ ư ả ờ ế i t chính xác thông tin mình khác nh : Khi

ỏ ằ Ở ặ

ươ ị ự ạ ng ch có giá tr c c đ i mà không có

ả đâu?, b ng cách nào? Ho c bao nhiêu? ố ỉ ớ i tích l p 12)

ở ng trình b c hai ớ i tích l p 12)

ả ệ đâu luôn luôn có nghi m? ( Gi ọ ừ ỏ ụ ầ ớ ỏ h i cho chính xác. Ý h i

ỏ

ỏ ế t rõ m c đích h i thì m i ch n t ế ớ ạ

ố Ở đâu? Khi nào?

ể ệ

ụ ả ỏ ặ ả ỏ ệ ị

ố ủ ề ọ ậ ả ỏ ớ

+ 1 + x x 4 ạ ố ố ạ ? ( Đ i s & Gi Tính đ o hàm c a hàm s x y ụ ỏ ắ ầ + B t đ u b ng t h i đúng. Không ph i câu h i nào cũng b t đ u b ng c m : ừ t “ Em có ý ki n th nào v ….?”, đôi khi d ng câu h i này khi n câu tr l ủ c a h c sinh không đi th ng vào v n đ . Khi bi ầ c n trong câu h i giáo viên nên b t đ u câu h i b ng m t t nào? Ví dụ: Khi nào thì hàm s trùng ph ị ự ể giá tr c c ti u? ( Gi ậ ươ Ph +Rõ ý h i.ỏ C n bi ẽ s không rõ ràng n u câu h i quá chung chung. ớ ả ế i tích l p 11) i h n th nào? ( Gi Ví d : Xét gi ố ớ ạ ủ i h n c a dãy s hay hàm s ?, Ph i h i rõ xét gi ố ớ Ho c: Th tích kh i đa di n? ( HH l p 12) ứ Ph i h i rõ là đ nh nghĩa, hay công th c tính kh i đa di n nào? + Phù h p.ợ Câu h i phù h p v i n i dung, ch đ h c t p; v i hoàn c nh, tâm lý, văn hóa, trình đ c a ng

ớ ộ ườ ọ ợ ộ ủ i h c.

ớ ườ

ư ẩ ng trình chu n) giáo viên ườ ố ủ ươ ng ng đ i c a các đ

ườ ợ ổ ng Cônic( HH l p 10 Ch ị ng h p t ng quát.

ỏ ỏ ở ệ ố ườ ư i là ng i đ a ra h th ng câu h i m phù

ộ ằ ở ầ : ạ . M t câu h i m đ u b ng các t

ở ặ

ỏ ể ạ ỏ ả ờ ẽ thì câu tr l ộ ừ c m t t i đ

ộ ộ ế ừ ai, khi nào, cái i s không th là “có” ho c “không”. , tuy nhiên lo i câu h i này giáo viên ả ờ

ỏ ạ

ị ộ ạ ắ ầ ậ

ệ ế ư

ị ậ ố ắ

ế

ể ủ ọ ạ ơ ủ

ọ ả ế ị ệ ề ố ư

ở ỏ ữ i này?” ặ ả gi im l ng trong kho ng 5 giây , ngay cả

ượ ư c đ a ra.

ả ờ ờ

ả ờ i và n u h c sinh không tr l ữ ộ ầ ế ặ ọ ả ơ i thích rõ h n, có th tr i, giáo ể ở

ể ặ ấ ể

ỏ ế ắ ắ ằ ể t mình đang l ng nghe b ng bi u

ắ qua ánh m t, g t đ u.

ả ờ ế ể i.

ự ủ ộ ỏ ể

ữ ể ặ ượ ủ

ắ ể i có th tóm t ả ờ l ế ộ ộ

ể ế ậ ộ ự ỏ

ọ ả ờ ữ ẫ i và tìm ra mâu thu n gi a các câu i các câu tr l

ả ờ ể ặ

ả ờ ể ế ủ ậ i đ k t lu n mà l

ộ ố ặ

ư ộ

ụ ề ộ ủ ố ụ ề ế ả ả

ế ớ ỏ ở

i câu h i.

ọ ể ợ cu i câu h i giáo viên có th g i m và khuy n khích h c ỏ ượ ỗ ợ ằ ọ Ví dụ: Khi h c các đ ươ ặ ỏ không nên đ t ra các câu h i quá khó nh xét v trí t ườ cô nic và đ ng tròn trong tr ỏ ở ậ ặ Kĩ thu t đ t câu h i m . ỗ ế ọ Trong m i ti t h c giáo viên gi h p.ợ ộ ộ ở ầ + Kh i đ u cu c h i tho i ư ế đâu, … gì, nh th nào, ỉ ả ờ ượ ể ọ Có th h c sinh ch tr l ư ọ i có đ dài là m t câu. đang khuy n khích h c sinh đ a ra câu tr l ạ ằ ạ ộ ở Không nên b t đ u câu h i m trong h i tho i b ng “T i sao?”. Vì “ T i sao” ỏ “ T i sao em làm theo ặ ụ hàm ý m t nh n đ nh. Ví d khi giáo viên đ t câu h i: ệ cách đó?” , thông đi p đ a ra là em không bi t làm theo cách đó không hi u ỏ ắ ầ ư ả qu hay sao? Dù giáo viên c g ng đ a ra câu nh n đ nh thì câu h i b t đ u ố ư ậ ồ ằ i sao” đã có hàm ý nh v y r i.Tuy nhiên n u giáo viên mu n tìm ra b ng “t ướ ỏ ể ộ ng khác: đ ng c c a hành vi c a h c sinh thì có th chuy n câu h i theo h ả bài toán theo cách này? Ho c: ặ “ Em ế “ Đi u gì đã khi n em quy t đ nh gi mu n đ a ra lý do gì cho vi c ch n cách gi ặ + Sau khi đ t câu h i m , giáo viên ả ờ khi câu tr l i không đ ọ Cho h c sinh th i gian suy nghĩ câu tr l ỏ viên coa th đ t câu h i thêm m t l n n a ho c gi ể ế ụ ặ thành đi m xu t phát đ ti p t c đ t câu h i. ể ọ ự Nên đ h c sinh bi + L ng nghe tích c c: ậ ầ ộ l ư ộ + Đ ý đ n nh ng n i dung ch a rõ ràng trong câu tr l ộ ố Giáo viên có th đ t thêm m t s câu h i đ tìm ra ý nghĩa th c c a n i dung ả ờ ả ờ ầ c thông tin đ y đ qua câu tr l i đó.Sau khi có đ t câu tr l ư ể ỏ ọ ọ ủ i hay ch a. c a h c sinh và h i h c sinh xem mình đã hi u đúng câu tr ậ ậ ạ ằ ộ Giáo viên có th k t lu n n i dung h i tho i b ng m t câu k t lu n rõ ràng ữ và m t s th a thu n gi a giáo viên và h c sinh. ế ạ ử ắ +Giáo viên th s p x p l ỏ i đ đ t thêm câu h i. tr l ỉ ự Giáo viên không nên ch d a vào hàm ý c a các câu tr ỏ ầ c n đ t thêm m t s câu h i. Ví dụ: Ý c a em trong ph n…là gì? Khi nào? Hãy đ a ra m t ví d v …Có ầ ả ph i em mu n nói đ n c nhóm? Có ph i ý em là…? Đi u đó ph thu c vào cái gì? ở ợ ữ ệ + Ng đi u g i m . ố ữ ệ ở V i ng đi u ả ờ sinh tr l ữ ơ ể + Đ c h tr b ng ngôn ng c th .

