Luận văn Thạc sĩ Báo chí học: Vấn đề xử lý ảnh báo chí trên báo điện tử cho điện thoại di động

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:165

Thêm vào BST

Báo xấu

56
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là đánh giá làm rõ được những thành công và hạn chế trong quá trình xử lý ảnh báo chí trên báo điện tử cho ĐTDĐ. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Báo chí học: Vấn đề xử lý ảnh báo chí trên báo điện tử cho điện thoại di động

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢ NG ĐẠI HỌC HOA HỌC HỘI VÀ NH N V N ======================= ĐINH THỊ PHƢỢNG VẤN ĐỀ Ử LÝ ẢNH BÁO CHÍ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ CHO ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG LUẬN V N THẠC SĨ Chuyên ngành: Báo chí học Hà Nội – 2015
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢ NG ĐẠI HỌC HOA HỌC HỘI VÀ NH N V N ======================= ĐINH THỊ PHƢỢNG VẤN ĐỀ Ử LÝ ẢNH BÁO CHÍ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ CHO ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Báo chí học Mã số: 60 32 01 01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Đặng Đức Long Hà Nội - 2015
L I CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu nghiêm túc của cá nhân. Các kết quả nghiên cứu, khảo sát, số liệu công bố trong Luận văn là hoàn toàn chính xác và trung thực, không trùng lặp với bất kỳ công trình khoa học nào đã công bố trong và ngoài nước, nếu sai phạm, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Hà Nội, ngày 10 tháng 12 năm 2015 Tác giả luận văn Đinh Thị Phượng
L I CẢM ƠN Trong qu tr nh thực hiện luận văn thạc sĩ b o chí với đề tài “Vấn đề xử lý ảnh báo chí trên báo điện tử cho ĐTDĐ” tôi đã nhận được rất nhiều sự quan tâm giúp đỡ nhiệt tình. Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Đặng Đức Long, Giám đốc Trung tâm Thông tin Kinh tế, Ban Kinh tế TW, đã tận tình dìu dắt và có những ý kiến góp ý chân thành cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi xin chân thành c m ơn c c thầy, cô giáo trong Khoa Báo chí & Truyền thông, trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, ĐHQGHN cùng c c thầy cô giáo giảng dạy các bộ môn đã chỉ bảo và tạo điều kiện cho tôi trong quãng thời gian học tập và nghiên cứu. Đồng thời, tôi cũng xin được gửi lời c m ơn c c anh, chị phóng viên, biên tập viên của các tòa soạn b o; C c sinh viên b o chí đã cung cấp cho tôi những thông tin cần thiết phục vụ trong quá trình thực hiện luận văn. Cuối cùng, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến gia đ nh, bạn bè, những người luôn ủng hộ, động viên tôi nỗ lực để hoàn thành tốt luận văn này. Mặc dù có nhiều cố gắng song luận văn vẫn còn nhiều thiếu sót, tác giả rất mong nhận được sự chỉ bảo, giúp đỡ của các thầy cô, bạn bè… để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành c m ơn! Hà Nội, ngày 10 tháng 12 năm 2015 Tác giả luận văn Đinh Thị Phượng
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................5 1. Lý do lựa chọn đề tài ........................................................................................5 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .................................................................................6 3. Mục tiêu, nội dung nghiên cứu ........................................................................10 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .......................................................................11 5. Phương ph p nghiên cứu .................................................................................11 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài .............................................................12 7. Kết cấu luận văn .............................................................................................12 PHẦN NỘI DUNG ...........................................................................................13 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ ẢNH BÁO CHÍ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ CHO ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG ........................................................13 1.1 Một số khái niệm và thuật ngữ...................................................................... 13 1.1.1 Ảnh báo chí (photojournalism) ................................................................ 13 1.1.2 Xử lý ảnh báo chí ..................................................................................... 17 1.1.3 Báo điện tử cho ĐTDĐ ............................................................................ 