Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:131

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài là trên cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Vật lý đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Vật lý nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh, đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM BÙI VĂN TIẾN QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BẢO YÊN, TỈNH LÀO CAI Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn: PGS.TS. ĐỖ VĂN ĐOẠT THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và các kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực, khách quan, không trùng lặp với các luận văn khác. Thông tin trích dẫn trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Tác giả luận văn Bùi Văn Tiến i
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo, đồng nghiệp và các bạn. Tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Đỗ Văn Đoạt, người đã tận tâm, trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và quá trình nghiên cứu luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo khoa Tâm lý - Giáo dục trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy lớp Thạc sỹ QLGD K26B. Tôi chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình, tạo mọi điều kiện của các đồng chí trong Ban Giám hiệu, các thầy giáo, cô giáo, nhân viên, cha mẹ học sinh và học sinh các trường Trung học phổ thông huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai đã tạo điều kiện thuận lợi và nhiệt tình giúp đỡ tác giả có được các thông tin cần thiết, hữu ích để phục vụ cho đề tài nghiên cứu của mình. Mặc dù đã cố gắng nhưng luận văn cũng không thể tránh khỏi một số thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ thầy cô, đồng nghiệp và bạn bè. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả Bùi Văn Tiến ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................... viii DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................... ix MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................. 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ...................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học .............................................................................. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................ 4 6. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu....................................................................... 4 8. Cấu trúc của luận văn ............................................................................ 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN VẬT LÝ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 ..................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ........................................................... 6 1.1.1. Các nghiên cứu ở ngoài nước.......................................................... 6 1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước ........................................................ 10 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ..................................................... 14 1.2.1. Khái niệm quản lý và quản lý giáo dục......................................... 14 1.2.2. Bồi dưỡng chuyên môn và bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Vật lý ....................................................................................... 16 1.2.3. Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Vật lý theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................................... 19 1.3. Bồi dưỡng năng lực dạy học Vật lý ở các THPT theo chương trình GDPT năm 2018 ............................................................................. 19 iii
1.3.1. Chương trình GDPT 2018 môn Vật lý và những yêu cầu đối với hoạt động dạy học môn Vật lý ........................................................ 19 1.3.2. Những nguyên tắc tiến hành bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý ở các trường THPT ..................................................................... 25 1.3.3. Các thành tố của hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý ở trường THPT ................................................................................ 26 1.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý ở trường THPT theo chương trình GDPT năm 2018 ..................................... 30 1.4.1. Lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý ở trường THPT ............................................................................................... 30 1.4.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý ở trường THPT ............................................................................................... 31 1.4.3. Chỉ đạo bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý ở trường THPT 33 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý ở trường THPT ............................................................................................... 34 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý ở trường THPT theo chương trình GDPT năm 2018... 35 1.5.1. Các yếu tố chủ quan ...................................................................... 35 1.5.2. Các yếu tố khách quan .................................................................. 37 Kết luận chương 1 ................................................................................... 39 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ THEO CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018 CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BẢO YÊN, TỈNH LÀO CAI ............................... 41 2.1. Tình hình giáo dục THPT tại huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai .......... 41 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng..................................................... 42 2.2.1. Mục đích khảo sát ......................................................................... 42 2.2.2. Đối tượng khảo sát ........................................................................ 42 2.2.3. Nội dung khảo sát.......................................................................... 42 2.2.4. Phương pháp khảo sát ................................................................... 43 iv