ọ th h c sinh ho c t

i hay không.

ư ế ọ ự ự ỏ

ứ

ả

ộ

ể ư

ộ duy. M c đ phát tri n t

duy ph

ậ

ứ ấ

ộ

i các câu h i h c sinh ph i suy nghĩ, đ ng não qua đó nâng ứ ụ ỏ ặ ấ

ứ ủ ậ ỏ ộ ấ ế ặ ư ế th giáo viên chú ý đ n h c sinh cho th y Nhìn vào t ố ả ờ giáo viên có th c s mu n có câu tr l ấ ộ ậ 2.2.3 Câu h i theo c p đ nh n th c. ỏ ọ ả ờ Khi tr l ậ ể ư cao nh n th c và phát tri n t ộ nh n th c mà câu h i đ t ra. thu c vào c p đ ứ ở Có th chia các câu h i đóng và m theo c p đ nh n th c c a Bloom:

ạ ụ ụ ể Bi Bi t, Hi u, Áp d ng. t, Hi u, Áp d ng, Phân tích, Đánh giá, Sáng t o.

ế ế ỏ t”

ể ữ ệ ố ệ ề ọ

ụ ườ Nh m ki m tra trí nh c a h c sinh v các d ki n, s li u, tên ắ ị

i, ho c các đ nh nghĩa, đ nh lu t, quy t c, khái ni m,… ụ ị ố ớ ọ ữ : Tái hi n nh ng gì đã bi

ớ ủ ậ ệ ể ử ụ ừ : Giáo viên có th s d ng các t

ệ ả ế t, đã tr i qua. ừ ụ , c m t ị ế ả

ể ể ế + Câu h i “Bi ằ M c tiêu: ặ ng Tác d ng đ i v i h c sinh ế sau đây: Ai…? Cái Cách ti n hành Ở đâu….? Th nào…? Khi nào…? Hãy đ nh nghĩa….; Hãy mô t ….; gì…? i…ể ạ Hãy k l Ví d :ụ

ủ ị ườ ẳ ẳ Hãy đ nh nghĩa góc c a hai đ ớ ặ ng th ng trong m t ph ng? ( HH l p

10)

ớ

ớ ẳ ề ườ ộ ứ ệ Khi nào thì hai đ Th nào là m t t ng th ng vuông góc trong không gian? ( HH l p 11) di n đ u? ( HH l p 11)

ể

ằ ụ ữ ệ ệ ế ố

ọ ế ố ớ ọ ả c b n trong bài h c.

ế ố ơ ả ự ệ c nh ng y u t ế ố t cách so sánh các y u t

ỏ ụ Khi hình thành câu h i gióa viên có th s d ng các c m t ừ

log

( )

ệ ả ữ ọ , các s ki n,…trong bài h c ể ử ụ i thích…?

a f x và log

a g x ? ( Gi

ứ ứ ả ớ i tích l p

ệ ố ặ ố ạ ố ỉ ủ ệ ố

2ax

(

(cid:0) ườ ẳ ố ủ ng đ i c a (P): ng th ng Ax + và đ

ươ ớ

ữ ủ ế ậ ầ ộ ủ ạ t các c nh c a

ụ ỏ

ụ

ằ Nh m ki m tra kh năng áp d ng nh ng thông tin đã thu ữ ệ ữ ố ể ớ ế ỏ + Câu h i “ Hi u” ọ ố ệ ể Nh m ki m tra h c sinh cách liên h , k t n i các d ki n, s li u, M c tiêu: ậ ể ặ các đ c đi m… khi ti p nh n thông tin. ụ Tác d ng đ i v i h c sinh: ượ Có kh năng nêu ra đ ế Bi ế Cách ti n hành: sau đây: Hãy so sánh…; Hãy liên h …; Vì sao…? Gi Ví d :ụ ể Hãy so sánh hai bi u th c ch a logarit: 12) ề Hãy liên h s m t(M), s đ nh (Đ), s c nh (C) c a kh i đa di n đ u? ớ ( HH L p 12) ị Hãy xét v trí t By + C = 0 ( HH l p 10) ệ Hãy tính di n tích toàn ph n c a hình h p ch nh t khi bi ớ nó? ( HH l p 12), …v…v… + Câu h i “Áp d ng” ể ụ M c tiêu: ố ệ ượ đ ả ặ c( các d ki n, s li u, các đ c đi m…) vào tình hu ng m i.

ụ ố ớ ọ

c n i dung ki n th c, các khái ni m, đ nh lý,…

ế ề ươ ế ấ ề ị ệ ể ả Tác d ng đ i v i h c sinh: ể ượ ộ Hi u đ ế Bi ng pháp đ gi i quy t v n đ n trong

ứ ọ t cách l a ch n nhi u ph ộ ố ọ ự môn h c và cu c s ng.