17 1.2 Sự hình thành, phát triển của ảnh báo chí và báo điện tử cho ĐTDĐ................19 1.2.1 Lịch sử hình thành và phát triển của ảnh báo chí ................................... 19 1.2.2 Lịch sử hình thành và phát triển của báo điện tử cho ĐTDĐ ................. 25 1 3 ự hác biệt giữa ảnh báo chí trên báo điện tử cho ĐTDĐ so với ảnh báo chí trên các loại hình báo chí hác .................................................................... 27 1.4 Các tính chất của ảnh báo chí trên báo điện tử cho ĐTDĐ ........................ 29 1.4.1 Tính định hướng ...................................................................................... 29 1.4.2 Tính mục đích .......................................................................................... 29 1.4.3 Tính thời sự .............................................................................................. 30 1.4.4 Tính chân thực, khách quan. ................................................................... 31 1.4.5 Tính đại chúng ......................................................................................... 31 1.4.6 Tính giáo dục và thẩm mỹ. ...................................................................... 32 1.5 Vai trò của ảnh báo chí đối với báo điện tử cho ĐTDĐ .............................. 33 1 6 Ý nghĩa của việc xử lý ảnh báo chí trên báo điện tử cho ĐTDĐ ................ 35 Tiểu ết chƣơng 1 .............................................................................................37 1
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG Ử LÝ ẢNH BÁO CHÍ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ CHO ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG .........................................................................38 2.1 Giới thiệu khái quát về một số báo khảo sát. ................................................ 38 2.1.1 Báo Dân trí mobile .................................................................................. 38 2.1.2 Báo Thanh niên mobile ............................................................................ 40 2.1.3 Báo VietnamPlus mobile ......................................................................... 43 2.2 Khảo sát việc xử lý ảnh báo chí trên Dân trí mobile Thanh niên mobile và VietnamPlus mobile ............................................................................................. 47 2.2.1 Xử lý về nội dung ..................................................................................... 48 2.2.2 Xử lý về hình thức thể loại. ...................................................................... 55 2.2.3 Xử lý về nghệ thuật .................................................................................. 58 2.2.4 Xử lý về chú thích ảnh ............................................................................. 66 2.2.5 Xử lý về các thông số kỹ thuật ................................................................. 71 2.2.6 Xử lý về tổ chức ảnh trên trang, bài (vị trí, mật độ)................................ 74 2.3 Thành công và hạn chế trong việc xử lý ảnh báo chí .................................. 76 2.3.1 Thành công .............................................................................................. 76 2.3.2 Hạn chế .................................................................................................... 86 Tiểu kết chƣơng 2 .............................................................................................99 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ ĐỀ UẤT HU N NGHỊ N NG CAO CHẤT LƢỢNG ẢNH BÁO CHÍ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ CHO ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG .............................................................................................................100 3.1 Những vấn đề đặt ra đối với ảnh báo chí trên báo điện tử cho ĐTDĐ ............. 100 3.2 Nguyên nhân của những t n tại nhược điểm trong việc xử lý ảnh báo chí báo điện tử cho ĐTDĐ ....................................................................................... 102 3 3 ột số giải pháp nâng cao chất lượng ảnh báo chí trên báo điện tử cho ĐTDĐ ..................................................................................................... 104 3.3.1 Đối với cơ quan quản lý báo chí. .......................................................... 104 3.3.2 Đối với cơ quan báo chí ........................................................................ 105 3.3.3 Đối với phóng viên, biên tập viên ảnh. .................................................. 114 3.3.4 Đối với cơ sở đào tạo báo chí ............................................................... 119 Tiểu kết chƣơng 3 ...........................................................................................120 K T LUẬN.....................................................................................................122 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..............................................................................124 2