2.2.5. Phương pháp xử lý số liệu............................................................. 43 2.3. Thực trạng bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai..................................................................... 44 2.3.1. Nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ..... 44 2.3.2. Nội dung của bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai .......................................................... 49 2.3.3. Phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai .......................................................... 53 2.3.4. Hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai..................................................................... 58 2.3.5. Các điều kiện hỗ trợ bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ................................................... 62 2.4. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ................................................... 64 2.4.1. Lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai .......................................................... 64 2.4.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai..................................................................... 67 v
2.4.3. Chỉ đạo bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai..................................................................... 69 2.4.3. Kiểm tra, đánh giá bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ................................................... 72 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai........................... 75 2.6. Đánh giá chung về quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ............................................. 78 2.6.1. Kết quả đạt được ........................................................................... 78 2.4.2. Hạn chế.......................................................................................... 79 2.6.3. Nguyên nhân của hạn chế ............................................................. 80 Kết luận chương 2 ................................................................................... 82 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ THEO CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018 CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BẢO YÊN, TỈNH LÀO CAI ......................................... 83 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ............... 83 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ............................................... 83 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ............................................... 83 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ................................................ 84 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa.................................................. 84 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .................................................. 85 vi
3.2. Các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ................................................... 86 3.2.1. Tổ chức xác định mục tiêu, nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học vật lý ................................................................................................ 86 3.2.2. Đổi mới công tác quản lý xây dựng kế hoạch hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học vật lý ................................................................... 88 3.2.3. Đổi mới hình thức, phương pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng bồi dưỡng năng lực dạy học vật lý ........................................................ 90 3.2.4. Đổi mới quản lý kiểm tra, đánh giá hiệu quả hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học vật lý ................................................................... 93 3.2.5. Tổ chức sự phối hợp giữa các lực lượng quản lý, phát huy vai trò chủ thể các lực lượng quản lý trong bồi dưỡng năng lực dạy học vật lý .. 94 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ..................................................... 97 3.4. Khảo sát tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất . 98 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .................................................................. 98 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm .................................................................. 98 3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm............................................................ 98 Kết luận chương 3 ................................................................................. 102 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................... 102 1. Kết luận ............................................................................................. 103 2. Khuyến nghị ...................................................................................... 