ớ ố ầ ặ ạ

ọ ậ ậ ể ọ

ự ứ ả ờ

ộ ờ ộ ả ả ờ i gi ề ệ i đúng. Chính vi c so sánh các l ọ ể ọ i khác nhau đ h c sinh l a ch n i khác nhau là m t quá

ộ ạ ệ

ộ ấ ậ ứ ủ m c đ cao h n trong thang đánh giá c p đ nh n th c c a Bloom giáo

ạ

ỏ ắ ộ ể ỏ

ộ ấ ề ừ đó tìm ra

ậ ặ ế ế ằ ặ ụ ố Nh m ki m tra kh năng phân tích n i dung v n đ t ể

ụ ể ứ ố ớ ọ

ố ự ễ ặ ư ượ ế ả c các ậ ả i ho c đ a ra k t lu n H c sinh suy nghĩ, có kh năng tìm ra đ di n gi

ườ ỏ ọ ạ ng đòi h i h c sinh ph i tr l

ả ả ờ ế ậ ả i ể

ư ế ể ễ

ề ờ ạ ỏ ườ ậ ứ ng có nhi u l ậ ả i. i gi

ợ ố ươ ứ ệ ậ ậ ng trình b c hai luôn có nghi m? ( gi ả i

ố ủ ộ

ế ẳ ặ ớ ứ ẳ ẳ ươ ng đ i c a hai m t ph ng n u m t trong hia ớ ặ ẳ ng th ng vuông góc v i m t ph ng kia? (HH l p

ớ

ằ ớ

ộ ườ ộ ườ ế ể ễ ườ ủ ị ế ng th ng a không vuông góc v i (P) và có hình chi u ng th ng b n m trong (P) và vuông góc v i a’. Em có ề ị ng vuông góc trong

ớ

ỏ

ụ ằ ả

ệ ượ ệ ủ ọ Nh m ki m tra kh năng đóng góp ý ki n, s phán đoán c a h c ự ưở ng,…d a ự ế ự ệ ng, s ki n, hi n t

ị ượ ư c đ a ra.

ố ớ ọ ụ ứ ẩ ọ ị Thúc đ y h c sinh tìm tòi tri th c, xác đ nh giá

ế Cách ti n hành: ọ Trong quá trình d y h c giáo viên c n đ t ra các tình hu ng m i, các ví ế ụ d , các bài t p đ h c sinh v n các ki n th c đã h c. ể ư Giáo viên có th đ a ra nhi u câu tr l m t câu tr l trình tích c c.ự Các câu h i tr c nghi m thu c lo i này. Ở ứ ơ viên có th khai thác các d ng sau: + Câu h i “ Phân tích”. ả M c tiêu: ậ ệ m i liên h , ho c ch ng minh lu n đi m, ho c đi đ n k t lu n. ọ Tác d ng đ i v i h c sinh: ự ệ ệ ượ ệ ng, s ki n, t m i liên h trong các hi n t ể ượ ư duy lôgic. c t riêng, do đó phát tri n đ ế Cách ti n hành: ỏ i: T i sao?( Khi gi Câu h i phân tích th ế thích nguyên nhân). Em có nh n xét gì? ( Khi đi đ n k t lu n). Em có th di n đ t nh th nào?( Khi ch ng minh lu n đi m) Câu h i phân tích th Ví d :ụ ạ T i sao trên t p h p s ph c ph ớ tích l p 12) ề ị ậ Em có nh n xét gì v v trí t ộ ườ ặ m t ph ng đó ch a m t đ 11) ẳ Cho mf(P), m t đ ẳ trên (P) là a’, m t đ ạ th di n đ t th nào v v trí c a b và a? ( Đ nh lí 3 đ không gian HH l p 11) +Câu h i “Đánh giá”. ể M c tiêu: ậ sinh trong vi c nh n đ nh, đánh giá các ý t trên các tiêu chí đã đ Tác d ng đ i v i h c sinh: tr .ị ế Cách ti n hành:

ặ ế ư ể ự ế

ỏ ọ ầ

ấ ẳ ạ ố ớ

ẩ ấ ả ấ ng trình b c nh t hai n vào các bài toán

ế

ố ẳ ể ệ ử

ớ ợ ạ ộ ớ ệ ọ ộ

ằ ự ể ư ủ ọ ng pháp t a đ có l ạ ể Nh m ki m tra kh năng c a h c sinh có th đ a ra d đoán, cách

ạ ấ ế ấ

ướ ạ ủ ọ ặ ề ự ng các

ả ụ ả ờ ề ả i ho c đ xu t có tính sáng t o. i quy t v n đ , các câu tr l ố ớ ọ Kích thích s sáng t o c a h c sinh, h ố ớ m i.

ố ỏ

ờ ữ ữ ư ọ ạ ể ự ữ ả i gi do đ a ra nh ng l

ờ ợ ỏ ẩ ề ỏ ổ

ứ ấ ẳ ợ ổ ườ ạ ố ớ ng h p t ng quát? ( Đ i s l p

ư ậ ứ ẳ ố ớ ố

ọ ộ ươ ằ ớ

ị ứ ơ

i bài toán b ng ph i m t s bài toán áp d ng nh th c NiuT n: Tìm h s c a s h ng, tìm ạ ố

ng pháp t a đ ( HH l p 12) ụ ố ạ ứ ừ ỏ ở ứ ộ ậ

ỏ

ụ ả ọ

ệ ố ủ ố ạ ả ớ i tích l p 11). ứ ộ ể ư m c đ nh n th c càng cao thì m c đ phát tri n t ả ọ ờ ọ h c ph i giúp h c sinh đ t d n t ễ ể ộ ể ả ờ ượ ệ ố ủ ể c.

ộ ố

ử

ặ

ế ế ộ ệ ố ể ướ ẫ

ỏ

ỏ ợ ế duy là c n thi ư ế ậ ở ớ ầ ọ

ả ỏ ặ ể

ệ ử ụ ệ ớ ộ ứ ặ i n i dung, cách th c đ t ử ả l p h c nh th nào cho có hi u qu ? ệ ế

ừ ỏ ạ ầ ặ i sau khi đ t câu h i.