DANH MỤC CÁC CHỮ VI T TẮT STT Từ viết tắt Từ gốc tiếng Anh Nghĩa tiếng Việt Vietnam National Đại học Quốc gia Hà Nội 01 ĐHQGHN University, Hanoi 02 ĐTDĐ Mobile phone Điện thoại di động 03 3G Third Generation Thế hệ thứ ba 04 4G Fourth Generation Thế hệ thứ tư Global Positioning Hệ thống định vị toàn cầu 05 GPS System General Packet Radio Dịch vụ vô tuyến gói tổng hợp 06 GPRS Service Multimedia Messaging Dịch vụ tin nhắn đa phương tiện 07 MMS Service Personal Computer Máy tính cá nhân (bao gồm máy 08 PC tính bàn và laptop) 09 PDA Personal Digital Assistant Thiết bị kĩ thuật số hỗ trợ cá nhân 10 PR Public Relations Quan hệ công chúng Mass media Phương tiện truyền thông đại 11 PTTTĐC chúng 12 Smartphone Smartphone Điện thoại thông minh 13 SMS Short Message Services Dịch vụ tin nhắn ngắn Wireless Application Giao thức ứng dụng không dây 14 WAP Protocol 3
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Số lượng tin, bài và ảnh đã sử dụng trên b o Thanh niên Mobile vào tháng 2/2015 ..............................................................................................................77 Bảng 2.2: Số lượng tin, bài và ảnh đã sử dụng trong chuyên mục “Sự kiện” trên b o Dân trí mobile tháng 2/2015 .....................................................................................78 DANH MỤC HÌNH H nh 1.1: Biểu tượng ứng dụng của một số trang b o trên ĐTDĐ. ..........................19 H nh 2.1: Giao diện riêng dành cho smartphone (tr i) và giao diện bản mobile thường (phải) của b o Dân trí mobile. ......................................................................39 Hình 2.2: H nh ảnh giao diện Thanh niên mobile .....................................................41 H nh 2.3: H nh ảnh giao diện VietnamPlus mobile ..................................................45 H nh 2.4: Một số quy luật bố cục ảnh thường gặp. ...................................................59 H nh 2.5: C ch xử lý kích thước ảnh của một số b o điện tử cho ĐTDĐ. ...............73 H nh 2.6: C ch xử lý ảnh kèm nội dung bài viết của một số b o điện tử cho ĐTDĐ ...74 H nh 2.7: C ch xử lý “ảnh cover” của một số b o điện tử cho ĐTDĐ.....................74 H nh 3.1: C ch thức tham gia b nh luận trên b o Dân trí mobile ………………..111 DANH MỤC BIỂU ĐỒ M H NH Biểu đồ 2.1: Sự đ nh gi của công chúng về chú thích ảnh trên báo Dân trí mobile, Thanh niên mobile & VietnamPlus mobile...............................................................93 Biểu đồ 2.2: Sự đ nh gi của công chúng về độ phân giải của ảnh trên báo Dân trí mobile, Thanh niên mobile và VietnamPlus mobile .................................................94 Biểu đồ 3.1: Một số nguyên nhân chính làm giảm chất lượng ảnh báo chí ............ 104 Biểu đồ 3.2: Top 20 chủ đề được thảo luận nhiều nhất trên c c phương tiện truyền thông năm 2014 ....................................................................................................... 109 Biểu đồ 3.3: Một số ý kiến đ nh gi của công chúng trong việc xử lý nâng cao chất lượng ảnh trên báo Dân trí mobile, Thanh niên mobile và VietnamPlus mobile ... 116 Mô hình 3.1: Mô hình tòa soạn hội tụ cho cơ quan b o in 1.0 ............................... 106 Mô hình 3.2: Mô hình tòa soạn hội tụ cho cơ quan b o mạng điện tử 2.0 ............. 106 4
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề tài Trong khoảng 5 năm trở lại đây, chúng ta đang chứng kiến một cuộc cạnh tranh gay gắt trong lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông, đặc biệt là đối với các thiết bị ĐTDĐ. Nếu như một vài năm trước, việc đọc báo, xem video, hình ảnh… trên ĐTDĐ là điều ít ai mơ tưởng tới thì nay, sự ra đời các loại smartphone mang tính đột phá mới về màn h nh, pin… và các ứng dụng hiện đại đã, đang và sẽ làm thay đổi hoàn toàn cách chúng ta kết nối và sử dụng Internet. Theo một điều tra của Trung tâm Nghiên cứu Pew, có tới 32% người dân Mỹ xem tin qua Internet hằng ngày. Cứ 5 người Mỹ th có 1 người xem tin bằng ĐTDĐ, trong đó 78% số này sử dụng điện thoại thông minh. “Tiêu dùng tin tức” là hoạt động phổ biến thứ nh trên m y tính bảng và ĐTDĐ, chỉ sau hoạt động nhận/ gửi email. Tại Việt Nam, trong