M(cid:244)c l(cid:244)c

LŒi mº fi˙u 1

LŒi c¶m ‹n 3

Ch›‹ng 1 MØt sŁ ki(cid:213)n thłc chu¨n b(cid:222) 4

1.1 Ki(cid:213)n thłc c‹ b¶n v(cid:210) th(cid:222) tr›Œng t(cid:181)i ch(cid:221)nh . . . . 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.1.1 C‚c th(cid:222) tr›Œng t(cid:181)i ch(cid:221)nh . . . . . . . . . 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.1.2 C(cid:230) phi(cid:213)u chłng kho‚n v(cid:181) c‚c ph‚i sinh . 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.2 Th(cid:222) tr›Œng v(cid:181) to‚n h(cid:228)c . . . . . . . . . . . . . . 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.2.1 Gi‚ fi›(cid:238)c xem nh› c‚c qu‚ tr(cid:215)nh ng(cid:201)u nhi“n . 7 . . . . . . . . . . . . . . .

1.2.2 Th«ng tin th(cid:222) tr›Œng v(cid:181) bi(cid:211)u di(cid:212)n to‚n h(cid:228)c . . 7 . . . . . . . . . . . . . . .

1.2.3 C‹ hØi cª ch“nh l(cid:214)ch th(cid:222) gi‚ v(cid:181) nguy“n l(cid:253) AAO . . 10 . . . . . . . . . . . .

1.2.4 Nguy“n l(cid:253) fi‚p łng v(cid:181) kh‚i ni(cid:214)m th(cid:222) tr›Œng fi˙y fiæ . . 11 . . . . . . . . . .

1.3 M« h(cid:215)nh Black - Scholes . . . . . . . . . . . . . . 11 . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.3.1 Gi(cid:237)i thi(cid:214)u m« h(cid:215)nh v(cid:181) k(cid:213)t qu¶ . . . . . . . 11 . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.3.2 C‹ sº d(cid:201)n fi(cid:213)n m« h(cid:215)nh Black - Scholes . 13 . . . . . . . . . . . . . . . . .

. 14 . . . . . . . . 1.3.3 X‚c fi(cid:222)nh c‚c tham sŁ cæa chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c

. 16 . . . 1.3.4 C«ng thłc Black - Scholes v(cid:210) gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua .

20 Ch›‹ng 2 Hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi

. 20 . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1 M« h(cid:215)nh Dupire (1994) . . . . . . . . . . . . . .

. 20 . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1 M« h(cid:215)nh . . . . . . . . . . . . . . . . .

. 21 . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2 C«ng thłc Dupire . . . . . . . . . . . .

2.1.3 Hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi cæa fiØ bi(cid:213)n fiØng fiŁi v(cid:237)i c‚c quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua Ch'u ¢u 22

. 25 . . . . . . . . 2.1.4 C‚c v˚n fi(cid:210) g˘p ph¶i khi thøc h(cid:181)nh v(cid:181) h›(cid:237)ng gi¶i quy(cid:213)t.

. 26 . . . . . . . . 2.2 MØt sŁ h›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n ch(cid:221)nh fi• fi›(cid:238)c nghi“n cłu . . . . . . . .

28 Ch›‹ng 3 §(cid:222)nh gi‚ v(cid:237)i n(cid:244) c›Œi trong m« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c

. 28 . . . . . . . . 3.1 B(cid:181)i to‚n n(cid:244) c›Œi trong m« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c .

. 31 . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2 Hai m« h(cid:215)nh thay th(cid:213) c(cid:230) fii(cid:211)n . . . . . . . . . .

. 31 . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1 Tr›Œng h(cid:238)p thay th(cid:213) loga chu¨n . . . . .

. 33 . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2 M« h(cid:215)nh co d•n h»ng sŁ cæa ph›‹ng sai

. 36 . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3 L(cid:237)p m« h(cid:215)nh t(cid:230)ng qu‚t . . . . . . . . . . . . . .

3.3.1 Tr›Œng h(cid:238)p c(cid:244) th(cid:211): H(cid:231)n h(cid:238)p c‚c chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c . . . . . . 39

3.3.2 Mº rØng m« h(cid:215)nh h(cid:231)n h(cid:238)p chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c cho ph—p fiØ

l(cid:214)ch fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

3.3.3 M« h(cid:215)nh t(cid:230)ng qu‚t ki(cid:211)u Dupire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

3.4 V(cid:221) d(cid:244) ‚p d(cid:244)ng v(cid:181)o d(cid:247) li(cid:214)u th(cid:222) tr›Œng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

K(cid:213)t lu¸n 51

Ph(cid:244) l(cid:244)c 52

1.1 M« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng LIBOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

1.1.1 M« h(cid:215)nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

1.1.2 Hai fiØ fio th›Œng d(cid:239)ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

T(cid:181)i li(cid:214)u tham kh¶o 59

LŒi mº fi˙u

To‚n h(cid:228)c t(cid:181)i ch(cid:221)nh ra fiŒi tı r˚t s(cid:237)m nh› l(cid:181) mØt fi(cid:223)i hÆi tø nhi“n cæa x• hØi. Nh(cid:247)ng m« h(cid:215)nh to‚n h(cid:228)c d(cid:239)ng fi(cid:211) nghi“n cłu c‚c th(cid:222) tr›Œng t(cid:181)i ch(cid:221)nh ra fiŒi nh»m m(cid:244)c fi(cid:221)ch gi¶m thi(cid:211)u ræi ro t(cid:181)i ch(cid:221)nh, v(cid:181) fi›(cid:238)c c‚c nh(cid:181) fi˙u t›, c‚c chuy“n gia t(cid:181)i ch(cid:221)nh d(cid:239)ng fi(cid:211) ph(cid:223)ng hØ v(cid:181) b¶o hi(cid:211)m. Vi(cid:214)c ra fiŒi c‚c th(cid:222) tr›Œng Quy(cid:210)n ch(cid:228)n fi(cid:223)i hÆi ph¶i x'y døng c‚c m« h(cid:215)nh fi(cid:211) fi(cid:222)nh gi‚ c‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n fiª. Hai trong nh(cid:247)ng ng›Œi fi˙u ti“n th(cid:181)nh c«ng trong vi(cid:214)c x'y døng m« h(cid:215)nh fi(cid:211) fi(cid:222)nh gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n v(cid:237)i thŒi gian li“n t(cid:244)c l(cid:181) hai nh(cid:181) To‚n h(cid:228)c ng›Œi M(cid:252) l(cid:181) Fisher Black v(cid:181) Myron Scholes tı n¤m 1973. Trong m« h(cid:215)nh fiª, t(cid:181)i s¶n c‹ sº fi›(cid:238)c gi¶ thi(cid:213)t cª gi‚ tu'n theo chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c

v(cid:181) cho bºi:

l(cid:181) fiØ bi(cid:213)n fiØng h»ng sŁ v(cid:181) W l(cid:181) chuy(cid:211)n fiØng Brown ti“u chu¨n. V(cid:237)i m« h(cid:215)nh Black - Sholes ng›Œi ta cª th(cid:211) fi(cid:222)nh gi‚ chłng kho‚n v(cid:181) fi(cid:222)nh gi‚ c‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n cª k(cid:211) fi(cid:213)n c‚c y(cid:213)u tŁ ng(cid:201)u nhi“n t‚c fiØng l“n th(cid:222) tr›Œng. V(cid:237)i nhi(cid:210)u l(cid:253) do kh‚c nhau, gi‚ cæa c‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n t(cid:221)nh bºi c«ng thłc Black - Scholes kh«ng ph(cid:239) h(cid:238)p v(cid:237)i thøc t(cid:213). B»ng thøc nghi(cid:214)m ng›Œi ta th˚y fiØ bi(cid:213)n fiØng σ kh«ng ph¶i l(cid:181) mØt h»ng sŁ m(cid:181) l(cid:181) mØt h(cid:181)m cæa c¶ thŒi gian v(cid:181) gi‚ thøc thi h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n, h‹n n(cid:247)a fiª l(cid:181) mØt h(cid:181)m l(cid:229)i, fi(cid:229) th(cid:222) cª chi(cid:210)u l(cid:229)i quay xuŁng d›(cid:237)i cª h(cid:215)nh d‚ng cæa mØt n(cid:244) c›Œi, v(cid:215) th(cid:213) sø ki(cid:214)n n(cid:181)y g(cid:228)i l(cid:181) "Hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi". R˚t nhi(cid:210)u nh(cid:181) nghi“n cłu fi• cŁ g(cid:190)ng fi˘t b(cid:181)i to‚n ph(cid:239) h(cid:238)p tŁt, ch(cid:221)nh x‚c fi(cid:213)n młc cª th(cid:211), v(cid:237)i d(cid:247) li(cid:214)u v(cid:210) quy(cid:210)n ch(cid:228)n. MØt sŁ h›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n ch(cid:221)nh nh›: §˙u ti“n l(cid:181) h›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n døa tr“n gi¶ thi(cid:213)t v(cid:210) m« h(cid:215)nh hi(cid:211)n thay th(cid:213) fiŁi v(cid:237)i qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ t(cid:181)i s¶n, v(cid:181) ngay l¸p tłc d(cid:201)n fi(cid:213)n hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi hay fiØ l(cid:214)ch fiØ bi(cid:213)n fiØng. MØt v(cid:221) d(cid:244) l(cid:181) qu‚ tr(cid:215)nh co d•n h»ng sŁ cæa ph›‹ng sai (CEV) cæa Cox (1975) v(cid:181) Cox & Ross (1976). H›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n thł hai døa tr“n gi¶ thi(cid:213)t v(cid:210) t(cid:221)nh kh«ng fi(cid:213)m fi›(cid:238)c cæa c‚c gi‚ trao fi(cid:230)i hi(cid:214)n h(cid:181)nh. C‚ch n(cid:181)y fi›(cid:238)c nghi“n cłu bºi Breeden v(cid:181) Litzenberger (1978), sau fiª l(cid:181) Dupire(1994,1997), Derman v(cid:181) Kani(1994,1998). H(cid:228) fi• fi›a ra fi›(cid:238)c bi(cid:211)u thłc hi(cid:211)n cho fiØ bi(cid:213)n fiØng Black - Scholes nh› l(cid:181) mØt h(cid:181)m cæa gi‚ thøc thi v(cid:181) kœ h„n. H›(cid:237)ng ti(cid:210)p c¸n n(cid:181)y cª h„n ch(cid:213) c‹ b¶n l(cid:181) ng›Œi l(cid:181)m ph¶i nØi suy tr‹n c‚c gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n gi(cid:247)a c‚c gi‚ thøc thi li“n ti(cid:213)p fi(cid:211) cª th(cid:211) l˚y vi ph'n c˚p hai theo gi‚ thøc thi. H›(cid:237)ng t(cid:213)p c¸n thł ba, fi›(cid:238)c nghi“n cłu bºi Rubinstein(1994), Jackwerth v(cid:181) Rubinstein(1996), Britten - Jones v(cid:181) Neubeger(2000) g(cid:229)m vi(cid:214)c t(cid:215)m c‚c x‚c su˚t kh«ng ræi ro trong mØt m« h(cid:215)nh tam thłc/nh(cid:222) thłc cæa gi‚ t(cid:181)i s¶n, v(cid:181) d(cid:201)n fi(cid:213)n sø ph(cid:239) h(cid:238)p tŁt nh˚t cæa gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n theo ti“u chu¨n tr‹n (m(cid:222)n) n(cid:181)o fiª. Ngo(cid:181)i ra c(cid:223)n cª h›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n th(cid:222) tr›Œng kh«ng fi˙y fiæ. Nª bao g(cid:229)m c‚c m« h(cid:215)nh fiØ bi(cid:213)n fiØng ng(cid:201)u nhi“n, nh› m« h(cid:215)nh cæa Hull v(cid:181) White (1987), Heston (1993) v(cid:181) Tompkins(2000a,2000b), v(cid:181) m« h(cid:215)nh khu(cid:213)ch t‚n nh¶y, nh› m« h(cid:215)nh cæa Merton(1976) hay Prigent, Renault v(cid:181) Scaillet (2001). H›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n

= µdt + σdWt trong fiª S l(cid:181) gi‚ tr(cid:222) t(cid:181)i s¶n, µ l(cid:181) d(cid:222)ch chuy(cid:211)n h»ng sŁ, σ dSt St

1

cuŁi c(cid:239)ng døa tr“n c‚i g(cid:228)i l(cid:181) m« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng fiŁi v(cid:237)i fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n. C‚c v(cid:221) d(cid:244) fi˙u ti“n l(cid:181) trong Schonbucher (1999), v(cid:181) Ledoit v(cid:181) Santa Clara (1998).

V(cid:237)i fi(cid:210) t(cid:181)i "Hi(cid:214)u ıng N(cid:244) c›Œi trong to‚n t(cid:181)i ch(cid:221)nh" trong lu¸n v¤n n(cid:181)y, sau khi t(cid:215)m t«i hi(cid:211)u c‚c m« h(cid:215)nh cæa Black - Scholes, Dupire, Cox & Ross, Heston, Rubinstein, ... th˚y vi(cid:214)c fi›a ra mØt m« h(cid:215)nh t(cid:230)ng qu‚t h‹n l(cid:181) c˙n thi(cid:213)t, tuy nhi“n b(cid:181)i to‚n fi(cid:222)nh gi‚ cho c‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n l(cid:181) mØt b(cid:181)i to‚n mº cª nhi(cid:210)u h›(cid:237)ng gi¶i quy(cid:213)t v(cid:181) vi(cid:214)c gi¶i quy(cid:213)t v˚n fi(cid:210) n(cid:181)y mØt c‚ch tri(cid:214)t fi(cid:211) cª th(cid:211) c(cid:223)n ch›a thøc hi(cid:214)n fi›(cid:238)c trong thŒi gian ng(cid:190)n. Nªi chung, b(cid:181)i to‚n t(cid:215)m ph'n phŁi kh«ng ræi ro fi(cid:211) fi(cid:222)nh gi‚ nh˚t qu‚n cho t˚t c¶ c‚c quy(cid:210)n ch(cid:228)n gi›Œng nh› cª nhi(cid:210)u fii(cid:211)m kh«ng x‚c fi(cid:222)nh. MØt lŒi gi¶i cª th(cid:211) fi›(cid:238)c fi›a ra n(cid:213)u cª gi¶ thi(cid:213)t v(cid:210) sø ph(cid:244) thuØc ph'n phŁi kh«ng ræi ro cª tham sŁ c(cid:244) th(cid:211) v(cid:237)i mØt sŁ tham sŁ, ch…ng h„n ph(cid:244) thuØc thŒi gian, v(cid:181) khi fiª ta s(cid:246) d(cid:244)ng c‚c tham sŁ n(cid:181)y cho ph(cid:239) h(cid:238)p v(cid:237)i fiØ bi(cid:213)n fiØng. B»ng c‚ch ‚p d(cid:244)ng c‚ch t›(cid:238)ng tø nh› cæa Dupire(1994,1997), ta fi˘t b(cid:181)i to‚n n(cid:181)y v(cid:181) t(cid:215)m l(cid:237)p m« h(cid:215)nh fi˙u ti“n d(cid:201)n t(cid:237)i ph'n phŁi kh«ng ræi ro cª tham sŁ fiæ linh ho„t cho m(cid:244)c fi(cid:221)ch thøc h(cid:181)nh. Khi fiª sˇ t„o ra c‚c qu‚ tr(cid:215)nh li“n k(cid:213)t gi(cid:247)a h›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n ph'n phŁi kh«ng ræi ro cª tham sŁ v(cid:181) h›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n m« h(cid:215)nh thay th(cid:213), v(cid:181) d(cid:201)n fi(cid:213)n m« h(cid:215)nh hi(cid:211)n v(cid:237)i c‚c m¸t fiØ kh«ng ræi ro cª tham sŁ linh ho„t. V(cid:237)i c‚c fii(cid:210)u ki(cid:214)n th›Œng g˘p trong thøc t(cid:213) th(cid:215) m« h(cid:215)nh LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c (FLM) l(cid:181) sø løa ch(cid:228)n thu¸n ti(cid:214)n nh˚t trong r˚t nhi(cid:210)u t(cid:215)nh huŁng. Trong lu¸n v¤n n(cid:181)y t«i cŁ g(cid:190)ng fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a c‚c v˚n fi(cid:210) li“n quan fi(cid:213)n m« h(cid:215)nh FLM fi(cid:211) thay th(cid:213) cho m« h(cid:215)nh loga chu¨n c(cid:230) fii(cid:211)n, v(cid:181) c(cid:242)ng truy l„i c‚c c˚u tr(cid:243)c fiØ bi(cid:213)n fiØng nh› fi• quan s‚t tr“n th(cid:222) tr›Œng. Lu¸n v¤n g(cid:229)m ba ch›‹ng v(cid:237)i nh(cid:247)ng nØi dung ch(cid:221)nh sau fi'y: • Ch›‹ng 1. Tr(cid:215)nh b(cid:181)y s‹ l›(cid:238)c v(cid:210) c‚c th(cid:222) tr›Œng t(cid:181)i ch(cid:221)nh v(cid:181) mØt sŁ kh‚i ni(cid:214)m t(cid:181)i ch(cid:221)nh cª li“n quan. M« h(cid:215)nh Black - Scholes v(cid:181) c«ng thłc Black - Scholes fi(cid:222)nh gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n v(cid:237)i thŒi gian li“n t(cid:244)c.

• Ch›‹ng 2. Nh(cid:190)c fi(cid:213)n kh‚i ni(cid:214)m "Hi(cid:214)u łng N(cid:244) c›Œi". M« h(cid:215)nh Dupire c(cid:239)ng v(cid:237)i c‚ch x'y døng c«ng thłc Dupire l(cid:181)m c‹ sº tham kh¶o khi x'y døng m« h(cid:215)nh thay th(cid:213) trong ch›‹ng 3.

• Ch›‹ng 3. X'y døng mØt l(cid:237)p khu(cid:213)ch t‚n fi(cid:211) l¸p m« h(cid:215)nh l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c d›(cid:237)i c‚c fiØ fio ch(cid:221)nh t(cid:190)c cæa ch(cid:243)ng, døa tr“n gi¶ thi(cid:213)t v(cid:210) mØt sø ph(cid:244) thuØc h(cid:181)m tr‹n t„i thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n gi(cid:247)a l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c v(cid:181) mØt chuy(cid:211)n fiØng Brown k(cid:213)t h(cid:238)p. §(cid:229)ng thŒi x'y døng trong l(cid:237)p n(cid:181)y mØt m« h(cid:215)nh cª th(cid:211) ph(cid:239) h(cid:238)p mØt c‚ch g˙n nh› ch(cid:221)nh x‚c v(cid:237)i c‚c fiØ bi(cid:213)n fiØng th(cid:222) tr›Œng cho º fi˙u v(cid:181)o.

• Ph˙n ph(cid:244) l(cid:244)c. Tr(cid:215)nh b(cid:181)y tªm t(cid:190)t mØt sŁ y(cid:213)u tŁ v(cid:210) m« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng LIBOR.

2

LŒi c¶m ‹n

B¶n lu¸n v¤n n(cid:181)y fi›(cid:238)c ho(cid:181)n th(cid:181)nh d›(cid:237)i sø h›(cid:237)ng d(cid:201)n v(cid:181) ch(cid:216) b¶o t¸n t(cid:215)nh cæa PGS. TS Tr˙n H(cid:239)ng Thao (Vi(cid:214)n To‚n h(cid:228)c - Vi(cid:214)n khoa h(cid:228)c v(cid:181) c«ng ngh(cid:214) Vi(cid:214)t Nam). Th˙y fi• d(cid:181)nh nhi(cid:210)u thŒi gian h›(cid:237)ng d(cid:201)n t¸n t(cid:215)nh c(cid:242)ng nh› gi¶i fi‚p c‚c th(cid:190)c m(cid:190)c cæa t«i trong suŁt qu‚ tr(cid:215)nh l(cid:181)m lu¸n v¤n. T«i muŁn b(cid:181)y tÆ l(cid:223)ng bi(cid:213)t ‹n s'u s(cid:190)c fi(cid:213)n ng›Œi th˙y cæa m(cid:215)nh. T«i c(cid:242)ng xin c¶m ‹n nhªm seminar v(cid:210) "To‚n t(cid:181)i ch(cid:221)nh" t„i Vi(cid:214)n To‚n h(cid:228)c fi• gi(cid:243)p t«i b(cid:230) sung, cæng cŁ c‚c ki(cid:213)n thłc v(cid:210) th(cid:222) tr›Œng t(cid:181)i ch(cid:221)nh c(cid:242)ng nh› t(cid:215)m hi(cid:211)u v(cid:210) c‚c m« h(cid:215)nh to‚n h(cid:228)c trong t(cid:181)i ch(cid:221)nh.

Qua fi'y, t«i xin g(cid:246)i t(cid:237)i c‚c th˙y c« Khoa To‚n-C‹-Tin h(cid:228)c, Tr›Œng §„i h(cid:228)c Khoa h(cid:228)c Tø nhi“n §„i h(cid:228)c QuŁc gia H(cid:181) NØi, c(cid:242)ng nh› c‚c th˙y c« fi• tham gia gi¶ng d„y kho‚ cao h(cid:228)c 2007 - 2009, lŒi c¶m ‹n s'u s(cid:190)c nh˚t fiŁi v(cid:237)i c«ng lao d„y d(cid:231) trong suŁt qu‚ tr(cid:215)nh t«i h(cid:228)c t„i tr›Œng.

T«i xin c¶m ‹n gia fi(cid:215)nh, b„n b(cid:204) v(cid:181) t˚t c¶ m(cid:228)i ng›Œi fi• quan t'm, t„o fii(cid:210)u ki(cid:214)n, fiØng

vi“n c(cid:230) v(cid:242) t«i fi(cid:211) t«i cª th(cid:211) ho(cid:181)n th(cid:181)nh nhi(cid:214)m v(cid:244) cæa m(cid:215)nh.

H(cid:181) NØi, ng(cid:181)y 15 th‚ng 12 n¤m 2011

H(cid:228)c vi“n: L“ Vi(cid:214)t Ph›‹ng(1)

(1)E-mail: Vietphuong2088@gmail.com

3

Ch›‹ng 1

MØt sŁ ki(cid:213)n thłc chu¨n b(cid:222)

Trong ch›‹ng n(cid:181)y ch(cid:243)ng ta sˇ nh(cid:190)c qua v(cid:210) c‚c th(cid:222) tr›Œng t(cid:181)i ch(cid:221)nh v(cid:181) mØt sŁ kh‚i ni(cid:214)m t(cid:181)i ch(cid:221)nh cª li“n quan. M« h(cid:215)nh Black - Scholes v(cid:181) c«ng thłc Black - Scholes fi(cid:222)nh gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n v(cid:237)i thŒi gian li“n t(cid:244)c.

1.1 Ki(cid:213)n thłc c‹ b¶n v(cid:210) th(cid:222) tr›Œng t(cid:181)i ch(cid:221)nh

1.1.1 C‚c th(cid:222) tr›Œng t(cid:181)i ch(cid:221)nh

Tı l'u ta fi• nghe nªi t(cid:237)i c‚c trung t'm giao d(cid:222)ch chłng kho‚n nh› NewYork, London, Tokyo v(cid:181) g˙n fi'y l(cid:181) c‚c trung t'm giao d(cid:222)ch chłng kho‚n º c‚c th(cid:181)nh phŁ l(cid:237)n cæa Vi(cid:214)t Nam nh› H(cid:181) NØi, Th(cid:181)nh phŁ H(cid:229) Ch(cid:221) Minh. C‚c b(cid:181)i b‚o v(cid:210) ho„t fiØng bu«n b‚n t„i c‚c th(cid:222) tr›Œng n(cid:181)y th›Œng xuy“n xu˚t hi(cid:214)n tr“n trang nh˚t cæa c‚c tŒ nh¸t b‚o v(cid:181) tr“n b¶n tin thŒi sø v(cid:181) c‚c b¶n tin t(cid:181)i ch(cid:221)nh cæa c‚c quŁc gia cª n(cid:210)n kinh t(cid:213) th(cid:222) tr›Œng. C(cid:223)n r˚t nhi(cid:210)u th(cid:222) tr›Œng t(cid:181)i ch(cid:221)nh kh‚c n(cid:247)a, m(cid:231)i th(cid:222) tr›Œng fi(cid:210)u cª nh(cid:247)ng fi˘c tr›ng x‚c fi(cid:222)nh bºi mØt lo„i h(cid:181)ng ho‚ t(cid:181)i ch(cid:221)nh fi›(cid:238)c mang ra trao fi(cid:230)i. C‚c th(cid:222) tr›Œng t(cid:181)i ch(cid:221)nh quan tr(cid:228)ng nh˚t l(cid:181) c‚c th(cid:222) tr›Œng c(cid:230) phi(cid:213)u, c‚c th(cid:222) tr›Œng tr‚i phi(cid:213)u, c‚c th(cid:222) tr›Œng ti(cid:210)n t(cid:214), c‚c th(cid:222) tr›Œng h(cid:238)p fi(cid:229)ng giao sau v(cid:181) h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n.

H(cid:181)ng ho‚ trao fi(cid:230)i t„i c‚c th(cid:222) tr›Œng n(cid:181)y fi›(cid:238)c ph'n th(cid:181)nh hai lo„i ch(cid:221)nh l(cid:181) t(cid:181)i s¶n c‹

sº v(cid:181) t(cid:181)i s¶n ph‚i sinh.

- T(cid:181)i s¶n c‹ sº g(cid:229)m: C(cid:230) phi(cid:213)u, tr‚i phi(cid:213)u hay mØt fi‹n v(cid:222) ti(cid:210)n t(cid:214). T(cid:181)i s¶n c‹ sº

c(cid:223)n fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) t(cid:181)i s¶n nguy“n khºi hay t(cid:181)i s¶n n(cid:210)n t¶ng.

- T(cid:181)i s¶n ph‚i sinh bao g(cid:229)m c‚c t(cid:181)i s¶n ph(cid:244) thuØc, tłc l(cid:181) c‚c h(cid:181)ng ho‚ m(cid:181) gi‚ tr(cid:222) cæa nª r(cid:243)t ra fi›(cid:238)c tı gi‚ tr(cid:222) cæa c‚c t(cid:181)i s¶n c‹ sº. T(cid:181)i s¶n ph‚i sinh hay ph‚i sinh t(cid:181)i l(cid:181) ch(cid:221)nh c(cid:223)n fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) t(cid:181)i s¶n ph(cid:244) thuØc. C‚c quy(cid:210)n ch(cid:228)n, c‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng kœ h„n ... c‚c ph‚i sinh t(cid:181)i ch(cid:221)nh fii(cid:211)n h(cid:215)nh.

1.1.2 C(cid:230) phi(cid:213)u chłng kho‚n v(cid:181) c‚c ph‚i sinh

MØt c«ng ty cª th(cid:211) huy fiØng vŁn b»ng c‚ch b‚n c‚c c(cid:230) ph˙n cæa h(cid:228) cho c‚c nh(cid:181) fi˙u t›. Ng›Œi sº h(cid:247)u c‚c c(cid:230) ph˙n n(cid:181)y cª th(cid:211) nh¸n fi›(cid:238)c c(cid:230) tłc ho˘c kh«ng tuœ thuØc v(cid:181)o

4

c«ng ty fiª l(cid:181)m ¤n cª l•i kh«ng v(cid:181) cª quy(cid:213)t fi(cid:222)nh chia l•i cho c‚c c(cid:230) fiØng hay kh«ng. Ngo(cid:181)i ra h(cid:228) cª to(cid:181)n quy(cid:210)n b‚n ho˘c chuy(cid:211)n nh›(cid:238)ng cho ng›Œi kh‚c.

Gi‚ cæa c(cid:230) phi(cid:213)u ph¶n ‚nh c‚ch nh(cid:215)n v(cid:181) dø fio‚n cæa nh(cid:181) fi˙u t› v(cid:210) c‚c chi tr¶ c(cid:230) tłc, v(cid:210) kho¶n ti(cid:210)n ki(cid:213)m fi›(cid:238)c trong t›‹ng lai v(cid:181) ngu(cid:229)n vŁn m(cid:181) c«ng ty fiª sˇ ki(cid:211)m so‚t. Nh› v¸y trong ph˙n l(cid:237)n thŒi gian th(cid:215) gi‚ cæa mØt c(cid:230) phi(cid:213)u fi›(cid:238)c ph‚n fi(cid:222)nh bºi ng›Œi n(cid:181)o muŁn tr¶ gi‚ cho nª v(cid:181)o mØt ng(cid:181)y fi(cid:222)nh tr›(cid:237)c.

Cho tr›(cid:237)c mØt chłng kho‚n, tłc l(cid:181) mØt lo„i c(cid:230) phi(cid:213)u ho˘c tr‚i phi(cid:213)u. Khi fiª, mØt ph‚i sinh chłng kho‚n l(cid:181) mØt h(cid:238)p fi(cid:229)ng fi˘c bi(cid:214)t m(cid:181) gi‚ tr(cid:222) cæa nª t„i mØt ng(cid:181)y n(cid:181)o fiª trong t›‹ng lai ph(cid:244) thuØc ho(cid:181)n to(cid:181)n v(cid:181)o gi‚ tr(cid:222) t›‹ng lai cæa chłng kho‚n fiª. C‚ nh'n n(cid:181)o ho˘c h•ng n(cid:181)o x'y døng n“n h(cid:238)p fi(cid:229)ng fiª v(cid:181) mang b‚n nª fii g(cid:228)i l(cid:181) ng›Œi vi(cid:213)t. C‚ nh'n n(cid:181)o ho˘c h•ng n(cid:181)o mua h(cid:238)p fi(cid:229)ng fiª th(cid:215) fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) ng›Œi gi(cid:247). Chłng kho‚n m(cid:181) h(cid:238)p fi(cid:229)ng fiª c¤n cł v(cid:181)o fi(cid:211) l¸p n“n fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) mØt t(cid:181)i s¶n n(cid:210)n t¶ng.

1.1.2.1 C‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng kœ h„n

L(cid:181) lo„i h(cid:238)p fi(cid:229)ng k(cid:253) k(cid:213)t gi(cid:247)a hai b“n fiŁi t‚c A v(cid:181) B (Th›Œng l(cid:181) c‚c c«ng ty t(cid:181)i ch(cid:221)nh

ho˘c c‚c nh(cid:181) m«i gi(cid:237)i fi˙u t›, ho˘c c‚c nh(cid:181) fi˙u t› t(cid:181)i ch(cid:221)nh...) V(cid:237)i c‚c quy ›(cid:237)c sau:

(a) §(cid:213)n thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n T cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng, b“n A ph¶i giao cho b“n B mØt khŁi l›(cid:238)ng s¶n ph¨m t(cid:181)i ch(cid:221)nh (C(cid:230) phi(cid:213)u, tr‚i phi(cid:213)u, ti(cid:210)n t(cid:214)...) ho˘c mØt khŁi l›(cid:238)ng h(cid:181)ng ho‚ n(cid:181)o fiª cª gi‚ th(cid:222) tr›Œng l(cid:181) X t„i thŒi fii(cid:211)m T .

(b) §(cid:213)n thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n T fiª, b“n B ph¶i tr¶ cho b“n A mØt kho¶n ti(cid:210)n F (0, T )

fi(cid:222)nh tr›(cid:237)c tı l(cid:243)c k(cid:253) k(cid:213)t.