ụ

Tích c c hóa suy nghĩ c a t

ủ ấ ả ọ t c h c sinh ơ ỉ ỏ ố ơ ư

ố ớ ọ ể ọ t h n, hoàn ch nh h n. ờ Dành th i gian cho h c sinh suy nghĩ đ tìm ra

Giáo viên có th tr c ti p ho c gián ti p đ a ra đáp án, tiêu chí đánh giá,…và ặ đ t câu h i yêu c u h c sinh đánh giá. Ví d :ụ ứ ả ử ụ ệ Hi u qu s d ng b t đ ng th c Côsy là gì? ( Đ i s l p 10) ậ ươ ụ ệ i các b t ph Vi c áp d ng gi ạ ố ớ có thành công không? ( Đ i s l p 10) kinh t ộ Theo em khi tính di n tích m t hình ph ng, th tích m t kh i đa di n s ươ ụ d ng ph i gì không? T i sao?( HH l p 10; HH l p 12) ỏ + Câu h i “Sáng t o”. M c tiêu: gi ụ Tác d ng đ i v i h c sinh: em tìm ra nhân t ế Cách ti n hành: ả ế ầ ạ Giáo viên c n t o ra nh ng tình hu ng, nh ng câu h i, khi n h c sinh ph i ủ i mang tính sáng t o riêng c a suy đoán, có th t mình. ị ả Câu h i t ng h p đòi h i ph i có nhi u th i gian chu n b . Ví d :ụ ứ Ch ng minh b t đ ng th c Cô sy trong tr 10) ộ ố ấ ỏ Cũng h i nh v y đ i v i m t s b t đ ng th c khác: Bunhiac pxki, Becnuli, … ả Gi ộ ố ả Gi ủ ố s mũ c a lũy th a, tìm s h ng,…( Đ i s và gi ủ ọ Câu h i duy c a h c ạ ầ ớ i sinh càng cao. H th ng câu h i trong gi ọ m c tiêu chung c a bài h c, không quá d đ bu c h c sinh ph i suy nghĩ và ố ọ không quá khó đ đa s h c sinh có th tr l i đ ỏ ứ 2.3. M t s cách ng x khi đ t câu h i ế ọ Thi ng d n h c sinh khám phá ki n t k m t h th ng câu h i h p lí đ h ể ư ứ t, song vi c s d ng các câu h i đó trong th c, phát tri n t quá trình th o lu n ả ệ Đ câu h i đ t ra có hi u qu , ngoài vi c chú ý t ứ ỏ câu h i thì giáo viên cũng c n quan tâm đ n cách ng x sau: 2.3.1. D ng l M c tiêu: ự Đ a ra các câu h i t ụ Tác d ng đ i v i h c sinh: ả ờ câu tr l i.

ừ 3 5 giây) sau khi đ a ra câu h i.

ỏ ờ ợ ờ ợ ư ả ờ ờ S d ng “Th i gian ch đ i”( t ộ ọ Ch đ nh m t h c sinh đ a ra câu tr l ư ờ i ngay sau “Th i gian ch đ i”

ấ ả ọ ự t c h c sinh

ụ

ạ ọ ự ng s tham gia c a h c sinh trong quá trình d y h c. ế Cách ti n hành: ử ụ ị ỉ 2.3.2. Tích c c hóa t M c tiêu: Tăng c

ườ ạ ự ủ ọ ớ ọ

ụ Tác d ng đ i v i h c sinh:

ữ ư ọ ự ả ả c ấ các em nh ng c m xúc tích c c nh h c sinh c m th y

“Nh ng vi c làm đó dành cho mình”.

ượ ọ ạ ộ ự ằ T o s công b ng trong l p h c. ố ớ ọ ể ượ ở Phát tri n đ ệ ữ Kích thích đ ọ c các h c sinh thamgia tích c c vào các ho t đ ng h c

t p.ậ ế Cách ti n hành:

ị ướ ướ ớ ọ ằ Giáo viên chu n b tr c v i h c sinh r ng các

ẽ ượ ầ ượ ả ờ ỏ ỏ c các câu h i và nói tr i các câu h i.

em s đ ề ẩ c l n l ệ t tr l ọ ụ ộ ự ọ ượ T o đi u ki n cho h c sinh tích c c và h c sinh th đ ng đ c phát

ạ ể

ế bi u ý ki n. ỉ ậ

ự ầ ể ể c phát bi u vài l n khác nhau.

ộ ọ ỏ ố

ộ Tránh ch t p trung vào m t vài cá nhân tích c c. ượ Có th cho m t h c sinh đ ả ớ 2.3.3. Phân ph i câu h i cho c l p. M c tiêu:

ủ ọ ườ ự

ả

ả ờ ườ ẫ ỏ ử ụ ụ ng s tham gia c a h c sinh. Tăng c ủ ờ Gi m “ Th i gian nói c a giáo viên”. Thay đ i khuôn m u “ H i Tr l i” thông th ng, hay s d ng.

ụ

ả ờ ủ ạ i c a b n

ổ ố ớ ọ Tác d ng đ i v i h c sinh: ơ ề ả ờ ủ ạ

ả ọ ự ệ ậ ả ờ Chú ý nhi u h n các câu tr l ồ Ph n h i câu tr l i c a b n H c sinh t p trung chú ý, tham gia tích c c vào vi c tr l ỏ ủ i câu h i c a

giáo viên

ọ ỏ ậ

ị ướ ậ ộ ọ

ấ

ợ ọ ộ

ặ ạ ế ệ ắ

ớ

ữ ề ầ ỏ ỏ ụ

ố ắ ọ ấ

ọ ư ậ ặ ồ ể ứ ườ đ ch ng minh đ

ộ ọ ươ ớ ế Cách ti n hành: ẩ ệ ố ầ c h th ng câu h i t p trung vào tr ng tâm Giáo viên c n chu n b tr ả ứ ủ ấ ọ ủ c a bài h c theo các c p đ nh n th c c a mô hình Bloom. Gi ng nói ph i ủ ể ả ớ đ đ c l p nghe th y. ườ ỏ ỏ ợ ả ng h p là câu h i khó ph i có các g i ý nh . Trong tr ể ử ụ ả ử ỉ ả ờ ị ỉ i có th s d ng c c ch , thái đ mang tính Khi ch đ nh h c sinh tr l ứ ệ ộ đ ng viên, khuy n khích, tránh m nh l nh, c ng nh c, áp đ t t o tâm lí căng ẳ th ng trong l p. ọ Giáo viên c g ng h i nhi u h c sinh. C n chú ý h i nh ng h c sinh th ặ ữ ộ đ ng và nh ng h c sinh ng i khu t phía sau, ho c ccos tình làm nh v y. Ví d : ụ Làm th nàoế ẳ ẳ ( HH l p 11). Sau khi m t h c sinh nêu các ph ớ ng th ng vuông góc v i m t ph ng? ứ ng pháp ch ng minh, giáo

ậ ề ể ỏ ụ ộ ộ ọ ả ờ ủ i c a

ả ờ ủ ạ i c a b n?

