Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học của Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:133

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đề xuất biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh nhằm nâng cao năng lực quản lý lãnh đạo nhà trường cho CBQL trường tiểu học, phù hợp với tình hình phát triển giáo dục tiểu học ở địa phương theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học của Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ THANH HẢI QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TIỂU HỌC CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ THANH HẢI QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TIỂU HỌC CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. HÀ THẾ TRUYỀN THÁI NGUYÊN - 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn tận tình của PGS.TS. Hà Thế Truyền. Các thông tin và kết quả nghiên cứu trong luận văn là do tôi tự tìm hiểu,nghiên cứu, đúc kết và phân tích một cách trung thực, phù hợp với tình hình thực tế. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thanh Hải XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA KHOA CHUYÊN MÔN CÁN BỘ HƯỚNG DẪN i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Luận văn thạc sĩ Quản lý Giáo dục này, ngoài nỗ lực của bản thân, tác giả đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ, hướng dẫn, động viên của nhiều người. Với tình cảm chân thành, tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo, quý thầy, cô giảng viên của Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã nhiệt tình truyền thụ những kiến thức quý báu trong quá trình học tập và nghiên cứu suốt 02 năm 2016- 2018 vừa qua. Đặc biệt, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới Phó Giáo sư Tiến sỹ Hà Thế Truyền, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu, hoàn thiện Luận văn này. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn lãnh đạo UBND Thành phố Hạ Long, cán bộ chuyên viên Phòng Nội vụ, Phòng Giáo dục và Đào tạo, cán bộ quản lý, giáo viên 22 trường tiểu học thành phố Hạ Long - Tỉnh Quảng Ninh, bạn bè, đồng nghiệp, người thân... đã tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu; cung cấp nhiều thông tin, tài liệu hữu ích, có giá trị giúp tác giả hoàn thiện luận văn này. Mặc dù đã rất cố gắng, song vẫn còn có những hạn chế về điều kiện nghiên cứu, do đó, luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được ý kiến chỉ bảo, góp ý của quý thầy cô và bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn ! Quảng Ninh, ngày 25 tháng 4 năm 2019 Tác giả Nguyễn Thị Thanh Hải ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ...................................................................................... iv DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ .................................................................................. v MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 4 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 4 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 4 5. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu................................................................................... 5 6. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 5 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn ...................................................................................... 5 8. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 6 9. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TIỂU HỌC CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG ............................................................. 8 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .......................................................................... 8 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước.................................................................................... 8 1.1.2. Nghiên cứu trong nước .................................................................................. 10 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................... 12 1.2.1. Quản lý; Quản lý giáo dục ............................................................................. 12 1.2.2. Cán bộ quản lý trường tiểu học ..................................................................... 15 1.2.3. Hoạt động bồi dưỡng cho Cán bộ quản lý trường tiểu học ........................... 17 1.2.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng cho Cán bộ quản lý trường tiểu học .............. 17 1.3. Các quy định về bồi dưỡng Cán bộ quản lý giáo dục trường tiểu học theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông .................................. 18 iii
1.4. Yêu cầu phẩm chất và năng lực của Hiệu trưởng trường tiểu học theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông .......................................... 20 1.4.1. Yêu cầu phẩm chất và năng lực theo chuẩn Hiệu trưởng trường tiểu học .... 20 1.4.2. Yêu cầu phẩm chất và năng lực theo quan điểm của lý thuyết quản lý hiện đại .................................................................................................................. 20 1.4.3. Yêu cầu phẩm chất và năng lực theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ........................................................................................ 21 1.5. Hoạt động bồi dưỡng cho Cán bộ quản lý trường tiểu học theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ..................................................... 23 1.5.1. Ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng cho Cán bộ quản lý trường tiểu học ............................................................................................... 23 1.5.2. Nội dung, chương trình bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học ............. 23 1.5.3. Hình thức tổ chức, phương pháp bồi dưỡng cho Cán bộ quản lý trường tiểu học.................................................................................................................. 24 1.5.4. Các lực lượng tham gia bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học. ............ 26 1.5.5. Các nguồn lực cơ sở vật chất, tài liệu, kinh phí phục vụ bồi dưỡng. ............ 26 1.6. Chức năng, nhiệm vụ của phòng Giáo dục và Đào tạo về quản lý hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý.............................................................................. 26 1.7. Quản lý hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học của phòng Giáo dục và Đào tạo theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ......... 28 1.7.1. Xác lập nhận thức và khảo sát nhu cầu bồi dưỡng của đội ngũ Cán bộ quản lý trường tiểu học ........................................................................................... 28 1.7.2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cho đội ngũ Cán bộ quản lý trường tiểu học...... 29 1.7.3. Tổ chức bộ máy và tổ chức các hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học........................................................................................................... 29 1.7.4. Chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học ..................... 30 1.7.5. Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học........................................................................................................... 31 1.7.6. Thực hiện các điều chỉnh sau bồi dưỡng (Sau khi có những phản hồi về kết quả thực hiện hoạt động bồi dưỡng) ........................................................ 31 iv