(c) Kh«ng cª b˚t k(cid:215) mØt chi ph(cid:221) giao d(cid:222)ch n(cid:181)o tr›(cid:237)c thŒi fii(cid:211)m T . (d) §(cid:213)n thŒi fii(cid:211)m T hai b“n b(cid:190)t buØc ph¶i thøc thi c‚c quy ›(cid:237)c fiª, theo mØt sŁ

fii(cid:210)u kho¶n c(cid:244) th(cid:211).

a) H(cid:238)p fi(cid:229)ng k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c

H(cid:238)p fi(cid:229)ng giao sau gi(cid:247)a hai fiŁi t‚c A v(cid:181) B c(cid:242)ng giŁng v(cid:237)i h(cid:238)p fi(cid:229)ng k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c º c‚c quy ›(cid:237)c (a), (c), (d) v(cid:181) kh‚c v(cid:237)i h(cid:238)p fi(cid:229)ng k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c º quy ›(cid:237)c (b), nª fi›(cid:238)c thay b»ng quy ›(cid:237)c (b(cid:146)).

(b(cid:146)) §(cid:213)n thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n T , b“n B ph¶i tr¶ cho b“n A mØt kho¶n ti(cid:210)n l(cid:181) F (t, T ), kho¶n ti(cid:210)n n(cid:181)y ho(cid:181)n to(cid:181)n x‚c fi(cid:222)nh bºi gi‚ c¶ th(cid:222) tr›Œng t„i thŒi fii(cid:211)m t n(cid:181)o fiª (t < T ). Ngo(cid:181)i ra c‚c s¶n ph¨m ghi n(cid:238) trong h(cid:238)p fi(cid:229)ng ph¶i l(cid:181) t(cid:181)i s¶n fi›(cid:238)c ni“m y(cid:213)t trong th(cid:222) tr›Œng ch(cid:221)nh thłc.

MØt fii(cid:211)m ph'n bi(cid:214)t gi(cid:247)a hai lo„i h(cid:238)p fi(cid:229)ng k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c v(cid:181) giao sau l(cid:181): º h(cid:238)p fi(cid:229)ng k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c, hai b“n fiŁi t‚c tho¶ thu¸n r»ng sˇ r(cid:181)ng buØc trøc ti(cid:213)p v(cid:237)i nhau th«ng qua

b) H(cid:238)p fi(cid:229)ng giao sau

5

c‚c fii(cid:210)u kho¶n cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng. C(cid:223)n fiŁi v(cid:237)i h(cid:238)p fi(cid:229)ng giao sau th(cid:215) hai b“n mua v(cid:181) b‚n ch(cid:216) quan h(cid:214) gi‚n ti(cid:213)p v(cid:237)i nhau tr“n th(cid:222) tr›Œng ch(cid:221)nh thłc th«ng qua mØt t(cid:230) chłc trung gian g(cid:228)i l(cid:181) "Qu(cid:252) fi(cid:210)n b(cid:239)". trong h(cid:238)p fi(cid:229)ng giao sau ng›Œi gi(cid:247) h(cid:238)p fi(cid:229)ng cª th(cid:211) l(cid:181) ng›Œi b‚n hay ng›Œi mua. Vi(cid:214)c chuy(cid:211)n ti(cid:210)n qua l„i gi(cid:247)a ng›Œi gi(cid:247) h(cid:238)p fi«ng v(cid:181) qu(cid:252) fi(cid:210)n b(cid:239) fi›(cid:238)c ti(cid:213)n h(cid:181)nh h(cid:181)ng ng(cid:181)y v(cid:181) fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) "L(cid:214)nh g(cid:228)i fi(cid:210)n b(cid:239)". Vi(cid:214)c giao d(cid:222)ch trong h(cid:238)p fiØng n(cid:181)y fi›(cid:238)c thøc hi(cid:214)n theo h(cid:215)nh thłc h—t to v(cid:181) ra hi(cid:214)u.

1.1.2.2 C‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n

L(cid:181) lo„i h(cid:238)p fi(cid:229)ng cho ph—p ng›Œi gi(cid:247) h(cid:238)p fi(cid:229)ng cª mØt c‹ hØi mua mØt c(cid:230) ph˙n chłng

kho‚n trong t›‹ng lai v(cid:237)i mØt gi‚ fi¶m b¶o tr›(cid:237)c. C‚c fii(cid:210)u ki(cid:214)n cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng n(cid:181)y l(cid:181):

(a) §(cid:213)n ng(cid:181)y fi‚o h„n, ng›Œi gi(cid:247) h(cid:238)p fi(cid:229)ng cª th(cid:211) tr¶ cho ng›Œi vi(cid:213)t h(cid:238)p fi(cid:229)ng mØt

sŁ ti(cid:210)n b»ng gi‚ thøc thi cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng.

(b) N(cid:213)u ng›Œi vi(cid:213)t h(cid:238)p fi(cid:229)ng nh¸n fi›(cid:238)c sŁ ti(cid:210)n gi‚ thøc thi do ng›Œi gi(cid:247) tr¶ th(cid:215)

ng›Œi vi(cid:213)t ph¶i giao mØt c(cid:230) ph˙n chłng kho‚n cho ng›Œi gi(cid:247) v(cid:181)o ng(cid:181)y fi‚o h„n.

Nh› v¸y ng›Œi gi(cid:247) h(cid:238)p fi(cid:229)ng n(cid:181)y cª mØt quy(cid:210)n ch(cid:228)n fi˙u t›. N(cid:213)u fi(cid:213)n ng(cid:181)y fi‚o h„n gi‚ c(cid:230) phi(cid:213)u th˚p h‹n gi‚ thøc thi th(cid:215) ng›Œi fiª cª quy(cid:210)n kh«ng thøc thi. C(cid:223)n n(cid:213)u gi‚ c(cid:230) phi(cid:213)u cao h‹n gi‚ thøc thi th(cid:215) ng›Œi gi(cid:247) sˇ tr¶ chi ph(cid:221) thøc thi v(cid:181) cª fi›(cid:238)c mØt c(cid:230) ph˙n cª gi‚ tr(cid:222).

N(cid:213)u h(cid:238)p fi(cid:229)ng ch(cid:216) cho ph—p ng›Œi gi(cid:247) s(cid:246) d(cid:244)ng nª v(cid:181)o ng(cid:181)y fi‚o h„n th(cid:215) ta nªi quy(cid:210)n

ch(cid:228)n mua n(cid:181)y thuØc ki(cid:211)u Ch'u ¢u.

C(cid:223)n mØt lo„i kh‚c (cid:221)t h„n ch(cid:213) h‹n l(cid:181) h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua ki(cid:211)u M(cid:252). Ng›Œi gi(cid:247) h(cid:238)p fi(cid:229)ng n(cid:181)y fi›(cid:238)c ph—p thøc thi h(cid:238)p fi(cid:229)ng n(cid:181)y t„i b˚t kœ thŒi fii(cid:211)m n(cid:181)o tr›(cid:237)c ng(cid:181)y fi‚o h„n.

a) H(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua

L(cid:181) lo„i h(cid:238)p fi(cid:229)ng cho ph—p ng›Œi gi(cid:247) h(cid:238)p fi(cid:229)ng cª mØt c‹ hØi fi›(cid:238)c ph—p b‚n mØt c(cid:230) ph˙n chłng kho‚n trong t›‹ng lai v(cid:237)i mØt gi‚ fi¶m b¶o tr›(cid:237)c, ngay c¶ khi ng›Œi ta kh«ng sº h(cid:247)u b˚t kœ mØt c(cid:230) phi(cid:213)u n(cid:181)o c¶. C‚c fii(cid:210)u ki(cid:214)n cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng n(cid:181)y l(cid:181):

(a) §(cid:213)n ng(cid:181)y fi‚o h„n, ng›Œi gi(cid:247) h(cid:238)p fi(cid:229)ng cª th(cid:211) fi›a cho ng›Œi vi(cid:213)t mØt c(cid:230) ph˙n chłng kho‚n ho˘c t›‹ng fi›‹ng mØt sŁ ti(cid:210)n theo gi‚ th(cid:222) tr›Œng l(cid:243)c ˚y cæa mØt c(cid:230) ph˙n chłng kho‚n.

(b) N(cid:213)u ng›Œi vi(cid:213)t h(cid:238)p fi(cid:229)ng nh¸n fi›(cid:238)c c(cid:230) ph˙n chłng kho‚n ho˘c sŁ ti(cid:210)n t›‹ng fi›‹ng do ng›Œi gi(cid:247) h(cid:238)p fi(cid:229)ng giao cho th(cid:215) anh ta ph¶i tr¶ chi ph(cid:221) thøc thi cho ng›Œi gi(cid:247) h(cid:238)p fi(cid:229)ng v(cid:181)o ng(cid:181)y fi‚o h„n cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng.

C(cid:242)ng nh› v(cid:237)i c‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua, º h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n b‚n ng›Œi gi(cid:247)

b) H(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n b‚n

6

h(cid:238)p fi(cid:229)ng cª quy(cid:210)n ch(cid:228)n fi˙u t›. V(cid:181) n(cid:213)u h(cid:238)p fi(cid:229)ng ch(cid:216) cho ph—p ng›Œi gi(cid:247) s(cid:246) d(cid:244)ng nª v(cid:181)o ng(cid:181)y fi‚o h„n th(cid:215) g(cid:228)i l(cid:181) quy(cid:210)n ch(cid:228)n b‚n ki(cid:211)u Ch'u ¢u. C(cid:223)n n(cid:213)u cª th(cid:211) thøc thi h(cid:238)p fi(cid:229)ng n(cid:181)y v(cid:181)o b˚t kœ thŒi fii(cid:211)m n(cid:181)o tr›(cid:237)c ng(cid:181)y fi‚o h„n th(cid:215) ta cª quy(cid:210)n ch(cid:228)n b‚n ki(cid:211)u M(cid:252). MØt quy(cid:210)n ch(cid:228)n b‚n ki(cid:211)u M(cid:252) cª th(cid:211) ki(cid:213)m fi›(cid:238)c nhi(cid:210)u ti(cid:210)n h‹n mØt quy(cid:210)n ch(cid:228)n b‚n ki(cid:210)u Ch'u ¢u.

1.2 Th(cid:222) tr›Œng v(cid:181) to‚n h(cid:228)c

1.2.1 Gi‚ fi›(cid:238)c xem nh› c‚c qu‚ tr(cid:215)nh ng(cid:201)u nhi“n

X—t mØt t(cid:181)i s¶n t(cid:181)i ch(cid:221)nh S m(cid:181) gi‚ cæa nª t„i mØt thŒi fii(cid:211)m t fi›(cid:238)c k(cid:253) hi(cid:214)u l(cid:181) S(t). Gi¶ s(cid:246) t0 l(cid:181) thŒi fii(cid:211)m hi(cid:214)n t„i th(cid:215) ta ch(cid:216) bi(cid:213)t fi›(cid:238)c gi‚ thøc thi S(t0) nhŒ quan s‚t tr“n th(cid:222) tr›Œng v(cid:181) nªi chung ta kh«ng bi(cid:213)t tr›(cid:237)c fi›(cid:238)c gi‚ S(t) v(cid:237)i t > t0. Gi‚ S(t) bi(cid:213)n fi(cid:230)i mØt c‚ch ph(cid:244) thuØc v(cid:181)o nhi(cid:210)u y(cid:213)u tŁ ng(cid:201)u nhi“n nh› c‚c bi(cid:213)n fiØng gi‚ c‚c s¶n ph¨m kh‚c, c‚c xu h›(cid:237)ng t¤ng tr›ºng ho˘c suy tho‚i cæa c‚c n(cid:210)n kinh t(cid:213) tr“n th(cid:213) gi(cid:237)i, c‚c di(cid:212)n bi(cid:213)n v(cid:210) nhu c˙u ti“u d(cid:239)ng trong v(cid:181) ngo(cid:181)i n›(cid:237)c, ti(cid:210)m løc s¶n xu˚t, c‚c di(cid:212)n bi(cid:213)n ch(cid:221)nh tr(cid:222), c‚c . Ta gom c‚c y(cid:213)u tŁ ng(cid:201)u ch(cid:221)nh s‚ch cæa nh(cid:181) n›(cid:237)c, c‚c di(cid:212)n bi(cid:213)n t'm l(cid:253) nh(cid:181) fi˙u t›... nhi“n fiª cæa t˚t c¶ c‚c s¶n ph¨m t(cid:181)i ch(cid:221)nh S tr“n th(cid:222) tr›Œng v(cid:181)o mØt t¸p h(cid:238)p c‹ b¶n k(cid:221) hi(cid:214)u l(cid:181) Ω m(cid:181) m(cid:231)i ph˙n t(cid:246) ω cæa nª bi(cid:211)u th(cid:222) mØt y(cid:213)u tŁ ng(cid:201)u nhi“n n(cid:181)o fiª. M(cid:231)i sø ki(cid:214)n x¶y ra trong th(cid:222) tr›Œng l(cid:181) mØt t¸p h(cid:238)p n(cid:181)o fiª g(cid:229)m mØt sŁ c‚c y(cid:213)u tŁ ng(cid:201)u nhi“n. §(cid:211) fio l›Œng mØt c‚ch fi(cid:222)nh l›(cid:238)ng kh¶ n¤ng x¶y ra c‚c sø ki(cid:214)n fiª ng›Œi ta d(cid:239)ng mØt lo„i th›(cid:237)c fio l(cid:181) mØt fiØ fio x‚c su˚t P . §Ø fio fiª ch(cid:216) fio fi›(cid:238)c c‚c sø ki(cid:214)n thuØc v(cid:210) mØt l(cid:237)p F n(cid:181)o fiª c‚c sø ki(cid:214)n (F sˇ fi›(cid:238)c x‚c fi(cid:222)nh nh› mØt σ − fi„i sŁ), m(cid:231)i sø ki(cid:214)n A thuØc v(cid:210) l(cid:237)p n(cid:181)y fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) mØt bi(cid:213)n cŁ ng(cid:201)u nhi“n v(cid:181) gi‚ tr(cid:222) fio l›Œng kh¶ n¤ng x¶y ra sø ki(cid:214)n A fiª ch(cid:221)nh l(cid:181) x‚c xu˚t P(A).

V¸y ta cª mØt kh«ng gian x‚c su˚t (Ω, F , P ) m(cid:181) m(cid:231)i t(cid:181)i s¶n t(cid:181)i ch(cid:221)nh S(t) l(cid:181) mØt qu‚ tr(cid:215)nh ng(cid:201)u nhi“n x‚c fi(cid:222)nh tr“n fiª: V(cid:237)i m(cid:231)i t, S(t) c(cid:223)n ph(cid:244) thuØc v(cid:181)o c‚c y(cid:213)u tŁ ng(cid:201)u nhi“n ω : S = S(t,ω)

1.2.2 Th«ng tin th(cid:222) tr›Œng v(cid:181) bi(cid:211)u di(cid:212)n to‚n h(cid:228)c

Ta nh(cid:190)c l„i fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a σ - tr›Œng

1.2.2.1 σ - tr›Œng v(cid:181) lu(cid:229)ng th«ng tin th(cid:222) tr›Œng

§(cid:222)nh ngh(cid:220)a 1.2.1. MØt σ − fi„i sŁ G (hay c(cid:223)n g(cid:228)i l(cid:181) σ − tr›Œng G) x‚c fi(cid:222)nh tr“n t¸p Ω l(cid:181) mØt h(cid:228) c‚c t¸p con cæa Ω tho¶ m•n c‚c t(cid:221)nh ch˚t: (a) G fiªng fiŁi v(cid:237)i ph—p h(cid:238)p fi(cid:213)m fi›(cid:238)c.

7

(b) G fiªng fiŁi v(cid:237)i ph—p l˚y ph˙n b(cid:239). (c) Ω ∈ G

+ Tı (a) v(cid:181) (b) ta suy ra G c(cid:242)ng fiªng fiŁi v(cid:237)i ph—p giao fi(cid:213)m fi›(cid:238)c. + Tı (b) v(cid:181) (c) suy ra ∅ ∈ G

Nh› ph˙n tr“n ta fi• nªi, gi‚ cæa c‚c s¶n ph¨m t(cid:181)i ch(cid:221)nh fi›(cid:238)c xem nh› nh(cid:247)ng qu‚ tr(cid:215)nh ng(cid:201)u nhi“n x—t tr“n mØt kh«ng gian x‚c su˚t (Ω, F , P ) , m(cid:231)i sø ki(cid:214)n A x¶y ra trong th(cid:222) tr›Œng fi›(cid:238)c xem l(cid:181) mØt t¸p h(cid:238)p thuØc v(cid:210) h(cid:228) F v(cid:237)i kh¶ n¤ng x¶y ra ch(cid:221)nh l(cid:181) x‚c su˚t P(A). Nh›ng gi‚ s¶n ph¨m th(cid:215) thay fi(cid:230)i ng(cid:201)u nhi“n theo thŒi gian t v(cid:181) c‚c th«ng tin v(cid:210) th(cid:222) tr›Œng (ch(cid:221)nh s‚ch, nhu c˙u ti“u d(cid:239)ng...) c(cid:242)ng t(cid:221)ch lu(cid:252) c(cid:181)ng ng(cid:181)y c(cid:181)ng nhi(cid:210)u th“m. Ta gi¶ s(cid:246) m(cid:228)i th«ng tin v(cid:210) th(cid:222) tr›Œng ˚y t„i thŒi fii(cid:211)m t fi›(cid:238)c ghi nh¸n trong mØt tr›Œng th«ng tin Ft l(cid:181) mØt h(cid:228) con cæa F. Nh› v¸y Ft ghi nh¸n m(cid:228)i bi(cid:213)n cŁ x¶y ra trong th(cid:222) tr›Œng t„i m(cid:228)i thŒi fii(cid:211)m s ≤ t.

V(cid:210) m˘t to‚n h(cid:228)c, h(cid:228) th«ng tin c‹ b¶n F v(cid:181) c‚c h(cid:228) con Ft fi›(cid:238)c x‚c fi(cid:222)nh nh› nh(cid:247)ng

Nh¸n x—t 1.2.2.

σ - fi„i sŁ tr“n t¸p Ω c‚c y(cid:213)u tŁ ng(cid:201)u nhi“n c‹ b¶n.

§i(cid:210)u ki(cid:214)n (i) ph¶n ‚nh fi(cid:243)ng th«ng tin th(cid:222) tr›Œng: M(cid:231)i ng(cid:181)y tr«i qua ta cª th“m th«ng

tin di(cid:212)n bi(cid:213)n cæa th(cid:222) tr›Œng.

C‚c fii(cid:210)u ki(cid:214)n (ii) v(cid:181) (iii) cª t(cid:221)nh ch˚t k(cid:252) thu¸t fi(cid:211) ph(cid:244)c v(cid:244) t(cid:221)nh to‚n. Trong to‚n h(cid:228)c, lu(cid:229)ng th«ng tin F(t) fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a nh› tr“n fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) mØt bØ l(cid:228)c. Tuœ bŁi c¶nh cæa b(cid:181)i to‚n, cª th(cid:211) ch(cid:228)n ra nhi(cid:210)u bØ l(cid:228)c kh‚c nhau.

§(cid:222)nh ngh(cid:220)a 1.2.3. Lu(cid:229)ng th«ng tin th(cid:222) tr›Œng Ft, t ≥ 0 l(cid:181) mØt h(cid:228) c‚c σ - fi„i sŁ con cæa σ - fi„i sŁ F (Ft ⊂ F ) v(cid:181) tho¶ m•n c‚c fii(cid:210)u ki(cid:214)n sau fi'y: (i) L(cid:181) mØt h(cid:228) t¤ng, tłc l(cid:181) Fs ⊂ Ft v(cid:237)i s ≤ t (ii) Li“n t(cid:244)c ph¶i, tłc l(cid:181) T(cid:15)>0 Ft+(cid:15) = Ft (iii) M(cid:228)i t¸p P - bÆ qua fi›(cid:238)c A thuØc F fi(cid:210)u fi›(cid:238)c chła trong F0 (do fiª A ⊆ Ft, ∀t)

1.2.2.2 Kh«ng gian x‚c su˚t fi›(cid:238)c l(cid:228)c

N(cid:213)u t(cid:181)i s¶n t(cid:181)i ch(cid:221)nh S cª gi‚ l(cid:181) mØt qu‚ tr(cid:215)nh ng(cid:201)u nhi“n St = S(t,ω) x‚c fi(cid:222)nh tr“n kh«ng gian x‚c su˚t fi›(cid:238)c l(cid:228)c fiª th(cid:215) St l(cid:181) mØt bi(cid:213)n ng(cid:201)u nhi“n fio fi›(cid:238)c fiŁi v(cid:237)i Ft. T(cid:221)nh ch˚t fiª fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) t(cid:221)nh th(cid:221)ch nghi cæa qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ t(cid:181)i s¶n St fiŁi v(cid:237)i lu(cid:229)ng th«ng tin

§(cid:222)nh ngh(cid:220)a 1.2.4. Cho mØt kh«ng gian x‚c su˚t (Ω, F , P ) g(cid:229)m t˚t c¶ c‚c y(cid:213)u tŁ ng(cid:201)u nhi“n trong mØt th(cid:222) tr›Œng t(cid:181)i ch(cid:221)nh, v(cid:181) cho Ft, t ≥ 0 l(cid:181) mØt lu(cid:229)ng th«ng tin tr“n th(cid:222) tr›Œng fiª. Khi fiª bØ (Ω, F , Ft, P ) fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) mØt kh«ng gian x‚c su˚t fi›(cid:238)c l(cid:228)c cæa th(cid:222) tr›Œng fiª.

8

th(cid:222) tr›Œng Ft. §i(cid:210)u fiª cª ngh(cid:220)a l(cid:181) m(cid:228)i sø ki(cid:214)n li“n quan fi(cid:213)n gi‚ c¶ cæa t(cid:181)i s¶n S t„i thŒi fii(cid:211)m t fi(cid:210)u fi›(cid:238)c chła fiøng trong σ − tr›Œng th«ng tin Ft.

1.2.2.3 L(cid:222)ch s(cid:246) di(cid:212)n bi(cid:213)n cæa gi‚ t(cid:181)i s¶n

t ).

§(cid:222)nh ngh(cid:220)a 1.2.5. Cho S l(cid:181) mØt t(cid:181)i s¶n t(cid:181)i ch(cid:221)nh n(cid:181)o fiª x—t trong mØt kh«ng gian x‚c su˚t (Ω, F , P ) cæa th(cid:222) tr›Œng. Ta ch(cid:228)n bØ l(cid:228)c (Ft) º fi'y ch(cid:221)nh l(cid:181) σ − tr›Œng sinh ra bºi m(cid:228)i gi‚ tr(cid:222) qu‚ khł Ss, s ≤ t cæa t(cid:181)i s¶n S v(cid:181) k(cid:221) hi(cid:214)u l(cid:181) (F S

t = σ(Ss, s ≤ t)

H(cid:228) (F S

t ) tho¶ m•n c‚c t(cid:221)nh ch˚t cæa mØt lu(cid:229)ng th«ng tin th(cid:222) tr›Œng v(cid:181) fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181)

l(cid:222)ch s(cid:246) di(cid:212)n bi(cid:213)n gi‚ t(cid:181)i s¶n S tı qu‚ khł cho fi(cid:213)n thŒi fii(cid:211)m t.

Trong to‚n h(cid:228)c, (F S

t , t ≥ 0) fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) bØ l(cid:228)c tø nhi“n cæa qu‚ tr(cid:215)nh ng(cid:201)u nhi“n

∀t F S

(St, t ≥ 0).

t

1.2.2.4 Lu(cid:229)ng th«ng tin t(cid:230)ng h(cid:238)p cæa th(cid:222) tr›Œng

t

§(cid:222)nh ngh(cid:220)a 1.2.6. Gi¶ s(cid:246) mØt th(cid:222) tr›Œng M g(cid:229)m cª c‚c t(cid:181)i s¶n c‹ b¶n l(cid:181) S1, S2, ..., SK. M(cid:231)i t(cid:181)i s¶n Sk(k = 1, 2, .., K) łng v(cid:237)i mØt l(cid:222)ch s(cid:246) di(cid:212)n bi(cid:213)n l(cid:181) F Sk . Khi fiª lu(cid:229)ng th«ng tin t(cid:230)ng h(cid:238)p cæa th(cid:222) tr›Œng M, k(cid:253) hi(cid:214)u l(cid:181) F M fi›(cid:238)c fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a bºi

t =

K [ k=1

Trong ޻, v(cid:237)i m(cid:231)i t, F M

l(cid:181) l(cid:222)ch s(cid:246) di(cid:212)n bi(cid:213)n cæa th(cid:222) tr›Œng M cho t(cid:237)i thŒi fii(cid:211)m t.

t

F M ∀t ≥ 0 F Sk t

1.2.2.5 Gi¶ thuy(cid:213)t th(cid:222) tr›Œng hi(cid:214)u qu¶

ph¨m t(cid:181)i ch(cid:221)nh.

(ii) M(cid:228)i nh(cid:181) fi˙u t› fi(cid:210)u cª c‹ hØi nh› nhau fi(cid:211) ti(cid:213)p c¸n th«ng tin v(cid:210) th(cid:222) tr›Œng. Nªi c‚ch kh‚c, kh«ng cª ai cª c‹ hØi v›(cid:238)t trØi n(cid:190)m b(cid:190)t fi›(cid:238)c th«ng tin v(cid:210) th(cid:222) tr›Œng (gi‚ c¶, ch(cid:221)nh s‚ch...) h‹n nh(cid:247)ng ng›Œi kh‚c.

Hai fii(cid:210)u ki(cid:214)n fiª fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) hai nguy“n l(cid:253) cæa gi¶ thuy(cid:213)t v(cid:210) th(cid:222) tr›Œng hi(cid:214)u qu¶. Gi¶

thuy(cid:213)t n(cid:181)y fi›(cid:238)c nh(cid:181) kinh t(cid:213) h(cid:228)c M(cid:252) l(cid:181) Eugene Fama fi›a ra n¤m 1965.

§(cid:222)nh ngh(cid:220)a 1.2.7. Gi¶ thuy(cid:213)t th(cid:222) tr›Œng hi(cid:214)u qu¶ l(cid:181) mØt gi¶ thuy(cid:213)t g(cid:229)m hai fii(cid:210)u ki(cid:214)n sau: (i) M(cid:228)i th«ng tin v(cid:210) t(cid:181)i ch(cid:221)nh fi(cid:210)u fi›(cid:238)c ph¶n ‚nh fi˙y fiæ trong gi‚ cæa c‚c s¶n

9

- D„ng y(cid:213)u: Khi th«ng tin v(cid:210) th(cid:222) tr›Œng ch(cid:216) l(cid:181) c‚c th«ng tin qu‚ khł. - D„ng trung b(cid:215)nh: Khi th«ng tin v(cid:210) th(cid:222) tr›Œng l(cid:181) m(cid:228)i th«ng tin c«ng khai. - D„ng m„nh: G(cid:229)m m(cid:228)i th«ng tin cª th(cid:211), ngo(cid:181)i ra, c‚c di(cid:212)n bi(cid:213)n t›‹ng lai v(cid:210) gi‚ s¶n ph¨m t(cid:181)i ch(cid:221)nh ch(cid:216) ph(cid:244) thuØc v(cid:181)o th«ng tin qu‚ khł th«ng qua gi‚ hi(cid:214)n t„i cæa ch(cid:243)ng. Nªi c‚ch kh‚c, khi gi‚ c‚c t(cid:181)i s¶n t(cid:181)i ch(cid:221)nh cª t(cid:221)nh ch˚t Markov.

Ba d„ng th(cid:222) tr›Œng hi(cid:214)u qu¶:

1.2.2.6 MØt sŁ kh‚i ni(cid:214)m c‹ b¶n trong to‚n t(cid:181)i ch(cid:221)nh

sŁ n(cid:181)o fi˚y.

Gi¶ s(cid:246) cª n chłng kho‚n v(cid:237)i gi‚ tr(cid:222) t„i thŒi fii(cid:211)m t l(cid:181) S1(t), ..., Sn(t). MØt ph›‹ng ‚n , αn(t) chłng kho‚n Sn t„i m(cid:231)i

fi˙u t› l(cid:181) mØt c‚ch ch(cid:228)n ra α1(t) chłng kho‚n S1 , ... thŒi fii(cid:211)m t fi(cid:211) fi˙u t›. V¸y gi‚ tr(cid:222) V α(t) cæa ph›‹ng ‚n ˚y t„i thŒi fii(cid:211)m t l(cid:181):

a) Ph›‹ng ‚n fi˙u t› MØt ph›‹ng ‚n fi˙u t› l(cid:181) t(cid:230) h(cid:238)p cæa mØt sŁ h(cid:247)u h„n c‚c chłng kho‚n v(cid:237)i c‚c tr(cid:228)ng

n X i=1

R(cid:226) r(cid:181)ng V α(t) l(cid:181) mØt qu‚ tr(cid:215)nh ng(cid:201)u nhi“n. C‚c αi(t) l(cid:181) c‚c h(cid:181)m sŁ t˚t fi(cid:222)nh cæa t. N(cid:213)u αi(t) > 0 th(cid:215) g(cid:228)i l(cid:181) ph›‹ng ‚n b‚n fiŁi v(cid:237)i chłng kho‚n Si, c(cid:223)n n(cid:213)u αi(t) < 0 th(cid:215) g(cid:228)i l(cid:181) ph›‹ng ‚n mua fiŁi v(cid:237)i chłng kho‚n Si. Ph›‹ng ‚n fi˙u t› c(cid:223)n fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) danh m(cid:244)c fi˙u t› ho˘c chi(cid:213)n l›(cid:238)c fi˙u t› v(cid:181) fi›(cid:238)c

k(cid:253) hi(cid:214)u l(cid:181) (α, S).

V α(t) = α1(t)S1(t) + ... + αn(t)Sn(t) = αi(t)Si(t)

- T„i mØt thŒi fii(cid:211)m t, ph›‹ng ‚n fi˙u t› cª th(cid:211) fi›(cid:238)c c'n fiŁi l„i, tłc l(cid:181) fii(cid:210)u ch(cid:216)nh l„i vi(cid:214)c mua v(cid:181) b‚n c‚c chłng kho‚n Si(1 ≤ i ≤ n). §i(cid:210)u fiª c(cid:242)ng cª ngh(cid:220)a l(cid:181) thay fi(cid:230)i c‚c tr(cid:228)ng sŁ cæa ch(cid:243)ng tı α1(t), ..., αn(t) sang β1(t), ..., βn(t).

- N(cid:213)u sau khi c'n fiŁi l„i m(cid:181) gi‚ tr(cid:222) cæa ph›‹ng ‚n fi˙u t› kh«ng thay fi(cid:230)i th(cid:215) ta

g(cid:228)i sø c'n fiŁi l„i fiª l(cid:181) sø c'n fiŁi tø t(cid:181)i tr(cid:238).

b) C'n fiŁi l„i v(cid:181) tø t(cid:181)i tr(cid:238)

1.2.3 C‹ hØi cª ch“nh l(cid:214)ch th(cid:222) gi‚ v(cid:181) nguy“n l(cid:253) AAO

X—t mØt m« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng M g(cid:229)m c‚c chłng kho‚n S v(cid:181) mØt h(cid:228) c‚c ph›‹ng ‚n

fi˙u t› tø t(cid:181)i tr(cid:238) Φ.