ọ

ụ

ớ ế ủ ứ ể ọ ọ

ả ờ

ả ờ ư ế ạ ọ i: “ Em không bi ặ t” ho c

ả ờ

ọ ỏ i câu h i. ả ệ i không đúng. ụ ố ớ ọ viên có th h i m t h c sinh th đ ng: Em có nh n xét gì v câu tr l b n?ạ ổ ặ Ho c: Em có b sung gì cho câu tr l ậ 2.3.4. T p trung vào tr ng tâm. M c tiêu: ệ H c sinh hi u, ghi nh ki n th c tr ng tâm c a bài h c thông qua vi c tr l C i thi n tình tr ng h c sinh đ a ra câu tr l tr l Tác d ng đ i v i h c sinh:

ọ ế ứ ỗ ổ

ả ơ ộ ế

ừ ướ c. H c sinh ph i suy nghĩ, tìm ra các sai sót, các “L h ng ki n th c”. ộ Có c h i ti n b . H c theo cách khám phá t ng b

ọ ư ị ướ ỏ ụ ể ữ c và đ a cho h c sinh nh ng câu h i c th , phù

ọ ẩ ộ

ỏ ợ ả ờ i.

ợ ả ớ ố ớ ườ

ỏ ầ

ặ

ớ ả ứ

ọ ế Cách ti n hành: Giáo viên chu n b tr ữ ợ ủ h p v i nh ng n i dung chính c a bài h c. ỏ ể ư Đ i v i các câu h i khó có th đ a ra các g i ý nh cho câu tr l ậ ứ ạ ỏ ng h p câu h i ph c t p nên cho th o lu n nhóm. Tr ể ặ ế ả ờ ủ ọ ự Giáo viên d a vào câu tr l i c a h c sinh đ đ t ti p câu h i. C n tránh ỏ ể ỏ ụ ặ ư đ a ra các câu h i v n v t, câu h i không rõ ràng, khó hi u ho c đa nghĩa. ả ờ ủ ọ 2.3.5. Ph n ng v i câu tr l i c a h c sinh. M c tiêu:

ấ ượ ng câu tr l i c a h c sinh.

ạ ả ờ ủ ọ ở ở ng tác c i m .

ụ ớ ả ờ ủ ọ i c a h c

ể ả

ổ ả ứ Khi giáo viên ph n ng v i câu tr l ố ả ứ ả ứ ả

ự ế

ự ạ ộ ự ượ ấ ọ ọ c tôn tr ng, đ c kích

ể ẫ ả ế ươ ấ ượ ng lai.

ả ờ ả ờ ể ậ ầ ợ i đúng c n khen ng i, công nh n câu tr l i, có th cho

ả ờ ừ i câu h i b ng t ng

ỏ ạ i câu h i: C n h i l ả ầ ơ ặ

ạ ỏ ồ

ệ ế ệ ọ

ầ ộ i đúng, đ ả ờ l ề

ệ ổ ị

ả ờ ế i sai: C n ghi nh n s tr l

ỏ ưở ế ư ậ ạ ỉ ụ Nâng cao ch t l ự ươ T o ra s t ự ế Khuy n khích s trao đ i. ố ớ ọ Tác d ng đ i v i h c sinh: sinh có th x y ra các tình hu ng: ố ọ ề Ph n ng tiêu c c: Ph n ng v tình c m, h c sinh tránh không mu n tham gia vào các ho t đ ng có th d n đ n tiêu c c. ả ứ Ph n ng tích c c: H c sinh c m th y mình đ ể ấ thích ph n ch n và có th có sáng ki n trong t ế Cách ti n hành: ố ớ Đ i v i câu tr l ố ể đi m t t. ữ ỏ ằ ỏ ố ớ ọ Đ i v i h c sinh không tr l ộ ễ ể ễ i thích rõ n i dung, khái khác ho c di n đ t theo cách khác d hi u h n. Gi ử ụ ỏ ử ụ ự ni m trong câu h i. S d ng đ dùng tr c quan làm rõ câu h i, s d ng máy ỏ ọ ầ ạ i tài li u. H i h c sinh khác. chi u Projecto,…Yêu c u h c sinh xem l ầ ầ ả ờ ố ớ i đúng m t ph n: C n đánh giá ph n tr Đ i v i câu tr l ọ ả ờ ngh các h c sinh khác b sung ý ki n hoàn thi n câu tr l i. ậ ự ả ờ ầ ố ớ i, không nên t Đ i v i câu tr l ả ứ ặ gi n, chê bai, ch trích ho c trách ph t gây c ch t duy nh h ộ ứ thái đ t c ế ế ng đ n k t

ạ ả ứ

ấ ử ụ ả ả

ể

ổ ả ờ ế ư ả ọ ậ ủ ọ ứ ạ ơ ộ ầ i sai. T o c h i l n th hai cho h c sinh tr l ọ i c a h c sinh khác đ khuy n khích h c sinh ti p t c suy nghĩ. i đã đúng ch a? Em có b sung gì n a không?

ả ờ ủ ạ

ậ ư ữ ỏ ế i sao, h i ti p nh ng

ư ả ờ ọ ủ ọ qu h c t p c a h c sinh. Quan sát ph n ng c a h c sinh khi th y b n tr ả ờ ằ ọ ờ i b ng cách s d ng câu tr l ế ụ ờ ủ ọ l ụ ữ ạ Ví d : B n tr l ế i c a b n? Các em đóng góp ý ki n vào câu tr l ở đâu và t i ch a chính xác Nh n xét câu tr l ả ờ ể ạ i ch a chính xác. câu h i khác giúp h c sinh hi u vì sao câu tr l

ỉ ư ủ ả ờ ng c a câu tr l i ch a hoàn ch nh.