104 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 106 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BD Bồi dưỡng BDGV Bồi dưỡng giáo viên CBQL Cán bộ quản lý CNH-HĐH Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa DH Dạy học ĐHSP Đại học sư phạm GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDPT Giáo dục phổ thông GV Giáo viên NL Năng lực NLDH Năng lực dạy học NQ Nghị quyết QĐ Quyết định TTg Thủ tướng TW Trung ương THPT Trung học phổ thông viii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Cấu trúc khung năng lực dạy học môn vật lý của GV trường THPT.................................................................................................. 21 Bảng 2.1. Quy mô các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai giai đoạn 2016-2019 ......................................................... 41 Bảng 2.2. Ý nghĩa điểm bình quân .......................................................... 44 Bảng 2.3. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai .................................................................... 45 Bảng 2.5. Đánh giá của khách thể về nhận thức các mục tiêu về năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 của giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ........... 48 Bảng 2.6. Đánh giá của CBQL, GV về nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ........... 50 Bảng 2.7. Đánh giá của CBQL, GV về mức độ thực hiện phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai .................................................................... 54 Bảng 2.8. Đánh giá của CBQL, GV về hiệu quả thực hiện phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ................................................ 57 Bảng 2.9. Đánh giá của CBQL, GV về mức độ thực hiện hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ................................................................. 60 Bảng 2.10. Đánh giá của CBQL, GV về hiệu quả thực hiện hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT ix
2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ................................................................. 61 Bảng 2.11. Đánh giá của CBQL, GV về mức độ hiệu quả của điều kiện hỗ trợ bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ................................................. 63 Bảng 2.12. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai .................. 65 Bảng 2.13. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ..................................... 67 Bảng 2.14. Thực trạng chỉ đạo bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ..................................... 70 Bảng 2.15. Thực trạng kiểm tra, đánh giá bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai .................. 73 Bảng 2.16. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng trong bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ........... 76 Bảng 3.1. Thống kê kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết của các giải pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho GV các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ................................................. 99 Bảng 3.2. Thống kê kết quả khảo nghiệm về mức độ khả thi của các giải pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho GV các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai ............................................... 100 x
xi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục là sự nghiệp quan trọng của đất nước và được coi là nền tảng của sự phát triển khoa học kỹ thuật. Điều 2 Luật Giáo dục 2019 có nêu: “Mục tiêu giáo dục nhằm phát triển toàn diện con người Việt Nam có đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; có phẩm chất, năng lực và ý thức công dân; có lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế” [21]. Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành TW Đảng Cộng Sản Việt Nam khóa XI đã thông qua Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 về đổi mới căn bản toàn diện GD&ĐT, đáp ứng yêu cầu CNH-HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập Quốc tế; Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28 tháng 11 năm 2014 về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông góp phần đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo. Ngày 27 tháng 3 năm 2015, Thủ tướng chính phủ đã ban hành Quyết định số 404/QĐ-TTg phê duyệt Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Ngày 26 tháng 12 năm 2018 Bộ giáo dục và đào tạo Ban hành thông tư 32/2018/TT-BGD&ĐT Ban hành chương trình giáo dục phổ thông bao gồm: chương trình tổng thể; Chương trình các môn học và hoạt động giáo dục cấp tiểu học, cấp trung học cơ sở và cấp trung học phổ thông. Chương trình được thực hiện theo lộ trình: Từ năm học 2020-2021 đối với lớp 1; Từ năm học 2021-2022 đối với lớp 2 và lớp 6; Từ năm học 2022-2023 đối với lớp 3, lớp 7 và lớp 10; Từ năm học 2023-2024 đối với lớp 4, lớp 8 và lớp 11; Từ năm học 2024-2025 đối với lớp 5, lớp 9 và lớp 12; [22], [23], [25], [32]. 1