§(cid:222)nh ngh(cid:220)a 1.2.8. MØt ph›‹ng ‚n fi˙u t› tø t(cid:181)i tr(cid:238) φ ∈ Φ fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) mØt c‹ hØi cª fiØ ch“nh th(cid:222) gi‚ n(cid:213)u qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ Vt(φ) cæa ph›‹ng ‚n fi˙u t› tho¶ m•n c‚c fii(cid:210)u ki(cid:214)n:

10

(i) P{(V0(φ)=0)} = 1

(ii) (T l(cid:181) thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng) P{(VT (φ)≥0)} = 1

(iii) P{(VT (φ)>0)} > 0

§(cid:222)nh ngh(cid:220)a 1.2.9. Ta nªi r»ng th(cid:222) tr›Œng M = (S, Φ) l(cid:181) mØt th(cid:222) tr›Œng kh«ng cª c‹ hØi ch“nh th(cid:222) gi‚ n(cid:213)u kh«ng t(cid:229)n t„i mØt ph›‹ng ‚n fi˙u t› tø t(cid:181)i tr(cid:238) n(cid:181)o trong Φ m(cid:181) l(cid:181) cª fiØ ch“nh th(cid:222) gi‚.

Gi¶ thi(cid:213)t "Kh«ng cª fiØ ch“nh th(cid:222) gi‚" g(cid:228)i l(cid:181) nguy“n l(cid:253) AAO

1.2.4 Nguy“n l(cid:253) fi‚p łng v(cid:181) kh‚i ni(cid:214)m th(cid:222) tr›Œng fi˙y fiæ

Chi(cid:213)n l›(cid:238)c fi‚p łng fiŁi v(cid:237)i mØt ph‚i sinh cª gi‚ tr(cid:222) fi‚o h„n Xt t„i thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n T l(cid:181) mØt ph›‹ng ‚n fi˙u t› tø t(cid:181)i tr(cid:238) φ sao cho Vt(φ) = Xt. Tłc l(cid:181) sao cho gi‚ tr(cid:222) l(cid:243)c fi‚o h„n cæa ph›‹ng ‚n fi˙u t› ˚y b»ng fi(cid:243)ng v(cid:237)i gi‚ tr(cid:222) fi‚o h„n Xt fi• fi(cid:222)nh tr›(cid:237)c v(cid:181) fi• ghi trong h(cid:238)p fi(cid:229)ng.

Qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ Vt(φ) cæa ph›‹ng ‚n ˚y fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) qu‚ tr(cid:215)nh fi‚p łng. K(cid:253) hi(cid:214)u ΦX l(cid:181)

l(cid:237)p t˚t c¶ c‚c ph›‹ng ‚n fi˙u t› φ fi‚p łng cho ph‚i sinh X.

§(cid:222)nh ngh(cid:220)a 1.2.10. Chi(cid:213)n l›(cid:238)c fi‚p łng

MØt t(cid:181)i s¶n ph‚i sinh X fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) fi„t fi›(cid:238)c trong th(cid:222) tr›Œng M n(cid:213)u cª (cid:221)t nh˚t mØt

ph›‹ng ‚n fi‚p łng cho nª.

§(cid:222)nh ngh(cid:220)a 1.2.11. Ph‚i sinh fi„t fi›(cid:238)c trong th(cid:222) tr›Œng M

MØt th(cid:222) tr›Œng M fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) fi˙y fiæ n(cid:213)u m(cid:228)i t(cid:181)i s¶n ph‚i sinh X fi(cid:210)u fi„t fi›(cid:238)c trong

§(cid:222)nh ngh(cid:220)a 1.2.12. Th(cid:222) tr›Œng fi˙y fiæ

M.

1.3 M« h(cid:215)nh Black - Scholes

1.3.1 Gi(cid:237)i thi(cid:214)u m« h(cid:215)nh v(cid:181) k(cid:213)t qu¶

N¤m 1973, trong mØt t„p ch(cid:221) v(cid:210) kinh t(cid:213) ch(cid:221)nh tr(cid:222), hai nh(cid:181) Kinh t(cid:213) ki“m To‚n h(cid:228)c M(cid:252) l(cid:181) Fisher Black v(cid:181) Myron Scholes fi• c«ng bŁ mØt b(cid:181)i b‚o quan tr(cid:228)ng v(cid:210) fi(cid:222)nh gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n. Tı fiª ra fiŒi m« h(cid:215)nh Black - Scholes fi(cid:211) fi(cid:222)nh gi‚ t(cid:181)i s¶n kh«ng ræi ro trong mØt th(cid:222) tr›Œng v(cid:237)i thŒi gian li“n t(cid:244)c. Ngay l¸p tłc, m« h(cid:215)nh fiª c(cid:239)ng v(cid:237)i c«ng thłc Black - Scholes n(cid:230)i ti(cid:213)ng r(cid:243)t ra tı m« h(cid:215)nh fiª fi• cª mØt t‚c fiØng cª t(cid:221)nh ch˚t c‚ch m„ng fi(cid:213)n c‚c

11

th(cid:222) tr›Œng chłng kho‚n t„i M(cid:252) l(cid:243)c fiª. Ng›Œi ta th˚y r(cid:226) sø fi‹n gi¶n m(cid:181) r˚t hi(cid:214)u qu¶ cæa m« h(cid:215)nh n(cid:181)y fi(cid:211) fi(cid:222)nh gi‚ chłng kho‚n v(cid:181) fi(cid:222)nh gi‚ h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n cª k(cid:211) fi(cid:213)n c‚c y(cid:213)u tŁ ng(cid:201)u nhi“n t‚c fiØng l“n th(cid:222) tr›Œng. N¤m 1996, Scholes fi• fi›(cid:238)c nh¸n gi¶i th›ºng Nobel v(cid:210) kinh t(cid:213) (L(cid:243)c fiª Black fi• m˚t) nhŒ c‚c c«ng tr(cid:215)nh v(cid:210) t(cid:181)i ch(cid:221)nh v(cid:237)i sø cØng t‚c cæa R.C.Merton, mØt chuy“n gia l•o luy(cid:214)n v(cid:210) t(cid:181)i ch(cid:221)nh t„i vi(cid:214)n c«ng ngh(cid:214) Massachusetts.

G(cid:228)i S = St l(cid:181) gi‚ c(cid:230) phi(cid:213)u t„i thŒi fii(cid:211)m t, v(cid:215) gi‚ c(cid:230) phi(cid:213)u ch(cid:222)u nhi(cid:210)u t‚c fiØng ng(cid:201)u nhi“n cæa th(cid:222) tr›Œng, n“n ta coi St l(cid:181) mØt qu‚ tr(cid:215)nh ng(cid:201)u nhi“n v(cid:237)i thŒi gian li“n t(cid:244)c St = S(t,ω).

M« h(cid:215)nh Black - Scholes fi›(cid:238)c m« t¶ bºi ph›‹ng tr(cid:215)nh vi ph'n ng(cid:201)u nhi“n tuy(cid:213)n t(cid:221)nh

nh› sau:

trong fiª µ v(cid:181) σ l(cid:181) nh(cid:247)ng h»ng sŁ, c(cid:223)n B l(cid:181) mØt chuy(cid:211)n fiØng Brown. Gi‚ c(cid:230) phi(cid:213)u t„i thŒi fii(cid:211)m t b˚t kœ fi›(cid:238)c x‚c fi(cid:222)nh bºi c«ng thłc:

dS = µSdt + σSdB

X—t mØt quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua ki(cid:211)u Ch'u ¢u v(cid:237)i gi‚ thøc thi l(cid:181) X, thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n T , l•i su˚t kh«ng ræi ro l(cid:181) r v(cid:181) St l(cid:181) gi‚ chłng kho‚n t„i thŒi fii(cid:211)m t ∈ [0, T ]. Khi fiª gi‚ V cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua t„i thŒi fii(cid:211)m hi(cid:214)n t„i t fi›(cid:238)c x‚c fi(cid:222)nh bºi c«ng thłc Black - Scholes sau:

(cid:19) t(cid:21) St = S0 exp (cid:20)σBt + (cid:18)µ − σ2 2

trong fiª N l(cid:181) k(cid:221) hi(cid:214)u cho h(cid:181)m ph'n phŁi N (0, 1)

x Z

V = StN(d1) − Xe−r(T −t)N(d2)

2 du

−∞

v(cid:181) d1, d2 l(cid:181) hai gi‚ tr(cid:222) cho bºi

e− u2 N(x) = 1 √ 2π

N(cid:213)u ch(cid:228)n thŒi fii(cid:211)m hi(cid:214)n t„i l(cid:181)m thŒi fii(cid:211)m gŁc t = 0 th(cid:215) c«ng thłc Black - Scholes

trº th(cid:181)nh:

√ (cid:20)ln + (cid:18)r + (cid:19) (T − t)(cid:21) d1 = St X σ2 2 1 T − t √ T − t σ d2 = d1 − σ

V = S0N(d1) − Xe−rT N(d2)

12

trong ޻:

x Z

2 du

−∞

e− u2 N(x) = 1 √ 2π

1 √ + (cid:18)r + (cid:19) T (cid:21) d1 = S0 X σ2 2 T (cid:20)ln √ T σ d2 = d1 − σ

1.3.2 C‹ sº d(cid:201)n fi(cid:213)n m« h(cid:215)nh Black - Scholes

Gi¶ s(cid:246) ta cª mØt th(cid:222) tr›Œng M ho„t fiØng li“n t(cid:244)c, cª l•i su˚t kh«ng fi(cid:230)i, kh«ng chia l(cid:238)i tłc cho c(cid:230) fi«ng tr›(cid:237)c khi fi‚o h„n, kh«ng cª chi ph(cid:221) giao d(cid:222)ch, kh«ng trao fi(cid:230)i chłng kho‚n. K(cid:221) hi(cid:214)u St l(cid:181) gi‚ c(cid:230) phi(cid:213)u t„i thŒi fii(cid:211)m t, dSt l(cid:181) l›(cid:238)ng gi‚ c(cid:230) phi(cid:213)u thay fi(cid:230)i trong kho¶ng thŒi gian nhÆ [t, t + dt]. MØt fii(cid:210)u tø nhi“n l(cid:181) ta cª th(cid:211) gi¶ thi(cid:213)t l(cid:181) fiØ thay fi(cid:230)i

t›‹ng fiŁi v(cid:210) gi‚ l(cid:181)

tß l(cid:214) thu¸n v(cid:237)i fiØ d(cid:181)i thŒi gian dt v(cid:237)i mØt h(cid:214) sŁ tß l(cid:214) µ n(cid:181)o fiª:

dSt St

Ngo(cid:181)i ra c(cid:223)n ph¶i k(cid:211) fi(cid:213)n t‚c fiØng cæa c‚c y(cid:213)u tŁ ng(cid:201)u nhi“n trong th(cid:222) tr›Œng l“n tß l(cid:214) fiª n(cid:247)a. C‚c y(cid:213)u tŁ ng(cid:201)u nhi“n ˚y t„o n“n mØt lo„i "nhi(cid:212)u" ng(cid:201)u nhi“n. Nhi(cid:212)u ng(cid:201)u nhi“n ph(cid:230) bi(cid:213)n nh˚t ch(cid:221)nh l(cid:181) nhi(cid:212)u cª ph'n bŁ x‚c su˚t chu¨n, fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) nhi(cid:212)u tr(cid:190)ng Gauss hay ti(cid:213)ng (cid:229)n tr(cid:190)ng Gauss, th(cid:211) hi(cid:214)n qua vi ph'n ng(cid:201)u nhi“n dBt cæa mØt chuy(cid:211)n fiØng Brown Bt v(cid:237)i mØt h(cid:214) sŁ tß l(cid:214) σ n(cid:181)o fiª. Do fiª ta fi˘t:

' µdt dSt St

(3.1) = µdt + σdBt dSt St

µ, σ l(cid:181) c‚c h»ng sŁ. µ c(cid:223)n g(cid:228)i l(cid:181) fiØ d(cid:222)ch chuy(cid:211)n gi‚. σ g(cid:228)i l(cid:181) fiØ bi(cid:213)n fiØng gi‚, σ c(cid:181)ng l(cid:237)n th(cid:215) t‚c fiØng ng(cid:201)u nhi“n c(cid:181)ng l(cid:237)n.

X—t ph›‹ng tr(cid:215)nh:

1.3.2.1 Qu‚ tr(cid:215)nh chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c

Ta x—t c‚c h(cid:181)m:

dSt = µStdt + σStdBt

U(t,s) = ln S x‚c fi(cid:222)nh tr“n [0, T ] × R

v(cid:181) Y(t) = U(t,s(t)) = ln S(t)

13

‚p d(cid:244)ng c«ng thłc Ito ta cª:

dY = Utdt + Usds + 1 2

(t)dt

= 0 + σ2S2 (µStdt + σStdBt) − 1 S Uss(σS(t))2dt 1 2S2 (t)

t

t

(cid:19) dt + σdBt = (cid:18)µ − σ2 2

0

0

Z Z (cid:19) ds + σdBs (cid:18)µ − Y(t) − Y(0) = σ2 2

(cid:19) t + σBt = (cid:18)µ −

Suy ra:

(cid:19) t + σBt ⇒ ln S(t) − ln S(0) = (cid:18)µ − σ2 2 σ2 2

Qu‚ tr(cid:215)nh S(t) n(cid:181)y fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) mØt chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c.

(cid:19) t(cid:21) (3.2) St = S0 exp (cid:20)σBt + (cid:18)µ − σ2 2

1.3.3 X‚c fi(cid:222)nh c‚c tham sŁ cæa chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c

B»ng quan s‚t, ta cª th(cid:211) ›(cid:237)c l›(cid:238)ng fi›(cid:238)c c‚c tham sŁ µ v(cid:181) σ cæa chuy(cid:211)n fiØng Brown

h(cid:215)nh h(cid:228)c, fii(cid:210)u fiª cª ngh(cid:220)a l(cid:181) ta ›(cid:237)c l›(cid:238)ng fi›(cid:238)c gi‚ St cæa c(cid:230) phi(cid:213)u.

Gi¶ s(cid:246) ta ghi nh¸n fi›(cid:238)c mØt sŁ sŁ li(cid:214)u v(cid:210) gi‚ mØt c(cid:230) phi(cid:213)u trong mØt kho¶ng thŒi gian [0, T ], c(cid:244) th(cid:211): Chia kho¶ng [0, T ] th(cid:181)nh n kho¶ng nhÆ fi(cid:210)u nhau cª fiØ d(cid:181)i l(cid:181) ∆t, ∆t = ti − ti−1, (i = 1, n) sau fiª ta thu th¸p c‚c gi‚ chłng kho‚n t„i thŒi fii(cid:211)m cuŁi ti cæa c‚c kho¶ng nhÆ [ti−1, ti]. Ta fi›(cid:238)c n quan s‚t S1, ..., Sn. Ta thøc hi(cid:214)n theo c‚c b›(cid:237)c sau:

B›(cid:237)c 1: T„o ra mØt d•y sŁ li(cid:214)u: ui = ln(Si) − ln(Si−1), (i = 1, n) ‚p fi(cid:244)ng (3.2) ta fi›(cid:238)c:

V(cid:237)i Bti − Bti−1 l(cid:181) c‚c bi(cid:213)n ng(cid:201)u nhi“n fiØc l¸p cª ph'n bŁ chu¨n N(0,∆t).

(cid:19) ∆t (3.3) Ui = σ (cid:0)Bti − Bti−1(cid:1) + (cid:18)µ − σ2 2

B›(cid:237)c 2: T(cid:221)nh kœ v(cid:228)ng v(cid:181) ph›‹ng sai cæa bi(cid:213)n ng(cid:201)u nhi“n U nh¸n c‚c gi‚ tr(cid:222) rŒi r„c

U1, ..., Un theo hai c‚ch:

14

C‚ch 1: Døa v(cid:181)o d•y sŁ li(cid:214)u thøc t(cid:213):

Ui 1 n U = EU = e

n X i=1 1 n − 1

n X i=1

C‚ch 2: Døa v(cid:181)o bi(cid:211)u thłc (3.3).

S2 = VarU = (Ui − EU )2

(cid:19) ∆t EU = (cid:18)µ − σ2 2

VarU = σ2∆t

B›(cid:237)c 3: Gi¶i c‚c ph›‹ng tr(cid:215)nh sau fi'y fiŁi v(cid:237)i µ v(cid:181) σ.

(cid:19) ∆t σ2 2

Ta fi›(cid:238)c:

U = (cid:18)µ − e S2 = σ2∆t

U + S2 2 σ = µ = e v(cid:181) ∆t S √ ∆t

V(cid:221) d(cid:244) 1.3.1. Gi‚ c(cid:230) phi(cid:213)u cæa h•ng m‚y t(cid:221)nh IBM M(cid:252) l(cid:243)c fiªng c(cid:246)a trong kho¶ng thŒi gian tı ng(cid:181)y 28/10/1997 fi(cid:213)n ng(cid:181)y 9/12/1997 fi›(cid:238)c thŁng k“ l„i g(cid:229)m 33 sŁ li(cid:214)u nh› sau (t(cid:221)nh theo fi‹n v(cid:222) fi« la M(cid:252)) 99, 375 101, 625 101, 062 101, 938 95, 812 102, 75 98, 25 98, 5 99, 5

97, 688 99, 0 96, 625 99, 125 101, 5 99, 125 101, 5 103, 5 102, 125

103, 062 104, 75 105, 562 103, 125 107, 375 109, 75 109, 75 109, 5

‚p d(cid:244)ng c‚c c«ng thłc tr“n ta t(cid:221)nh fi›(cid:238)c:

115, 562 110, 75 110, 375 109, 25 112, 25 113, 062 110, 375

U = 0, 00264441 e

V(cid:237)i ∆t =

ta fi›(cid:238)c:

S = 0, 020256795

1 365

U + S2 2 = 1, 04 µ = e

∆t S √ σ = = 0, 367 ∆t

15

Do fiª gi‚ c(cid:230) phi(cid:213)u v(cid:181)o b˚t kœ mØt ng(cid:181)y t n(cid:181)o sˇ fi›(cid:238)c ›(cid:237)c l›(cid:238)ng bºi:

(cid:19) t(cid:21) St = S0 exp (cid:20)0, 367Bt + (cid:18)1, 04 − 0, 3672 2

⇒ St = S0 exp(0, 367Bt + 0, 9725t)

1.3.4 C«ng thłc Black - Scholes v(cid:210) gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua

Trong m(cid:244)c (2.1.1.1) fi• gi(cid:237)i thi(cid:214)u c«ng thłc Black - Scholes fi(cid:211) fi(cid:222)nh gi‚ V cæa mØt

h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n.

trong ޻:

x Z

− e

(3.4) V = S0N(d1) − Xe−rT N(d2)

−∞

u2 2 du N(x) = 1 √ 2π

T• sˇ chłng minh c«ng thłc fiª. G(cid:228)i V l(cid:181) gi‚ cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n v(cid:181)o thŒi fii(cid:211)m hi(cid:214)n t„i t = 0. Khi fiª V fi›(cid:238)c t(cid:221)nh theo

c«ng thłc:

1 √ (cid:19) T (cid:21) + (cid:18)r + d1 = S0 X σ2 2 T (cid:20)ln √ T σ d2 = d1 − σ

Trong ޻:

(3.5) V = e−rT E (cid:2)(ST − X)+(cid:3)

ST l(cid:181) gi‚ chłng kho‚n t„i thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n T

X l(cid:181) gi‚ thøc thi h(cid:238)p fi(cid:229)ng t„i thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n T

Gi¶ s(cid:246) gi‚ chłng kho‚n St tu'n theo m« h(cid:215)nh Black - Scholes th(cid:215) St l(cid:181) gi‚ tr(cid:222) cæa mØt

chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c. Theo (3.2) ta cª

(ST − X)+ = 0 ( ST − X n(cid:213)u n(cid:213)u ST − X ≥ 0 ST − X < 0

V(cid:215) BT l(cid:181) mØt bi(cid:213)n ng(cid:201)u nhi“n v(cid:237)i kœ v(cid:228)ng 0 v(cid:181) ph›‹ng sai T n“n ta cª th(cid:211) fi˘t

(cid:19) T (cid:21) (3.6) ST = S0 exp (cid:20)σBT + (cid:18)r − σ2 2

√ BT = T .Z, trong fiª Z ' N (0, 1). Khi fiª ST vi(cid:213)t th(cid:181)nh:

√ (cid:19) T (cid:21) T Z + (cid:18)r − (3.7) ST = S0 exp (cid:20)σ σ2 2

16

Thay (3.7) v(cid:181)o (3.5) ta fi›(cid:238)c

+)

Suy ra:

+

√ (cid:19) T (cid:19) − X(cid:21) V = e−rT E T Z + (cid:18)r − ((cid:20)S0 exp (cid:18)σ σ2 2

+∞ Z

2 dx

−∞

Ta t(cid:215)m x = a fi(cid:211) cª fi…ng thłc

√ (cid:19) T (cid:19) − X(cid:21) V = T + (cid:18)r − e− x2 (3.8) (cid:20)S0 exp (cid:18)σx σ2 2 e−rT √ 2π

Suy ra:

√ (cid:19) T (cid:21) − X = 0 T + (cid:18)r − S0 exp (cid:20)σa σ2 2

Tı (3.8) v(cid:181) (3.9) ta suy ra:

(cid:19) T σ2 2 ln (cid:18) X S0 (cid:19) − (cid:18)r − √ a = (3.9) σ T

σx

T +(r−

)T

+∞ Z

 

2 dx

a

σ2 2 V = − X e− x2 S0e e−rT √ 2π    

σx

T +(r−

)T

+∞ Z

+∞ Z

 

2 dx −

2 dx

a

a

Ta t(cid:221)nh hai t(cid:221)ch ph'n tr“n.

+∞ Z

−a Z

σ2 2 e− x2 Xe− x2 = e−rT S0e 1 √ 2π 1 √ 2π    

2 dx =

2 du

−∞

a

−a Z

Xe− x2 Xe− u2 I2 = 1 √ 2π 1 √ 2π

2 du = XΦ(−a)

−∞

e− u2 = X 1 √ 2π

Trong fiª Φ(x) =

2 du l(cid:181) h(cid:181)m ph'n phŁi chu¨n.

x R −∞

σx

T +(r−

)T

+∞ Z

e− u2 1 √ 2π

2 dx

(r−

−σx

+∞ Z

2

a σ2 2

)T 1 √

σ2 2 e− x2 I1 = S0e 1 √ 2π

T )dx

a

(r−

)T

e−( x2 = S0e 2π

σ2 2 .J = S0e

17

−σx

2

T )dx

Trong ޻:

+∞ R a √

Ta cª:

T )2

+

− (x−σ 2 e

J = e−( x2 1 √ 2π √ √ T )2 − − T = T + − σx − σx = x2 2 x2 2 σ2T 2 σ2T 2 (x − σ 2 σ2T 2 σ2T

Do ޻:

+∞ R a

+∞ Z

σ2T 2

J = 2 dx √ 1 √ 2π §(cid:230)i bi(cid:213)n sŁ b»ng c‚ch fi˘t y = x − σ T ta fi›(cid:238)c:

2 dy

a−σ

T

T )

−(a−σ Z

σ2T 2

J = e e− y2 1 √ 2π

2 dy

−∞

= e e− y2 1 √ 2π

x Z

σ2T 2 Φ−(a − σ

2 dy

−∞

√ = e T ) Φ(x) = e− y2 v(cid:237)i 1 √ 2π

V¸y:

√ T ) Suy ra: I1 = S0erT Φ−(a − σ

Theo (3.9) th(cid:215)

V = e−rT (I1 + I2) √ T ) − XΦ(−a)i = e−rT hS0erT Φ−(a − σ √ T )i − Xe−rT Φ(−a) = S0Φh−(a − σ

(cid:19) T ln (cid:18)S0 X σ2 2 (cid:19) + (cid:18)r − √ −a =

§˘t d1 = −a v(cid:181) d2 = −(a − σ

(cid:19) T √ σ ln (cid:18)S0 X σ2 2 T (cid:19) + (cid:18)r + √ T ) = σ T −(a − σ √ T ) th(cid:215)

√ 1 √ (cid:19) + (cid:18)r + (cid:19) T (cid:21) T v(cid:181) d1 = d2 = d1 − σ (cid:20)ln (cid:18) S0 X σ2 2 σ T

V = S0Φd1 − Xe−rT Φd2

2 du th(cid:215)

Ta cª: K(cid:253) hi(cid:214)u: N(x) = Φ(x) =

x R −∞

e− u2 1 √ 2π

1 √ (cid:19) T (cid:21) v(cid:237)i d1 = S0 X σ2 2 V = S0N(d1) − Xe−rT N(d2) + (cid:18)r + (cid:20)ln √ T σ T d2 = d1 − σ

18

§ª l(cid:181) c«ng thłc Black - Scholes fi(cid:211) fi(cid:222)nh gi‚ V cæa mØt quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua ki(cid:211)u Ch'u

¢u tr“n c‹ sº gi‚ c(cid:230) phi(cid:213)u St tu'n theo m« h(cid:215)nh Black - Scholes .

Ch(cid:243) (cid:253): N(cid:213)u ta l˚y thŒi fii(cid:211)m ban fi˙u l(cid:181) t th(cid:215) gi‚ chłng kho‚n ban fi˙u sˇ l(cid:181) St c(cid:223)n kho¶ng thŒi gian tı l(cid:243)c fi˙u fi(cid:213)n l(cid:243)c fi‚o h„n sˇ l(cid:181) T − t do fiª c«ng thłc Black - Scholes khi fiª sˇ vi(cid:213)t l(cid:181):

√ (cid:19) (T − t)(cid:21) V = StN(d1) − Xe−r(T −t)N(d2) + (cid:18)r + (cid:20)ln v(cid:237)i d1 = St X σ2 2 1 T − t √ T − t σ d2 = d1 − σ

19

Ch›‹ng 2

Hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi

Gi¶ s(cid:246) r»ng gi‚ c(cid:230) phi(cid:213)u St tu'n theo m« h(cid:215)nh Black-Scholes sau fi'y:

G(cid:228)i Vt l(cid:181) gi‚ cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua ki(cid:211)u Ch'u ¢u v(cid:237)i kho¶n thu nh¸p l(cid:181):

dSt = µStdt + σStdBt, S0 = 1

trong fiª X l(cid:181) gi‚ thøc thi v(cid:181)o ng(cid:181)y fi‚o h„n T.

Khi fiª VT fi›(cid:238)c x‚c fi(cid:222)nh th«ng qua fiØ bi(cid:213)n fiØng kh«ng fi(cid:230)i σ, thŒi gian fi‚o h„n T v(cid:181) gi‚ thøc thi X nhŒ c«ng thłc Black - Scholes. Tuy nhi“n, gi¶ thi(cid:213)t σ kh«ng fi(cid:230)i l(cid:181) kh«ng ph(cid:239) h(cid:238)p v(cid:237)i thøc t(cid:213). Qu¶ v¸y, ta cª th(cid:211) quan s‚t gi‚ th(cid:222) tr›Œng hi(cid:214)n t„i cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n fiª v(cid:237)i T v(cid:181) X cho tr›(cid:237)c, gi¶ s(cid:246) ta ghi nh¸n fi›(cid:238)c gi‚ fiª l(cid:181) V(T,X) c(cid:223)n V(σ,T,X) l(cid:181) gi‚ e cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n t(cid:221)nh bºi c«ng thłc Black - Scholes. Gi‚ tr(cid:222) ˘σ = ˘σ(T,X) t(cid:215)m fi›(cid:238)c tı ph›‹ng tr(cid:215)nh

fT = max(ST − X, 0)

fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n. §˘c tr›ng n(cid:181)y nªi l“n nh(cid:247)ng khuy(cid:213)t fii(cid:211)m cæa m« h(cid:215)nh Black - Scholes ban fi˙u, m(cid:181) nªi theo lŒi cæa Fisher Black, fiª l(cid:181) nh(cid:247)ng "l(cid:231) h(cid:230)ng" cæa m« h(cid:215)nh, bºi v(cid:215) tr“n thøc t(cid:213) fiØ bi(cid:213)n fiØng kh«ng ph¶i l(cid:181) h»ng sŁ.

B»ng thøc nghi(cid:214)m, ng›Œi ta fi• ch(cid:216) ra r»ng:

V(˘σ,T,X) = V(T,X) e

(1) Gi‚ tr(cid:222) cæa ˘σ(T,X) bi(cid:213)n fi(cid:230)i theo T khi X cŁ fi(cid:222)nh. (2) Gi‚ tr(cid:222) cæa ˘σ(T,X) c(cid:242)ng bi(cid:213)n fi(cid:230)i theo X khi T cŁ fi(cid:222)nh, v(cid:181) ˘σ(T,X) l(cid:181) mØt h(cid:181)m l(cid:229)i

V(cid:215) ˘σ(T,X) l(cid:181) mØt h(cid:181)m l(cid:229)i, fi(cid:229) th(cid:222) quay chi(cid:210)u l(cid:229)i xuŁng d›(cid:237)i, cª h(cid:215)nh d‚ng cæa mØt n(cid:244)

c›Œi; Sø ki(cid:214)n n(cid:181)y do fiª fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi.

cæa X.