ả 2.3.5. Gi ấ ượ ụ M c tiêu: ụ Tác d ng đ i v i h c sinh:

ể ượ ả ờ ừ i, t c bài. đó hi u đ ơ ỉ i hoàn ch nh h n ủ c ý nghĩa c a câu tr l

ầ ư

ố ụ

ể ặ ư ể ứ ỏ i thích. Nâng cao ch t l ố ớ ọ ả ờ ư Đ a ra câu tr l ể ượ Hi u đ ế Cách ti n hành: ỏ Giáo viên có th đ t ra các câu h i yêu c u h c sinh đ a thêm thông tin. ể ư Ví d : “ T t, nh ng em có th đ a thêm m t s lý do khác không?” ư ượ ể ầ c không, th y ch a hi u ý

ấ ượ ụ ủ ể ố i, phát tri n m i liên h ng c a các câu tr ả ờ l ệ

Nâng cao ch t l ư duy. ố ớ ọ ể ể ọ ọ H c sinh có th hi u sâu h n bài h c thông qua

ệ ớ ệ ặ

ế ầ ệ ớ : Yêu c u h c sinh liên h các câu tr l ữ i c a mình v i nh ng

ữ ế ọ

ụ ầ

ề ả

ự ế ượ c.

ự ế ậ , trong môn V t lý, môn

ủ

ọ ắ ạ ỏ ủ i câu h i c a mình.

ọ ộ ố “ Em có th ch ng minh theo cách khác đ em?” 2.3.6. Liên h .ệ M c tiêu: trong qua trình t ơ ụ Tác d ng đ i v i h c sinh: ự ế ứ ệ ớ . vi c liên h v i các ki n th c khác ho c liên h v i th c t ọ ả ờ ủ ế Cách ti n hành ọ ọ ủ ứ ki n th c đã h c c a môn h c và nh ng môn h c có liên quan. ọ ớ ả ầ ọ i tam giác ( HH l p 10) yêu c u h c Ví d : Sau khi h c xong ph n phép gi ậ ủ ụ sinh áp d ng đo chi u cao c a cây, v t, đo kho ng cách,… mà ta không đo tr c ti p đ ả i các bài toán tìm GTLN và GTNN trong th c t Gi ố Hóa,… sau khi h c xong bài GTLN và GTNN c a hàm s . 2.3.7. Tránh nh c l M c tiêu: ả

ự ủ ọ ụ Gi m “ Th i gian giáo viên nói”. Thúc đ y s tham gia tích c c c a h c sinh.

ờ ẩ ự ố ớ ọ ụ Tác d ng đ i v i h c sinh:

ề i giáo viên nói h n. ể ọ i h n.

ả

ả ờ ơ ạ ộ ỏ ự ơ ẩ Chu n b tr ậ ỏ c câu h i và có cách h i rõ ràng, xúc tích, áp

ỹ ự ả ờ tr l

ờ Chú ý nghe l ờ Có nhi u th i gian đ h c sinh tr l Tham gia tích c c h n vào các ho t đ ng th o lu n. ị ướ ế Cách ti n hành: ỏ ợ ổ ụ d ng t ng h p các k năng nh . ỏ ủ 2.3.8. Tránh t i câu h i c a mình. M c tiêu:

ườ ủ ọ ự ng s tham gia c a h c sinh. ụ Tăng c

ệ ủ ế ự ạ H n ch s can thi p c a giáo viên.

ư ụ ọ ọ ậ ể

ả ể ể i bài t p, th o lu n, phát bi u đ tìm tri th c,…

ọ ọ ữ ố ớ ọ ạ ộ ự ứ ậ ọ ng tác gi a giáo viên và h c sinh, h c sinh và h c sinh

ữ ờ ọ ớ ọ ự ươ ị h c không b ng tác gi a giáo viên v i h c sinh là cho gi

ỉ ị ỏ ọ ầ ư ộ ọ

ắ ạ ả ờ ủ ọ i câu tr l i c a h c sinh.

ụ

ự ươ ữ ọ ườ ọ ng tác gi a h c sinh và h c sinh., tăng c ng tính

ủ

ả ụ

ạ ộ ả ậ ậ

ả ờ ủ

ự i hoàn ch nh.

ọ

ỉ ả ờ ủ ậ Đ đánh giá đ ị ề ư i c a h c sinh đúng hay ch a ả ờ ủ i c a l

ỉ ế ậ

ệ ặ ọ ợ

ạ ộ ư ướ ế ỏ duy khác nhau, giáo viên c n h

ầ ặ ướ ậ

ư ể ộ

ể ọ ớ ặ ọ suy nghĩ, ý t

ẽ ở ỏ

Tác d ng đ i v i h c sinh: H c sinh tích c c tham gia vào các ho t đ ng h c t p nh suy nghĩ đ ậ ả gi ẩ ự ươ Thúc đ y s t ế Cách ti n hành: ạ T o ra s t ệ ơ đ n đi u. ắ ế N u có h c sinh ch a rõ câu h i, giáo viên c n ch đ nh m t h c sinh nh c ỏ ạ i câu h i. l 2.3.9. Tránh nh c l M c tiêu: ể Phát tri n mô hình s t ộ ậ ủ ọ đ c l p c a h c sinh. ờ Gi m th i gian nói c a giáo viên. ố ớ ọ Tác d ng đ i v i h c sinh: ể ả Phát tri n kh năng tham gia vào ho t đ ng th o lu n và nh n xét các câu i c a nhau. tr l ả ờ ọ ẩ tìm câu tr l Thúc đ y h c sinh t ượ ể ế c câu tr l Cách ti n hành: ọ đúng, giáo viên nên ch đ nh các h c sinh khác nh n xét v câu tr ạ b n, sau đó giáo viên k t lu n. ữ ở ằ nh ng Bên c nh vi c đ t câu h i nh m kích thích, g i ý h c sinh suy nghĩ ạ ề ẫ ấ ng d n, khuy n khích và t o đi u c p đ t ớ ạ ỏ ố ớ ệ ừ c đ h c sinh t p đ t câu h i đ i v i giáo viên, v i b n bè ki n t ng b ề ư ấ ề ữ ả ầ i trong nhóm, trong l p v nh ng n i dung, v n đ ch a hi u, ch a rõ c n gi ưở ỏ ế ủ ậ t thích, tranh lu n ho c bày t ng c a mình. Khi h c sinh bi ự ệ ọ ủ ọ ậ ặ đ t câu h i trong quá trình h c t p thì vi c h c c a các em s tr nên tích c c và có ý nghĩa.

ươ Ệ Ố Ỏ Ạ Ậ Ch ng III. H TH NG CÂU H I TRONG BÀI T P, BÀI SO N.

