NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
-------***-------
ĐINH THỊ LAN HƯƠNG
HOÀN THIỆN MÔ HÌNH QUẢN LÝ CỦA CHỦ SỞ
HỮU PHẦN VỐN NHÀ NƯỚC TẠI CÁC NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
HÀ NỘI – 2024
2
NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
-------***-------
ĐINH THỊ LAN HƯƠNG
HOÀN THIỆN MÔ HÌNH QUẢN LÝ CỦA CHỦ SỞ
HỮU PHẦN VỐN NHÀ NƯỚC TẠI CÁC NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
MÃ SỐ: 9340201
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS. MAI THANH QUẾ
2. TS. NGUYỄN TUẤN ANH
NỘI – 2024
3
LỜI CAM ĐOAN
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phm sự trung thực trong học thuật. Tôi
cam kết bng danh dcá nhân rng bài luận án này do tôi t thc hin và không vi
phm yêu cu vsự trung thc trong hc thut.
Hà Nội, ngày tháng năm 2024
Nghiên cu sinh
Đinh Thị Lan Hương
4
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận án tiến sĩ này, ngoài sự nỗ lực không ngừng của bản thân,
NCS còn nhận được s htr rất nhiều từ trường Học vin Ngân hàng, Khoa Sau
đại hc, các nhà khoa học trong và ngoài nhà trưng.
Trước hết, xin dành lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến PGS. TS. Mai
Thanh Quế TS. Nguyễn Tuấn Anh, nời ớng dẫn khoa học của NCS. c
thầy một tấm gương phấn đấu không ngừng trong học thuật cũng như tạo điều
kin cho các nghiên cu viên từng c “đặt chân” vào con đường nghiên cu một
cách nghiêm túc và vng vàng.
Xin chân thành cảm ơn PGS. TS. Bùi Hữu Toàn, PGS. TS Phm Th
Hoàng Anh, PGS. TS Nguyễn Thùy Dương, lãnh đạo c ngân ng BIDV,
Agribank, VCB và Vietinbank, các cán bqun lý của NHNNcác nhà khoa hc
trong và ngoài trường đã tạo cơ hội cho NCS được phỏng vấn, trao đổi một cách cởi
mở về vấn đNCS theo đuổi khi hoàn thiện luận án, cũng nphát trin luận
án sau y. Các gi ý mà các nkhoa hc đưa ra đóng một phần quan trọng trong
vic cng cố lý thuyết, gii thích thc tin Việt Nam cũng như đưa ra nhng hàm ý
chính sách phù hp đối với Vit Nam.
Xin chân thành cảm ơn Đồng chí Chủ tịch Hội đồng Học viện, Ban Giám đốc
Học viện Ngân ng, Lãnh đạo cán bộ của Khoa Sau đại học các thời kỳ, lãnh
đạo và cán bộ Vụ Tài chính – Kế toán, Ngân hàng Nhà nưc đã hỗ trợ NCS có được
một môi trường học tập nghiên cứu chuyên nghiệp, năng động, giúp NCS tiếp
cận đưc các phương pháp mi cũng như các lý thuyết gc có liên quan.
Xin chân thành cảm ơn gia đình, đồng nghiệp, các bạn nghiên cứu sinh đã
đồng hành, đã động viên, đã hỗ trNCS trong quá trình học tập, nghiên cứu hoàn
thành luận án. Những lời động viên, chia sẻ thẳng thắn của các anh chị, các bạn, các
em đã giúp NCS rt nhiều trong việc thu thp xử dữ liệu ng như thêm
động lực để hoàn thiện công trình này cũng n các nghiên cứu thphát trin
trong tương lai.
Xin chân thành cảm ơn tt c!
Hà Nội, ngày tháng năm 2024
Nghiên cu sinh
Đinh Thị Lan Hương
5
MỤC LỤC
MỤC LỤC ..................................................................................................................................................................................... 5
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ ......................................................................................................................................... 10
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................................................................................... 11
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................................................................................. 13
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài .................................................................................. 13
2. Tổng quan nghiên cứu ................................................................................................................ 16
2.1. Các nghiên cứu về DNNN và mô hình quản lý của chủ sở hữu vốn nhà nước tại DNNN ....... 16
2.2. Các nghiên cứu về NHTM và mô hình quản lý của chủ sở hữu vốn nhà nước tại các NHTM . 18
2.3. Khoảng trống nghiên cứu .......................................................................................................... 20
3. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................. 20
3.1. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................................. 20
3.2. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................................... 21
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 21
4.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................................... 21
4.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................................... 21
5. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................................... 22
6. Những đóng góp khoa học mới của Luận án ............................................................................ 23
7. Bố cục của Luận án .................................................................................................................... 24
CHƯƠNG 1:................................................................................................................................................................................ 25
LÝ LUẬN CHUNG VỀ MÔ HÌNH QUẢN LÝ CỦA CHỦ SỞ HỮU PHẦN VỐN NHÀ NƯỚC TẠI DOANH NGHIỆP
VÀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .......................................................................................................................................... 25
1.1. CÁC KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ....................................................................................................................................... 25
1.1.1. Khái niệm doanh nghiệp, doanh nghiệp nhà nước ................................................................ 25
1.1.1.1. Doanh nghiệp ...................................................................................................................... 25
1.1.1.2. Doanh nghiệp nhà nước ...................................................................................................... 26
1.1.2. Khái niệm vốn của doanh nghiệp, vốn nhà nước tại doanh nghiệp ....................................... 27
1.1.2.1. Vốn của doanh nghiệp ......................................................................................................... 27
1.1.2.2. Vốn nhà nước, vốn nhà nước tại doanh nghiệp ................................................................... 28
1.1.3. Khái quát về ngân hàng thương mại ...................................................................................... 29
1.1.3.1. Khái niệm và hoạt động của ngân hàng thương mại ........................................................... 29
1.1.3.2. Đặc điểm hoạt động của NHTM ......................................................................................... 30
1.1.3.3. Vốn của ngân hàng thương mại .......................................................................................... 31
1.1.4. Quyền sở hữu và vai trò của việc nhà nước sở hữu doanh nghiệp ........................................ 32
1.1.4.1. Quyền sở hữu doanh nghiệp ................................................................................................ 32
1.1.4.2. Vai trò của việc Nhà nước sở hữu các doanh nghiệp .......................................................... 33
1.2. LÝ LUẬN CHUNG VỀ MÔ HÌNH QUẢN LÝ CỦA CHỦ SỞ HỮU NHÀ NƯỚC TẠI DOANH NGHIỆP ......... 35
1.2.1. Các trách nhiệm của chủ sở hữu nhà nước ............................................................................ 35
1.2.1.1. Xây dựng và ban hành Hệ thống chính sách về sở hữu nhà nước ....................................... 35
1.2.1.2. Đơn giản hóa hoạt động và chuẩn hóa hình thức pháp lý của DNNN ................................ 36