2.1 M« h(cid:215)nh Dupire (1994)

2.1.1 M« h(cid:215)nh

Ta x—t mØt th(cid:222) tr›Œng M fi˙y fiæ, kh«ng cª fiØ ch“nh th(cid:222) gi‚, v(cid:237)i c‚c t(cid:181)i s¶n c‹ b¶n l(cid:181) c(cid:230) phi(cid:213)u S v(cid:181) t(cid:181)i s¶n vŁn R, trong fiª vŁn R n(cid:181)y cª th(cid:211) cho vay ho˘c fii vay v(cid:237)i mØt

20

l•i xu˚t kh«ng fi(cid:230)i r. T(cid:229)n t„i mØt fiØ bi(cid:213)n fiØng σ(S,t) l(cid:181) mØt h(cid:181)m tr‹n cæa S v(cid:181) t v(cid:181) mØt chuy(cid:211)n fiØng Brown sao cho S tho¶ m•n ph›‹ng tr(cid:215)nh:

Khi fiª ta cª c‚c kh…ng fi(cid:222)nh sau:

(1.1) = µtdt + σ(S,t)dB dS S

tr(cid:215)nh fi„o h(cid:181)m ri“ng

(a) H(cid:181)m V(S,t) cæa mØt t(cid:181)i s¶n ph‚i sinh vi(cid:213)t tr“n chłng kho‚n S tho¶ m•n ph›‹ng

+ − rV = 0 + rS (1.2) ∂V ∂t σ2 (S,t) 2 S2 ∂2V ∂S2 ∂V ∂S

m•n ph›‹ng tr(cid:215)nh

(b) V(cid:237)i x‚c su˚t trung t(cid:221)nh Q, t(cid:229)n t„i mØt chuy(cid:211)n fiØng Brown B sao cho S tho¶ e

(cª c(cid:239)ng mØt fiØ bi(cid:213)n fiØng nh› tr›(cid:237)c l(cid:181) σ(S,t))

(1.3) = rdt + σ(S,t)d dS S Bt e

(c) V(cid:237)i x‚c su˚t trung t(cid:221)nh Q, m(cid:228)i t(cid:181)i s¶n ph‚i sinh V b˚t k(cid:215) vi(cid:213)t tr“n chłng kho‚n

S l(cid:181) lŒi gi¶i cæa ph›‹ng tr(cid:215)nh vi ph'n ng(cid:201)u nhi“n

(1.4) = rdt + σV (S,t)d dV V Bt e

2.1.2 C«ng thłc Dupire

Ta c˙n t(cid:215)m h(cid:181)m sŁ σ(S,t) - tłc l(cid:181) fiØ bi(cid:213)n fiØng sao cho v(cid:237)i m(cid:228)i thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n T

v(cid:181) v(cid:237)i m(cid:228)i gi‚ tr(cid:222) thøc thi X ta fi(cid:210)u cª

Ta fi›a ra h(cid:181)m ϕ(T,x) x‚c fi(cid:222)nh nh› sau:

(1.5) V0(T,X) = e−rT EQ[max{(ST − X), 0}]

§ª ch(cid:221)nh l(cid:181) h(cid:181)m m¸t fiØ x‚c su˚t cæa bi(cid:213)n ng(cid:201)u nhi“n ST x—t d›(cid:237)i x‚c su˚t trung t(cid:221)nh

Q. Do ޻

+∞ Z

(1.6) ϕ(T,x) = Q(x≤ST

x

Tı (1.5) v(cid:181) (1.7) ta fi›(cid:238)c:

+∞ Z

(1.7) EQ[max{(ST − X), 0}] = (x − X)ϕ(T,x)dx

x

(1.8) erT V0(T,X) = (x − X)ϕ(T,x)dx

21

§„o h(cid:181)m hai l˙n theo X c¶ hai v(cid:213) cæa (1.8) ta fi›(cid:238)c

H(cid:181)m m¸t fiØ ϕ(T,x) cæa mØt qu‚ tr(cid:215)nh ph¶i tho¶ m•n mØt ph›‹ng tr(cid:215)nh Fokker - Planck

(T, x) (1.9) V(T,x) = erT ∂2V0 ∂X 2

(T,x)x2ϕ(T,x)] −

(V(cid:237)i ch(cid:243) (cid:253) r»ng ph›‹ng tr(cid:215)nh n(cid:181)y ch(cid:216) ph(cid:244) thuØc v(cid:181)o c‚c h(cid:214) sŁ khu(cid:213)ch t‚n x‚c fi(cid:222)nh n“n qu‚ tr(cid:215)nh)

Thay ϕ(T,x) trong (1.10) bºi bi(cid:211)u thłc (1.8) cæa nª theo gi‚ th(cid:222) tr›Œng, ta fi›(cid:238)c ph›‹ng

tr(cid:215)nh:

= [σ2 (1.10) [rxϕ(T,x)] ∂ϕ ∂T 1 2 ∂2 ∂x2 ∂ ∂x

(x,T )x2 σ2 2

) + . = 0 − rx ∂2 ∂x2 ( ∂V0(T,x) ∂T ∂2V0(T,x) ∂x2 ∂V0(T,x) ∂x

(x,T )x2 σ2 2

Suy ra:

=⇒ + . = 0 − rx ∂V0(T,x) ∂T ∂2V0(T,x) ∂x2 ∂V0(T,x) ∂x

§ª l(cid:181) c«ng thłc Dupire.

− rx ∂V0(T,x) ∂T (1.11) σ2 (T,x) = . ∂V0(T,x) ∂x x2 2 ∂2V0(T,x) ∂x2

2.1.3 Hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi cæa fiØ bi(cid:213)n fiØng fiŁi v(cid:237)i c‚c quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua Ch'u

¢u

Trong m(cid:244)c n(cid:181)y, ta gi¶ thi(cid:213)t r»ng fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n σ(T,X) l(cid:181) mØt h(cid:181)m kh¶ vi li“n

t(cid:244)c fi(cid:213)n mØt c˚p c˙n thi(cid:213)t fiŁi v(cid:237)i (T, X).

Gi¶ s(cid:246) cª mØt quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua Ch'u ¢u x'y døng tr“n mØt c(cid:230) phi(cid:213)u S cª gi‚ thøc thi l(cid:181) X v(cid:181) cª thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n T . Ta fi• bi(cid:213)t thu ho„ch cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n fiª v(cid:181)o l(cid:243)c fi‚o h„n l(cid:181):

2.1.3.1 Tr›Œng h(cid:238)p quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua nh(cid:222) ph'n hay sŁ ho‚

Trong fiª ST l(cid:181) gi‚ c(cid:230) phi(cid:213)u l(cid:243)c fi‚o h„n T .

ST − X n(cid:213)u ST ≥ X   (1.12) C(T,X) = max{ST − X, 0} = 0 n(cid:213)u ST < X 

22

a) Quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua nh(cid:222) ph'n

§(cid:222)nh ngh(cid:220)a 2.1.1. Quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua nh(cid:222) ph'n (hay sŁ ho‚) l(cid:181) quy(cid:210)n ch(cid:228)n x'y døng tr“n mØt chłng kho‚n S , cª gi‚ thøc thi l(cid:181) X, fi‚o h„n t„i T v(cid:181) cª thu ho„ch cuŁi c(cid:239)ng l(cid:181):

N(cid:213)u xem σ l(cid:181) h»ng sŁ (tłc l(cid:181) ch›a x—t fi(cid:213)n hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi) th(cid:215) so s‚nh (1.12) v(cid:181)

(1.13) ta nh¸n th˚y

1 n(cid:213)u ST ≥ X   (1.13) VT = 0 n(cid:213)u ST < X 

Ta x˚p x(cid:216) VT . X—t hi(cid:214)u

(1.14) VT = − ∂C ∂X

Ta cª:

πT = C(T,X−∆X) − C(T,X+∆X)

πT = [C(T,X−∆X) − C(T,X)] + [C(T,X) − C(T,X+∆X)]

∆X − ∆X + ◦(∆X) ⇒ πT = − ∂C ∂X ∂C ∂X

K(cid:213)t h(cid:238)p v(cid:237)i (1.14) ta fi›(cid:238)c

⇒ − = − − ◦(∆X) ∂C ∂X πT 2∆X

Khi cª t‚c d(cid:244)ng cæa n(cid:244) c›Œi, tłc l(cid:181) cª fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n σ = σ(T,X) bi(cid:213)n fi(cid:230)i ph(cid:244)

thuØc v(cid:181)o (T, X) th(cid:215) h(cid:181)m C(T,X) sˇ trº th(cid:181)nh C(σ(T,X),T,X) v(cid:181) hi(cid:214)u πT sˇ trº th(cid:181)nh:

VT = lim ∆X→0 πT 2∆X

trong fiª c‚c fi„o h(cid:181)m ri“ng l˚y gi‚ tr(cid:222) t„i (σ(T,X), T, X).

Suy ra:

− (cid:19) 2∆X + ◦(∆X) . ∂C ∂X ∂C ∂σ ∂σ ∂X πT = (cid:18)− e

K(cid:221) hi(cid:214)u:

= − (T, X) − . (T, X) (1.15) πT ∆X→0 e 2∆X ∂C ∂X ∂C ∂σ ∂σ ∂X VT = lim e

Tı (1.15) v(cid:181) (1.14) ta cª h(cid:214) thłc gi(cid:247)a c‚c thu ho„ch khi cª x—t fi(cid:213)n hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi

v(cid:181) khi kh«ng x—t fi(cid:213)n hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua nh(cid:222) ph'n:

(T, X) bºi ν(T,X) ∂C ∂σ

(T, X) (1.16) ∂σ ∂X VT = VT − ν(T,X) e

23

X—t mØt quy(cid:210)n ch(cid:228)n nh(cid:222) ph'n fi‚o h„n t„i T v(cid:181) cª thu ho„ch cuŁi c(cid:239)ng cª d„ng:

b) Quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua nh(cid:222) ph'n fi›(cid:238)c fi‚p łng

Quy(cid:210)n ch(cid:228)n n(cid:181)y cª th(cid:211) fi›(cid:238)c fi‚p łng bºi mØt ph›‹ng ‚n fi˙u t› g(cid:229)m vi(cid:214)c mua mØt quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua nh(cid:222) ph'n cª gi‚ thøc thi l(cid:181) K1 thŒi gian fi‚o h„n T v(cid:181) vi(cid:214)c b‚n mØt quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua nh(cid:222) ph'n cª gi‚ thøc thi l(cid:181) K2 fi‚o h„n t„i T .

G(cid:228)i QT l(cid:181) gi‚ cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n fiª l(cid:243)c fi‚o h„n. Ta cª:

1 n(cid:213)u K1 < ST ≤ K2   VT = e 0 n(cid:213)u ST 6∈ (K1, K2] 

T − V (2)

T + ν(T,K2)

łng v(cid:237)i gi‚ thøc thi K1, fiØ bi(cid:213)n fiØng σ(T,X1) łng v(cid:237)i gi‚ thøc thi K2, fiØ bi(cid:213)n fiØng σ(T,X2)

Trong ޻: V (1) T V (2) T

V(cid:237)i X2 = X1 + ∆X, ta fi›(cid:238)c gi‚ d

(T, X1) (T, X2) − ν(T,K1) ∂σ ∂X ∂σ ∂X QT = V (1) e

QT (X1) nh› sau: e

(T, X1)) − (T, X1)(cid:21) dX (ν(T,X1) (X1, σ(T,X1)) − (X1, σ(T,X1)). ∂σ ∂X ∂VT ∂X ∂VT ∂σ ∂σ ∂X QT = (cid:20) ∂ d ∂X e

(1.17) Ch(cid:243) (cid:253): C‚c c«ng thłc (1.16) v(cid:181) (1.17) l(cid:181) t(cid:221)nh cho c‚c gi‚ tr(cid:222) t„i thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n T . Sau khi hi(cid:214)n t„i ho‚ v(cid:210) thŒi fii(cid:211)m hi(cid:214)n t„i t ∈ [0, T ] th(cid:215) ta v(cid:201)n cª c‚c c«ng thłc fiª v(cid:237)i VT thay b»ng Vτ v(cid:181) QT thay b»ng Qτ, trong fiª τ = T − t.

Gi¶ s(cid:246) thu ho„ch cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua Ch'u ¢u l(cid:181) f(ST ). Khi fiª, n(cid:213)u ta k(cid:221) hi(cid:214)u

2.1.3.2 Tr›Œng h(cid:238)p t(cid:230)ng qu‚t cæa mØt quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua Ch'u ¢u

gi‚ cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n fiª (cª x—t fi(cid:213)n hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi) th(cid:215) ta sˇ cª:

∞ Z

Pt l(cid:181) e

0

trong fiª dQt fi›(cid:238)c t(cid:221)nh theo (1.17) v(cid:237)i QT thay b»ng Qt v(cid:181) VT thay b»ng Vt

Nh› v¸y ta fi›(cid:238)c:

∞ Z

f(x)dQt(x) Pt = e

0

(cid:20)− (x, σ(T, x)) − (x, σ(T, x)) (T, x) + (ν(T,x) (T, x))(cid:21) f(x)dx ∂Vt ∂X ∂ξ ∂X ∂ ∂X ∂σ ∂X ∂Vt ∂σ Pt = e

24

2.1.4 C‚c v˚n fi(cid:210) g˘p ph¶i khi thøc h(cid:181)nh v(cid:181) h›(cid:237)ng gi¶i quy(cid:213)t.

Ta th˚y º m« h(cid:215)nh Black - Scholes, gi‚ tr(cid:222) (kh«ng ræi ro) cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n ki(cid:211)u ch'u ¢u ch(cid:216) ph(cid:244) thuØc v(cid:181)o ph'n phŁi x‚c su˚t kœ v(cid:228)ng cæa t(cid:181)i s¶n c‹ sº t„i thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n. V(cid:237)i c‚c gi¶ thi(cid:213)t cæa m« h(cid:215)nh Black-Scholes, t(cid:181)i s¶n sˇ cª ph'n phŁi loga chu¨n t„i thŒi fii(cid:211)m b˚t kœ trong t›‹ng lai. Trong khi fiª, n(cid:244) c›Œi fiØ bi(cid:213)n fiØng sˇ cung c˚p c‚c th«ng tin cho bi(cid:213)t sø kh‚c nhau gi(cid:247)a ph'n phŁi x‚c su˚t kœ v(cid:228)ng v(cid:237)i ph'n phŁi loga chu¨n. Tuy nª kh«ng chła fiæ th«ng tin fi(cid:211) x‚c fi(cid:222)nh duy nh˚t qu‚ tr(cid:215)nh m(cid:181) ph'n phŁi kh«ng loga chu¨n n(cid:181)y n¶y sinh, nh›ng n(cid:213)u gi¶ thi(cid:213)t c‚c fiØ bi(cid:213)n fiØng fi(cid:222)a ph›‹ng tłc thŒi l(cid:181) c‚c h(cid:181)m t˚t fi(cid:222)nh thu˙n t(cid:243)y cæa gi‚ tr(cid:222) t(cid:181)i s¶n v(cid:181) thŒi gian th(cid:215) h(cid:181)m n(cid:181)y cª th(cid:211) x‚c fi(cid:222)nh duy nh˚t tı n(cid:244) c›Œi fiØ bi(cid:213)n fiØng.

Tuy nhi“n, cª r˚t nhi(cid:210)u khª kh¤n ph¶i fiŁi m˘t khi thøc hi(cid:214)n m« h(cid:215)nh v(cid:237)i fiØ bi(cid:213)n fiØng fi(cid:222)a ph›‹ng cho bºi c«ng thłc Dupire. V˚n fi(cid:210) fi˙u ti“n l(cid:181) ch(cid:243)ng ta fi• gi¶ thi(cid:213)t t˚t c¶ c‚c gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n (tłc l(cid:181) t˚t c¶ c‚c fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n) fi• s‰n cª (gi‚ thøc thi b˚t kœ, k(cid:215) h„n b˚t kœ). Tr“n thøc t(cid:213) ch(cid:216) cª mØt v(cid:181)i gi‚ thøc thi v(cid:181) kœ h„n fi›(cid:238)c ni“m y(cid:213)t. §i(cid:210)u n(cid:181)y buØc ch(cid:243)ng ta ph¶i tr¶i qua qu‚ tr(cid:215)nh gian kh(cid:230) khi nØi suy c‚c fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n trong kœ h„n v(cid:181) gi‚ thøc thi. H‹n n(cid:247)a, ta kh«ng th(cid:211) ch(cid:228)n ph›‹ng ph‚p nØi suy b˚t kœ (ch…ng h„n ph›‹ng ph‚p chia kho¶ng h»ng sŁ) do nh(cid:247)ng r(cid:181)ng buØc ch(cid:221)nh t(cid:190)c cæa ph›‹ng ph‚p, v(cid:215) ta ph¶i vi ph'n nª fi(cid:211) thu fi›(cid:238)c fiØ bi(cid:213)n fiØng fi(cid:222)a ph›‹ng.

V(cid:237)i c‚c ph›‹ng ph‚p nØi suy tr‹n c(cid:242)ng kh«ng ph¶i l(cid:181) kh«ng cª v˚n fi(cid:210). Ch…ng h„n nØi suy b»ng h(cid:181)m Spline sˇ d(cid:201)n fi(cid:213)n m˘t fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n cª fiØ ch“nh th(cid:222) gi‚ (m˘c d(cid:239) fi˙u v(cid:181)o ban fi˙u kh«ng cª fiØ ch“nh th(cid:222) gi‚) do giao fiØng r˚t nhÆ m(cid:181) ch(cid:243)ng t„o ra trong mØt sŁ tr›Œng h(cid:238)p. §i(cid:210)u n(cid:181)y ch(cid:190)c ch(cid:190)n sˇ khi(cid:213)n fiØ bi(cid:213)n fiØng fi(cid:222)a ph›‹ng kh«ng th(cid:211) t(cid:221)nh to‚n v(cid:181) l(cid:181)m cho to(cid:181)n bØ m« h(cid:215)nh b(cid:222) n(cid:230).

M˘c d(cid:239) v¸y, v(cid:237)i nh(cid:247)ng y“u c˙u th˚p h‹n (ch…ng h„n cª mØt sø ph(cid:239) h(cid:238)p tŁt nh˚t chł kh«ng ph¶i l(cid:181) ph(cid:239) h(cid:238)p ch(cid:221)nh x‚c v(cid:237)i c‚c fii(cid:211)m fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n th(cid:222) tr›Œng fi˙u v(cid:181)o) th(cid:215) m« h(cid:215)nh n(cid:181)y l(cid:181)m vi(cid:214)c r˚t hi(cid:214)u qu¶. * H›(cid:237)ng gi¶i quy(cid:213)t:

§(cid:211) gi¶i quy(cid:213)t v˚n fi(cid:210) tr“n ta cª th(cid:211) d(cid:239)ng ph›‹ng ph‚p gi¶i t(cid:221)ch sŁ. Gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n Ch'u ¢u sˇ fi›(cid:238)c t(cid:221)nh v(cid:181) so s‚nh v(cid:237)i gi‚ th(cid:222) tr›Œng, k(cid:213)t h(cid:238)p v(cid:237)i mØt thu¸t to‚n tŁi thi(cid:211)u ho‚ sˇ cho ph—p ch(cid:243)ng ta fii(cid:210)u ch(cid:216)nh σ(S,t) cho ph(cid:239) h(cid:238)p v(cid:237)i th(cid:222) tr›Œng. Tuy nhi“n ph›‹ng ph‚p n(cid:181)y sˇ r˚t ch¸m v(cid:215) ph¶i fi(cid:222)nh gi‚ cho m(cid:231)i quy(cid:210)n ch(cid:228)n th(cid:181)nh ph˙n. MØt c«ng c(cid:244) h(cid:231) tr(cid:238) tŁt cho h›(cid:237)ng n(cid:181)y l(cid:181) ph›‹ng ph‚p ph›‹ng tr(cid:215)nh fi„o h(cid:181)m ri“ng (PDE).

MØt h›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n kh‚c l(cid:181) kh«ng quan t'm fi(cid:213)n c«ng thłc Dupire m(cid:181) trøc ti(cid:213)p ch(cid:216) ra d„ng phi(cid:213)m h(cid:181)m cæa fiØ bi(cid:213)n fiØng fi(cid:222)a ph›‹ng. Theo c‚ch n(cid:181)y ch(cid:243)ng ta sˇ fii(cid:210)u khi(cid:211)n tŁt h‹n c‚c gi¶ thi(cid:213)t cæa m« h(cid:215)nh. Ch…ng h„n cª th(cid:211) s(cid:246) d(cid:244)ng mØt h(cid:181)m song tuy(cid:213)n t(cid:221)nh tıng kh(cid:243)c fi‹n gi¶n fi(cid:211) nØi suy t„i m(cid:231)i giai fio„n thŒi gian (fiŁi v(cid:237)i nØi suy theo thŒi gian).

25

2.2 MØt sŁ h›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n ch(cid:221)nh fi• fi›(cid:238)c nghi“n cłu

R˚t nhi(cid:210)u nh(cid:181) nghi“n cłu fi• cŁ g(cid:190)ng fi˘t b(cid:181)i to‚n ph(cid:239) h(cid:238)p tŁt, ch(cid:221)nh x‚c fi(cid:213)n młc cª th(cid:211), v(cid:237)i d(cid:247) li(cid:214)u v(cid:210) quy(cid:210)n ch(cid:228)n, ch(cid:243)ng ta sˇ t(cid:230)ng k(cid:213)t ng(cid:190)n g(cid:228)n l„i nh(cid:247)ng h›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n ch(cid:221)nh. Tuy m(cid:231)i c‚ch l(cid:181)m fi(cid:210)u fi›(cid:238)c ph‚t tri(cid:211)n trong nh(cid:247)ng t(cid:215)nh huŁng c(cid:244) th(cid:211) ‚p d(cid:244)ng cho t(cid:181)i s¶n c‹ sº nªi chung, v(cid:181) cho l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c nªi ri“ng.

H›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n fi˙u ti“n ta fi• nh(cid:190)c fi(cid:213)n º tr“n døa tr“n gi¶ thi(cid:213)t v(cid:210) t(cid:221)nh kh«ng fi(cid:213)m fi›(cid:238)c cæa c‚c gi‚ trao fi(cid:230)i hi(cid:214)n h(cid:181)nh. C‚ch n(cid:181)y fi›(cid:238)c nghi“n cłu bºi Breeden v(cid:181) Litzen- berger (1978), sau fiª l(cid:181) Dupire(1994,1997), Derman v(cid:181) Kani(1994,1998). H(cid:228) fi• fi›a ra fi›(cid:238)c bi(cid:211)u thłc hi(cid:211)n cho fiØ bi(cid:213)n fiØng Black - Scholes nh› l(cid:181) mØt h(cid:181)m cæa gi‚ thøc thi v(cid:181) kœ h„n. H›(cid:237)ng ti(cid:210)p c¸n n(cid:181)y cª h„n ch(cid:213) c‹ b¶n l(cid:181) ch(cid:243)ng ta ph¶i nØi suy tr‹n c‚c gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n gi(cid:247)a c‚c gi‚ thøc thi li“n ti(cid:213)p fi(cid:211) cª th(cid:211) l˚y vi ph'n c˚p hai theo gi‚ thøc thi. H›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n thł hai døa tr“n gi¶ thi(cid:213)t v(cid:210) m« h(cid:215)nh hi(cid:211)n thay th(cid:213) fiŁi v(cid:237)i qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ t(cid:181)i s¶n, v(cid:181) ngay l¸p tłc d(cid:201)n fi(cid:213)n hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi hay fiØ l(cid:214)ch fiØ bi(cid:213)n fiØng. Nªi chung c‚ch n(cid:181)y kh«ng fiæ linh ho„t fi(cid:211) ‚p d(cid:244)ng tŁt cho to(cid:181)n bØ m˘t fiØ bi(cid:213)n fiØng. MØt v(cid:221) d(cid:244) l(cid:181) qu‚ tr(cid:215)nh co d•n h»ng sŁ cæa ph›‹ng sai (CEV) fi›(cid:238)c ph'n t(cid:221)ch bºi Cox (1975) v(cid:181) Cox & Ross (1976), v(cid:237)i c‚c ‚p d(cid:244)ng li“n quan v(cid:181)o m« h(cid:215)nh FLM fi• fi›(cid:238)c xem x—t bºi Andersen v(cid:181) Andreasen(2000). L(cid:237)p t(cid:230)ng qu‚t c‚c qu‚ tr(cid:215)nh nh› v¸y fi›(cid:238)c Carr tr(cid:215)nh b(cid:181)y (1999).

H›(cid:237)ng t(cid:213)p c¸n thł ba, fi›(cid:238)c nghi“n cłu bºi Rubinstein(1994), Jackwerth v(cid:181) Rubin- stein(1996), Britten - Jones v(cid:181) Neubeger(2000), g(cid:229)m vi(cid:214)c t(cid:215)m c‚c x‚c su˚t kh«ng ræi ro trong mØt m« h(cid:215)nh tam thłc/nh(cid:222) thłc cæa gi‚ t(cid:181)i s¶n, v(cid:181) d(cid:201)n fi(cid:213)n sø ph(cid:239) h(cid:238)p tŁt nh˚t cæa gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n theo ti“u chu¨n tr‹n (m(cid:222)n) n(cid:181)o fiª.

Ngo(cid:181)i ra ta c(cid:223)n cª h›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n th(cid:222) tr›Œng kh«ng fi˙y fiæ. Nª bao g(cid:229)m c‚c m« h(cid:215)nh fiØ bi(cid:213)n fiØng ng(cid:201)u nhi“n, nh› m« h(cid:215)nh cæa Hull v(cid:181) White (1987), Heston (1993) v(cid:181) Tompkins(2000a,2000b), v(cid:181) m« h(cid:215)nh khu(cid:213)ch t‚n nh¶y, nh› m« h(cid:215)nh cæa Merton(1976) hay Prigent, Renault v(cid:181) Scaillet (2001). Khi x—t fi(cid:213)n m« h(cid:215)nh FLM ch(cid:243)ng ta ph¶i nh(cid:190)c fi(cid:213)n nh(cid:247)ng fiªng gªp g˙n fi'y cæa Balland,P v(cid:181) Hughston L.P (2000), nh(cid:247)ng ng›Œi fi• mº rØng l(cid:237)p c‚c ph'n phŁi cæa l•i su˚t LIBOR v(cid:181) Rebonato(2001) l(cid:181) ng›Œi fi• x—t fi(cid:213)n fiØ bi(cid:213)n fiØng ng(cid:201)u nhi“n.

H›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n cuŁi c(cid:239)ng døa tr“n c‚i g(cid:228)i l(cid:181) m« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng fiŁi v(cid:237)i fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n. C‚c v(cid:221) d(cid:244) fi˙u ti“n l(cid:181) trong Schonbucher (1999), v(cid:181) Ledoit v(cid:181) Santa Clara (1998). łng d(cid:244)ng hi(cid:214)n nay v(cid:181)o tr›Œng h(cid:238)p FLM l(cid:181) theo Brace(2001).

Nªi chung, b(cid:181)i to‚n t(cid:215)m ph'n phŁi kh«ng ræi ro fi(cid:211) fi(cid:222)nh gi‚ nh˚t qu‚n cho t˚t c¶ c‚c quy(cid:210)n ch(cid:228)n gi›Œng nh› cª nhi(cid:210)u fii(cid:211)m kh«ng x‚c fi(cid:222)nh. MØt lŒi gi¶i cª th(cid:211) fi›(cid:238)c fi›a ra n(cid:213)u cª gi¶ thi(cid:213)t v(cid:210) sø ph(cid:244) thuØc ph'n phŁi kh«ng ræi ro cª tham sŁ c(cid:244) th(cid:211) v(cid:237)i mØt sŁ tham sŁ, ch…ng h„n ph(cid:244) thuØc thŒi gian, v(cid:181) khi fiª ta s(cid:246) d(cid:244)ng c‚c tham sŁ n(cid:181)y cho ph(cid:239)

26

h(cid:238)p v(cid:237)i fiØ bi(cid:213)n fiØng. B»ng c‚ch ‚p d(cid:244)ng c‚ch t›(cid:238)ng tø nh› cæa Dupire(1994,1997), ta fi˘t b(cid:181)i to‚n n(cid:181)y v(cid:181) t(cid:215)m l(cid:237)p m« h(cid:215)nh fi˙u ti“n d(cid:201)n t(cid:237)i ph'n phŁi kh«ng ræi ro cª tham sŁ fiæ linh ho„t cho m(cid:244)c fi(cid:221)ch thøc h(cid:181)nh. Khi fiª sˇ t„o ra c‚c qu‚ tr(cid:215)nh li“n k(cid:213)t gi(cid:247)a h›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n ph'n phŁi kh«ng ræi ro cª tham sŁ v(cid:181) h›(cid:237)ng ti(cid:213)p c¸n m« h(cid:215)nh thay th(cid:213), v(cid:181) d(cid:201)n fi(cid:213)n m« h(cid:215)nh hi(cid:211)n v(cid:237)i c‚c m¸t fiØ kh«ng ræi ro cª tham sŁ linh ho„t.

Khª kh¤n ch(cid:221)nh m(cid:181) c‚c m« h(cid:215)nh trong l(cid:237)p n(cid:181)y ph¶i fiŁi di(cid:214)n l(cid:181) vi(cid:214)c fi›a ra mØt ph'n phŁi (fiØ fio t›‹ng łng) fi(cid:211) cª fi›(cid:238)c c«ng thłc gi¶i t(cid:221)ch cho c‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua. Tuy nhi“n, vi(cid:214)c v¸n d(cid:244)ng m« h(cid:215)nh cho ph(cid:239) h(cid:238)p v(cid:237)i d(cid:247) li(cid:214)u th(cid:222) tr›Œng l(cid:181) tø nhi“n v(cid:181) nh› v¸y vi(cid:214)c t(cid:221)nh to‚n sˇ thu¸n l(cid:238)i nhi(cid:210)u.

27

Ch›‹ng 3

§(cid:222)nh gi‚ v(cid:237)i n(cid:244) c›Œi trong m« h(cid:215)nh

th(cid:222) tr›Œng LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c

T(cid:221)nh d(cid:212) x(cid:246) l(cid:221) b»ng gi¶i t(cid:221)ch th›Œng l(cid:181) mØt t(cid:221)nh ch˚t quan tr(cid:228)ng fiŁi v(cid:237)i m« h(cid:215)nh t(cid:181)i ch(cid:221)nh. Nªi chung, n(cid:213)u ph¶i ‚p d(cid:244)ng c‚c ph›‹ng ph‚p sŁ v(cid:181)o d(cid:247) li(cid:214)u th(cid:222) tr›Œng th›Œng r˚t c(cid:229)ng k(cid:210)nh v(cid:181) tŁn nhi(cid:210)u thŒi gian. §'y cª th(cid:211) l(cid:181) h„n ch(cid:213) nghi“m tr(cid:228)ng fiŁi v(cid:237)i ng›Œi kinh doanh v(cid:215) h(cid:228) ph¶i fi(cid:222)nh gi‚ mØt h(cid:238)p fi(cid:229)ng m(cid:237)i hay mØt h(cid:238)p fi(cid:229)ng c(cid:242) th¸m ch(cid:221) fi(cid:222)nh gi‚ l„i to(cid:181)n bØ s(cid:230) s‚ch. Do fiª trong thøc h(cid:181)nh, cª c«ng thłc d„ng fiªng fiŁi v(cid:237)i c‚c quy(cid:210)n ch(cid:228)n fi›(cid:238)c coi l(cid:181) cª kh¶ n¤ng ‚p d(cid:244)ng v(cid:181)o m« h(cid:215)nh fiang x—t mØt c‚ch c(cid:244) th(cid:211). §'y l(cid:181) l(cid:253) do v(cid:215) sao ta ph¶i nghi“n cłu c‚c m« h(cid:215)nh d(cid:212) x(cid:246) l(cid:253) gi¶i t(cid:221)ch.

H‹n n(cid:247)a c«ng thłc hi(cid:211)n fiŁi v(cid:237)i quy(cid:210)n ch(cid:228)n ph¶i k(cid:213)t h(cid:238)p v(cid:237)i t(cid:221)nh ph(cid:239) h(cid:238)p tŁt v(cid:237)i d(cid:247) li(cid:214)u th(cid:222) tr›Œng. Nh(cid:181) kinh doanh th(cid:221)ch c‚c m« h(cid:215)nh cª th(cid:211) t‚i l¸p v(cid:237)i t(cid:221)nh ph(cid:239) h(cid:238)p tŁt v(cid:237)i d(cid:247) li(cid:214)u th(cid:222) tr›Œng cæa h(cid:228). Tuy nhi“n t(cid:221)nh ch˚t ph(cid:239) h(cid:238)p c(cid:242)ng cª th(cid:211) fi›(cid:238)c x—t mØt c‚ch k—m trøc ti(cid:213)p h‹n b»ng c‚ch ki(cid:211)m tra sø bi(cid:213)n fi(cid:230)i cæa c˚u tr(cid:243)c fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n th(cid:221)ch h(cid:238)p trong t›‹ng lai. Thøc ra, c‚c d„ng b˚t th›Œng fiŁi v(cid:237)i fiØ bi(cid:213)n fiØng t›‹ng lai cª t‚c fiØng m„nh t(cid:237)i vi(cid:214)c fi(cid:222)nh gi‚ v(cid:181) fi˘c bi(cid:214)t l(cid:181) b¶o hØ cæa ph‚i sinh l•i su˚t.