ậ

ọ ậ ệ ố ỏ ừ duy mà giáo viên ch n h th ng câu h i cho t ng

ạ

ể ặ ộ ỏ ơ

ớ ắ ể ộ ự ủ ơ ị . Nêu quy t c th c hành đ c ng hai vec

ộ ế ấ

ộ ể t) ắ ụ ự ấ ộ ơ

ỏ ệ ố 3.1. H th ng câu h i trong bài t p. ứ ư ộ ấ Tùy c p đ nh n th c, t ậ lo i bài t p khác nhau. 3.2. Các ví d :ụ ọ VD 1: Sau khi h c bài “Phép c ng vec t ”( HH l p 10), có th đ t câu h i: ổ H1: Đ nh nghĩa t ng c a hai vec t t ?ơ ( C p đ bi ề H2: Nêu quy t c th c hành c ng nhi u vec t ? Cho ví d ? ( C p đ hi u)

uuur uuur uuur

uuur uuuur +

uuur uuur uuuur + a AB MC b AP BC MP c PA PN PM

ọ ạ ể ầ ượ t là trung đi m các c nh BC,

)

ấ ộ ể

ậ ( C p đ hi u). ứ ộ ủ ọ

3 0

+ (cid:0) x =

- ư

2 4 x ố

2 4

- ng trình: ủ ể ỏ

2 4

- ể ồ ị ữ ằ không n m d ướ i ể ỏ có th h i cách khác nh sau: ặ . Ho c có th h i: + = x

ụ

ạ

ự ọ ớ

ứ

VD 2: Cho tam giác ABC. G i M, N, P l n l AC, AB. Tính: ) ỏ Các câu h i nêu trong các bài t p giáo viên căn c vào trình đ c a h c sinh ổ ứ mà thay đ i hình th c. ả ấ ươ i b t ph VD 3: Gi + ị ậ H1: Tìm t p xác đ nh c a hàm s : x ố ị ủ H2: Tìm nh ng giá tr c a x đ đ th hàm s tr c hoành. VD 4: Cho hình chóp S.ABC có đáy ABC là tam giác không vuông, c nh bên ầ ượ SA vuông góc v i đáy. G i H, K l n l t là tr c tâm các tam giác ABC và ằ SBC. Ch ng minh r ng: ồ

ớ

a) AH, SK, BC đ ng quy. b) HK vuông góc v i mf(SBC). ọ ế ể ặ ỏ ợ

ả ứ ể ứ ề

ọ

ợ ỏ ệ ố i. Tuy nhiên n u giáo viên ch n h th ng ạ ế ể ượ ọ ọ ẳ c.Ch ng h n:

ứ ớ

ơ ả ượ ng giác c b n giáo viên có th ng trình l ể

ậ

ườ ễ ể ệ ả ng trình sau và bi u di n nghi m trên đ ệ ố i các ph ng tròn l ượ ng

)s inx

) cos

c os

Câu a) dành cho h c sinh y u ,trung bình, giáo viên có th đ t câu h i g i ý: ồ H: Đ ch ng minh AH, SK, BC đ ng quy ta ph i ch ng minh đi u gì? ỏ Câu b) dành cho h c sinh khá, gi câu h i phù h p thì h c sinh trung bình cũng có th làm đ H: Hãy ch ng minh SC vuông góc v i mf(BHK)? ươ ọ VD 5: Sau khi h c xong bài ph ỏ ư đ a ra h th ng bài t p và câu h i: ươ H1: Gi giác:

ộ ế ấ ế ả ọ ( C p đ bi t), h c sinh y u, kém ph i tái hi n l ệ ạ i

ườ ễ

1 2 ứ ả i ph

3 ể công th c nghi m và bi u di n nghi m trên đ ệ H2: Gi

ệ ễ ươ ể ng tròn l ườ ng giác. ượ ượ ng tròn l ng giác:

< < 0 x

= 0 15 )

sin(2

120

- - ộ ể ấ ọ ( C p đ hi u), dành cho h c sinh trung bình.

ễ ệ ể ả ườ ượ ệ ng trình sau và bi u di n nghi m trên đ 2 2 ươ ng trình sau và bi u di n nghi m trên đ i ph ng tròn l ng giác: H3: Gi

= x

sin 2

4 cos

p < < x 6

p 13 6

- - .

ệ ố

ạ ự

ể ạ ỏ

ơ ứ

ng h c sinh. Theo h ề đã trình bày trong chuyên đ : “ Thi

ợ ả ặ ướ ng đ t và gi ạ ế ế t k bài d y và t ủ ộ ự ầ

ế ạ ệ ố ậ ẩ t d y giáo viên nên chu n b ị “Phi uế

ỏ ạ 3.2. H th ng câu h i trong bài so n. ướ ọ ộ ế ạ ng “ D y và h c tích c c”, khi t d y theo h Đ thành công trong m t ti ớ ớ ộ ị ệ ố ẩ ầ so n bài lên l p giáo viên c n chu n b h th ng câu h i phù h p v i n i ế ọ ố ượ ị ế i quy t dung, đ n v ki n th c, đ i t ề ứ ổ ả ấ ch c v n đ tác gi ọ ạ ộ ớ các ho t đ ng trên l p góp ph n phát huy tính tích c c, ch đ ng trong h c ủ ọ ậ t p môn Toán c a h c sinh THPT”. ỏ ạ So n h th ng câu h i, bài t p trong ti ọ ậ h c t p”

ấ ứ ọ ậ ả

ư ậ ứ

ậ ườ ứ ế ớ t th 2)( HH l p 11)

ng th ng vuông góc” ( Ti ư

ấ ả ề ạ ọ t c các c nh đ u b ng a. G i M, N, P l n l t là

ặ ườ ằ ữ ộ ế ệ ừ cho t ng c p đ ki n th c, nh v y vi c phân nhóm h c t p cũng ph i khoa ả ọ ể h c đ nâng cao kh năng nh n th c. ẳ Ví d : ụ Khi so n bài “ Hai đ ạ ỏ ệ ố ể ọ giáo viên có th ch n h th ng câu h i nh sau: ể Ki m tra bài cũ: ứ ệ di n ABCD có t Cho t ể trung đi m các c nh AB, BC, CD. Tính góc gi a các c p đ ầ ượ ẳ ng th ng sau:

ạ a) MN và AD. b) MN và NP. c) AN và BD.