số gần 31 triệu người sử dụng Internet, hiện có đến 19 triệu người lên mạng bằng ĐTDĐ” [26,tr.126]. Đây là c ch thức tiếp nhận thông tin vừa nhanh, vừa ngắn gọn, mang tính c nhân hóa cao, thích ứng với nhu cầu tiêu dùng tin tức theo phong c ch sống động và hoàn toàn mới của giới trẻ. Do đó, việc thiết kế các website của c c b o điện tử cũng cần phải thay đổi để phù hợp, bắt kịp với những xu hướng, cách thức tiếp cận mới của công chúng là điều bắt buộc mà bất kỳ tòa soạn nào cũng cần phải nghĩ tới. Sự ra đời các tờ báo dành cho phiên bản ĐTDĐ là một minh chứng rất rõ ràng về xu hướng phát triển của b o chí trong tương lai: truyền thông di động đang chiếm ưu thế. Tuy nhiên, thực tế cho thấy rằng, việc xây dựng và phát triển các website dành cho ĐTDĐ hiện nay đang đòi hỏi rất nhiều yếu tố cả về mặt công nghệ kỹ thuật lẫn về mặt nội dung. Trong đó, vấn đề xử lý ảnh báo chí – kênh thông tin cơ bản nhất sao cho hấp dẫn, phù hợp với từng phiên bản ĐTDĐ vẫn đang và sẽ luôn là mối quan tâm hàng đầu đối với mỗi phóng viên, biên tập viên. Mặt khác, những người sử dụng ĐTDĐ để đọc tin th thông thường thời gian truy cập ngắn nhưng nhiều lần trong ngày. Vì thế, việc chú trọng tới hình ảnh là điều rất cần thiết dành cho những người dùng không có nhiều thời gian có thể đọc lướt tin rất nhanh mà vẫn nắm được thông tin. 5
Bên cạnh nhiều thành công đ ng ghi nhận về ảnh b o chí đã mang lại nhờ việc xử lý tốt c c thao t c trước khi đăng tải thì ảnh trên b o điện tử cho ĐTDĐ vẫn còn bộc lộ một số mặt hạn chế, nhất là về cách thức thực hiện. Thực tế đó đòi hỏi chúng ta phải có những nghiên cứu toàn diện, khoa học và hệ thống để giúp ảnh báo chí ph t huy được hết những tiềm năng vốn có của nó trên loại hình mới dành cho ĐTDĐ. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài luận văn “Vấn đề xử lý ảnh báo chí trên báo điện tử cho điện thoại di động” là một việc làm hết sức cần thiết và có ý nghĩa sâu s t. Công trình nghiên cứu này sẽ bổ khuyết cho những vấn đề đang đặt ra đối với việc thông tin bằng h nh ảnh. Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ giúp chúng ta nhìn nhận được những mặt thành công, hạn chế và đưa ra được những đ nh gi , đề xuất để khắc phục các thiếu sót. Đồng thời, cũng là tiền đề để nhận định và phân tích xu hướng phát triển ảnh báo chí trên b o điện tử dành cho phiên bản ĐTDĐ trong tương lai gần. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Về tổng thể, cho đến nay theo t m hiểu của chúng tôi vẫn chưa có công tr nh nào nghiên cứu về đề tài này. Tuy nhiên, xét dưới góc độ một vài lĩnh vực liên quan, ít nhiều cũng có một số công tr nh đề cập đến truyền thông di động và ảnh báo chí. Trong đó, tiêu biểu với nghiên cứu của Oscar Westlund, 2011 về: “Cross – media news work – Sensemaking of the Mobile Media Revolution” (sản xuất tin tức truyền thông hội tụ: một nghiên cứu đa ngành về cuộc cách mạng của truyền thông di động). Ngoài ra, trên thế giới còn có một số công tr nh nghiên cứu về ảnh như: - “Flash Journalism: How to Create Multimedia News Packages” ( à thế nào để tạo ra g i tin tức đa phương tiện) của nữ nhà báo, giảng viên người Mỹ Mindy McAdams. - “Ảnh báo chí” của Brian Herton, NXB Thông Tấn, Hà Nội (2003); - “Nhiếp ảnh và Báo chí hiện đại” của B.Jodorop; V.zachejeva; A.Vactanop; A.Kennen; M.Kagar; J.Schlevoigt; G.Tsudakop, TTXVN, Hà Nội (1987); - “Nhiếp ảnh báo chí” của Peti Tausk, NXB Thông Tấn Hà Nội (1985); 6
- “Suy nghĩ về nhiếp ảnh” của Béc Ton Bailo (Đức), Nxb Văn hóa (2003); - “Sổ tay thiết kế báo” (bản dịch Tiếng Việt) của t c giả Tim Harrower. Tại Việt Nam, hiện nay đã có kh nhiều c c cuốn s ch, tài liệu bàn về ảnh. Chỉ riêng ở Thông tấn xã Việt Nam, trong những năm qua đã có hàng chục tài liệu, s ch tham khảo đề cập đến nhiếp ảnh nói chung và ảnh b o chí nói riêng. Sau đây là một số công tr nh nghiên cứu có liên quan đến đề tài như: Đề tài cử nhân: - Nguyễn Thị Thụy Điển (2008), “Bước đầu tì hiểu về ứng dụng báo chí trên điện thoại di động”, Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, ĐHQGHN. T c giả chủ yếu nghiên cứu về những vấn đề công nghệ và truyền thông của điện thoại tại Việt Nam. Đồng thời, phân tích hệ thống nội dung thông tin b o chí được cung cấp qua mạng di động của Viettel năm 2010, thông qua việc khảo s t những tin tức được cung cấp qua MMS. - Nguyễn Thị Cẩm Lệ (2010), “Khảo sát việc sử dụng thiết bị di động c truy cập Internet với ục đích giải trí của công chúng đô thị Hà Nội”, Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, ĐHQGHN. Nội dung khóa luận trên hướng tới nghiên cứu thói quen sử dụng c c thiết bị di động có truy