Chương trình giáo dục phổ thông môn Vật lý mới (ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo) đã kế thừa và tích hợp những đường hướng giáo dục tiên tiến trên thế giới như dạy học theo định hướng phát triển năng lực, lấy người học làm trung tâm, và đảm bảo tính linh hoạt để phù hợp với bối cảnh dạy và học Vật lý tại các địa phương khác nhau. Chương trình GDPT mới môn Vật lý đòi hỏi giáo viên giảng dạy sâu sát hơn giữa lý thuyết và thực tiễn. Việc bồi dưỡng giáo viên phải triển khai theo một lộ trình, đồng bộ. Bộ GD&ĐT cũng đã đề ra trong năm 2019 sẽ triển khai bồi dưỡng tập trung ở một số nội dung quan trọng để bảo đảm tất cả giáo viên hiểu đúng và có tư duy về chương trình GDPT mới. Ở mỗi nhóm đối tượng có mục đích, yêu cầu bồi dưỡng khác nhau, nhưng giáo viên sẽ được bồi dưỡng hai chuyên đề chung mang tính chất hướng dẫn, gợi mở, đó là giới thiệu chương trình GDPT mới và sách giáo khoa. Qua bồi dưỡng, giáo viên sẽ hiểu định hướng của chương trình và áp dụng định hướng này ngay vào chương trình hiện tại để có sự làm quen. Từ việc làm quen ban đầu sẽ hình thành tư duy sắp xếp lại nội dung dạy học và đổi mới phương pháp. Giáo viên thực sự hiểu về chương trình mới, phương pháp mới thì khi áp dụng sẽ không còn bỡ ngỡ. Đối với CBQL sẽ có đội ngũ giáo viên nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng, thái độ với môn học đảm nhiệm. Tỉnh Lào Cai đã tổ chức bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên theo chương trình phổ thông mới ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh, bước đầu đã gặt hái được thành công. Tuy nhiên, còn có những đơn vị việc triển khai các hoạt động đổi mới giáo dục chưa thực sự thấm nhuần tới từng giáo viên; công tác chỉ đạo chuyên môn của một số trường thiếu quyết liệt, một số giáo viên thiếu quyết tâm trong công tác tự bồi dưỡng chuyên môn. Chương trình bồi dưỡng chưa sát với nhu cầu thực tế; Thiếu hỗ trợ duy trì năng lực sau bồi dưỡng. Vì vậy, vấn đề bồi dưỡng chuyên môn, nâng cao năng lực sư phạm, ngôn ngữ cho GV Vật lý THPT là nhiệm vụ quan trọng của toàn ngành giáo dục, là yêu 2
cầu vô cùng cấp thiết đồng thời là giải pháp đột phá trong việc nâng cao chất lượng dạy học Vật lý THPT ở tỉnh Lào Cai. Xuất phát từ những lý do đó, tôi đã chọn hướng nghiên cứu với tên đề tài “Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai” có ý nghĩa sâu sắc. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Vật lý đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Vật lý nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh, đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho GV THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. 4. Giả thuyết khoa học Tại các trường THPT huyện Bảo Yên đã thể hiện sự quan tâm đến công tác bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Vật lý nhằm đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông 2018, tuy nhiên hoạt động này vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập trong công tác quản lý ở các khâu lập kế hoạch, tổ chức, thực hiện và kiểm tra, đánh giá. Nếu nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Vật lý, đồng thời đề xuất được một số biện pháp quản lý, lập kế hoạch, tổ chức chỉ đạo và kiểm tra đánh giá phù hợp sẽ góp phần nâng cao chất lượng hoạt động bồi dưỡng năng lực 3
dạy học cho giáo viên Vật lý tại các trường miền núi tỉnh Lào Cai trong thời gian tới. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xác định những vấn đề lí luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho GV Vật lý theo định hướng chương trình GDPT năm 2018. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. 5.3. Đề xuất một số biện pháp đổi mới quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên Vật lý đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. 6.2. Giới hạn về khách thể điều tra và địa bàn nghiên cứu Khảo sát tại 04 trường THPT huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. Khách thể điều tra gồm 16 cán bộ quản lý, 20 giáo viên Vật lý tại các trường được khảo sát. Giới hạn thời gian: ghi cụ thể thời gian nghiên cứu đề tài chỉ sử dụng các số liệu thống kê về nhà trường và hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học Vật lý cho giáo viên đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Các phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu các Văn kiện, Nghị quyết của Đảng, các văn bản quy định của Nhà nước và của Ngành Giáo dục và Đào tạo; các tài liệu tâm lý, lý luận về quản lý, quản lý giáo dục và các tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu. Phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ 4
thống hóa các tài liệu có liên quan đến đề tài nhằm xây dựng cơ sở lý luận về công tác quản lý hoạt động BD NLDH dạy học Vật lý cho giáo viên đáp ứng chương trình GDPT mới ở các trường THPT huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát: Quan sát trực tiếp để thu thập các thông tin cần thiết về các vấn đề cần nghiên cứu. - Phương pháp điều tra viết: Xây dựng các phiếu điều tra để thu thập các ý kiến đánh giá từ các đối tượng cần khảo sát. - Phương pháp phỏng vấn: Gặp gỡ và đặt câu hỏi cho các giáo viên, cán bộ quản lí các trường THPT,… để thu thập chính xác thêm các thông tin có liên quan đến hoạt động quản lí BDNLDH cho GV dạy môn Vật lý. - Phương pháp chuyên gia: Trao đổi trực tiếp hoặc thông qua phỏng vấn để các chuyên gia tư vấn, những người có trình độ cao, nhiều kinh nghiệm về chuyên ngành, phương pháp sư phạm, góp ý các nội dung liên quan đến đề tài nghiên cứu. 7.3. Các phương pháp xử lý dữ liệu nghiên cứu Thống kê toán, phân tích số liệu, biểu đồ trên phần mềm Excel 2010 về thực trạng quản lý hoạt động BD NLDH dạy học Vật lý cho giáo viên đáp ứng chương trình GDPT mới ở các trường THPT huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. 