1.8. Các yếu tố tác động đến quản lý hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học của phòng Giáo dục và Đào tạo ........................................... 32 1.8.1. Những yếu tố về quản lý nhà nước ................................................................ 32 1.8.2. Những yếu tố về quản lý nhà trường ............................................................. 33 1.8.4. Những yếu tố khác ......................................................................................... 34 Kết luận chương 1 ....................................................................................................... 35 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG ........................................ 36 2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, giáo dục tiểu học của Thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ..................................................................... 36 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ......................................................................................... 36 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội .............................................................................. 36 2.1.3. Về công tác Giáo dục và Đào tạo .................................................................. 37 2.1.4. Thực trạng Giáo dục tiểu học của Thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ... 38 2.2. Mô tả tổ chức nghiên cứu thực trạng ............................................................. 45 2.2.1. Xây dựng tiêu chí đánh giá thực trạng........................................................... 46 2.2.2. Cách thức tiến hành nghiên cứu thực trạng ................................................... 46 2.2.3. Xử lý số liệu................................................................................................... 47 2.3. Thực trạng phẩm chất và năng lực Cán bộ quản lý trường tiểu học của thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ........................................................... 48 2.4. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học của phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ..................................................... 54 2.4.1. Thực trạng việc nhận thức, xác định ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng và nhu cầu bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học ................ 54 2.4.2. Thực trạng nội dung, chương trình bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học (Xác định theo khung năng lực ở mục 1.4.4 Chương 1 của Luận văn) .. 56 v
2.4.3. Thực trạng hình thức tổ chức, phương pháp bồi dưỡng CBQL trường tiểu học ... 58 2.4.4. Thực trạng các lực lượng tham gia bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh và các nguồn lực cơ sở vật chất, tài liệu, kinh phí phục vụ bồi dưỡng .............................................................. 60 2.5. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học của phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông .................................. 61 2.5.1. Thực trạng xác lập nhận thức và khảo sát nhu cầu bồi dưỡng CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ............................................. 61 2.5.2. Thực trạng xây dựng kế hoạch bồi dưỡng CBQL trường tiểu học................ 62 2.5.3. Thực trạng tổ chức bộ máy và tổ chức các hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học .................................................................................. 62 2.5.4. Thực trạng chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học.... 64 2.5.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học........................................................................................................... 65 2.5.6. Thực trạng thực hiện các điều chỉnh sau bồi dưỡng CBQL trường tiểu học (sau khi có những phản hồi về kết quả thực hiện hoạt động bồi dưỡng)........... 67 2.6. Thực trạng những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học ................................................................................... 68 2.7. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học thành phố Hạ Long........................................................... 69 2.7.1. Điểm mạnh..................................................................................................... 69 2.7.2. Điểm yếu ........................................................................................................ 70 2.7.3. Thời cơ ........................................................................................................... 71 2.7.4. Thách thức ..................................................................................................... 72 2.7.5. Nguyên nhân của thực trạng .......................................................................... 72 Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 75 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TIỂU CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ HẠ LONG TỈNH QUẢNG NINH THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG ......... 77 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp........................................................................ 77 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích, tính định hướng ................................... 77 vi