cập Internet để giải trí của công chúng đô thị Hà Nội lứa tuổi từ 18 đến 25. - Đặng Quốc Nam (2008), “Ph ng sự ảnh báo ạng điện tử trong xu thế đa phương tiện”, Học viện B o chí & Tuyên truyền, Hà Nội. Trong đề tài nghiên cứu này, t c giả đã khẳng định được đây là một phương thức chuyển tải thông tin hoàn toàn mới: hấp dẫn, hiệu quả và để lại dấu ấn sâu đậm, chỉ xuất hiện trên b o điện tử. - Bùi Thị Minh (2006), “Hiệu quả sử dụng àu sắc trong ảnh báo chí khi tổ chức nội dung và thiết kế trình bày báo in (khảo sát trên báo Lao động và Bạn đường từ tháng 1 đến tháng 12 nă 2005)”, Học viện B o chí & Tuyên truyền, Hà Nội. Khóa luận làm rõ được bản chất, ý nghĩa của màu sắc, để lấy đó làm cơ sở đ nh gi hiệu quả màu sắc ảnh b o chí trong tổ chức nội dung, thiết kế, tr nh bày báo in. 7
Đề tài thạc sĩ: - Trần Thị Nguyệt Ánh (2011), “Bước đầu nhận diện oại hình truyền thông ới trên ĐTDĐ ở Việt Na ”, Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, ĐHQGHN. Trong nghiên cứu này t c giả mới nhận diện đọc b o trên ĐTDĐ như một loại h nh truyền thông mới, và chỉ ra được c ch thức đón nhận của công chúng như thế nào. - Dương Đức Dũng (2013), “Xây dựng phiên bản báo ạng điện tử dành cho ôi trường ĐTDĐ (khảo sát báo điện tử Vietna P us và CNN)”, Học viện B o chí & Tuyên truyền, Hà Nội. Luận văn trên đã đưa ra được cơ sở lý thuyết ban đầu cho việc thiết kế và xây dựng được một phiên bản dành cho ĐTDĐ. - Lê Đ nh Hải (2013), “Phát triển kinh tế báo ạng điện tử qua hình thức kinh doanh trên điện thoại di động”, Học viện B o chí & Tuyên truyền, Hà Nội. T c giả tập trung khai th c những tiềm năng kinh tế to lớn của thị trường b o điện tử trên điện thoại di động. Từ đó chỉ ra những mặt tích cực, hạn chế và xu hướng ph t triển của kinh tế b o điện tử cùng những th ch thức khi p dụng h nh thức kinh doanh trên ĐTDĐ. - Hoàng Thị Thu Hằng (2013), “Hành vi tiếp nhận thông tin báo chí trên ĐTDĐ của công chúng thanh niên đô thị tại thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Bình Phước hiện nay”, Học viện b o chí & Tuyên truyền, Hà Nội. T c giả luận văn đã tập trung làm rõ hành vi, tập qu n sử dụng thông tin b o chí trên ĐTDĐ của công chúng là điều cần thiết để đo lường mức độ, phạm vi và ảnh hưởng của truyền thông kỹ thuật số. Đồng thời, đưa ra những căn cứ khoa học x c thực về h nh thức tiếp nhận thông tin mới này ở Việt Nam. - Lê Minh Yến (2011), “Vấn đề sử dụng ảnh báo chí trên báo ạng điện tử Việt Na hiện nay (khảo sát các báo Vietnamnet, Dantri, VnExpress từ tháng 1/ 2011 đến tháng 9/2011)”, Học viện B o chí & Tuyên truyền, Hà Nội. Luận văn đã tiến hành phân tích việc sử dụng ảnh b o chí qua c ch lựa chọn sử dụng ảnh và đ nh gi hiệu quả t c động. Từ đó, đề xuất những tiêu chí trong việc sử dụng ảnh b o chí trên b o điện tử. 8
- Vũ Huyền Nga (2004), “Ph ng sự ảnh và ảnh ph ng sự trên báo in (Khảo sát trên các tờ báo Tiếng Việt của Thông tấn xã Việt Na từ tháng 1/2000 đến tháng 1/2004)”, Học viện B o chí & Tuyên truyền, Hà Nội. Mục đích luận văn chính là nghiên cứu và đ nh gi sự ph t triển của thể loại phóng sự ảnh trong t nh h nh ph t triển chung của b o chí Việt Nam. - Nguyễn Thị Đóa (2012), “Ảnh báo chí trên báo ạng điện tử ở Việt Na hiện nay (Khảo sát các báo ạng điện tử: VnExpress.net, Dantri.co .vn, Vietna net.vn, Vietna p us.vn từ 01/06/2011 đến 01/06/2012)”, Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, ĐHQGHN. Mặc dù, luận văn này có đề cập đến nghiên cứu về h nh thức, nội dung, biên tập… nhưng t c giả chỉ tiến hành khảo s t trên b o điện tử và cũng chưa đề cập một c ch sâu sắc, cụ thể đến vấn đề xử lý. Bên cạnh đó, còn có một số bài viết, cuốn s ch nổi bật kh c nghiên cứu về ảnh b o chí như: - Bài “Ph ng sự ảnh và việc sử dụng ph ng sự ảnh trên báo”, t c giả Phan Ái, Tạp chí Lý luận chính trị và Truyền thông, số th ng 7/2008; - Bài “Nâng cao chất ượng ảnh báo chí – sự đòi hỏi bức thiết hiện nay”, t c giả Phạm Tài Nguyên, Tạp chí Lý luận chính trị và Truyền thông, số th ng 11/2008; - Bài: “Mobile news: tương ai của truyền thông”, t c giả Lê Quốc Minh, trong cuốn “Báo chí những vấn đề ý uận và thực tiễn” tập VIII (2013), Trường ĐH Khoa học Xã hội & Nhân văn, ĐHQGHN; - Cuốn “Ảnh báo chí, Phần 1: Thiết bị kỹ thuật và phương pháp tạo hình nhiếp ảnh”, t c giả Đỗ Phan Ái và Nguyễn Tiến Mão, Nxb Chính trị Quốc gia (2002); - Cuốn “Cơ sở ý uận ảnh báo chí”, t c giả Nguyễn Tiến Mão, Nxb Thông tấn (2006); - Cuốn “Lịch sử nhiếp ảnh thế giới”, t c giả Trần Mạnh Thường, Nxb Văn hóa Thông tin, (1997). - Cuốn “Nghệ thuật của khoảnh khắc”, t c giả Nguyễn Huy Hoàng, Nxb Quân đội Nhân dân, (2012). 9