B(cid:213)n fiØng trong t›‹ng lai cæa fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n ch(cid:216) ki(cid:211)m tra nhanh fi›(cid:238)c khi cª sø cª m˘t cæa gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n t›(cid:238)ng lai hi(cid:211)n, gi‚ n(cid:181)y cª li“n quan trøc ti(cid:213)p v(cid:237)i kh¶ n¤ng bi(cid:211)u di(cid:212)n gi¶i t(cid:221)ch cæa m¸t fiØ chuy(cid:211)n cæa qu‚ tr(cid:215)nh l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c.

Trong ch›‹ng n(cid:181)y ta x'y døng mØt l(cid:237)p khu(cid:213)ch t‚n fi(cid:211) l¸p m« h(cid:215)nh l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c d›(cid:237)i c‚c fiØ fio ch(cid:221)nh t(cid:190)c cæa ch(cid:243)ng, døa tr“n gi¶ thi(cid:213)t v(cid:210) mØt sø ph(cid:244) thuØc h(cid:181)m tr‹n t„i thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n gi(cid:247)a l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c v(cid:181) mØt chuy(cid:211)n fiØng Brown k(cid:213)t h(cid:238)p. Ta sˇ x'y døng trong l(cid:237)p n(cid:181)y mØt m« h(cid:215)nh cª th(cid:211) ph(cid:239) h(cid:238)p mØt c‚ch g˙n nh› ch(cid:221)nh x‚c v(cid:237)i c‚c fiØ bi(cid:213)n fiØng th(cid:222) tr›Œng cho º fi˙u v(cid:181)o.

3.1 B(cid:181)i to‚n n(cid:244) c›Œi trong m« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c

Tr›(cid:237)c ti“n, ta c˙n hi(cid:211)u LIBOR l(cid:181) mØt ch(cid:216) sŁ fi˘c bi(cid:214)t v(cid:210) l•i su˚t ti(cid:210)n g(cid:246)i, k(cid:253) hi(cid:214)u t(cid:190)t cæa London Inter-Bank Offer Rate, fiª ch(cid:221)nh l(cid:181) l•i su˚t trung b(cid:215)nh cæa th(cid:222) tr›Œng ti(cid:210)n g(cid:246)i li“n ng'n h(cid:181)ng London (Xem th“m ph˙n ph(cid:244) l(cid:244)c). Ta fi• bi(cid:213)t r»ng c«ng thłc Black (xem trong Black 1976) cho mØt h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua tr“n l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t

28

tr›(cid:237)c (g(cid:228)i t(cid:190)t l(cid:181) mØt h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua) fi• trº th(cid:181)nh ti“u chu'n s(cid:246) d(cid:244)ng trong th(cid:222) tr›Œng ni“m y(cid:213)t gi‚ tr˙n. C«ng thłc n(cid:181)y nh˚t qu‚n v(cid:237)i m« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c "forward LIBOR model (FLM)" loga chu¨n, trong fiª nª fi›(cid:238)c coi nh› gi‚ tr(cid:222) kœ v(cid:228)ng cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n thanh to‚n chi(cid:213)t kh˚u d›(cid:237)i fiØ fio li“n k(cid:213)t, khi m« h(cid:215)nh l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c fi›(cid:238)c cho bºi FLM.

X—t gi‚ t„i thŒi fii(cid:211)m 0 cæa mØt h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n cª thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n l(cid:181) T2 v(cid:181) thŒi fii(cid:211)m khºi t„o l(cid:181) T1 (0 < T1 < T2) v(cid:237)i gi‚ tr(cid:222) thøc thi K. K(cid:221) hi(cid:214)u τ l(cid:181) tß l(cid:214) theo n¤m gi(cid:247)a T1 v(cid:181) T2. T„i thŒi fii(cid:211)m T2, h(cid:238)p fi(cid:229)ng n(cid:181)y ph¶i tr¶ mØt l›(cid:238)ng

º fi'y F (t, S, T ) k(cid:253) hi(cid:214)u l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c t„i thŒi fii(cid:211)m t, tı thŒi fii(cid:211)m S fi(cid:213)n kœ h„n T , tłc l(cid:181)

τ (F (T1; T1, T2) − K)+

V(cid:237)i τ (S, T ) l(cid:181) tß l(cid:214) n¤m gi(cid:247)a S v(cid:181) T . P (t, s) l(cid:181) th(cid:181)nh ph˙n chi(cid:213)t kh˚u t„i thŒi fii(cid:211)m t

fiŁi v(cid:237)i kœ h„n s.

L(cid:253) lu¸n kh«ng cª fiØ ch“nh th(cid:222) gi‚ cho ta gi‚ tr(cid:222) t„i thŒi fii(cid:211)m 0 cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng l(cid:181):

− 1(cid:21) F (t; S, T ) = 1 τ (S, T ) (cid:20) P (t, S) P (t, T )

Gi¶ s(cid:246) m« h(cid:215)nh fiŁi v(cid:237)i F º tr“n l(cid:181) FLM loga chu¨n:

(E2 l(cid:181) kœ v(cid:228)ng theo fiØ fio Q2) P (0, T2)τ E2[(F (T1; T1, T2) − K)+]

º fi'y σ2 l(cid:181) h(cid:181)m t˚t fi(cid:222)nh cæa thŒi gian. T(cid:221)nh loga chu¨n cæa m¸t fiØ cæa F t„i thŒi fii(cid:211)m T1 suy ra r»ng kœ v(cid:228)ng nªi tr“n thu fi›(cid:238)c tı c«ng thłc Black sau fi'y:

(1.1) dF (t; T1, T2) = σ2(t)F (t; T1, T2)dWt

T1 Z

V (0; T1, T2, K) = P (0, T2)τ Bl(K, F2(0), υ2(T1))

0

º fi'y Φ k(cid:253) hi(cid:214)u h(cid:181)m ph'n phŁi chu¨n

υ2(T1) = σ2 2(t)dt v u u u t

Bl(K, F, υ) = F Φ(d1(K, F, υ)) − KΦ(d2(K, F, υ))

R(cid:226) r(cid:181)ng, fiØ bi(cid:213)n fiØng trung b(cid:215)nh cæa l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c trong [0, T1], υ2(T1)/ T1 kh«ng ph(cid:244) thuØc v(cid:181)o gi‚ thøc thi K cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n. V(cid:215) fiØ bi(cid:213)n fiØng l(cid:181) mØt fi˘c tr›ng cæa l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c, n“n ta kh«ng cª g(cid:215) ph¶i l(cid:181)m v(cid:237)i b¶n ch˚t cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng nªi

d1(K, F, υ) = ; d2(K, F, υ) = ln(F/K) + υ2/2 υ ln(F/K) − υ2/2 υ √

29

chung v(cid:181) v(cid:237)i gi‚ thøc thi K nªi ri“ng.

ta c‚c gi‚ cæa hai h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n li“n quan l(cid:181)

B'y giŒ l˚y hai gi‚ thøc thi K1, K2 kh‚c nhau, v(cid:181) gi¶ s(cid:246) r»ng th(cid:222) tr›Œng cung c˚p cho V (0; T1, T2, K2). e MØt c'u hÆi tø nhi“n l(cid:181): Cª t(cid:229)n t„i hay kh«ng mØt tham sŁ fiØ bi(cid:213)n fiØng υ2(T1) sao

cho c¶:

V (0; T1, T2, K1) v(cid:181) e

fi(cid:210)u fi(cid:243)ng? C'u tr¶ lŒi: Nªi chung l(cid:181) "kh«ng". Thøc ra , trong c«ng thłc Black, hai fiØ bi(cid:213)n fiØng kh‚c nhau υ2(T1, K1) v(cid:181) υ2(T1, K2) th›Œng fi(cid:223)i hÆi ph¶i ph(cid:239) h(cid:238)p v(cid:237)i gi‚ quan s‚t fi›(cid:238)c:

v(cid:181) V (0; T1, T2, K1) = P (0, T2)τ Bl(K1, F2(0), υ2(T1)) e V (0; T1, T2, K2) = P (0, T2)τ Bl(K2, F2(0), υ2(T1)) e

√ υ2(T1, K1)) e υ2(T1, K2)) e T1 th›Œng fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) fi›Œng cong fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n

N(cid:213)u c«ng thłc Black nh˚t qu‚n v(cid:237)i c‚c gi‚ thøc thi kh‚c nhau th(cid:215) fi›Œng cong n(cid:181)y sˇ ph…ng, v(cid:215) fiØ bi(cid:213)n fiØng kh«ng ph(cid:244) thuØc v(cid:181)o gi‚ thøc thi K. Thøc t(cid:213) fi›Œng cong n(cid:181)y th›Œng cª d„ng n(cid:244) c›Œi. Do fiª fi(cid:211) gi¶i th(cid:221)ch hi(cid:214)n t›(cid:238)ng n(cid:181)y ta ph¶i d(cid:239)ng fi(cid:213)n m« h(cid:215)nh thay th(cid:213).

Gi¶ s(cid:246) r»ng d›(cid:237)i fiØ fio Q2

V (0; T1, T2, K1) = P (0, T2)τ Bl(K1, F2(0), e V (0; T1, T2, K2) = P (0, T2)τ Bl(K2, F2(0), e fi›Œng cong K 7−→ υ2(T1, K)/ e cæa quy(cid:210)n ch(cid:228)n v(cid:237)i thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n T1.

º fi'y ν cª th(cid:211) l(cid:181) h(cid:181)m t˚t fi(cid:222)nh ho˘c ng(cid:201)u nhi“n cæa F (t; T1, T2). N(cid:213)u ν l(cid:181) h(cid:181)m ng(cid:201)u nhi“n th(cid:215) ch(cid:243)ng ta sˇ s(cid:246) d(cid:244)ng c‚i g(cid:228)i l(cid:181) "m« h(cid:215)nh fiØ bi(cid:213)n fiØng ng(cid:201)u nhi“n", ch…ng h„n ν(t, F ) = ξ(t)F , v(cid:237)i ξ tu'n theo mØt ph›‹ng tr(cid:215)nh vi ph'n c˚p 2. Tuy nhi“n, ta sˇ ch(cid:216) t¸p trung v(cid:181)o ν(t, .) l(cid:181) h(cid:181)m t˚t fi(cid:222)nh, do fiª ta nghi“n cłu l(cid:237)p "m« h(cid:215)nh fiØ bi(cid:213)n fiØng fi(cid:222)a ph›‹ng".

M« h(cid:215)nh thay th(cid:213) cæa ta sˇ sinh ra mØt n(cid:244) c›Œi, nh› sau: 1. Gi¶ thi(cid:213)t K l(cid:181) gi‚ tr(cid:222) ban fi˙u. T(cid:221)nh to‚n gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n theo m«

h(cid:215)nh

(1.2) dF (t; T1, T2) = ν(t, F (t; T1, T2))dWt

V(cid:237)i F thu fi›(cid:238)c tı m« h(cid:215)nh thay th(cid:213) (1.2)

2. Gi¶i ng›(cid:238)c c«ng thłc Black cho gi‚ thøc thi n(cid:181)y, tłc l(cid:181) gi¶i:

Π(K) = P (0, T2)τ E2[(F (T1; T1, T2) − K)+]

theo ν(K), ta thu fi›(cid:238)c fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n trung b(cid:215)nh ν(K). Sau fiª thay fi(cid:230)i K

v(cid:181) ‚p d(cid:244)ng thu¸t to‚n t›‹ng tø.

Π(K) = P (0, T2)τ Bl(K, F2(0), υ(K)pT1)

30

§Łi v(cid:237)i m« h(cid:215)nh thay th(cid:213) kh‚c loga chu¨n th(cid:215) ch(cid:243)ng ta sˇ thu fi›(cid:238)c mØt fi›Œng cong kh«ng chu¨n K 7−→ υ(K). R(cid:226) r(cid:181)ng ch(cid:243)ng ta ph¶i ch(cid:228)n ν(t, .) fiæ linh ho„t sao cho cª th(cid:211) ph(cid:239) h(cid:238)p v(cid:237)i fi›Œng cong fiØ bi(cid:213)n fiØng t›‹ng łng tı th(cid:222) tr›Œng.

Nªi chung ta sˇ ph¶i l(cid:181)m vi(cid:214)c v(cid:237)i mØt m˘t fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n v(cid:215) ta cª mØt fi›Œng cong fiØ bi(cid:213)n fiØng fiŁi v(cid:237)i m(cid:231)i thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n fi›(cid:238)c x—t. Tuy nhi“n, v˚n fi(cid:210) ph(cid:239) h(cid:238)p cæa m« h(cid:215)nh v(cid:210) c‹ b¶n kh«ng b(cid:222) thay fi(cid:230)i bºi v(cid:215) ch(cid:243)ng ta cª th(cid:211) g(cid:190)n d(cid:247) li(cid:214)u t„i m(cid:231)i thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n v(cid:237)i c‚c thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n kh‚c mØt c‚ch ri“ng rˇ.

3.2 Hai m« h(cid:215)nh thay th(cid:213) c(cid:230) fii(cid:211)n

Trong ph˙n n(cid:181)y tr›(cid:237)c h(cid:213)t ta gi(cid:237)i thi(cid:214)u v(cid:210) FLM thu fi›(cid:238)c b»ng c‚ch thay th(cid:213) mØt khu(cid:213)ch t‚n loga chu¨n cho tr›(cid:237)c. Sau fiª ta sˇ m« t¶ m« h(cid:215)nh CEV fi›(cid:238)c s(cid:246) d(cid:244)ng bºi Andersen v(cid:181) Andreasen(2000) fi(cid:211) l¸p m« h(cid:215)nh ti(cid:213)n ho‚ cæa qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c.

3.2.1 Tr›Œng h(cid:238)p thay th(cid:213) loga chu¨n

MØt c‚ch fi‹n gi¶n fi(cid:211) x'y døng m« h(cid:215)nh l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c v(cid:237)i c˚u tr(cid:243)c fiØ bi(cid:213)n fiØng kh«ng ph…ng l(cid:181) thay th(cid:213) mØt m« h(cid:215)nh loga chu¨n kh‚c t›‹ng tø nh› (1.1). Ta gi¶ s(cid:246) r»ng l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c:

tu'n theo ph›‹ng tr(cid:215)nh sau, d›(cid:237)i fiØ fio Qj:

− 1(cid:21) Fj := F (.; Tj−1, Tj) = 1 τj (cid:20) P (., Tj−1) P (., Tj)

Fj(t) = Xj(t) + α

º fi'y α l(cid:181) h»ng sŁ thøc, β l(cid:181) h(cid:181)m t˚t fi(cid:222)nh cæa thŒi gian v(cid:181) W l(cid:181) chuy(cid:211)n fiØng Brown ti“u chu¨n, ta cª:

(2.3) dXj (t) = β(t)Xj(t)dWt

Do fiª v(cid:237)i t < T ≤ Tj−1, l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c Fj(t) cª bi(cid:211)u di(cid:212)n l(cid:181):

T Z

T Z

(2.4) dFj(t) = β(t)(Fj(t) − α)dWt

t

t

H(cid:181)m ph'n phŁi cæa Fj(T ) v(cid:237)i fii(cid:210)u ki(cid:214)n Fj(t), t < T ≤ Tj−1 sˇ cª ph'n phŁi loga

chu¨n thay th(cid:213) v(cid:237)i m¸t fiØ

    − β2(u)du + (2.5) Fj(T ) = α + (Fj(t) − α) exp β(u)dWu 1 2  

2 U 2(t, T )

2 

Fj (t)−α + 1 U (t, T )

ln x−a ! 1   √ − exp (2.6) PFj (T )|Fj(t)(x) = 1 2 (x − a)U (t, T ) 2π  

31

v(cid:237)i x > α, º fi'y

T Z

t

M« h(cid:215)nh thu fi›(cid:238)c fiŁi v(cid:237)i Fj sˇ b¶o to(cid:181)n t(cid:221)nh d(cid:212) x(cid:246) l(cid:253) gi¶i t(cid:221)ch cæa chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c X. Ch(cid:243) (cid:253) r»ng n(cid:213)u k(cid:221) hi(cid:214)u Ej l(cid:181) kœ v(cid:228)ng theo fiØ fio Qj th(cid:215)

U (t, T ) := β2(u)du (2.7) v u u u t

V(cid:215) v¸y, v(cid:237)i α < K, gi‚ h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n V (t; Tj−1, Tj, τj , K), łng v(cid:237)i m« h(cid:215)nh (2.4), cª c«ng thłc fi‹n gi¶n l(cid:181):

P (t, Tj)Ej {[Fj(Tj−1) − K]+|Ft} = P (t, Tj)Ej{[Xj(Tj−1) − (K − α)]+|Ft}

§Ø bi(cid:213)n fiØng Black ti(cid:210)m ¨n ˆσ = ˆσ(K, α) t›‹ng łng v(cid:237)i mØt gi‚ thøc thi K cho tr›(cid:237)c v(cid:181) v(cid:237)i c‚ch ch(cid:228)n α sˇ thu fi›(cid:238)c b»ng c‚ch r(cid:243)t tham sŁ fiØ bi(cid:213)n fiØng ˆσ trong c«ng thłc Black ph(cid:239) h(cid:238)p v(cid:237)i gi‚ m« h(cid:215)nh:

(2.8) V (t; Tj−1, Tj, τj, K) = τjP (t, Tj)B1(K − α, Fj(t) − α, U (t, Tj−1))

B'y giŒ ta cª th(cid:211) hi(cid:211)u t„i sao ph—p bi(cid:213)n fi(cid:230)i affin fi‹n gi¶n (2.3) l„i h(cid:247)u (cid:221)ch trong thøc h(cid:181)nh. Th¸t ra, qu‚ tr(cid:215)nh l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c thu fi›(cid:238)c cª ph›‹ng tr(cid:215)nh hi(cid:211)n v(cid:181) m¸t fiØ bi“n duy“n fi• bi(cid:213)t, sˇ fi›a fi(cid:213)n c«ng thłc d„ng fiªng fiŁi v(cid:237)i gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n, cho ph—p fiØ l(cid:214)ch trong fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n. MØt v(cid:221) d(cid:244) v(cid:210) c˚u tr(cid:243)c fiØ bi(cid:213)n fiØng l(cid:214)ch K 7−→ ˆα(K, α) trong c‚c m« h(cid:215)nh n(cid:181)y l(cid:181) m« h(cid:215)nh trong h(cid:215)nh 1.

τjP (t, Tj)Bl(K, Fj(t), ˆσ(K, α).pTj−1 − t) = τjP (t, Tj)Bl(K − α, Fj(t) − α, U (t, Tj−1))

H(cid:215)nh 1: C˚u tr(cid:243)c fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n ˆσ(K, α) fi›(cid:238)c vˇ døa v(cid:181)o K, t„i thŒi fii(cid:211)m t = 0 s(cid:246) d(cid:244)ng m« h(cid:215)nh l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c (2.4), º fi'y ta fi˘t Tj−1 = 1, Tj = 1, 5, α = −0, 015, β(t) = 0, 2 v(cid:237)i m(cid:228)i t v(cid:181) Fj(0) = 0, 055

32

Vi(cid:214)c fi›a v(cid:181)o tham sŁ α kh‚c 0 cª hai ¶nh h›ºng fi(cid:213)n c˚u tr(cid:243)c fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n, v(cid:237)i α = 0 th(cid:215) c˚u tr(cid:243)c n(cid:181)y l(cid:181) ph…ng t„i młc U (0, Tj−1). Thł nh˚t, nª d(cid:201)n fi(cid:213)n fi›Œng cong gi¶m th¸t sø (α < 0) ho˘c t¤ng thøc sø (α > 0). Thł hai, nª d(cid:222)ch chuy(cid:211)n fi›Œng cong l“n tr“n (α < 0) hay xuŁng d›(cid:237)i (α > 0). MØt c‚ch t(cid:230)ng qu‚t, t¤ng α sˇ d(cid:222)ch chuy(cid:211)n fi›Œng cong fiØ bi(cid:213)n fiØng K 7−→ ˆα(K, α) xuŁng, trong khi gi¶m α sˇ n'ng fi›Œng cong n(cid:181)y l“n. Chłng minh h(cid:215)nh thłc cæa c‚c t(cid:221)nh ch˚t n(cid:181)y r˚t d(cid:212) d(cid:181)ng. Ch…ng h„n, v(cid:237)i l›u (cid:253) r»ng t„i thŒi fii(cid:211)m t = 0, K = Fj(0)) th(cid:215) fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:211)m ¨n theo gi‚ hi(cid:214)n h(cid:181)nh cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n ˆσ tho¶ m•n:

Hay

Bl(Fj(0), Fj(0), pTj − 1ˆσ(Fj(0), α)) = Bl(Fj(0) − α, Fj(0) − α, U (0, Tj−1))

Khi t¤ng α th(cid:215) v(cid:213) tr‚i cæa ph›‹ng tr(cid:215)nh n(cid:181)y gi¶m, do fiª gi¶m ˆσ v(cid:213) ph¶i. H‹n n(cid:247)a, khi vi ph'n (2.8) theo α ta thu fi›(cid:238)c fi„i l›(cid:238)ng lu«n 'm.

Nh› v¸y, vi(cid:214)c thay th(cid:213) mØt khu(cid:213)ch t‚n loga chu¨n gi(cid:243)p kh‚m ph‚ c‚c c˚u tr(cid:243)c fiØ bi(cid:213)n fiØng l(cid:214)ch, tuy nhi“n c‚c c˚u tr(cid:243)c n(cid:181)y th›Œng qu‚ cłng v(cid:181) c‚c fiØ dŁc 'm l(cid:237)n sˇ kh«ng th(cid:211) kh«i ph(cid:244)c l„i. H‹n n(cid:247)a, c‚i ph(cid:239) h(cid:238)p nh˚t v(cid:237)i d(cid:247) li(cid:214)u th(cid:222) tr›Œng th›Œng fi„t fi›(cid:238)c fiŁi v(cid:237)i sø s(cid:244)t gi¶m cæa fi›Œng cong fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n t›‹ng łng v(cid:237)i gi‚ tr(cid:222) 'm cæa tham sŁ α, v(cid:181) do fiª t›‹ng łng v(cid:237)i gi‚ cæa h(cid:181)m m¸t fiØ l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c chła c‚c gi‚ tr(cid:222) 'm. M˘c d(cid:239) v¸y x‚c su˚t cæa c‚c l•i su˚t 'm cª th(cid:211) bÆ qua trong thøc t(cid:213), v(cid:181) r˚t nhi(cid:210)u ng›Œi kh«ng x—t fi(cid:213)n h„n ch(cid:213) n(cid:181)y.

C‚c m« h(cid:215)nh ti(cid:213)p theo sˇ fi(cid:223)i hÆi mØt sŁ t(cid:221)nh ch˚t v(cid:181) t(cid:221)nh linh ho„t fi(cid:211) tho¶ m•n fii(cid:210)u

ki(cid:214)n ph(cid:239) h(cid:238)p v(cid:237)i d(cid:247) li(cid:214)u th(cid:222) tr›Œng.

pTj − 1ˆσ(Fj(0), α)(cid:19) − 1(cid:21) (Fj(0) − α) (cid:20)2Φ (cid:18) 1 2 U (0, Tj−1)(cid:19) − 1(cid:21) = Fj(0) (cid:20)2Φ (cid:18) 1 2

3.2.2 M« h(cid:215)nh co d•n h»ng sŁ cæa ph›‹ng sai

M« h(cid:215)nh c(cid:230) fii(cid:211)n kh‚c c(cid:242)ng d(cid:201)n t(cid:237)i t(cid:221)nh l(cid:214)ch trong c˚u tr(cid:243)c fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n l(cid:181) m« h(cid:215)nh CEV cæa Cox (1975) v(cid:181) Cox & Ross (1976). G˙n fi'y, Andersen v(cid:181) Andreasen(2000) fi• ‚p d(cid:244)ng m« h(cid:215)nh CEV nh› l(cid:181) mØt m« h(cid:215)nh ti(cid:213)n ho‚ cæa l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c. Andersen v(cid:181) Andreasen fi• b(cid:190)t fi˙u v(cid:237)i m« h(cid:215)nh LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c t(cid:230)ng qu‚t d„ng

sau, d›(cid:237)i fiØ fio Qj:

º fi'y φ l(cid:181) h(cid:181)m t(cid:230)ng qu‚t. Andersen v(cid:181) Andreasen fi• fi(cid:210) ngh(cid:222) m« h(cid:215)nh CEV nh› l(cid:181) mØt tr›Œng h(cid:238)p ri“ng d(cid:212) x(cid:246) l(cid:253) cæa h(cid:228) tr“n, v(cid:237)i

dFj(t) = φ(Fj(t))σj(t)dWt

φ(Fj(t)) = [Fj(t)]γ

33

v(cid:237)i 0 < γ < 1. Ch(cid:243) (cid:253) r»ng tr›Œng h(cid:238)p bi“n γ = 0 v(cid:181) γ = 1 sˇ l˙n l›(cid:238)t d(cid:201)n fi(cid:213)n m« h(cid:215)nh chu¨n v(cid:181) loga chu¨n. Khi fiª m« h(cid:215)nh:

V(cid:237)i 0 < γ < 1/2 ph›‹ng tr(cid:215)nh (2.9) kh«ng cª nghi(cid:214)m duy nh˚t trı khi ch(cid:243)ng ta ch(cid:216) r(cid:226) mØt fii(cid:210)u ki(cid:214)n bi“n t„i Fj = 0. §'y l(cid:181) l(cid:253) do t„i sao ch(cid:243)ng ta coi Fj = 0 l(cid:181) bi“n h(cid:243)t cho ph›‹ng tr(cid:215)nh º tr“n khi 0 < γ < 1/2.

Sø ph(cid:244) thuØc v(cid:181)o thŒi gian cæa σj cª th(cid:211) th«ng qua mØt sø thay fi(cid:230)i thŒi gian t˚t fi(cid:222)nh.

Th¸t v¸y, tr›(cid:237)c h(cid:213)t ta fi˘t

T Z

(2.9) dFj(t) = σj(t)[Fj(t)]γdWt, Fj = 0 l(cid:181) bi“n h(cid:243)t khi 0 < γ < 1/2

τ

v(cid:181) khi ޻

t

υ(τ, T ) = σj(s)2ds

0

Z σj(s)dW (s) W (υ(0, t)) := f

W v(cid:237)i tham sŁ thŒi gian υ. Ch(cid:243)ng ta thay th(cid:213) bi(cid:213)n ta thu fi›(cid:238)c mØt chuy(cid:211)n fiØng Brown f fi(cid:230)i theo thŒi gian n(cid:181)y trong ph›‹ng tr(cid:215)nh (2.9) b»ng c‚ch fi˘t fj(υ(t)) := Fj(t) v(cid:181) thu fi›(cid:238)c

§'y l(cid:181) qu‚ tr(cid:215)nh d(cid:212) d(cid:181)ng bi(cid:213)n fi(cid:230)i th(cid:181)nh qu‚ tr(cid:215)nh Bessel b»ng c‚ch fi(cid:230)i bi(cid:213)n. Khi fiª cª mØt thao t‚c kh«ng phłc t„p sˇ d(cid:201)n fi(cid:213)n h(cid:181)m m¸t fiØ chuy(cid:211)n cæa f. CuŁi c(cid:239)ng ch(cid:243)ng ta cª th(cid:211) quay trº l„i m¸t fiØ chuy(cid:211)n cæa th(cid:181)nh ph˙n li“n t(cid:244)c cæa m« h(cid:215)nh l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c ban fi˙u. Th(cid:181)nh ph˙n li“n t(cid:244)c n(cid:181)y cæa h(cid:181)m m¸t fiØ cæa Fj(T ) v(cid:237)i fii(cid:210)u ki(cid:214)n Fj(t), 0 < T ≤ Tj−1 fi›(cid:238)c cho bºi

(2.10) dfj (υ) = fj (υ)γd fj = 0 l(cid:181) bi“n h(cid:243)t khi 0 < γ < 1/2 Wυ, f

√ uw) PFj (T )|Fj(t)(x) = 2(1 − γ)k1/(2−2γ)(uw1−4γ))1/(4−4γ)e−u−wI1/(2−2γ)(2

k = 1 2υ(t, T )(1 − γ)2 (2.11)

l(cid:181) h(cid:181)m m¸t

V(cid:237)i Iq k(cid:221) hi(cid:214)u h(cid:181)m Bessel lo„i 1 c˚p q. H‹n n(cid:247)a, n(cid:213)u k(cid:221) hi(cid:214)u g(y, z) =

u = k[Fj(t)]2(1−γ) w = kx2(1−γ)

ޯ Gamma v(cid:181) G(y, x) =

e−zzy−1 Γ(y)

+∞ R x

v(cid:237)i fii(cid:210)u ki(cid:214)n Fj(t) l(cid:181) G(1/2(1 − γ), u).

ƒu fii(cid:211)m c‹ b¶n cæa m« h(cid:215)nh (2.9) l(cid:181) t(cid:221)nh d(cid:212) x(cid:246) l(cid:253) gi¶i t(cid:221)ch cæa nª fiŁi v(cid:237)i h(cid:181)m

g(y, z)dz l(cid:181) ph'n phŁi Gamma b(cid:230) xung th(cid:215) x‚c su˚t Fj(T ) = 0

34

m¸t fiØ chuy(cid:211)n nªi tr“n. M¸t fiØ chuy(cid:211)n n(cid:181)y cª th(cid:211) h(cid:247)u (cid:221)ch, ch…ng h„n trong m« phÆng Monte-Carlo. Tı nh(cid:247)ng hi(cid:211)u bi(cid:213)t v(cid:210) m¸t fiØ cª th(cid:211) d(cid:201)n fi(cid:213)n kh¶ n¤ng fi(cid:222)nh gi‚ nh(cid:247)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n fi‹n gi¶n. C(cid:244) th(cid:211), ta cª th(cid:211) suy ra c«ng thłc hi(cid:211)n sau fi'y cho gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng gi‚ tr˙n:

V (t, Tj−1), Tj, τj , K) =τj P (t, Tj)Fj(t) g(n + 1, u)G(cn, kK 2(1−γ))

(2.12)

+∞ X n=0 +∞ X n=0

º fi'y K v(cid:181) u fi›(cid:238)c x‚c fi(cid:222)nh nh› trong (2.11) v(cid:181):

− τj P (t, Tj)K g(cn, u)G(n + 1, kK 2(1−γ))

Gi‚ n(cid:181)y c(cid:242)ng cª th(cid:211) fi›(cid:238)c bi(cid:211)u di(cid:212)n b»ng h(cid:181)m ph'n phŁi χ2 kh«ng t'm m(cid:181) ch(cid:243)ng ta fi• g˘p trong m« h(cid:215)nh CIR. Nh(cid:190)c l„i r»ng ch(cid:243)ng ta k(cid:221) hi(cid:214)u χ2(x, r, ρ) l(cid:181) h(cid:181)m ph'n phŁi Khi - b(cid:215)nh ph›‹ng kh«ng t'm v(cid:237)i r b¸c tø do v(cid:181) tham sŁ kh«ng t'm ρ, t(cid:221)nh t„i fii(cid:211)m x. Khi fiª gi‚ º tr“n fi›(cid:238)c vi(cid:213)t l„i nh› sau:

cn := n + 1 + 1 2(1 − γ)

+ 2, 2u(cid:19) V (t, Tj−1), Tj, τj, K) =τjP (t, Tj)Fj(t) (cid:18)1 − χ2(2K 1−γ);

(2.13)

Nh› fi• nªi º tr“n, gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua (2.12) sˇ d(cid:201)n fi(cid:213)n sø l(cid:214)ch trong c˚u tr(cid:243)c fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n. mØt v(cid:221) d(cid:244) v(cid:210) c˚u tr(cid:243)c n(cid:181)y fi›(cid:238)c minh ho„ trong h(cid:215)nh 2. Nh› fi• l(cid:181)m trong tr›Œng h(cid:238)p chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c, ta cª th(cid:211) mº rØng m« h(cid:215)nh tr“n b»ng c‚ch thay th(cid:213) qu‚ tr(cid:215)nh CEV(2.9) v(cid:181) fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a m« h(cid:215)nh l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c t›‹ng łng. Vi(cid:214)c fi›a v(cid:181)o c‚c tham sŁ b(cid:230) xung fi(cid:211) x‚c fi(cid:222)nh m¸t fiØ cª th(cid:211) c¶i thi(cid:214)n t(cid:221)nh ph(cid:239) h(cid:238)p cæa m« h(cid:215)nh v(cid:237)i d(cid:247) li(cid:214)u th(cid:222) tr›Œng.