ị ẩ ố ượ ng:

ọ ậ ế

ế ố ế ố ế ố

ậ ả ả ạ ế ượ t đ ứ ủ c kh năng nh n th c c a

ồ

ớ ọ

ỏ ạ ả ư ả ả

ể

ậ ự ệ ố ử ậ ể ể ọ ọ ả ế ế ấ

ả ủ i c a b n, giáo viên có th chi u k t qu và nh n m nh l ầ

ữ ữ ẳ

ườ ữ ằ ng th ng MN và AD là góc gi a hai 0 ( do tam giác ng th ng AC và AD, do đó góc gi a MN và AD b ng 60

ằ

�

uuur uuur = AC BD ) 0 ,

uuur uuur = AC BD .

os(

);

(

;

a 2

- ữ uuur uuur = AC AB .

ữ ằ

ﾷANP . Ta có :

ﾷ ANP

cos

NP AN NP .

3 3

a =

c os

ữ ằ ế Giáo viên chu n b phi u h c t p cho 3 nhóm đ i t ọ Phi u s 1 cho nhóm h c sinh y u: câu a) ọ Phi u s 2 cho nhóm h c sinh trung bình: câu b) ọ Phi u s 3 cho nhóm h c sinh khá: câu c). Trong quá trình gi ng d y giáo viên đã bi ọ h c sinh r i ệ , không khí l p h c. Vi c phân Tuy nhiên chúng ta ph i l u ý duy trì tr t t ọ ạ t đ i x trong gi ng d y. Khi h c sinh lo i câu h i không ph i là phân bi ể ể trình bày xong giáo viên có th cho nh n xét đ m i h c sinh có th hi u ượ ờ ạ ạ ạ i gi đ i c l ế ể ữ t. nh ng đi m c n thi a) T gt ừ � góc gi a hai đ � / /MN AC ẳ ườ đ ACD đ u)ề ữ b) Góc gi a MN và NP b ng góc gi a AC và BD. Ta có: uuur uuur uuur uuur uuur uuur uuur a = AC BD AC AD AB AC AD 2 (cid:0) góc gi a MN và NP b ng 90 0. c) Góc gi a AN và AD là góc gi a AN và NP b ng - ữ AN ữ ậ ằ . V y góc gi a AN và AD b ng sao cho

ườ

ọ ể ẳ ậ ng th ng vuông góc trong bài t p trên?

ể ắ ườ ế ẳ ớ ng th ng vuông góc v i nhau có th c t nhau ho c chéo

ươ ượ t là hai vec t ỉ ch ph ẳ ng th ng

ầ ượ l n l b^ a ủ ng c a hai đ r r ,u v ơ ơ ỉ ươ ch ph có quan h gì?ệ thì hai vec t ng

3 3 ẳ ớ ng th ng vuông góc. Bài m i: Hai đ ọ ị ệ GV cho h c sinh đ c đ nh nghia, kí hi u trong SGK ặ ườ H: Hãy k tên các c p đ HS: AC và BD, AB và CD, AD và BC, MN và NP, MN và AD, NP và AB. ặ ậ GV k t lu n: Hai đ nhau. r r ơ ,u v H: Cho hai vec t ườ ẳ a và b. Đ ng th ng r r =� HS: u v b .

ẳ ườ ứ

ứ ớ

ng th ng vuông góc trong không gian? ng th ng vuông góc v i nhau, ta ch ng minh tích ẳ ằ ườ ướ ng th ng đó b ng 0. ườ ơ ỉ ươ ch ph

thì b và c có quan h gì?

ẳ ứ ng th ng vuông góc?

ườ ể ứ ườ ẳ

ớ ườ ớ ẳ ứ ộ ng th ng vuông góc v i nhau, ta ch ng minh m t ạ i ứ ườ ng th ng th ba, đ ng còn l

ẳ

ủ ọ ẳ ng th ng đó song song v i đ ng th ng th ba đó. ụ ự đ minh h a cho s vuông góc c a hai

ẳ

ầ ơ ạ ế ấ ụ ự ế ng th ng trong không gian ( C t nhau và chéo nhau) ẳ , ch ng h n trong k t c u nhà, c u, trò ch i,…

ụ

uuur uuur uuur uuur uuur uuur AB CD AC BD AD BC .

ứ ệ ừ ẳ , hãy suy ra di n ABCD. T đ ng th c: ^ CD, AC ^

+ . BC. uuur uuur AC BD .

ậ ừ ẳ ứ BD thì AD ^ uuur uuur = � AB CD . 0, , v y t ứ đ ng th c trên ta BD

ệ ớ ộ ứ ệ ạ ố

ﾷ

di n có hai c p c nh đ i di n vuông góc v i nhau ạ ệ ố ớ ặ i cũng vuông góc v i nhau.

ASB BSC CSA

. Ch ngứ ^ ^ ^

, ứ

ứ ế ả , vì theo gi thi ữ ị t khó xác đ nh góc gi a

uur uuur uur uur = SA BC SA SB SA SC c .

uur uuur uur uuur uur = SA BC SA SC SB )

ﾷ . osAS

C SA SB c .

ﾷ = . osAS

- - - . ^

SB AC SC AB ,

( . BC ứ ự ta cũng ch ng minh đ ng t

^ ^ ượ H: Hãy suy ra cách ch ng minh hai đ ẳ ể ứ HS: Đ ch ng minh hai đ ủ ủ vô h ng c a hai đ ng c a hai vec t H: Cho a // b, a c^ ệ c^ HS: b H: Suy ra cách ch ng minh hai đ HS: Đ ch ng minh hai đ ườ trong hai đ ứ ớ ườ vuông góc v i đ ự ế ể ữ H: Tìm nh ng ví d trong th c t ắ ườ đ HS: Nêu các ví d th c t ậ Bài t p áp d ng: VD 1: H: Cho t ế ằ r ng n u có AB CD, AC ^ HS: Do AB ^ uuur uuur = ^� có . AD BC AD BC . 0 ế ậ ế GV k t lu n: N u m t t ặ ạ thì c p c nh đ i di n còn l VD 2: H: Cho hình chóp tam giác S. ABC có SA = SB = SC, ﾷ ằ BC SB AC SC AB minh r ng: SA . H: Hãy nêu cách ch ng minh SA BC uur uuur SA BC = ể HS: Ta có th ch ng minh . SA và BC . uur uuur H: Tính SA BC . = HS: . ậ V y SA ươ GV: T c: .

ươ Ư Ạ Ự Ậ Ế Ệ Ch ng III. TH C NGHI M S PH M. K T LU N.