Mặc dù, c c công tr nh nghiên cứu trên đều có những đóng góp nhất định. Tuy nhiên, c c nghiên cứu về xử lý ảnh b o chí trên b o điện tử cho ĐTDĐ vẫn chưa được đề cập đầy đủ; chưa đ nh gi được đúng thực trạng xử lý ảnh b o chí từ sự chuyển dịch mạnh mẽ của b o điện tử dùng trên m y tính sang môi trường di động cả về h nh thức lẫn nội dung. Bởi trải qua hơn 5 năm ph t triển, từ khi ra đời cho tới nay b o điện tử dành cho phiên bản ĐTDĐ đã có những bước “chuyển m nh” đ ng kể và mang lại được những thành công bất ngờ nhờ việc liên tục cải tiến, p dụng nhiều ứng dụng khoa học kỹ thuật trong qu tr nh xây dựng và ph t triển. Do đó, luận văn t c giả nghiên cứu về: “Vấn đề xử ý ảnh báo chí trên báo điện tử cho điện thoại di động” là một vấn đề rất mới mẻ và cần thiết. Với nội dung được thể hiện trong luận văn người viết hi vọng kết quả nghiên cứu sẽ có đóng góp nhất định về mặt lý luận và thực tiễn ở Việt Nam hiện nay, bổ khuyết cho những vấn đề còn thiếu sót trên. 3. Mục đích nội dung nghiên cứu 31 ục đích nghiên cứu Kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và khảo s t thực tiễn, luận văn so s nh, đ nh gi làm rõ được những thành công và hạn chế trong qu tr nh xử lý ảnh b o chí trên b o điện tử cho ĐTDĐ. Cụ thể về: xử lý nội dung thông tin trên ảnh; h nh thức thể loại; nghệ thuật; c c thông số kỹ thuật; c ch sắp xếp, tổ chức ảnh trên trang, bài; chú thích… Từ đó, đưa ra được những giải ph p, đ nh gi sâu s t nhằm nâng cao chất lượng ảnh b o chí trên b o điện tử cho ĐTDĐ. 3 2 Nội dung nghiên cứu Để thực hiện mục đích trên, luận văn triển khai c c nội dung nghiên cứu sau: - Về lý luận: luận văn nghiên cứu những vấn đề chung về ảnh b o chí trên báo điện tử cho ĐTDĐ. Ngoài việc làm rõ c c kh i niệm, lịch sử ra đời và ph t triển, luận văn còn phân loại được c c thể loại ảnh b o chí và có sự so s nh điểm kh c biệt giữa ảnh b o chí trên b o điện tử cho ĐTDĐ so với ảnh b o chí trên c c loại h nh kh c; Đồng thời t m hiểu một số tính chất cơ bản của ảnh b o chí; Vai trò và ý nghĩa của việc xử lý ảnh b o chí trên b o điện tử cho ĐTDĐ… Mục đích, làm tiền đề lý thuyết cho việc nghiên cứu xử lý ảnh b o chí trên báo điện tử cho ĐTDĐ hiện nay. 10
- Về thực tiễn: Khảo s t và phân tích thực trạng xử lý ảnh b o chí trên các báo: Dân trí mobile, Thanh niên mobile và VietnamPlus mobile. Cụ thể về cách xử lý ảnh b o chí trên một số lĩnh vực cơ bản sau: về nội dung, h nh thức thể loại, về nghệ thuật, c c thông số kỹ thuật, chú thích ảnh và c ch tổ chức ảnh trên trang, bài. - Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, luận văn rút ra đ nh gi chung về thực trạng xử lý ảnh b o chí trên b o điện tử cho ĐTDĐ ở nước ta hiện nay. Và mạnh dạn đưa ra một số đề xuất, kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng ảnh b o chí trên b o điện tử cho phiên bản ĐTDĐ trong tương lai gần (tại Việt Nam). 4. Đối tƣợng phạm vi nghiên cứu 4 1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng luận văn tập trung nghiên cứu là vấn đề xử lý ảnh b o chí trên b o điện tử cho ĐTDĐ hiện nay. 4 2 Phạm vi nghiên cứu V điều kiện có hạn nên luận văn không thể khảo s t được tất cả c c b o điện tử dành cho phiên bản ĐTDĐ mà chỉ lựa chọn khảo s t những b o điển h nh như: Dân trí mobile, Thanh niên mobile và VietnamPlus mobile (thời gian từ 3/2014 đến 3/2015). 5. Phƣơng pháp nghiên cứu C c phương ph p nghiên cứu chính được sử dụng trong luận văn bao gồm: + Phương pháp phân tích nội dung: T m kiếm thông tin trên mạng Internet, những công tr nh, những đề tài khoa học, những khóa luận, luận văn… có liên quan để xem xét, phân tích nội dung trong c c tài liệu. Từ đó, rút ra những thông tin cần thiết, phục vụ cho mục đích nghiên cứu của đề tài. + Phương pháp phỏng vấn sâu: Để bổ sung cho phần thông tin định lượng, luận văn tiến hành phỏng vấn sâu công chúng và một số nhà b o nhằm thu thập ý kiến đ nh gi c nhân về thực trạng xử lý ảnh b o chí trên b o điện tử cho ĐTDĐ. Cụ thể, họ là lãnh đạo cơ quan b o chí hay những người trực tiếp làm b o dành cho ĐTDĐ và rất quan tâm đến lĩnh vực này. + Phương pháp điều tra xã hội học bằng bảng hỏi (an-ket): Được dùng để lấy ý kiến của công chúng, đối tượng thụ hưởng và chịu t c động trực tiếp của h nh 11