CuŁi c(cid:239)ng ta cª th(cid:211) g˘p mØt ch(cid:243)t r(cid:190)c rŁi v(cid:237)i t(cid:221)nh ch˚t h(cid:243)t khi F = 0. M˘c d(cid:239) nª kh«ng thøc sø trº th(cid:181)nh mØt b(cid:181)i to‚n fiŁi v(cid:237)i fi(cid:222)nh gi‚ cho h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua, nh›ng nª cª th(cid:211) l(cid:181) mØt y(cid:213)u tŁ kh«ng c˙n x—t fi(cid:213)n theo quan fii(cid:211)m thøc h(cid:181)nh. Vi(cid:214)c cª hay kh«ng c‚c v˚n fi(cid:210) li“n quan fi(cid:213)n fi(cid:222)nh gi‚ c‚c c˚u tr(cid:243)c v(cid:237)i nhi(cid:210)u quy(cid:210)n ch(cid:228)n ngo„i lai h‹n c(cid:242)ng kh«ng r(cid:226) r(cid:181)ng. §(cid:211) x(cid:246) l(cid:253) v˚n fi(cid:210) h(cid:243)t Andersen v(cid:181) Andreasen(2000) fi• fi›a ra mØt qu‚ tr(cid:215)nh CEV gi(cid:237)i h„n, º fiª thay cho φ(F ) = F γ ch(cid:243)ng ta fi˘t

1 1 − γ , 2kK 1−γ (cid:19) − τjP (t, Tj)Kχ2 (cid:18)2u; 1 1 − γ

º fi'y (cid:15) l(cid:181) mØt sŁ thøc d›‹ng r˚t nhÆ. H(cid:181)m n(cid:181)y co r(cid:243)t h(cid:214) sŁ khu(cid:213)ch t‚n CEV F γ th(cid:181)nh mØt h(cid:214) sŁ khu(cid:213)ch t‚n młc t(cid:216) l(cid:214) loga chu¨n F (cid:15)γ−1 khi F fiæ nhÆ fi(cid:211) l(cid:181)m cho sø kh‚c nhau

φ(F ) = F min((cid:15)γ−1, F γ−1)

35

l(cid:181) r˚t nhÆ (nhÆ h‹n c¶ (cid:15)). Andersen v(cid:181) Andreasen(2000) fi• so s‚nh c‚c m« h(cid:215)nh LCEV v(cid:181) CEV fiŁi v(cid:237)i gi‚ tr˙n v(cid:181) r(cid:243)t ra k(cid:213)t lu¸n r»ng sø kh‚c nhau l(cid:181) nhÆ v(cid:181) d˙n tri(cid:214)t ti“u khi (cid:15) → 0. H(cid:228) c(cid:242)ng nghi“n cłu v(cid:210) tŁc fiØ hØi t(cid:244). L›(cid:238)c fi(cid:229) Crank-Nicholson fi›(cid:238)c s(cid:246) d(cid:244)ng fi(cid:211) t(cid:221)nh gi‚ tr˙n trong m« h(cid:215)nh LCEV. C(cid:242)ng nh› fiŁi v(cid:237)i ch(cid:221)nh m« h(cid:215)nh CEV, Andersen v(cid:181) Andreasen c(cid:242)ng cho γ > 1 trong m« h(cid:215)nh LCEV, v(cid:181) sø kh‚c nhau x¶y ra khi (cid:15) nh¸n gi‚ tr(cid:222) r˚t l(cid:237)n.

H(cid:215)nh 2: C˚u tr(cid:243)c fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n theo (2.12) t„i thŒi fii(cid:211)m t = 0 , º fi'y ta l˚y

Tj−1 = 1, Tj = 1, 5, σj(t) = 1, 5 v(cid:237)i m(cid:228)i t, γ = 0, 5 v(cid:181) Fj(0) = 0, 055

3.3 L(cid:237)p m« h(cid:215)nh t(cid:230)ng qu‚t

Gi¶ s(cid:246) Fj cª th(cid:211) bi(cid:211)u di(cid:212)n bºi mØt bi(cid:213)n fi(cid:230)i (fiØc l¸p v(cid:237)i thŒi gian) cæa chuy(cid:211)n fiØng

Brown W:

º fi'y h l(cid:181) h(cid:181)m tho¶ m•n:

(3.14) Fj(t) = h(t, Wt) v(cid:237)i m(cid:228)i 0 ≤ t ≤ Tj−1

A1) h ∈ C 1,2(D), v(cid:237)i D = [0, Tj−1] × R;

t

A2) h(t, ω) > 0 v(cid:237)i m(cid:228)i (t, ω) ∈ D;

A3) V(cid:237)i m(cid:231)i t > 0, h(cid:181)m h(t) : R → R+, ω 7→ ht(ω) := h(t, ω) cª gi(cid:237)i h„n 0 t„i 'm v« c(cid:239)ng, limω→−∞ ht(ω) = 0, v(cid:181) t¤ng th¸t sø, tłc l(cid:181) dht(ω)/dω > 0 (t›‹ng fi›‹ng v(cid:237)i ∂h(t, ω)/dω > 0), do fiª v(cid:237)i m(cid:231)i t > 0, h(cid:181)m ht kh¶ ngh(cid:222)ch v(cid:181) h(cid:181)m ng›(cid:238)c h−1 kh¶ vi.

36

A4) Ej{h(Tj−1, WTj−1)} t(cid:229)n t„i h(cid:247)u h„n v(cid:181) Ej{h(Tj−1, WTj−1)|Ft} = h(t, Wt) v(cid:237)i m(cid:228)i 0 ≤

MØt v(cid:221) d(cid:244) fi‹n gi¶n v(cid:210) h(cid:181)m h tho¶ m•n c‚c fii(cid:210)u ki(cid:214)n tr“n l(cid:181) h(cid:181)m m(cid:242) h(t, w) = ae− b2t

2 +bw,

t ≤ Tj−1, v(cid:215) v¸y Fj l(cid:181) mØt martingale.

c‚ch ch(cid:228)n n(cid:181)y sˇ d(cid:201)n fi(cid:213)n d„ng loga chu¨n cho m« h(cid:215)nh LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c. Xem Brigo v(cid:181) Mercurio (2001b).

M(cid:244)c ti“u cæa ph˙n n(cid:181)y l(cid:181) x'y døng mØt s›Œn chung b¶o to(cid:181)n t(cid:221)nh ch˚t gi¶i t(cid:221)ch cæa chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c, nh›ng bao g(cid:229)m c‚c m« h(cid:215)nh cª th(cid:211) t„o ra hi(cid:214)u ıng n(cid:244) c›Œi fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n thøc. Sau fi'y ta sˇ ch(cid:216) ra nh(cid:247)ng l(cid:238)i (cid:221)ch cæa c‚c gi¶ thi(cid:213)t tr“n.

v(cid:237)i a, b > 0

trøc ti(cid:213)p tı b(cid:230) fi(cid:210) Ito:

Ph›‹ng tr(cid:215)nh li“n quan: Ph›‹ng tr(cid:215)nh suy ra tı l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c Fj fi›(cid:238)c suy ra

(t, Wt) + (t, Wt)(cid:21) dt + (t, Wt)dWt 1 2 ∂2h ∂w2 ∂h ∂w

t (Fj(t)))dWt

(3.15) (t, h−1 = dFj(t) = (cid:20) ∂h ∂t ∂h ∂w

v(cid:237)i fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a r(cid:226) r(cid:181)ng v(cid:210) h(cid:181)m fiØ bi(cid:213)n fiØng fi(cid:222)a ph›‹ng σ(., .), v(cid:181) º fi'y sŁ h„ng d(cid:222)ch chuy(cid:211)n b»ng 0 theo gi¶ thi(cid:213)t cuŁi fiŁi v(cid:237)i h v(cid:181) fi(cid:222)nh l(cid:253) Feynman - K‚c. Do fiª qu‚ tr(cid:215)nh Fj l(cid:181) mØt khu(cid:213)ch t‚n mØt chi(cid:210)u.

= σ(t, (Fj(t))Fj(t)dWt

M¸t fiØ bi“n duy“n: K(cid:253) hi(cid:214)u pt l(cid:181) m¸t fiØ bi“n cæa Fj(t), t ≤ Tj−1 . Ta cª

t (x)} = Φ (cid:18) h−1

t (x) √ t

Vi ph'n theo x thu fi›(cid:238)c m¸t fiØ bi“n:

t

2t [h−1

(cid:19) (3.16) Qj{Fj(t) ≤ x} = Qj{ht(Wt) ≤ x} = Qj{Wt ≤ h−1

(x)]2 d dx

√ e− 1 (3.17) pt(x) = Qj{Fj(t) ≤ x} = h−1 t (x) d dx 1 2πt

M¸t fiØ x‚c su˚t chuy(cid:211)n: Cho tr›(cid:237)c hai thŒi fii(cid:211)m b˚t kœ t < T ≤ Tj−1, tı fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a (3.14) ta thu fi›(cid:238)c l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c Fj(T ) v(cid:237)i fii(cid:210)u ki(cid:214)n Fj(t):

t (Fj(t)) + WT − Wt)

Ph›‹ng tr(cid:215)nh (3.18) cho ph—p ta suy ra m¸t fiØ x‚c su˚t chuy(cid:211)n cæa qu‚ tr(cid:215)nh Fj. Th¸t v¸y, k(cid:221) hi(cid:214)u p(t, y; T, x) l(cid:181) m¸t fiØ cæa Fj(T ) v(cid:237)i fii(cid:210)u ki(cid:214)n Fj(t) = y, ta cª:

(3.18) Fj(T ) = h(T, h−1

t (y) + WT − Wt) ≤ x|Fj(t) = y}

t (y)|Fj(t) = y}

T (x) − h−1

Qj{Fj(T ) ≤ x|Fj(t) = y} = Qj{h(T, h−1

T (x) − h−1 T − t

(cid:19) √ = Qj{WT − Wt ≤ h−1 = Φ (cid:18) h−1 t (y)

37

v(cid:215) v¸y ta thu fi›(cid:238)c ngay p(t, y; T, x) b»ng c‚ch vi ph'n theo bi(cid:213)n x

(y)]2

t

T (x)−h−1

2(T −t) [h−1

e− 1 p(t, y; T, x) = (3.19) Qj{Fj(t) ≤ x|Fj(t) = y} = h−1 T (x) d dx d dx p2π(T − t)

C‚c m« h(cid:215)nh h(cid:247)u (cid:221)ch: Tr›(cid:237)c h(cid:213)t ch(cid:243)ng ta ch(cid:243) (cid:253) r»ng c‚c gi¶ thi(cid:213)t A3) v(cid:181) A4) k—o theo fii(cid:210)u ki(cid:214)n sau:

Tj−1 nh› sau:

B(cid:230) fi(cid:210) 3.3.1. V(cid:237)i m(cid:231)i t < Tj−1, h(cid:181)m ht cª th(cid:211) bi(cid:211)u di(cid:212)n qua h−1

+∞ Z

0

! dz Φ (3.20) ht(w) = w − h−1 (z) Tj−1 pTj−1 − t

+∞ Z

2(Tj−1 −t) dx

− (x−w)2 e

Chłng minh. Tı gi¶ thi(cid:213)t A4) v(cid:181) c«ng thłc t(cid:221)ch ph'n tıng ph˙n, ta cª:

−∞

+∞

ht(w) = hTj−1(x) 1 p2π(Tj−1 − t)

+∞ Z

−∞

−∞

!# ! " w − x w − x dx = + −hTj−1(x)Φ hTj−1(x)Φ d dx pTj−1 − t pTj−1 − t

SŁ h„ng fi˙u ti“n cæa v(cid:213) ph¶i º fi…ng thłc cuŁi b»ng 0 v(cid:215) do gi¶ thi(cid:213)t A3):

! w − x = 0 hTj−1(x)Φ lim x→−∞ pTj−1 − t

Trong khi fiª do gi¶ thi(cid:213)t A4)

! w − x = 0 hTj−1(x)Φ lim x→+∞ pTj−1 − t

V(cid:215) v¸y, v(cid:237)i x fiæ l(cid:237)n ta cª:

− (x−w)2 e 2(Tj−1 −t)

! w − x ≤ Φ pTj−1 − t x − w 1 √ 2π pTj−1 − t

Gi¶ s(cid:246) ta cª th(cid:211) ho‚n fi(cid:230)i gi(cid:247)a fi„o h(cid:181)m v(cid:181) t(cid:221)ch ph'n, ‚p d(cid:244)ng quy t(cid:190)c fi„o h(cid:181)m fiŁi v(cid:237)i t(cid:221)ch ph'n ph(cid:244) thuØc tham sŁ ta cª k(cid:213)t qu¶ sau:

Khi fiª fi…ng thłc (3.20) thu fi›(cid:238)c th«ng qua ph—p bi(cid:213)n fi(cid:230)i z = hTj−1(x)

+∞ Z

H(cid:214) qu¶ 3.3.2. V(cid:237)i m(cid:228)i t < Tj−1, fi„o h(cid:181)m cæa h(cid:181)m ht cª th(cid:211) vi(cid:213)t l(cid:181):

0

(z)]2(cid:27) dz exp (cid:26)− (3.21) ht(w) = [w − h−1 Tj−1 d dw 1 2(Tj−1 − t) 1 p2π(Tj−1 − t)

38

mua fi˘t l„i t„i Tj−1, thanh to‚n t„i Tj v(cid:237)i gi‚ thøc thi K fi›(cid:238)c cho bºi:

§(cid:222)nh gi‚ h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua: Gi‚ t„i thŒi fii(cid:211)m t cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n

w2

+∞ Z

− e

2(Tj−1 −t) dw

V (t; Tj−1, Tj, τj , K) = τj P (t, Tj)Ej{[Fj(Tj−1) − K]+|Ft}

t (Fj(t)) + w) − K]+

−∞

+∞

w2

=τj P (t, Tj) [hTj−1(h−1 1 p2π(Tj−1 − t)

t (Fj(t)) + w)

− e

2(Tj−1 −t) dw

(K)−h−1

(Fj(t))

t

h−1 Tj−1

+∞

w2

− e

2(Tj−1 −t) dw

(K)−h−1

t

h−1 Tj−1

+∞

w2

(Fj(t)) hTj−1 (h−1

t (Fj(t)) + w)

− e

2(Tj−1 −t) dw

hTj−1 (h−1 =τj P (t, Tj) Z p2π(Tj−1 − t) (3.22) − Kτj P (t, Tj) Z 1 p2π(Tj−1 − t)

(Fj(t))

t

h−1 Tj−1

=τj P (t, Tj) Z p2π(Tj−1 − t)

(K)−h−1 h−1

t (Fj(t)) − h−1 Tj−1 pTj−1 − t

º fi'y t(cid:221)ch ph'n cuŁi c(cid:239)ng nªi chung ph¶i t(cid:221)nh b»ng ph›‹ng ph‚p gi¶i t(cid:221)ch sŁ. Tuy nhi“n sau fi'y ta sˇ x—t mØt v(cid:221) d(cid:244) trong fiª t(cid:221)ch ph'n n(cid:181)y cª th(cid:211) t(cid:221)nh d›(cid:237)i d„ng hi(cid:211)n.

(K) ! − Kτj P (t, Tj)Φ

3.3.1 Tr›Œng h(cid:238)p c(cid:244) th(cid:211): H(cid:231)n h(cid:238)p c‚c chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c

MØt tr›Œng h(cid:238)p c(cid:244) th(cid:211) cæa m« h(cid:215)nh t(cid:230)ng qu‚t (3.14), ta x—t mØt t(cid:230) h(cid:238)p tuy(cid:213)n t(cid:221)nh cæa

N chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c kh«ng d(cid:222)ch chuy(cid:211)n:

∀t ≥ 0 Fj(t) = h(t, Wt)

i t+βiw

2 β2

N X i=1

l(cid:181):

º fi'y Fj(0), βi, ψi l(cid:181) c‚c h»ng sŁ d›‹ng. Ta th˚y h(cid:181)m n(cid:181)y tho¶ m•n c‚c gi¶ thi(cid:213)t tı A1) fi(cid:213)n A4) v(cid:181) fi„o h(cid:181)m cæa h(cid:181)m ng›(cid:238)c h−1

t

(3.23) h(t, w) = ht(w) = ψie− 1

d

t (x) 1

h−1 t (x) = d dx 1 dw ht(h−1

(x)

t

i t+βih−1

2 β2

=

N P i=1

§i(cid:210)u ki(cid:214)n ban fi˙u ‚p fi˘t:

ψiβie− 1

N X i=1

ψi = Fj(0)

39

V(cid:215) th(cid:213) n(cid:213)u fi˘t, v(cid:237)i m(cid:231)i i, λi := ψi/Fj (0) th(cid:215) ta cª th(cid:211) vi(cid:213)t Fj th(cid:181)nh h(cid:231)n h(cid:238)p cæa N

chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c (Kh«ng d(cid:222)ch chuy(cid:211)n) b(cid:190)t fi˙u t„i Fj(0)

N X i=1

Fj(t) = λiYi(t) (3.24)

‚p d(cid:244)ng b(cid:230) fi(cid:210) Ito ta cª:

dYi(t) = Yi(t)βidWt, Yi(0) = Fj(0)

dFj(t) = λiYi(t)βidWt

t

i t+βih−1

2 β2

(Fj (t))dWt

N X i=1 N X i=1

(3.25) = ψiβie− 1

fii(cid:210)u n(cid:181)y r(cid:226) r(cid:181)ng nh˚t qu‚n v(cid:237)i (3.15). Ch(cid:243) (cid:253) r»ng ta c(cid:242)ng cª th(cid:211) vi(cid:213)t:

= σ(t, Fj(t))Fj(t)dWt

(z)

t

i t+βih−1

2 β2

dFj(t) = Fj(t) Λi(t, Fj(t))βidWt

(z)

t

kt+βkh−1

2 β2

Λi(t, z) :=

N X i=1 ψie− 1 N P k=1

Do fiª, fiØ bi(cid:213)n fiØng fi(cid:222)a ph›‹ng σ(., .) cª th(cid:211) coi nh› trung b(cid:215)nh cª tr(cid:228)ng sŁ ng(cid:201)u nhi“n cæa c‚c fiØ bi(cid:213)n fiØng c‹ b¶n βi v(cid:215) Λi d›‹ng v(cid:181) cª t(cid:230)ng b»ng 1.

ψke− 1

Tı c«ng thłc t(cid:230)ng qu‚t (3.17) v(cid:181) (3.19) ta suy ra h(cid:181)m m¸t fiØ x‚c su˚t bi“n v(cid:181) m¸t fiØ

x‚c su˚t chuy(cid:211)n cæa Fj l˙n l›(cid:238)t fi›(cid:238)c cho bºi:

(x)]2

t

2t [h−1

M¸t fiØ x‚c xu˚t chuy(cid:211)n v(cid:181) m¸t fiØ x‚c su˚t bi“n:

(x)

t

i t+βih−1

2 β2

N P i=1

v(cid:181)

(y)]2

t

T (x)−h−1

2(T −t) [h−1

e− 1 (3.26) pt(x) = √ 2πt ψiβie− 1

T (x)

i T +βih−1

2 β2

e− 1 p(t, y; T, x) = (3.27)

N P i=1

ψiβie− 1 p2π(T − t)

40

thu fi›(cid:238)c:

+∞

w2

§(cid:222)nh gi‚ h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua: Ta t(cid:221)nh t(cid:221)ch ph'n trong th(cid:181)nh ph˙n cuŁi cæa (3.22)

t (Fj(t)) + w)

− e

2(Tj−1 −t) dw

(K)−h−1

(Fj (t))

hTj−1(h−1 Z

t

h−1 Tj−1

(Fj(t))+βiw

t

i Tj−1+βih−1

2 β2

p2π(Tj−1 − t)

+∞

w2

N P i=1

− e

2(Tj−1−t) dw

ψie− 1

(K)−h−1

(Fj(t))

t

h−1 Tj−1

+∞

w2

(Fj(t)) Z

t

i Tj−1+βih−1

2 β2

βiw− e

2(Tj−1 −t) dw

= Z p2π(Tj−1 − t)

(K)−h−1

(Fj(t))

t

N X i=1

h−1 Tj−1

+∞

(Fj (t)) Z

t

i t+βih−1

[w−βi(Tj−1 −t)]2 2(Tj−1 −t)

2 β2

− e

= ψie− 1 1 p2π(Tj−1 − t)

(K)−h−1

(Fj (t))

t

N X i=1

h−1 Tj−1

§i(cid:210)u n(cid:181)y sˇ d(cid:201)n t(cid:237)i gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua:

dw = ψie− 1 1 p2π(Tj−1 − t)

V (t; Tj−1, Tj, τj, K)

t (Fj(t))

t

i t+βih−1

2 β2

(Fj(t))Φ

N X i=1

(K) + h−1 ! =τjP (t, Tj) ψie− 1 (3.28) βi(Tj−1 − t) − h−1 Tj−1 p(Tj−1 − t)

t (Fj(t)) − h−1 Tj−1 pTj−1 − t

Nªi ri“ng, gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua t„i t = 0 r(cid:243)t g(cid:228)n l„i th(cid:181)nh:

(K) ! h−1 − Kτj P (t, Tj)Φ

(K) (K) ! !# − − KΦ V (0; Tj−1, Tj, τj, K) = τjP (0, Tj) ψiΦ βiTj−1 − h−1 Tj−1 pTj−1 h−1 Tj−1 pTj−1 " N X i=1

(3.29) §›Œng cong fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n thu fi›(cid:238)c tı gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n (3.29) chłng tÆ c‚c d„ng (ch…ng h„n t¤ng ho˘c gi¶m theo gi‚ thøc thi) ho(cid:181)n tr¶ m« h(cid:215)nh h(cid:231)n h(cid:238)p chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c cæa ch(cid:243)ng ta r˚t khª ‚p d(cid:244)ng v(cid:181)o d(cid:247) li(cid:214)u th(cid:222) tr›Œng. Tuy nhi“n ch(cid:243)ng ta cª th(cid:211) d(cid:239)ng fi(cid:213)n m« h(cid:215)nh t(cid:230)ng qu‚t h‹n fi›(cid:238)c m« t¶ d›(cid:237)i fi'y.

3.3.2 Mº rØng m« h(cid:215)nh h(cid:231)n h(cid:238)p chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c cho ph—p fiØ

l(cid:214)ch fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n

R(cid:226) r(cid:181)ng l(cid:181)m vi(cid:214)c v(cid:237)i c‚c t(cid:230) h(cid:238)p d›‹ng thøc sø ψ l(cid:181) qu‚ g(cid:223) bª khi nghi“n cłu h(cid:215)nh d„ng cæa m˘t fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n. B'y giŒ ch(cid:243)ng ta sˇ n(cid:237)i lÆng gi¶ thi(cid:213)t n(cid:181)y v(cid:181) cho ph—p t(cid:230) h(cid:238)p 'm nh›ng kh«ng l(cid:181)m m˚t ›u fii(cid:211)m gi¶i t(cid:221)ch cæa m« h(cid:215)nh ban fi˙u.

MØt trong nh(cid:247)ng t(cid:221)nh ch˚t cŁt y(cid:213)u trong fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a (3.23) l(cid:181), v(cid:237)i m(cid:231)i t cŁ fi(cid:222)nh, h(cid:181)m h(t, .) t¤ng v(cid:181) kh¶ ngh(cid:222)ch, fi'y l(cid:181) t(cid:221)nh ch˚t d(cid:212) m˚t fii n(cid:213)u ψi n(cid:181)o fiª 'm. §(cid:211) b¶o to(cid:181)n

41

d‚ng fii(cid:214)u mong muŁn cæa h, ta gi¶ thi(cid:213)t r»ng m(cid:231)i tham sŁ "fiØ bi(cid:213)n fiØng" βi c(cid:239)ng d˚u v(cid:237)i t(cid:230) h(cid:238)p ψi t›‹ng łng. Tªm l„i

Hi(cid:211)n nhi“n d›(cid:237)i (3.30) h(cid:181)m ht v(cid:201)n kh¶ vi, t¤ng v(cid:181) kh¶ ngh(cid:222)ch. §i(cid:210)u n(cid:181)y cª ngh(cid:220)a r»ng c‚c c«ng thłc (3.26), (3.27), (3.28) v(cid:201)n c(cid:223)n fi(cid:243)ng. Tuy nhi“n ch(cid:243)ng ta fi• m˚t mØt sŁ thł: T(cid:221)nh d›‹ng cæa h(cid:181)m h v(cid:181) do fiª t(cid:221)nh d›‹ng cæa qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ Fj. §'y l(cid:181) fii(cid:210)u kh«ng mong muŁn, v(cid:215) v¸y ch(cid:243)ng ta ph¶i t(cid:215)m c‚ch s(cid:246) l(cid:253) nª. Ta ti(cid:213)p t(cid:244)c nh› sau: CŁ fi(cid:222)nh δ > 0 v(cid:181) fi˘t ¯ω := h−1 Tj−1

(3.30) ∀i = 1, ..., N : ψi, βi ∈ R, sign(ψiβi) = 1

(0) + δ. Khi fiª ¯ω fi›(cid:238)c fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a tŁt va x‚c fi(cid:222)nh duy nh˚t (ta bÆ qua sø ph(cid:244) thuØc v(cid:181)o j cho g(cid:228)n), v(cid:181) ε := hTj−1(¯ω). Ta fi˘t

v(cid:181) gi¶ s(cid:246) r»ng β < α2/ε. N(cid:213)u ta fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a: f (ω) := aebω+cω2 v(cid:237)i

(¯ω), β := α := (¯ω) (3.31) dhTj−1 dw d2hTj−1 dw2

(cid:19) − b := (3.32) α2 ε2

th(cid:215) f tho¶ m•n

− c := < 0 a := εe−b¯ω−c¯ω2 − ¯ω (cid:18) β α ε ε β 2ε α2 2ε2

f (ω) > 0 ∀ω ∈ R, f(ω) ∈ C 2(R)

(ω) > 0 ∀ω < ¯ω, f (ω) = 0 df dω

Khi fiª ta cª th(cid:211) fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a h(cid:181)m hTj−1 m(cid:237)i m(cid:181) ta sˇ k(cid:253) hi(cid:214)u l(cid:181) ¯hTj−1 tho¶ m•n:

(¯ω) = α, (¯ω) = β f (¯ω) = ε, df dω lim ω→−∞ d2f dω2

Ta th˚y r»ng h(cid:181)m ¯hTj−1 cª t˚t c¶ c‚c ›u fii(cid:211)m cæa h(cid:181)m hTj−1 trong (3.23), bao g(cid:229)m c¶ t(cid:221)nh ch˚t d›‹ng. H‹n n(cid:247)a gi¶ thi(cid:213)t ch(cid:243)ng ta ch(cid:228)n c‚c gi‚ thøc thi K ≥ ε, gi‚ cæa c‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua fi‚o h„n t„i Tj d›(cid:237)i ¯hTj−1 tr(cid:239)ng v(cid:237)i c‚c gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n (3.28) t›‹ng łng d›(cid:237)i hTj−1. V(cid:237)i c‚c gi‚ thøc thi th˚p h‹n ε ta v(cid:201)n cª th(cid:211) suy ra c«ng thłc d„ng fiªng cho gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua. Tuy nhi“n n(cid:213)u ta l˚y δ sao cho ε l(cid:181) gi‚ thøc thi ni“m y(cid:213)t b— nh˚t th(cid:215) gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua (3.28) l(cid:181) t˚t c¶ m(cid:228)i v˚n fi(cid:210) thøc sø.

w ≥ ¯w n(cid:213)u (3.33) ¯hTj−1(w) := ( hTj−1(w) f (w) w < ¯w n(cid:213)u

42

Nh› v¸y l(cid:181) ch(cid:243)ng ta fi• gi¶i quy(cid:213)t v(cid:210) t(cid:221)nh d›‹ng t„i thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n Tj−1. Gi‚ m(cid:181) ch(cid:243)ng ta tr¶ l(cid:181) ¯hTj−1(WTj−1) kh«ng cª c(cid:239)ng gi‚ tr(cid:222) kœ v(cid:228)ng v(cid:237)i hTj−1(WTj−1), cª ngh(cid:220)a l(cid:181) ch(cid:243)ng ta fi• vi ph„m fii(cid:210)u ki(cid:214)n kh«ng cª fiØ ch“nh th(cid:222) gi‚. Tuy nhi“n ch(cid:243)ng ta cª th(cid:211) thay th(cid:213) c‚c h(cid:214) sŁ ψi ¨n trong (3.31), (3.32), (3.33) b»ng c‚c ¯ψi m(cid:237)i (v(cid:181) nhÆ h‹n) sao cho:

v(cid:181) v(cid:210) c‹ b¶n ch(cid:243)ng ta l(cid:181)m fi›(cid:238)c. Hai v(cid:221) d(cid:244) v(cid:210) fi›Œng cong fiØ bi(cid:213)n fiØng suy ra tı gi‚ quy(cid:210)n ch(cid:228)n (3.28) d›(cid:237)i (3.30) fi›(cid:238)c vˇ tr“n h(cid:215)nh 3.

E[¯hTj−1(WTj−1)] = Fj(0)

B'y giŒ ta muŁn mº rØng thu¸t to‚n tr“n cho m(cid:228)i thŒi fii(cid:211)m t < Tj−1 d(cid:201)n t(cid:237)i h(cid:181)m (d›‹ng) ¯ht(.). Tuy nhi“n, n(cid:213)u l(cid:181)m nh› v¸y ta sˇ bÆ fii t(cid:221)nh ch˚t c‹ b¶n: Qu‚ tr(cid:215)nh l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c l(cid:181) martingale d›(cid:237)i Qj. Do fiª ch(cid:243)ng ta ti(cid:213)p t(cid:244)c nh› sau.