8. Cấu trúc của luận văn Luận văn gồm các phần: Mở đầu, 3 chương nội dung, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, 3 chương nội dung bao gồm: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018. Chương 2: Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. Chương 3: Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Vật lý theo chương trình GDPT 2018 cho giáo viên ở các trường THPT huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN VẬT LÝ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu ở ngoài nước * Các nghiên cứu về bồi dưỡng Tác giả J.A.Komensky (1592 - 1670), nhà sư phạm lỗi lạc của cộng hòa Séc, trong tác phẩm “Khoa sư phạm vĩ đại” (1657) đã khẳng định: “Việc học hành muốn trao đổi kiến thức vững chắc không thể làm một lần mà phải ôn đi, ôn lại, có bài tập thường xuyên phù hợp với trình độ”. Đó chính là bản chất của việc phát triển năng lực dạy học, coi trọng cả đào tạo trong nhà trường và BD sau khi đào tạo. Quan điểm trên cũng đã từng được khẳng định bởi những tư tưởng của các nhà GD ở thế kỷ XVIII và XIX. J.J Rousseau cho rằng phải hướng dẫn người học giành lấy kiến thức bằng cách tự tìm hiểu, tự khám phá và sáng tạo, tức là làm chủ quá trình tự BD; A.Disteverg (1790 - 1886) nhấn mạnh người dạy gỏi không chỉ truyền đạt chân lý, mà quan trọng hơn truyền đạt cách tìm ra chân lý, cách tự học, tự nâng cao trình độ; Pextalodi (1746 - 1827) và Usinxki (1824 - 1870) đều khẳng định rằng người học phải luôn luôn vận động, phát triển theo hướng đi lên, phải giành lấy tri thức bằng con đường tự khám phá, tự BD năng lực cho bản thân [27]. Tác giả N.L Bôndurep với tác phẩm “Chuẩn bị cho sinh viên làm công tác giáo dục ở trường phổ thông”, đã khẳng định vai trò của kỹ năng sư phạm đối với nghề dạy học được tác giả đặc biệt quan tâm và nhấn mạnh “những kỹ năng đó chỉ được hình thành và củng cố trong hoạt động thực tiễn của người thầy giáo”. Tri thức, kỹ năng, thái độ trong phẩm chất, năng lực của người GV 6
được cung cấp, đào tạo thời sinh viên trong nhà trường chỉ là nền tảng, là cơ sở ban đầu, là “học cách học”. Vì vậy, năng lực của người GV được “hình thành và củng cố trong hoạt động thực tiễn” chính là hoạt động BDGV ở các địa phương và nhà trường. Vào nửa đầu thế kỷ XX, T.Makiguchi (Nhật Bản) đã tìm hiểu quá trình phát triển GD và mối quan hệ với sự thay đổi vai trò của người thầy trong quá trình GD, dạy học, sao cho dạy học phải hướng vào người học, dạy học tích cực, biến quá trình dạy học thành quá trình tự học. Nhà tâm lý học người Mỹ Carl Roger, đã quan tâm đến môi trường học tập thích hợp, trong đó người học có ý thức cao về bản thân mình, có trách nhiệm đầy đủ trong việc ra quyết định học tập để đạt kết quả học tập phù hợp trong môi trường an toàn và bình đẳng. GV trở thành người cùng học, người chuẩn bị nguồn lực, kỹ thuật học tập và có nhiệm vụ xây dựng môi trường học tập tin cậy, an toàn [33]. Đây cũng chính là quan điểm định hướng đổi mới GD&ĐT, trong đó đổi mới chương trình GD phổ thông ở Việt Nam hiện nay. Các Hội nghị thượng đỉnh quốc tế về GD đã đề cập đến công tác BDGV như là một yếu tố quan trọng để thực hiện mục tiêu phát triển và hội nhập GD thế giới. Hội nghị thượng đỉnh quốc tế lần thứ nhất được tổ chức vào năm 2011 ở New York đã chia sẻ kinh nghiệm và kết quả nghiên cứu khoa học trong việc nâng cao chất lượng nhà giáo cũng như chất lượng dạy và học, trong đó khẳng định việc đào tạo lại GV là một trong những chương trình hành động của GD các nước. Hội nghị thượng đỉnh lần thứ hai được tổ chức vào năm 2012 đã trao đổi 3 vấn đề chính: đào tạo hiệu trưởng; chuẩn bị GV cho những kỹ năng của thế kỷ XXI; đào tạo GV để làm việc thành công ở những nơi cần họ nhất. Nguyên tắc tích hợp và liên kết quá trình đào tạo và BD (cả quản lý và giảng dạy) được xuyên suốt trong 3 vấn đề nói trên. Vào tháng 3/2013, Hội nghị thượng đỉnh lần thứ ba được tổ chức tại Amserdam đã tập trung vào chủ đề duy nhất là chất lượng GV, trong đó coi trọng cả vấn đề xác định vị trí, cách thức 7
đào tạo ở trường đại học và quá trình BDGV trong hoạt động dạy học của họ [dẫn theo 23]. Những năm 50 của thế kỷ XX, GD thế giới đã chuyển từ mô hình “GV là trung tâm” sang mô hình “HS là trung tâm”. Vì vậy, một số công trình nghiên cứu về công tác BDGV cũng đã tiếp cận theo quan điểm này trong việc xác định chương trình, nội dung, phương pháp BD. Công trình “Peut-Onformer les Enseignants?” của nhà GD học người Pháp Michel Develay đã lý giải vì sao công tác đào tạo, BDGV cần được đổi mới theo quan điểm lấy người học làm trung tâm của hệ thống GD, tức là việc đào tạo nghề dạy học không chỉ được xác định bằng hoạt động dạy học của người thầy mà trước hết phải bằng hoạt động học của người trò. Thông qua đào tạo ban đầu và BD thường xuyên, người GV phải có năng lực tập trung vào nội dung của bộ môn, vừa tập trung vào việc học của HS. Những vấn đề tác giả trình bày trong công trình của mình đến nay vẫn là cơ sở lý luận cho việc đổi mới công tác đào tạo, BD theo hướng chuyển từ quan niệm tĩnh (ban đầu đủ cho GV hoàn tất vai trò của mình trong sự nghiệp dạy học) sang quan niệm động (đào tạo GV cần được nhìn nhận như một hệ thống mở và một quá trình phát triển liên tục từ đào tạo ban đầu sang giai đoạn tập sự, đến đào tạo tại chức và BD thường xuyên). Quan điểm lấy người học làm trung tâm trở thành một nguyên tắc đào tạo, BD đội ngũ làm nghề dạy học ở các nước trên thế giới. *Các nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng giáo viên THPT Việc điều hành công tác BD đội ngũ GV cần chú ý đầu tiên đến việc lập kế hoạch BD. Theo V. A. Xukhomlinski, để tổ chức hoạt động dạy và học nói chung và BDGV trong trường trung học nói riêng một cách hiệu quả, ngay trước khi bước vào năm học nhà trường phải lập kế hoạch hết sức cụ thể và chi tiết: Phân công trách nhiệm cụ thể của Hiệu trưởng và Phó hiệu trưởng; Xác định những công việc cụ thể của mỗi thành viên trong Ban giám hiệu; Xác định thời lượng thực hiện mỗi công việc đã được đề ra. 8