thức thông tin này. Trong qu tr nh nghiên cứu, t c giả đã ph t 100 phiếu điều tra tới công chúng trên địa bàn thành phố Hà Nội – nơi có tỉ lệ người sử dụng ĐTDĐ cao nhất Việt Nam. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 6 1 Ý nghĩa lý luận Đây là công tr nh nghiên cứu đầu tiên, chuyên sâu về ảnh b o chí trên b o điện tử cho ĐTDĐ hiện nay ở nước ta. Luận văn mong muốn góp phần làm phong phú thêm những nhận thức về lý luận b o điện tử dành cho phiên bản ĐTDĐ vốn đang h nh thành và ph t triển ở Việt Nam. Từ một góc độ kh c, t c giả hy vọng luận văn sẽ là một tài liệu tham khảo bổ ích, cho c c sinh viên, học viên cao học và những ai quan tâm đến vấn đề truyền thông di động nói chung và b o điện tử cho ĐTDĐ nói riêng. 6 2 Ý nghĩa thực tiễn Đây là đề tài đầu tiên nghiên cứu sâu về ảnh b o chí trên b o điện tử cho ĐTDĐ nên hi vọng những kết quả của luận văn sẽ là một tài liệu tham khảo mới mẻ, cần thiết, bổ ích với một số cơ quan b o chí đang hoặc sẽ ph t triển theo xu hướng làm b o cho di động và những người đang trực tiếp làm b o nhất là đối với các biên tập viên trong lĩnh vực ảnh b o chí trên b o điện tử cho ĐTDĐ. Ngoài ra, qu tr nh nghiên cứu đề tài cũng là một cơ hội để t c giả luận văn tích lũy kiến thức, nâng cao tầm hiểu biết và nâng cao năng lực chuyên môn trong nhiệm vụ cụ thể hiện nay của mình. 7. ết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, kết cấu luận văn chia làm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận chung về ảnh báo chí trên báo điện tử cho điện thoại di động. Chương 2: Thực trạng xử lý ảnh báo chí trên báo điện tử cho điện thoại di động. Chương 3: Một số đề xuất, khuyến nghị nâng cao chất ượng ảnh báo chí trên báo điện tử cho điện thoại di động. 12
PHẦN NỘI DUNG Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ ẢNH BÁO CHÍ TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ CHO ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG 1.1 Một số khái niệm và thuật ngữ 1.1.1 Ảnh báo chí (press photo) Trong giới lý luận và thực tiễn ảnh báo chí của Việt Nam hiện nay vẫn tồn tại nhiều khái niệm về ảnh báo chí: Năm 1999, Trong Hội thảo của Câu lạc bộ Ảnh báo chí, Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức có nêu ra khái niệm về ảnh b o chí như sau: “Ảnh báo chí là một loại hình báo chí có chức năng phản ánh, cung cấp thông tin mới, sự việc mới một cách độc lập, có vai trò trong việc ca ngợi con người mới với những hành động đẹp, điển hình, có khả năng phê phán những thiếu sót, phát hiện và phân tích những hiện tượng tiêu cực”. Năm 2002, trong cuốn “Cơ sở lý luận ảnh báo chí” (gi o tr nh nghiệp vụ báo chí), tác giả Nguyễn Tiến Mão, giảng viên Khoa báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, HN đã đưa ra kh i niệm về ảnh b o chí: “Ảnh báo chí là một trong những hình thức thông tin của báo chí, thông qua việc phản ánh các hoạt động thực tiễn của đời sống xã hội, bằng những hình ảnh cụ thể, chân thực và sinh động, nhằm mang lại cho người xem một hà ượng thông tin, một giá trị tư tưởng và thẩm mỹ nhất định”. [30,tr.126] Năm 2007, trên website của Hội nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam đăng tải khái niệm ảnh b o chí như sau: “Ảnh báo chí là một loại ảnh mang tinh thời sự cao, có nội dung tư tưởng rõ ràng”. Theo Thạc sĩ Đỗ Phan Ái, giảng viên bộ môn “Báo ảnh”, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, HN: “Ảnh báo chí là hình thức thông tin của báo chí, phản ánh đời sống xã hội bằng ảnh đơn hoặc nhóm ảnh một cách chân thực, sinh động và có chú thích kèm theo, nhằ đem lại cho độc giả một ượng thông tin thẩm mỹ nhất định”.[3,tr.124] 13
T c giả Hà Huy Phượng, trong cuốn “Tổ chức nội dung và thiết kế, trình bày báo in” viết: “Ảnh báo chí là những bức ảnh có nội dung thông tin diễn tả thời sự, khách quan, chân thực các sự kiện, vấn đề của hiện thực bằng hình ảnh và đạt các yêu cầu về chất ượng kỹ thuật, nghệ thuật”. [36,tr.126] Trong cuốn “Thuật ngữ báo chí – truyền thông” do Phạm Thành Hưng biên soạn nêu: “Ảnh báo chí là một loại hình thông tin thị giác, một thành tố quan trọng đặc biệt của báo in, tạp chí in và báo điện tử. Do tác động bằng con đường thị giác trực tiếp, ghi nhận sự việc cụ thể qua kỹ thuật sử dụng ánh sáng trong không gian ba chiều, ảnh báo chí thường đe ại cho người xem cảm giác là sự vật được mô tả, ghi nhận chính xác hơn, đáng tin hơn bởi lẽ, ngôn từ của người viết báo”. [22,tr.125] Tác giả Hoàng Hòa trong “Nội san nghiệp vụ báo chí” của Thông tấn xã Việt Nam cho rằng: “Ảnh báo chí là những tấm ảnh có khả năng kết hợp với chú thích ngắn gọn cấu thành một tin hoàn chỉnh, cung cấp một ượng thông tin nhất định và được một tin hoàn chỉnh”. Theo quan điểm này, một bức ảnh báo chí luôn có giá trị sử dụng của tự thân nó. Không chỉ đi kèm, bổ sung cho bài viết, mà bản thân một bức ảnh báo chí có thể trở thành một tin tức hoàn chỉnh (cùng với chú thích ngắn gọn). Dịch giả Trần Đức Tài trong cuốn “Ảnh báo chí” - Brian Horton dịch: “Ảnh báo chí kể lại một câu chuyện bằng hình ảnh, tường thuật với chiếc máy ảnh, ghi nhận một khoảnh khắc trong thời gian, cái phút giây điển hình khi một hình ảnh đúc kết câu chuyện”. [4,tr.124] Như vậy, qua các khái niệm trên có thể định nghĩa, ảnh báo chí là một hình thức thông tin của báo chí, thông qua những hình ảnh chân thực tác giả đã phản ánh đời sống xã hội một cách chính xác, nhằm cung cấp cho người xem một lượng thông tin, một giá trị tư tưởng và thẩm mỹ nhất định về một sự kiện, một vấn đề đang xảy ra, cần được thông báo.  