§(cid:211) tho¶ m•n fi(cid:223)i hÆi kh«ng cª fiØ ch“nh th(cid:222) gi‚ ta fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a

H(cid:215)nh 3: §›Œng cong fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n fiŁi v(cid:237)i gi‚ h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua (3.28) º fi'y Fj(0) = 0, 045, Tj−1 = 1, (ψ1, ψ2, ψ3) = (0, 02475; −0, 01125; 0, 0315) v(cid:181) ¯ω = −2 do v¸y ( ¯ψ1, ¯ψ2, ¯ψ3) = (0, 02474376; −0, 01124716; 0, 031492056) v(cid:181) ε = 0, 02368. H(cid:215)nh tr‚i: (β1, β2, β3) = (0, 2; −0, 4; 0, 0155), H(cid:215)nh ph¶i: (β1, β2, β3) = (0, 2; −0, 1; 0, 0155)

Kœ v(cid:228)ng cª fii(cid:210)u ki(cid:214)n n(cid:181)y cª th(cid:211) t(cid:221)nh b»ng c‚ch vi(cid:213)t WTj−1 = Wt + (WTj−1 − Wt) v(cid:181) cª WTj−1 − Wt fiØc l¸p v(cid:237)i Wt. B»ng c‚ch khai tri(cid:211)n b(cid:215)nh ph›‹ng tr“n m(cid:242) v(cid:181) fi˘t

Fj(t) = ¯ht(Wt) ¯ht(w) = Ej[¯hTj−1(WTj−1)|Wt = w]

43

+∞ Z

∆t := Tj−1 − t ta fi›(cid:238)c:

2∆t dx

−∞

2∆t

√ e− x2 Ej[¯hTj−1(WTj−1)|Wt = w] = ¯hTj−1 (w + x) 1 2π∆t

¯w−w Z

+∞ Z

i Tj−1+βi(w+x)− x2

2 β2

2∆t dx

N X i=1

−∞

¯w−w

2∆t

¯w−w Z

+∞ Z

i Tj−1+βiw

2 β2

1 √ √ = dx + ¯ψie− 1 aeb(w+x)+c(w+x)2− x2 2π∆t 2π∆t

2∆t dx

N X i=1

−∞

¯w−w

[x− (b+2cw)∆t

]2

¯w−w Z

2(1−2c∆t)

2∆t

1−2c∆t

√ √ = aebw+cw2 dx + eβix− x2 ¯ψie− 1 ebx+2cwx+cx2− x2 2π∆t 1 2π∆t

−∞

√ dx = aebw+cw2+ ∆t(b+2cw)2 e− 1−2c∆t 1 2π∆t

+∞ Z

i t+βiw

2 β2

2∆t (x−βi∆t)2 dx

N X i=1

¯w−w

1 √ + e− 1 ¯ψie− 1 2π∆t

2bw+2cw2+b2∆t 2(1−2c∆t) √

i t+βiwΦ (cid:18) w − ¯w + βi∆t 2 β2

N X i=1

Do fiª ta cª

2bw+2cw2+b2(Tj−1−t) 2(1−2c(Tj−1 −t))

! ae (cid:19) √ + = Φ ¯ψie− 1 1 − 2c∆t ∆t ¯w(1 − 2c∆t) − w − b∆t p(1 − 2c∆t)∆t

! Φ ¯ht(w) = ae p1 − 2c(Tj−1 − t) ¯w(1 − 2c(Tj−1 − t)) − w − b(Tj−1 − t) p(1 − 2c(Tj−1 − t))(Tj−1 − t) (3.34)

i t+βiwΦ (cid:18) w − ¯w + βi∆t 2 β2

N X i=1

H(cid:181)m w 7→ ¯ht(w) cª t˚t c¶ c‚c ›u fii(cid:211)m cæa h(cid:181)m ht ban fi˙u:

(cid:19) √ + ¯ψie− 1 ∆t

1) ¯ht > 0 v(cid:237)i m(cid:228)i (t, w) ∈ D v(cid:215) ¯hTj−1 d›‹ng v(cid:181) d˚u fi›(cid:238)c b¶o to(cid:181)n khi l˚y kœ v(cid:228)ng.

x2

+∞ Z

− e

2) V(cid:237)i m(cid:231)i t > 0, h(cid:181)m ¯ht kh¶ vi theo w v(cid:181)

2(Tj−1 −t) dx > 0

−∞

v(cid:215) d¯hTj−1 (z)/dz > 0 v(cid:237)i m(cid:228)i z. Do fiª ¯ht t¤ng (th¸t sø)

= ¯hTj−1(w + x) d¯ht(w) dw d dw 1 p2π(Tj−1 − t)

3) V(cid:237)i m(cid:231)i t > 0, h(cid:181)m ht kh¶ ngh(cid:222)ch.

4) V(cid:237)i m(cid:228)i 0 < s < t, m¸t fiØ chuy(cid:211)n p(s, y; t, x) cª th(cid:211) thu fi›(cid:238)c qua ngh(cid:222)ch fi¶o sŁ cæa

¯ht.

Nh¸n x—t 3.3.3. Thu¸t to‚n x'y døng nªi tr“n kh‚ t(cid:230)ng qu‚t v(cid:181) cª th(cid:211) s(cid:246) d(cid:244)ng cho m(cid:228)i h(cid:181)m t¤ng hTj−1 ban fi˙u.

44

3.3.3 M« h(cid:215)nh t(cid:230)ng qu‚t ki(cid:211)u Dupire

X—t mØt m« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c thuØc l(cid:237)p t(cid:230)ng qu‚t x‚c fi(cid:222)nh bºi

trong fiª W l(cid:181) chuy(cid:211)n fiØng Brown, h(cid:181)m h thÆa m•n:

Fj(t) = h(t, Wt) v(cid:237)i m(cid:228)i 0 ≤ t ≤ Tj−1

A1) h ∈ C 1,2(D), v(cid:237)i D = [0, Tj−1] × R;

t

A2) h(t, ω) > 0 v(cid:237)i m(cid:228)i (t, ω) ∈ D;

A3) V(cid:237)i m(cid:231)i t > 0, h(cid:181)m h(t) : R → R+, ω 7→ ht(ω) := h(t, ω) cª gi(cid:237)i h„n 0 t„i 'm v« c(cid:239)ng, limω→−∞ ht(ω) = 0, v(cid:181) t¤ng th¸t sø, tłc l(cid:181) dht(ω)/dω > 0 (t›‹ng fi›‹ng v(cid:237)i ∂h(t, ω)/dω > 0), do fiª v(cid:237)i m(cid:231)i t > 0, h(cid:181)m ht kh¶ ngh(cid:222)ch v(cid:181) h(cid:181)m ng›(cid:238)c h−1 kh¶ vi.

A4) Ej{h(Tj−1, WTj−1)} t(cid:229)n t„i h(cid:247)u h„n v(cid:181) Ej{h(Tj−1, WTj−1)|Ft} = h(t, Wt) v(cid:237)i m(cid:228)i 0 ≤

M« h(cid:215)nh n(cid:181)y cª ›u fii(cid:211)m l(cid:181) cª th(cid:211) truy l„i mØt c‚ch ch(cid:221)nh x‚c n(cid:244) c›Œi fiØ bi(cid:213)n fiØng fiŁi v(cid:237)i tß gi‚ kœ h„n k(cid:213)t h(cid:238)p. Theo m« h(cid:215)nh h(cid:231)n h(cid:238)p chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c th(cid:215) c«ng thłc th(cid:221)ch h(cid:238)p sˇ (cid:221)t hi(cid:211)n m(cid:181) fi(cid:223)i hÆi t(cid:221)ch ph'n b»ng ph›‹ng ph‚p sŁ. Tuy nhi“n sø ph(cid:239) h(cid:238)p cæa m« h(cid:215)nh l(cid:181) tø fiØng v(cid:181) c‚c t(cid:221)nh to‚n v(cid:201)n c(cid:223)n nhanh v(cid:181) hi(cid:214)u qu¶.

B'y giŒ gi¶ s(cid:246) r»ng gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua t„i thŒi fii(cid:211)m khºi t„o l„i v(cid:181) thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n Tj−1, Tj l(cid:181) s‰n cª (trong th(cid:222) tr›Œng) fiŁi v(cid:237)i v« sŁ gi‚ thøc thi. MØt c‚ch ch(cid:221)nh x‚c, k(cid:221) hi(cid:214)u Cj (K) l(cid:181) gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua v(cid:237)i gi‚ thøc thi K, v(cid:181) fii(cid:210)u ki(cid:214)n kh«ng cª fiØ ch“nh th(cid:222) gi‚ sau fi'y fi›(cid:238)c thÆa m•n:

t ≤ Tj−1, v(cid:215) v¸y Fj l(cid:181) mØt martingale.

B1) Cj ∈ C 2((0, +∞));

B2) Cj(x) = 0; Cj(x) = τjP (0, Tj)Fj(0) v(cid:181) lim x→+∞ lim x→0+

dx (x) = 0;

dCj dx (x) = −τjP (0, Tj) v(cid:181) lim x→+∞

x dCj B3) lim x→0+

dx2 (x) > 0 v(cid:237)i m(cid:228)i x > 0, k—o theo −τjP (0, Tj) < dCj

dx (x) < 0 v(cid:237)i m(cid:228)i x > 0.

B4) d2Cj

M(cid:214)nh fi(cid:210) 3.3.4. H(cid:181)m hTj−1 v(cid:247)ng v(cid:237)i gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua cho tr›(cid:237)c fi›(cid:238)c x‚c fi(cid:222)nh ¨n tı ph›‹ng tr(cid:215)nh:

dCj dx (x) τjP (0, Tj)

Ph›‹ng tr(cid:215)nh n(cid:181)y fi›(cid:238)c fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a tŁt do c‚c gi¶ thi(cid:213)t tr“n Cj.

! − , x > 0 (3.35) (x) = −pTj−1Φ−1 h−1 Tj−1

45

Chłng minh. Theo Breeden & Litzenberger (1978) v(cid:181) ‚p d(cid:244)ng (3.16) ta thu fi›(cid:238)c

V (0, Tj−1, Tj, τj, K) = τj P (0, Tj)[Qj{Fj(Tj−1) ≤ K} − 1] ∂ ∂K (K) ! # " − 1 Φ = τj P (0, Tj)

(K) ! − = −τj P (0, Tj)Φ h−1 Tj−1 pTj−1 h−1 Tj−1 pTj−1

‚p fi˘t fii(cid:210)u ki(cid:214)n ph(cid:239) h(cid:238)p ch(cid:221)nh x‚c v(cid:237)i gi‚ tr˙n cæa th(cid:222) tr›Œng ta ph¶i cª

(K) ! − (K) = −τjP (0, Tj)Φ dCj dK h−1 Tj−1 pTj−1

§i(cid:210)u ki(cid:214)n n(cid:181)y sˇ ngay l¸p tłc d(cid:201)n fi(cid:213)n (3.35) th«ng qua h(cid:181)m ng›(cid:238)c cæa h(cid:181)m ph'n phŁi chu¨n, gi¶ thi(cid:213)t c‚c fi„o h(cid:181)m dCj (x)/dx b(cid:222) ch˘n.

−1

H(cid:214) qu¶ 3.3.5. H(cid:181)m hTj−1 cª th(cid:211) bi(cid:211)u di(cid:212)n hi(cid:211)n nh› sau:

−1

!! (cid:19) − , ω ∈ R (3.36) −τjP (0, Tj)Φ hTj−1 (ω) = (cid:18) dCj dx ω pTj−1

k(cid:221) hi(cid:214)u h(cid:181)m ng›(cid:238)c cæa fi„o h(cid:181)m c˚p mØt cæa Cj.

v(cid:237)i (cid:18)dCj dx

(cid:19)

Chłng minh. L˚y x = hTj−1(ω) trong (3.35) ta thu fi›(cid:238)c:

dCj dx (hTj−1(ω)) τj P (0, Tj)

! − = Φ−1 − ω pTj−1

T‚c fiØng h(cid:181)m Φ v(cid:181)o c¶ hai v(cid:213) ta cª fii(cid:210)u ph¶i chłng minh.

H(cid:214) qu¶ 3.3.6. H(cid:181)m hTj−1 l(cid:181) d›‹ng, kh¶ vi, t¤ng th¸t sø v(cid:181) cª gi(cid:237)i h„n b»ng 0 t„i 'm v« c(cid:239)ng:

H‹n n(cid:247)a Qj - kœ v(cid:228)ng cæa hTj−1 (WTj−1) h(cid:247)u h„n v(cid:181) b»ng Fj(0).

Tj−1 l(cid:181) mi(cid:210)n gi‚ tr(cid:222) cæa hTj−1)

(3.37) hTj−1(ω) = 0 lim ω→−∞

Chłng minh. V(cid:215) (3.35) fi(cid:243)ng v(cid:237)i m(cid:228)i x > 0 (mi(cid:210)n x‚c fi(cid:222)nh cæa h−1 n“n hTj−1 d›‹ng th¸t sø.

46

2Tj−1

− ω2 e

H‹n n(cid:247)a

hTj−1(ω) = d dω τj P (0, Tj) p2πTj−1

1 d2Cj dx2 (hTj−1(ω)) l(cid:181) d›‹ng th¸t sø do fii(cid:210)u ki(cid:214)n B4). Khi fiª gi(cid:237)i h„n trong (3.37) k—o theo tı (3.36) v(cid:181) c‚c gi¶

+∞

thi(cid:213)t B3) v(cid:181) B4). CuŁi c(cid:239)ng, do (3.16) n“n ta cª

0 +∞

xQj{Fj(Tj−1) ≥ x} + Z Qj{Fj(Tj−1) ≥ x}dx Ej[hTj−1(WTj−1)] = − lim x→+∞

0

(x) (x) ! ! − − + Z dx xΦ Φ = − lim x→+∞

0

Z = (x) − (x)dx x lim x→+∞ h−1 Tj−1 pTj−1 +∞ dCj dx 1 τj P (0, Tj)

x→+∞

= 0 − h−1 Tj−1 pTj−1 dCj dx (cid:20) lim Cj(x)(cid:21) Cj(x) − lim x→0+ 1 τj P (0, Tj) 1 τjP (0, Tj)

= Fj(0)

Tr“n quan fii(cid:211)m t(cid:221)nh to‚n, gi‚ tr(cid:222) cæa h(cid:181)m hTj−1 t„i m(cid:228)i fii(cid:211)m ω cª th(cid:211) thu fi›(cid:238)c b»ng c‚ch gi¶i tı fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a (3.36) ho˘c gi¶i ph›‹ng tr(cid:215)nh

º fi'y ta fi• s(cid:246) d(cid:244)ng (3.35) v(cid:181) c‚c gi¶ thi(cid:213)t B2), B3).

theo bi(cid:213)n x b»ng ph›‹ng ph‚p sŁ.

(x) = 0 ω − h−1 Tj−1

M(cid:214)nh fi(cid:210) 3.3.7. Gi‚ tr(cid:222) cæa tß gi‚ kœ h„n Fj t„i thŒi fii(cid:211)m b˚t kœ t < Tj−1 v(cid:247)ng v(cid:237)i hTj−1 l(cid:181):

º fi'y

(3.38) Fj(t) = ht(Wt)

+∞

ht(ω) = Ej[hTj−1(WTj−1)|Wt = ω]

dCj dz (z))

τjP (0,Tj)

0

(3.39) ! dz Φ = Z ω + pTj−1Φ−1(− 1 pTj−1 − t

Tı (3.39) ta th˚y ngay r»ng ht d›‹ng v(cid:237)i m(cid:228)i t < Tj−1. Gi¶ thi(cid:213)t ht kh¶ vi c˚p hai, t(cid:221)ch ph'n v(cid:181) fi„o h(cid:181)m cª th(cid:211) ho‚n fi(cid:230)i th(cid:215) di(cid:212)n bi(cid:213)n cæa tß gi‚ kœ h„n fi›(cid:238)c cho nh› sau:

Chłng minh. V(cid:215) kœ v(cid:228)ng cæa hTj−1(WTj−1) d›(cid:237)i Qj l(cid:181) h(cid:247)u h„n, v(cid:181) b»ng Fj(0) n“n ph›‹ng tr(cid:215)nh fi˙u ti“n trong (3.39) x‚c fi(cid:222)nh duy nh˚t (Qj, Ft) - martingale v(cid:237)i gi‚ tr(cid:222) hTj−1(WTj−1) t„i thŒi fii(cid:211)m Tj−1 do t(cid:221)nh ch˚t Markov cæa chuy(cid:211)n fiØng Brown. Khi fiª ph›‹ng tr(cid:215)nh thł hai trong (3.39) suy ra tı (3.35) v(cid:181) (3.20)

47

H(cid:214) qu¶ 3.3.8. Di(cid:212)n bi(cid:213)n (kh«ng d(cid:222)ch chuy(cid:211)n) cæa Fj v(cid:247)ng v(cid:237)i gi‚ tr(cid:222) tß gi‚ kœ h„n (3.39) l(cid:181)

t (Fj(t)))dWt

+∞

t (Fj(t)) + pTj−1Φ−1(− 1

dCj dz (z))]2o

2(Tj−1−t) [h−1

τjP (0,Tj)

0

(h−1 dFj(t) = ∂ht ∂ω (3.40) exp n− 1 = Z dzdWt p2π(Tj−1 − t)

§(cid:211) ki(cid:211)m tra sø bi(cid:213)n fi(cid:230)i cæa c‚c fi›Œng cong fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n fi›(cid:238)c t„o th(cid:181)nh tı qu‚ tr(cid:215)nh tß gi‚ kœ h„n trong t›‹ng lai, ta c˙n fi(cid:222)nh gi‚ mØt c‚ch gi¶i t(cid:221)ch c‚c gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua t„i thŒi fii(cid:211)m 0 < t < Tj−1 trong t›‹ng lai. Tı c«ng thłc fi(cid:222)nh gi‚ t(cid:230)ng qu‚t (3.22):

+∞

ω2

Chłng minh. §i(cid:210)u ph¶i chłng minh k—o theo tı gi¶ thi(cid:213)t v(cid:210) t(cid:221)nh kh¶ vi fiŁi v(cid:237)i ht, (3.21) v(cid:181) (3.35)

t (Fj(t)) + ω)

− e

2(Tj−1 −t) dω

(Fj(t))

t

h−1 Tj−1

hTj−1(h−1 V (t, Tj−1, Tj, K) =τj P (t, Tj) Z p2π(Tj−1 − t)

(K)−h−1 h−1

t (Fj(t)) − h−1 Tj−1 pTj−1 − t

ta cª k(cid:213)t qu¶ sau:

(K) ! − KτjP (0, Tj )Φ

M(cid:214)nh fi(cid:210) 3.3.9. Gi‚ t„i t < Tj−1 cæa gi‚ tr˙n khºi t„o l„i t„i Tj−1, thanh to‚n t„i Tj v(cid:181) gi‚ thøc thi K, fi›(cid:238)c cho bºi

K

V (t, Tj−1, Tj, τj, K)

t (Fj(t))

dCj

K

t (Fj(t))

! # " h−1 Tj−1 dz Φ = τj P (t, Tj) Fj(t) − K + Z (3.41) (z) − h−1 pTj−1 − t

0 pTj−1Φ−1(− 1

dz (z)) + h−1

τjP (0,Tj)

0

! # " dz Φ = τj P (t, Tj) Fj(t) − Z pTj−1 − t

(Fj(t))

t

ω2

h−1 Tj−1

t (Fj(t)) + ω)

− e

2(Tj−1 −t) dω

−∞

Chłng minh. T(cid:221)ch ph'n trong (3.22) cª th(cid:211) vi(cid:213)t l„i nh› sau: (K)−h−1 hTj−1(h−1 · · · =Fj(t) − Z

t (Fj(t))

(K)−h−1

(Fj(t))

t

h−1 Tj−1

p2π(Tj−1 − t) ! h−1 Tj−1 =Fj(t) − KΦ (K) − h−1 pTj−1 − t

t (Fj(t)) + ω)Φ

−∞

K

! dω + Z hTj−1(h−1 ω pTj−1 − t

t (Fj(t))

t (Fj(t))

0

! ! h−1 Tj−1 h−1 Tj−1 + Z dz Φ =Fj(t) − KΦ (z) − h−1 pTj−1 − t d dω (K) − h−1 pTj−1 − t

48

t (Fj(t)) + ω) (ph›‹ng tr(cid:215)nh thł ba).

º fi'y ch(cid:243)ng ta s(cid:246) d(cid:244)ng fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a cæa Fj(t) (ph›‹ng tr(cid:215)nh fi˙u ti“n), t(cid:221)ch ph'n tıng ph˙n (ph›‹ng tr(cid:215)nh thł hai) v(cid:181) fi(cid:230)i bi(cid:213)n z = hTj−1(h−1

CuŁi c(cid:239)ng ta thu fi›(cid:238)c ph›‹ng tr(cid:215)nh thł nh˚t trong (3.41), ph›‹ng tr(cid:215)nh c(cid:223)n l„i suy ra tı

(3.35).

2)

Nh¸n x—t 3.3.10. M(cid:214)nh fi(cid:210) (3.3.4) v(cid:181) (3.3.7) cª th(cid:211) ph‚t bi(cid:211)u l„i mØt c‚ch t›‹ng fi›‹ng fiŁi v(cid:237)i h(cid:181)m fi(cid:222)nh gi‚ t(cid:230)ng qu‚t Cj l(cid:181) fi„i l›(cid:238)ng kh«ng nh˚t thi(cid:213)t ph(cid:239) h(cid:238)p v(cid:237)i t˚t c¶ c‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n quanto tr“n th(cid:222) tr›Œng. Thøc t(cid:213), ch(cid:243)ng ta cª th(cid:211) gi¶ thi(cid:213)t mØt ph'n phŁi tham sŁ linh ho„t cho Fj(Tj−1) = hTj−1(WTj−1) fi(cid:211) tr‚nh c‚c v˚n fi(cid:210) v(cid:210) nØi suy c(cid:230) fii(cid:211)n. Ch…ng h„n, ta x—t h(cid:231)n h(cid:238)p c‚c m¸t fiØ loga chu¨n t„i t = Tj−1, c‚c h(cid:214) sŁ fi(cid:210)u l(cid:181) h»ng sŁ th(cid:215) h(cid:181)m m¸t fiØ l(cid:181):

N X i=1

N i=1 λieµiTj−1 = 1. Trong tr›Œng h(cid:238)p n(cid:181)y ta cª v(cid:237)i P

( (cid:21) − exp (cid:20)ln λi − µiTj−1 + pTj−1(x) = σ2 i Tj−1 1 2 1 2σ2Tj−1 x Fj(0) 1 xσip2πTj−1

N X i=1

Tı fi'y ta cª th(cid:211) suy ra (3.35) v(cid:181) (3.38). Khi d(cid:239)ng ph›‹ng tr(cid:215)nh n(cid:181)y fi(cid:211) t(cid:221)nh to‚n sˇ cho c«ng thłc hi(cid:211)n h‹n v(cid:181) kh«ng fi(cid:223)i hÆi thu¸t to‚n sŁ (ngo(cid:181)i c‚c thu¸t to‚n chu¨n fi(cid:211) t(cid:221)nh to‚n c‚c h(cid:181)m si“u vi(cid:214)t). H‹n n(cid:247)a, c‚ch t(cid:221)nh fi• tr(cid:215)nh b(cid:181)y º tr“n c(cid:223)n cª mØt sŁ ›u fii(cid:211)m: Thł nh˚t, nª fiÆi hÆi (cid:221)t h„n ch(cid:213) h‹n fiŁi v(cid:237)i c‚c tham sŁ m« h(cid:215)nh fi(cid:211) fi¶m b¶o fiØ bi(cid:213)n fiØng fi(cid:222)a ph›‹ng fi›(cid:238)c fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a tŁt; thł hai, c‚c h(cid:214) sŁ fi(cid:210)u l(cid:181) h»ng sŁ, v(cid:181) do fiª d(cid:212) tham sŁ hªa h‹n; thł ba l(cid:181) cª th(cid:211) t(cid:221)nh to‚n nhanh chªng gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua t›‹ng lai, v(cid:181) do fiª cª th(cid:211) ki(cid:211)m tra nhanh sø ti(cid:213)n tri(cid:211)n trong t›‹ng lai cæa c˚u tr(cid:243)c fiØ bi(cid:213)n fiØng.

Cj (K) = τj P (0, Tj) λieµiTj−1Bl(Ke−µiTj−1, Fj(0), σipTj−1)

3.4 V(cid:221) d(cid:244) ‚p d(cid:244)ng v(cid:181)o d(cid:247) li(cid:214)u th(cid:222) tr›Œng

Trong ph˙n n(cid:181)y ta sˇ x—t kh¶ n¤ng ph(cid:239) h(cid:238)p cæa m« h(cid:215)nh mº rØng (3.35) døa tr“n d(cid:247) li(cid:214)u fiØ bi(cid:213)n fiØng l•i su˚t. MØt c‚ch ch(cid:221)nh x‚c, ch(cid:243)ng ta s(cid:246) d(cid:244)ng fiØ bi(cid:213)n fiØng cæa gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua l˚y tı fiØ bi(cid:213)n fiØng gi‚ tr˙n ch'u 'u in-the-money v(cid:181) out-the-money ni“m y(cid:213)t ng(cid:181)y 14 th‚ng 11 n¤m 2000. Ch(cid:243)ng ta t¸p trung v(cid:181)o fiØ bi(cid:213)n fiØng cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua hai n¤m v(cid:237)i l•i su˚t LiBOR c‹ sº fi›(cid:238)c fi˘t l„i t„i 1,5 n¤m. L•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c c‹ sº l(cid:181) 5,32%, c‚c gi‚ thøc thi fi›(cid:238)c x—t l(cid:181) 4%, 4,25%, 4,5%, 4,75%, 5%, 5,25%, 5.5%, 5,75%, 6%, 6,25%, 6,5% v(cid:181) c‚c fiØ bi(cid:213)n fiØng k(cid:213)t h(cid:238)p l(cid:181) 15,22%, 15,14%, 15,10%, 15,08%, 15,09%, 15,12%, 15,17%, 15,28%, 15,40%, 15,52%,

49

15,69%. §˘t N = 2, vi = Vi(1, 5), i = 1, 2 v(cid:181) λ2 = 1 − λ1, ch(cid:243)ng ta sˇ t(cid:215)m gi‚ tr(cid:222) ch˚p nh¸n fi›(cid:238)c cæa λ1, v1, v2 v(cid:181) α l(cid:181)m cøc ti(cid:211)u b(cid:215)nh ph›‹ng sai l(cid:214)ch ph˙n tr¤m gi(cid:247)a gi‚ m« h(cid:215)nh v(cid:181) th(cid:222) tr›Œng, v(cid:237)i α thÆa m•n r(cid:181)ng buØc α < K v(cid:237)i m(cid:231)i gi‚ thøc thi fi• giao d(cid:222)ch K. Ta thu fi›(cid:238)c λ1 = 0, 2412, λ2 = 0, 7588, v1 = 0, 1527, v2 = 0, 2381 v(cid:181) α = 0, 0078. H(cid:215)nh 4 minh h(cid:228)a fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n thu fi›(cid:238)c trong sø so s‚nh v(cid:237)i fiØ bi(cid:213)n fiØng th(cid:222) tr›Œng.

H(cid:215)nh 4

50

K(cid:213)t lu¸n

Tªm l„i, trong lu¸n v¤n n(cid:181)y, ch(cid:243)ng t«i fi• tr(cid:215)nh b(cid:181)y nh(cid:247)ng kh‚i ni(cid:214)m v(cid:181) nh(cid:247)ng k(cid:213)t qu¶ c‹ b¶n v(cid:210) "Hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi" m(cid:181) b¶n ch˚t l(cid:181) t(cid:215)m c‚ch x‚c fi(cid:222)nh fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n cæa gi‚ chłng kho‚n trong c‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng t(cid:181)i ch(cid:221)nh, fi˘c bi(cid:214)t l(cid:181) c‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n. Ngo(cid:181)i k(cid:213)t qu¶ kinh fii(cid:211)n cæa Dupire x—t t‚c fiØng cæa hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi v(cid:237)i h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n ki(cid:211)u Ch'u ¢u, ch(cid:243)ng t«i c(cid:242)ng t(cid:230)ng h(cid:238)p mØt sŁ k(cid:213)t qu¶ m(cid:237)i nh˚t v(cid:210) hi(cid:214)u łng n(cid:244) c›Œi trong c‚c h(cid:238)p fi(cid:229)ng k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c v(cid:210) l•i su˚t LIBOR v(cid:181) fi›a ra m« h(cid:215)nh Dupire t(cid:230)ng qu‚t b»ng c‚ch x'y døng mØt l(cid:237)p m« h(cid:215)nh thay th(cid:213) cho chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c fiŁi v(cid:237)i m« h(cid:215)nh l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c, d›(cid:237)i c‚c fiØ fio ch(cid:221)nh t(cid:190)c cæa ch(cid:243)ng, trong m« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng LIBOR. L(cid:237)p m« h(cid:215)nh thay th(cid:213) n(cid:181)y d(cid:212) x(cid:246) l(cid:253) gi¶i t(cid:221)ch v(cid:215) ch(cid:243)ng cho ra c«ng thłc d„ng fiªng fiŁi v(cid:237)i gi‚ cæa h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua. C‚c fi›Œng cong fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n bi(cid:211)u di(cid:212)n h(cid:215)nh d„ng thøc cæa th(cid:222) tr›Œng v(cid:181) v(cid:237)i sŁ l›(cid:238)ng tham sŁ kh«ng h„n ch(cid:213) gi(cid:243)p cho c‚c m« h(cid:215)nh thay th(cid:213) n(cid:181)y cª th(cid:211) ph(cid:239) h(cid:238)p v(cid:237)i d(cid:247) li(cid:214)u th¸t cæa th(cid:222) tr›Œng ch(cid:221)nh x‚c t(cid:237)i młc mong muŁn trong fia sŁ tr›Œng h(cid:238)p.

Ch(cid:243)ng t«i nh¸n th˚y cª th(cid:211) cª hai h›(cid:237)ng ch(cid:221)nh c˙n nghi“n cłu trong t›‹ng lai:

i) Nghi“n cłu sø bi(cid:213)n fi(cid:230)i cæa c‚c fi›Œng cong fiØ bi(cid:213)n fiØng ti(cid:210)m ¨n trong t›‹ng

lai b»ng m« h(cid:215)nh fi• x—t;

ii) T(cid:221)nh (cid:230)n fi(cid:222)nh theo thŒi gian cæa c‚c tham sŁ m« h(cid:215)nh. Thøc ra, tı tr›(cid:237)c fi(cid:213)n nay, fi'y v(cid:201)n l(cid:181) v˚n fi(cid:210) m(cid:181) ch(cid:243)ng ta fi• ph¶i fiŁi m˘t khi nghi“n cłu c‚c m« h(cid:215)nh fiØ bi(cid:213)n fiØng fi(cid:222)a ph›‹ng.

V(cid:215) thŒi gian v(cid:181) kh¶ n¤ng cª h„n, t«i hy v(cid:228)ng cª th(cid:211) ti(cid:213)p t(cid:244)c c‚c h›(cid:237)ng nghi“n cłu fiª sau n(cid:181)y. C(cid:242)ng v(cid:215) l(cid:253) do fiª, lu¸n v¤n cª th(cid:211) c(cid:223)n cª nhi(cid:210)u thi(cid:213)u sªt, k(cid:221)nh mong c‚c th˙y ch(cid:216) b¶o fi(cid:211) t«i cª th(cid:211) ti(cid:213)n bØ h‹n.