Hệ thống các thể loại ảnh báo chí gồm những thể loại sau: Năm 2001, nhà Lý luận phê bình nhiếp ảnh Nguyễn Đức Chính trong cuốn “Ảnh báo chí” cho rằng ảnh báo chí có các thể loại sau: Ảnh tin, ảnh thể thao, ảnh 14
bình luận, ảnh cổ động, ảnh tài liệu, ảnh tư iệu, ảnh tường thuật, ảnh truyện, ảnh ký sự, phóng sự ảnh. Năm 2004, dịch giả Trần Đức Tài trong cuốn “Ảnh báo chí” - Brian Horton đã nêu ảnh báo chí Việt Nam thành 2 hình thức: Tin ảnh và phóng sự ảnh. Trong đó, phóng sự ảnh được báo chí thế giới chia làm 4 thể loại: Photo story (câu chuyện bằng ảnh), photo portfolio (ảnh bộ), photo feature (ảnh chuyên mục), photo essay (ký sự ảnh). [4,tr.124] Năm 2007, tại website của Hội nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam nêu ra cách chia thành 6 thể loại: ảnh tin, ảnh bình luận, ảnh tường thuật, ảnh tài liệu, ảnh ký sự, ảnh phóng sự. Như vậy, trên cơ sở phân tích có chọn lọc và xét dưới c c góc độ về đối tượng, nhiệm vụ, cách thức phản nh và ý đồ thực hiện tin, bài của tác giả, chúng tôi cho rằng hệ thống của các thể loại ảnh báo chí gồm những thể loại sau: Tin ảnh, phóng sự ảnh, ảnh bộ. Trong đó: Tin ảnh là thể loại cơ bản của báo chí, mục đích thông tin chính là qua ảnh, phản ánh các sự kiện nóng hổi của đời sống xã hội với lời chú thích nêu rõ ai, việc gì, ở đâu, như thế nào và tại sao theo đúng yêu cầu của một bản tin. Phóng sự ảnh là một tập hợp ảnh (từ ba ảnh trở lên) được sắp xếp có chủ ý nhằm kể một câu chuyện cụ thể, có thật. Những tập hợp ảnh này thể hiện một chủ đề, mỗi ảnh có nhiệm vụ chi tiết hóa các khía cạnh khác nhau của vấn đề đó, để đưa đến cho người xem một lượng thông tin lớn hơn. Trong ảnh phóng sự luôn xuất hiện “c i tôi” t c giả. Ảnh bộ tập hợp từ 3 bức ảnh trở lên, có thể chụp nhiều địa điểm hoặc một địa điểm, cùng phục vụ một chủ đề nhất định. Đối tượng phản nh phong phú, đa dạng. Mô thức thể hiện không câu nệ, tùy theo logic và cảm nhận của tác giả. Đây cũng là thể loại được các phóng viên ảnh Việt Nam thường xuyên sử dụng. Mặc dù, việc phân chia các thể loại ảnh là rất cần thiết cho quá trình sáng tạo tác phẩm. Nhưng thực tiễn báo chí cho thấy, trên báo chí thế giới và Việt Nam hiện 15
nay, ranh giới giữa các thể loại có xu hướng xích gần nhau, thậm chí đan xen lẫn nhau, khó phân biệt. Ngoài ra, xét dưới góc độ công nghệ kỹ thuật, ảnh báo chí hiện đại khi ứng dụng trên môi trường b o điện tử cho ĐTDĐ còn được thể hiện dưới hai dạng thức: Ảnh tĩnh và ảnh động. Ảnh tĩnh (Sti I age): tức là nó không chuyển động, thường được sử dụng phổ biến trên b o in, b o điện tử và được lưu ở c c định dạng như jpg, jpeg, png… Ảnh tĩnh kết cấu gồm 2 phần: phần ảnh và phần chữ viết. Ảnh tĩnh trên b o điện tử cho ĐTDĐ có thể đứng độc lập hoặc có thể dưới dạng nhóm. Nó không chỉ là yếu tố giúp tăng tính x c thực của thông tin báo chí mà còn là một “công cụ” giúp mắt người đọc được nghỉ ngơi, thư giãn, không cảm thấy nhàm ch n, đơn điệu khi tiếp nhận thông tin. Ảnh tĩnh được sáng tạo, lưu giữ, và bảo quản gọn nhẹ, đơn giản hơn so với ảnh động. Ảnh động (Animation): được xuất bản ở hai dạng cơ bản, tạm gọi là “ảnh động toàn” và “ảnh động điểm”. Ảnh động toàn là hình ảnh tĩnh riêng lẻ phát liên tục trong gia số nhỏ của giây, tạo cảm giác tất cả c c đối tượng trong ảnh chuyển động như một đoạn phim ngắn, không có tiếng; Ảnh động điểm là chi tiết ảnh động trên nền tĩnh, trong đó điểm nhấn trong ảnh được trình chiếu trong trạng th i động. Điểm nhấn trong ảnh động được xây dựng theo các thủ ph p như ảnh tĩnh truyền thống. Thông thường, ảnh động thường chỉ khoảng 10 h nh tĩnh trên một giây nhằm hạn chế dung lượng. Ảnh động trên b o điện tử cho ĐTDĐ thường làm nhiệm vụ thu hút, hấp dẫn và gây hưng phấn cho công chúng và được lưu dưới định dạng gif. Tuy nhiên, khâu sáng tạo và lưu giữ ảnh động tương đối kỳ công và tốn kém. Như vậy, trong lý luận và thực tiễn, việc phân biệt và nắm rõ c c đặc điểm cơ bản của từng thể loại ảnh báo chí là rất quan trọng. Từ đó, giúp nhà b o có cách tiếp cận vấn đề và cách chụp mang lại hiệu quả cao để truyền tải thông tin được nhiều nhất, hay nhất và hấp dẫn nhất đến công chúng. 16