H(cid:228)c vi“n

51

Ph(cid:244) l(cid:244)c

1.1 M« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng LIBOR

M« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng LIBOR (LMM) l˙n fi˙u ti“n fi›(cid:238)c fi(cid:210) xu˚t v(cid:181)o n¤m 1995 bºi ba nh(cid:181) to‚n h(cid:228)c Brace, Gatarek v(cid:181) Musiela thuØc fi„i h(cid:228)c New South Wales. Thøc ra m« h(cid:215)nh n(cid:181)y fi• fi›(cid:238)c s(cid:246) d(cid:244)ng trong thøc t(cid:213) tr›(cid:237)c khi fi›(cid:238)c nghi“n cłu, º fi'y LIBOR l(cid:181) vi(cid:213)t t(cid:190)t cæa London Inter-Bank Offer Rate l(cid:181) mØt ch(cid:216) sŁ quen thuØc v(cid:237)i c‚c giao d(cid:222)ch t(cid:181)i ch(cid:221)nh quŁc t(cid:213). Nª fi›(cid:238)c hi(cid:214)p hØi ng'n h(cid:181)ng Anh (BBA) x'y døng tr“n c‹ sº t(cid:230)ng h(cid:238)p b¶ng l•i su˚t cæa c‚c ng'n h(cid:181)ng th(cid:181)nh vi“n theo quy t(cid:190)c trung b(cid:215)nh cØng fiŁi v(cid:237)i nhªm 50% gi(cid:247)a b¶ng l•i su˚t t¸p h(cid:238)p tı c‚c ng'n h(cid:181)ng th(cid:181)nh vi“n. Trong m« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng LIBOR, c‚c bi(cid:213)n l(cid:181) c‚c l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c quan s‚t fi›(cid:238)c trøc ti(cid:213)p tı th(cid:222) tr›Œng. H‹n n(cid:247)a, trong LMM c‚c l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c cª ph'n phŁi loga chu¨n, m« h(cid:215)nh n(cid:181)y ph(cid:239) h(cid:238)p v(cid:237)i c‚c th(cid:222) tr›Œng ni“m y(cid:213)t gi‚ tr˙n s(cid:246) d(cid:244)ng c«ng thłc Black trong thøc t(cid:213).

LMM ho„t fiØng trong th(cid:222) tr›Œng l•i su˚t. LMM l(cid:181) c«ng c(cid:244) fi(cid:211) fi(cid:222)nh gi‚ v(cid:181) ph(cid:223)ng hØ ph‚i sinh l•i su˚t. LMM gi¶ thi(cid:213)t mØt sø bi(cid:213)n fi(cid:230)i th(cid:222) tr›Œng n(cid:181)o fiª, trong fiª ph‚i sinh l•i su˚t cª th(cid:211) fi›(cid:238)c ph(cid:223)ng hØ v(cid:181) t‚i t„o mØt c‚ch ch(cid:221)nh x‚c. Qu‚ tr(cid:215)nh ‚p d(cid:244)ng LMM fi(cid:223)i hÆi d(cid:247) li(cid:214)u th(cid:222) tr›Œng v(cid:181) khi fiª LMM fi›(cid:238)c thi(cid:213)t l¸p sao cho cª th(cid:211) fii(cid:210)u khi(cid:211)n gi‚ tr(cid:222) t„o ra trong m« h(cid:215)nh ph(cid:239) h(cid:238)p tŁt nh˚t t(cid:237)i młc cª th(cid:211) v(cid:237)i gi‚ tr(cid:222) thøc t(cid:213) cæa th(cid:222) tr›Œng. Trong LMM to(cid:181)n bØ vi(cid:214)c fi(cid:222)nh gi‚ fi›(cid:238)c thøc hi(cid:214)n m(cid:181) ch(cid:216) s(cid:246) d(cid:244)ng l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c. Ch…ng h„n vi(cid:214)c thanh to‚n ph‚i sinh l•i su˚t fi›(cid:238)c vi(cid:213)t d›(cid:237)i d„ng l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c v(cid:181) b¶n th'n c‚c l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c th(cid:215) fi›(cid:238)c l¸p m« h(cid:215)nh bºi c‚c chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c. L•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c kh«ng fi›(cid:238)c bu«n b‚n tr“n th(cid:222) tr›Œng, ta kh«ng th(cid:211) mua nª. Tuy nhi“n, l(cid:253) thuy(cid:213)t fi(cid:222)nh gi‚ ch“nh th(cid:222) gi‚ døa tr“n vi(cid:214)c ph(cid:223)ng hØ v(cid:237)i c‚c t(cid:181)i s¶n ph‚i sinh bu«n b‚n fi›(cid:238)c ch…ng h„n nh› tr‚i phi(cid:213)u. §(cid:211) gi¶i quy(cid:213)t v˚n fi(cid:210) n(cid:181)y th(cid:215) LMM s(cid:246) d(cid:244)ng c‚c ph›‹ng tr(cid:215)nh cæa chuy(cid:211)n fiØng fiŁi v(cid:237)i qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ tr‚i phi(cid:213)u, tı fiª suy ra c‚c ph›‹ng tr(cid:215)nh cho l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c. Khi fiª vi(cid:214)c x‚c fi(cid:222)nh fiØ bi(cid:213)n fiØng tłc thŒi cæa c‚c l•i su˚t k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c sˇ d(cid:201)n t(cid:237)i c‚c fii(cid:210)u ki(cid:214)n fiŁi v(cid:237)i c‚c ph›‹ng tr(cid:215)nh gi‚ tr‚i phi(cid:213)u. Di(cid:212)n bi(cid:213)n gi‚ tr‚i phi(cid:213)u thu fi›(cid:238)c sˇ t„o th(cid:181)nh c‹ sº fi(cid:222)nh gi‚ trong LMM.

1.1.1 M« h(cid:215)nh

X—t mØt th(cid:222) tr›Œng LIBOR M bao g(cid:229)m N + 1 t(cid:181)i s¶n, hay N + 1 tr‚i phi(cid:213)u. Ta coi N + 1 tr‚i phi(cid:213)u n(cid:181)y t›‹ng łng v(cid:237)i N + 1 thŒi fii(cid:211)m fi‚o h„n Ti, (i = 1, ..., N + 1) cho tr›(cid:237)c, v(cid:237)i 0 < T1 < ... < TN +1. Gi¶ thi(cid:213)t T0 = 0

52

Qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ cæa tr‚i phi(cid:213)u thł i fi›(cid:238)c k(cid:221) hi(cid:214)u l(cid:181) Bi(.). Khi fiª

= µi(t)dt + βi(t)dW (t) dBi(t) Bi(t)

d X j=1

(1.42) = µi(t)dt + βij(t)dW (t)

º fi'y

i = 1, ..., N + 1 Bi(0) = b0,i e

MØt tho¶ thu¸n l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c fiŁi v(cid:237)i thŒi fii(cid:211)m Ti, (i = 1, ..., N ) l(cid:181) mØt tho¶ thu¸n fi(cid:211) vay 1$ tı thŒi fii(cid:211)m Ti fi(cid:213)n thŒi fii(cid:211)m Ti+1. ThŒi kœ t(cid:221)ch lu(cid:252) cæa tho¶ thu¸n l(cid:181) δi = Ti+1 − Ti, (i = 1, ..., N ). L•i su˚t fi›(cid:238)c tho¶ thu¸n º tr“n fi›(cid:238)c g(cid:228)i l(cid:181) l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c cho vay tı thŒi fii(cid:211)m Ti fi(cid:213)n thŒi fii(cid:211)m Ti+1. Theo quy ›(cid:237)c th(cid:215) l•i su˚t n(cid:181)y fi›(cid:238)c t(cid:221)nh nh› sau: Thu ho„ch t„i thŒi fii(cid:211)m Ti+1 cæa 1$ fi›(cid:238)c vay t„i thŒi fii(cid:211)m Ti b»ng 1 cØng l•i su˚t nh'n v(cid:237)i thŒi gian t(cid:221)ch lu(cid:252). MØt c‚ch ch(cid:221)nh x‚c ta fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c Li : [0, Ti] × Ω −→ R x‚c fi(cid:222)nh bºi

b0,i l(cid:181) gi‚ tr‚i phi(cid:213)u quan s‚t fi›(cid:238)c trong th(cid:222) tr›Œng t„i thŒi fii(cid:211)m 0. e

Ta muŁn ch(cid:216) r(cid:226) fiØ bi(cid:213)n fiØng tłc thŒi cæa l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c. N(cid:213)u δi l(cid:181) qu‚ tr(cid:215)nh dø b‚o fi›(cid:238)c, b(cid:222) ch˘n fi(cid:222)a ph›‹ng th(cid:215) qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ tr‚i phi(cid:213)u ph¶i fi›(cid:238)c x‚c fi(cid:222)nh sao cho fii(cid:210)u sau l(cid:181) fi(cid:243)ng.

(1.43) 1 + δiLi(t) = 0 ≤ t ≤ Ti, i = 1, ..., N Bi(t) Bi+1(t)

Ti(cid:213)p theo c‚c fii(cid:210)u ki(cid:214)n tr“n βi sˇ fi›(cid:238)c t(cid:221)nh to‚n sao cho ph›‹ng tr(cid:215)nh (1.44) fi(cid:243)ng. Ta fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a qu‚ tr(cid:215)nh si : [0, Ti] × Ω −→ Rd x‚c fi(cid:222)nh bºi

(1.44) = ... + σi(t)dW (t) 0 ≤ t ≤ Ti, i = 1, ..., N dLi(t) Li(t)

Ph›‹ng tr(cid:215)nh (1.44) trº th(cid:181)nh

sij(t) = Li(t)σij(t) 0 ≤ t ≤ Ti, j = 1, ..., d, i = 1, ..., N

Tı ph›‹ng tr(cid:215)nh (1.43) ta cª

(1.45) dLi(t) = ... + si(t)dW (t) 0 ≤ t ≤ Ti, i = 1, ..., N

) d( dLi(t) =

= (cid:0)(µi(t) − µi+1(t) − (βi(t) − βi+1(t)).βi+1(t)) dt + (βi(t) − βi+1(t)) dW(t)(cid:1) 1 δi 1 δi Bi(t) Bi+1(t) Bi(t) Bi+1(t) (1.46)

53

v(cid:237)i t, 0 ≤ t ≤ Ti, j = 1, ..., d, i = 1, ..., N. §…ng thłc thł hai fi›(cid:238)c suy ra tı h(cid:214) qu¶ cæa c«ng thłc Ito v(cid:181) fi(cid:222)nh l(cid:253) Kunita - Watanabe.

So s‚nh (1.45) v(cid:181) (1.46) ta nh¸n th˚y r»ng c‚c βi c˙n tho¶ m•n c‚c fii(cid:210)u ki(cid:214)n sau

V(cid:237)i t ∈ [0, T ] ta fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a i(t) l(cid:181) sŁ nguy“n duy nh˚t i tho¶ m•n Ti−1 < t < Ti. Tłc

l(cid:181), i(t) k(cid:221) hi(cid:214)u ch(cid:216) sŁ cæa tr‚i phi(cid:213)u fi˙u ti“n fi‚o h„n t„i t. Do fiª

(1.47) βi(t) − βi+1(t) = si(t) 0 ≤ t ≤ Ti, i = 1, ..., N δi 1 + δiLi(t)

i X j=i(t)

(βj(t) − βj+1(t)) βi(t)(t) − βi+1(t) =

(1.48)

i X j=i(t)

Gi¶ s(cid:246) β : [0, T ] × Ω −→ Rd l(cid:181) qu‚ tr(cid:215)nh F dø b‚o fi›(cid:238)c b(cid:222) ch˘n fi(cid:222)a ph›‹ng b˚t kœ,

li“n t(cid:244)c tr“n Ti, Ti+1, i = 1, ..., N + 1. N(cid:213)u c‚c βi tho¶ m•n

0 ≤ t ≤ T, i = i(t), ..., N = sj(t) δj 1 + δjLj(t)

i−1 X j=i(t)

β(t) − n(cid:213)u sj(t) 0 ≤ t ≤ Ti−1 δj 1 + δjLj(t)   (1.49) βi(t) =

th(cid:215) ph›‹ng tr(cid:215)nh (1.45) tho¶ m•n. §i(cid:210)u n(cid:181)y cho th˚y t(cid:221)nh to‚n v(cid:210) fii(cid:210)u ki(cid:214)n c˙n v(cid:181) fiæ fiŁi v(cid:237)i βi trong (1.45) l(cid:181) fi(cid:243)ng.

β(t) n(cid:213)u Ti−1 < t ≤ Ti 

Vi(cid:214)c x‚c fi(cid:222)nh di(cid:212)n bi(cid:213)n gi‚ tr‚i phi(cid:213)u s(cid:246) d(cid:244)ng (1.49) b¶o fi¶m r»ng l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c tho¶ m•n (1.45) v(cid:181) do fiª c(cid:242)ng tho¶ m•n (1.44). Di(cid:212)n bi(cid:213)n gi‚ tr‚i phi(cid:213)u s(cid:246) d(cid:244)ng (1.49) sˇ fi›(cid:238)c fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a l(cid:181):

Nh¸n x—t 1.1.1. §i(cid:210)u ki(cid:214)n fiŁi v(cid:237)i c‚c βi fi¶m b¶o r»ng ph›‹ng tr(cid:215)nh (1.44) fi(cid:243)ng. V(cid:215) v¸y (1.44) l(cid:181) mØt fii(cid:210)u ki(cid:214)n fiŁi v(cid:237)i Bi(t)/Bi+1(t) v(cid:237)i 0 ≤ t ≤ Ti, (i = 1, ..., N ) do fiª (1.44) kh«ng ch(cid:216) ra fi›(cid:238)c c‚c fii(cid:210)u ki(cid:214)n tr“n Bi(t) fiŁi v(cid:237)i Ti−1 < t ≤ Ti, (i = 1, ..., N + 1) tłc l(cid:181) l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c kh«ng quan t'm fi(cid:213)n tr‚i phi(cid:213)u fi‚o h„n fi˙u ti“n. §i(cid:210)u n(cid:181)y ph¶n ‚nh trong c‚c c«ng thłc th«ng qua kh¶ n¤ng tho¶ m•n fi˙y fiæ h(cid:181)m βi(.)(.) th«ng qua h(cid:181)m β(.).

= µi(t)dt + βi(t)dW (t) dBi(t) Bi(t)

i−1 X j=i(t)

  β(t) − dW (t) n(cid:213)u µi(t)dt + sj (t) 0 ≤ t ≤ Ti−1     δj 1 + δjLj (t) =

n(cid:213)u µi(t)dt + β(t)dW (t) Ti−1 < t ≤ Ti  (1.50)

54

1.1.2 Hai fiØ fio th›Œng d(cid:239)ng

X—t mØt ph›‹ng ‚n fi˙u t› tr‚i phi(cid:213)u s(cid:246) d(cid:244)ng chi(cid:213)n l›(cid:238)c sau

(i) T„i thŒi fii(cid:211)m 0, b(cid:190)t fi˙u v(cid:237)i 1$ mua

tr‚i phi(cid:213)u fi‚o h„n t„i T1.

1.1.2.1 §Ø fio QSpot fiŁi v(cid:237)i h(cid:238)p fi(cid:229)ng LIBOR giao ngay

(ii) T„i thŒi fii(cid:211)m T1, nh¸n

tr‚i phi(cid:213)u - T2.

$, mua 1 B1(0) 1/B1(0) B2(T1) 1 B1(0)

tr‚i phi(cid:213)u - T3.

(iii) T„i thŒi fii(cid:211)m T2, nh¸n

...

Ta g(cid:228)i ph›‹ng ‚n tr“n l(cid:181) ph›‹ng ‚n LIBOR giao ngay.

Nªi chung, gi(cid:247)a c‚c thŒi fii(cid:211)m Ti v(cid:181) Ti+1, ph›‹ng ‚n LIBOR giao ngay gi(cid:247) mØt l›(cid:238)ng cæa tr‚i phi(cid:213)u Tj+1. Do fiª gi‚ tr(cid:222) B(t) t„i thŒi fii(cid:211)m t, 0 ≤ t ≤ T cæa

$, mua 1 B1(0)B2(T1) 1/B1(0)B2(T1) B3(T2)

1 i+1 j=1 Bj (Tj−1) Q ph›‹ng ‚n LIBOR giao ngay l(cid:181):

Ch(cid:243) (cid:253) r»ng ph›‹ng ‚n LIBOR giao ngay l(cid:181) tø t(cid:181)i tr(cid:238). Vi ph'n ng(cid:201)u nhi“n cæa qu‚

tr(cid:215)nh gi‚ LIBOR giao ngay l(cid:181)

B(t) = , Ti ≤ t < Ti+1 Q Bi+1(t) i+1 j=1 Bj(Tj−1)

Th›‹ng cæa qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ t(cid:181)i s¶n tr“n qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ ph›‹ng ‚n LIBOR giao ngay ph¶i l(cid:181) mØt martingale fiŁi v(cid:237)i fiØ fio QSpot fiang x—t. Do fiª, vi ph'n ng(cid:201)u nhi“n cæa gi‚ tr‚i phi(cid:213)u tr“n gi‚ ch(cid:216) t(cid:214) fi›(cid:238)c t(cid:221)nh giŁng nh› c‚ch suy ra ph›‹ng tr(cid:215)nh (1.46).

0 ≤ t ≤ T = µi(t)(t)dt + βi(t)(t)dW (t), dB(t) B(t)

v(cid:237)i t, 0 ≤ t ≤ Ti, i = 1, ..., N + 1

Sau fi'y, fiØ fio QSpot sˇ fi›(cid:238)c x'y døng hi(cid:211)n v(cid:237)i gi¶ thi(cid:213)t t(cid:229)n t„i mØt qu‚ tr(cid:215)nh F− kh¶ fio‚n b(cid:222) ch˘n fi(cid:222)a ph›‹ng (gi¶ thi(cid:213)t kh«ng cª fiØ ch“nh th(cid:222) gi‚) ϕ∗ : [0, T ] × Ω −→ Rd sao cho

= (µi(t) − µi(t)(t) − (βi(t) − βi(t)(t))βi(t)(t))dt + (βi(t) − βi(t)(t))dW (t) d(Bi(t)/B(t)) (Bi(t)/B(t))

§(cid:222)nh ngh(cid:220)a qu‚ tr(cid:215)nh ϕSpot : [0, T ] × Ω −→ Rd

0 ≤ t ≤ T, i = 1, ..., N + 1 µi(t) = βi(t).ϕ∗(t)

V(cid:215) ϕ∗ tho¶ m•n fii(cid:210)u ki(cid:214)n kh«ng cª fiØ ch“nh th(cid:222) gi‚ sau

ϕSpot := ϕ∗(t) − βi(t)(t), 0 ≤ t ≤ T

0 ≤ t ≤ T µV (t) = βV (t).ϕ∗(t)

55

n“n nª sˇ bi(cid:213)n fi(cid:230)i sang ϕSpot tho¶ m•n

fiŁi v(cid:237)i c‚c qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ ph›‹ng ‚n V1, V2 v(cid:181) fiŁi v(cid:237)i t, 0 ≤ t ≤ T §(cid:222)nh ngh(cid:220)a martingale fi(cid:222)a ph›‹ng M : [0, T ] × Ω −→ R bºi

t

(1.51) µV1(t) − µV2(t) − (βV1(t) − βV2(t))βi(t)(t) = (βV1(t) − βV2(t))ϕSpot(t)

0

V(cid:181) fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a qu‚ tr(cid:215)nh W QSpot : [0, T ] × Ω −→ Rd bºi

t

Z M(t) := ϕSpot(s)dW (s), 0 ≤ t ≤ T

0

Tı fi(cid:222)nh l(cid:253) Girsanov suy ra W QSpot l(cid:181) mØt martingale fi(cid:222)a ph›‹ng fiŁi v(cid:237)i fiØ fio QSpot

fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a bºi fi„o h(cid:181)m Radon - Nikodym cæa nª

t

t

Z W QSpot(t) = W (t) + ϕSpot(s)ds, 0 ≤ t ≤ T (1.52)

0

0

V(cid:215)

  Z Z (t) := exp ϕSpot(s)dW (s) − kϕSpot(s)k2ds 0 ≤ t ≤ T , (1.53) 1 2 dQSpot dP  

t R 0

ph›‹ng giŁng nh› mØt chuy(cid:211)n fiØng Brown. H‹n n(cid:247)a, W QSpot l(cid:181) mØt martingale fi(cid:222)a ph›‹ng d›(cid:237)i QSpot. §˘c tr›ng Levy cæa chuy(cid:211)n fiØng Brown suy ra W QSpot l(cid:181) chuy(cid:211)n fiØng Brown h(cid:215)nh h(cid:228)c d›(cid:237)i QSpot.

Ph›‹ng tr(cid:215)nh vi ph'n ng(cid:201)u nhi“n cho qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ tr‚i phi(cid:213)u tr“n qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ LIBOR

giao ngay bi(cid:211)u di(cid:212)n qua QSpot - chuy(cid:211)n ޯng Brown W QSpot

ϕSpot(s)ds l(cid:181) mØt qu‚ tr(cid:215)nh bi(cid:213)n fi(cid:230)i h(cid:247)u h„n, W QSpot cª c˚u tr(cid:243)c bi(cid:213)n fi(cid:230)i b(cid:215)nh

= (µi(t) − µi(t)(t) − (βi(t) − βi(t)(t))βi(t)(t))dt d(Bi(t)/B(t)) (Bi(t)/B(t))

+ (βi(t) − βi(t)(t))(dW QSpot(t) − ϕSpot(t)dt)

v(cid:237)i t, 0 ≤ t ≤ Ti, i = 1, ..., N + 1. §…ng thłc sau suy ra tı (1.51)

Ta suy ra ngay r»ng c‚c th›‹ng º tr“n l(cid:181) c‚c martingale d›(cid:237)i QSpot. V(cid:215) th(cid:213) QSpot l(cid:181)

fiØ fio c˙n t(cid:215)m.

MØt ph›‹ng tr(cid:215)nh vi ph'n ng(cid:201)u nhi“n fi›(cid:238)c suy ra cho c‚c l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t

tr›(cid:237)c bi(cid:211)u di(cid:212)n qua W QSpot. Thay th(cid:213) (1.52) v(cid:181)o (1.46) v(cid:181) s(cid:246) d(cid:244)ng (1.51) ta fi›(cid:238)c

= (βi(t) − βi(t)(t))(dW QSpot(t)

dLi(t) = (cid:0)(βi(t) − βi+1(t)).(βi(t)(t) − βi+1(t))dt + (βi(t) − βi+1(t)).dW QSpot(t)(cid:1)

n X j=i+1

= dt + si(t).dW QSpot(t) 1 + δiLi(t) δi δjsj(t).si(t) 1 + δiLi(t)

56

v(cid:237)i t, 0 ≤ t ≤ T, i = 1, ..., N. º fi'y fi…ng thłc sau s(cid:246) d(cid:244)ng c‚c ph›‹ng tr(cid:215)nh (1.47) v(cid:181) (1.48).

Ch(cid:243) (cid:253) r»ng th(cid:181)nh ph˙n d(cid:222)ch chuy(cid:211)n µ kh«ng xu˚t hi(cid:214)n trong ph›‹ng tr(cid:215)nh tr“n, fi(cid:222)nh

gi‚ cæa c‚c ph‚i sinh l(cid:181) fiØc l¸p v(cid:237)i l(cid:238)i nhu¸n kœ v(cid:228)ng thøc t(cid:213) cæa c‚c t(cid:181)i s¶n c‹ sº.

CuŁi c(cid:239)ng nh(cid:190)c l„i r»ng σi(.) ≡ Li(.)si(.)

i X j=i(t)

v(cid:237)i 0 ≤ t ≤ Ti, i = 1, ..., N.

= dt + σi(t).dW QSpot(t) (1.54) dLi(t) Li(t) δjLj(t)σj(t).σj(t) 1 + δiLi(t)

Ta x—t ch(cid:216) t(cid:214) l(cid:181) mØt trong c‚c tr‚i phi(cid:213)u, ch…ng h„n Bn+1 v(cid:237)i n n(cid:181)o fiª (n ∈ {1, ..., N }).

MØt ph›‹n ‚n fi˙u t› ch(cid:216) chła mØt tr‚i phi(cid:213)u sˇ l(cid:181) tø t(cid:181)i tr(cid:238).

Tß sŁ cæa qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ t(cid:181)i s¶n tr“n qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ tr‚i phi(cid:213)u ph¶i l(cid:181) martingale d›(cid:237)i fiØ fio QTn+1 fiang x—t. Nªi ri“ng Bn/Bn+1 l(cid:181) mØt martingale. Do fiª l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c thł n l(cid:181) mØt bi(cid:213)n fi(cid:230)i afin cæa Bn/Bn+1 sˇ l(cid:181) mØt martingale d›(cid:237)i fiØ fio QTn+1. §i(cid:210)u n(cid:181)y sˇ h(cid:247)u (cid:221)ch khi t(cid:221)nh to‚n gi‚ cæa mØt h(cid:238)p fi(cid:229)ng quy(cid:210)n ch(cid:228)n mua trong m« h(cid:215)nh th(cid:222) tr›Œng LIBOR.

Vi ph'n ng(cid:201)u nhi“n cæa gi‚ tr‚i phi(cid:213)u tr“n gi‚ ch(cid:216) t(cid:214) fi›(cid:238)c t(cid:221)nh giŁng nh› c‚ch m(cid:181) ta

suy ra ph›‹ng tr(cid:215)nh (1.46)

1.1.2.2 §Ø fio QTn+1 fiŁi v(cid:237)i h(cid:238)p fi(cid:229)ng LIBOR giao sau

v(cid:237)i t, 0 ≤ t ≤ min(Ti, Tn+1), i = 1, ..., N + 1.

Ho(cid:181)n to(cid:181)n giŁng tr›Œng h(cid:238)p fiØ fio QSpot, qu‚ tr(cid:215)nh ϕTn+1 : [0, Tn+1] × Ω −→ Rd v(cid:181) W QTn+1 : [0, Tn+1] × Ω −→ Rd fi›(cid:238)c fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a c(cid:239)ng v(cid:237)i mØt fiØ fio QTn+1 sao cho W QTn+1 l(cid:181) mØt chuy(cid:211)n fiØng Brown d - chi(cid:210)u d›(cid:237)i QTn+1. MØt c‚ch ch(cid:221)nh x‚c ϕTn+1, W QTn+1 v(cid:181) QTn+1 fi›(cid:238)c fi(cid:222)nh ngh(cid:220)a nh› sau:

= (µi(t) − µn+1(t) − (βi(t) − βn+1(t))βn+1(t))dt + (βi(t) − βn+1(t))dW (t) d(Bi(t)/Bn+1(t)) (Bi(t)/Bn+1(t))

t

ϕTn+1(t) := ϕ∗(t) − βn+1(t), 0 ≤ t ≤ Tn+1

0

t

t

Z W QTn+1 (t) := W (t) + ϕTn+1 (s)ds, 0 ≤ t ≤ Tn+1 (1.55)

0

0

º fi'y ϕTn+1 tho¶ m•n

  Z Z (t) := exp ϕTn+1 (s)dW (s) − ||ϕTn+1(s)||2ds , 0 ≤ t ≤ Tn+1 dQTn+1 dP 1 2  

(1.56) µV1(t) − µV2(t) − (βV1(t) − βV2(t))βn+1(t) = (βV1(t) − βV2(t))ϕTn+1(t)

57

V(cid:237)i V1, V2 l(cid:181) c‚c qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ cæa ph›‹ng ‚n fi˙u t› v(cid:181) 0 < t < Tn+1

Ph›‹ng tr(cid:215)nh vi ph'n ng(cid:201)u nhi“n cho qu‚ tr(cid:215)nh gi‚ tr‚i phi(cid:213)u fiang x—t tr“n qu‚ tr(cid:215)nh

gi‚ tr‚i phi(cid:213)u thł n + 1 fi›(cid:238)c bi(cid:211)u di(cid:212)n b»ng QTn+1- chuy(cid:211)n fiØng Brown W QTn+1

= (µi(t) − µn+1(t) − (βi(t) − βn+1(t))βn+1(t))dt d(Bi(t)/Bn+1(t)) (Bi(t)/Bn+1(t))

+ (βi(t) − βn+1(t))(dW QTn+1 (t) − ϕTn+1(t)dt)

v(cid:237)i 0 ≤ t ≤ min(Ti, Tn+1), i = 1, ..., N + 1. §…ng thłc thł hai nh¸n fi›(cid:238)c tı (1.56).

Ta suy ra ngay r»ng c‚c th›‹ng tr“n l(cid:181) c‚c martingale d›(cid:237)i QTn+1. V(cid:215) v¸y QTn+1 l(cid:181) fiØ

fio m(cid:181) ta c˙n t(cid:215)m.

MØt ph›‹ng tr(cid:215)nh vi ph'n ng(cid:201)u nhi“n fi›(cid:238)c suy ra cho l•i su˚t LIBOR k(cid:253) k(cid:213)t tr›(cid:237)c fi›(cid:238)c bi(cid:211)u di(cid:212)n qua W QTn+1 v(cid:237)i n ∈ {1, ..., N }. Thay (1.55) v(cid:181)o (1.46) v(cid:181) s(cid:246) d(cid:244)ng (1.56) ta fi›(cid:238)c

= (βi(t) − βn+1(t)).dW QTn+1 (t)

dLi(t) = (cid:0)(βi(t) − βi+1(t)).(βn+1(t) − βi+1(t))dt + (βi(t) − βi+1(t)).dW QTn+1 (t)(cid:1)

v(cid:237)i 0 ≤ t ≤ min(Ti, Tn+1), i = 1, ..., N + 1. §…ng thłc cuŁi s(cid:246) d(cid:244)ng ph›‹ng tr(cid:215)nh (1.47).

º fi'y fi(cid:211) cho ng(cid:190)n g(cid:228)n ta quy ›(cid:237)c k(cid:221) hi(cid:214)u

= − dt + si(t).dW QTn+1 (t) δjsj(t).si(t) 1 + δiLi(t) 1 + δiLi(t) δi n X j=i+1 (1.57)

n X j=i

 i < n n(cid:213)u xj

n X j=i

i = n xj := n(cid:213)u

v(cid:237)i i v(cid:181) n nguy“n.

Ch(cid:243) (cid:253) r»ng th(cid:181)nh ph˙n d(cid:222)ch chuy(cid:211)n µ kh«ng xu˚t hi(cid:214)n trong (1.57). CuŁi c(cid:239)ng nh(cid:190)c l„i r»ng σi(.) ≡ Li(.)si(.)

− i > n n(cid:213)u xj 0 n X j=i  

n X j=i+1

v(cid:237)i 0 ≤ t ≤ min(Ti, Tn+1), i = 1, ..., N.

= − dt + σi(t).dW QTn+1 (t) (1.58) dLi(t) Li(t) δjLj(t)σj(t).σj(t) 1 + δiLi(t)

58

T(cid:181)i li(cid:214)u tham kh¶o

[1] Tr˙n H(cid:239)ng Thao, n¤m 2003, Nh¸p m«n To‚n h(cid:228)c t(cid:181)i ch(cid:221)nh, Nh(cid:181) xu˚t b¶n Khoa h(cid:228)c

v(cid:181) k(cid:252) thu¸t H(cid:181) NØi.

[2] Andersen, L., and Andressen, J, 2000, Volatility Skews and Extensions of the LIBOR

[3] B. Dupire, 1993, Pricing and hedging with smiles, RISK Magazine.

[4] B. Dupire, 1994, Pricing with a smiles, RISK Magazine, January.

[5] Derman E and I Kani, 1997, Stochastic implied trees: arbitrage pricing with stochastic term and strike structure of volatility, Goldman Sachs Quantitative Strategies Technical Notes, April.

[6] Heston S, 1993, A closed-form solution for options with stochastic volatility with appli- cations to bond and currency options, Review of Financial Studies 6, trang 327-343.

[7] JP Morgan, 1999, Event risk and jump diffusion in option pricing, Risk Magazine,

September.

Market Model, Applied Mathematical Finance 7, trang 1-32.

59