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ ............................................. 77 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ............................................. 78 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ............................................... 78 3.2. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học của phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ................. 79 3.2.1. Quản lý công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức và tổ chức khảo sát đánh giá nhu cầu bồi dưỡng CBQL các trường tiểu học ............................... 79 3.2.2. Đổi mới lập kế hoạch bồi dưỡng hướng đến mục đích nâng cao phẩm chất và năng lực cho Cán bộ quản lý các trường tiểu học..................................... 81 3.2.3. Tổ chức hoạt động bồi dưỡng nâng cao hiệu lực và hiệu quả cho bộ máy tổ chức hoạt động bồi dưỡng ......................................................................... 84 3.2.4. Chỉ đạo đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức bồi dưỡng và tăng cường các điều kiện phục vụ hoạt động bồi dưỡng ............................... 86 3.2.5. Kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học ...... 95 3.2.6. Tạo động lực cho CBQL tham gia bồi dưỡng và thực hiện các điều chỉnh cần thiết sau bồi dưỡng .................................................................................. 97 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .................................................................. 100 3.4. Khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất .......................................................................................................... 101 Kết luận chương 3 ..................................................................................................... 105 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................................... 106 1. Kết luận ................................................................................................................. 106 2. Khuyến nghị .......................................................................................................... 107 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 110 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT VIẾT TẮT TỪ, CỤM TỪ 1 BDCBQL Bồi dưỡng cán bộ quản lý 2 CBQL Cán bộ quản lý 3 CBQLGD Cán bộ quản lý giáo dục 4 CNH - HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa 5 CNTT Công nghệ thông tin 6 CTBD Chương trình bồi dưỡng 7 ĐTBD Đào tạo bồi dưỡng 8 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 9 GV, NV Giáo viên, nhân viên 10 HTCTTH Hoàn thành chương trình tiểu học 11 KHCN Khoa học công nghệ 12 KTKN Kiến thức kỹ năng 13 KT-XH Kinh tế - xã hội 14 QLGD Quản lý giáo dục 15 CTGDPT Chương trình Giáo dục phổ thông 16 HT, PHT Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng iv
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng: Bảng 1.1. Tổng hợp khung phẩm chất và năng lực của Hiệu trưởng trường Tiểu học ......................................................................................................... 22 Bảng 2.1. Quy mô lớp, học sinh, CBQL, và giáo viên, nhân viên các trường Tiểu học thành phố Hạ Long năm học 2016-2017 ............................... 38 Bảng 2.2. Quy mô trường, lớp, học sinh cấp tiểu học TP Hạ Long ...................... 40 Bảng 2.3. Đánh giá về năng lực, phẩm chất .......................................................... 43 Bảng 2.4. Đánh giá về các môn học (Toán, Tiếng Việt) ....................................... 43 Bảng 2.5. Thống kê đội ngũ CBQL trường tiểu học ............................................. 44 Bảng 2.6. Kết quả điểm trung bình do CBQL tự đánh giá và cả GV, NV đánh giá CBQL .............................................................................................. 49 Bảng 2.7. Kết quả điều tra phẩm chất và năng lực theo lý thuyết quản lý hiện đại .... 51 Bảng 2.8. Kết quả điều tra năng lực theo đổi mới giáo dục .................................. 53 Bảng 2.9. Kết quả điều tra nhận thức về vai trò của Cán bộ quản lý tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học thành phố Hạ Long ......................................................................................... 55 Bảng 2.10. Kết quả điều tra nhu cầu bồi dưỡng của Cán bộ quản lý trường tiểu học ....56 Bảng 2.11. Kết quả khảo sát thực trạng về nội dung, chương trình bồi dưỡng đội ngũ CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long giai đoạn 2014 - 2018 ..............57 Bảng 2.12. Kết quả khảo sát thực trạng hình thức tổ chức, phương pháp bồi dưỡng..... 58 Bảng 2.13. Kết quả khảo sát xác lập nhu cầu bồi dưỡng CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh................................................... 61 Bảng 2.14. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng CBQL trường tiểu học của Phòng GD & ĐT thành phố Hạ Long .............................................................. 62 Bảng 2.15. Kết quả khảo sát thực trạng tổ chức bộ máy và tổ chức các hoạt động bồi dưỡng của phòng GD&ĐT thành phố Hạ Long ............................. 62 Bảng 2.16. Kết quả khảo sát thực trạng chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học ...................................................................................... 64 Bảng 2.17. Kết quả khảo sát thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long ............................... 65 v
Bảng 2.18. Kết quả khảo sát thực trạng thực hiện các điều chỉnh sau bồi dưỡng CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long (169 người) ...................... 67 Bảng 2.19. Thực trạng tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học Thành phố. Hạ Long ...................... 68 Bảng 3.1. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học của phòng GD&ĐT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh................................................. 102 Biểu đồ: Biểu đồ 3.1. Biểu thị tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học của phòng GD&ĐT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ................................. 104 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Đổi mới quản lý giáo dục nhằm phát triển và nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực đã và đang là một nhiệm vụ có tính chiến lược trong quá trình đổi mới giáo dục theo định hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và xã hội hóa ở nước ta hiện nay. Trong đó, vai trò, vị trí của người cán bộ quản lý là rất lớn. Đặc biệt, Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm cao nhất về thực hiện sứ mệnh chính trị của nhà trường, là người lãnh đạo sự vận hành toàn bộ mọi hoạt động của nhà trường, có dấu ấn tinh thần mạnh mẽ đến sự phát triển của nhà trường. Một Hiệu trưởng giỏi có thể làm thay đổi căn bản bộ mặt, chất lượng giáo dục của một nhà trường. Trung Quốc có câu khẩu hiệu "Có một Hiệu trưởng tốt thì sẽ có nhà trường tốt". Vì vậy, đào tạo, bồi dưỡng để họ phát huy tốt vai trò của mình là vấn đề không hề đơn giản. Tuy nhiên, từ trước đến nay vấn đề bồi dưỡng đội ngũ CBQL chưa được thực hiện đúng với vị trí của nó. Người Hiệu trưởng ngày nay phải bảo đảm bao quát được hai vai trò, vừa là Thủ trưởng vừa là Thủ lĩnh của nhà trường, là Thủ trưởng, họ phải làm cho mọi người "khẩu phục", chấp hành các quyết định, mệnh lệnh mà họ đề ra; là Thủ lĩnh, họ phải làm cho mọi người "tâm phục", đồng tình, đồng thuận với những đề xuất, những ý tưởng do họ khởi xướng và đồng lòng hướng làm theo. Có câu "Thủ trưởng nào thì phong trào nấy". Hiệu trưởng là lãnh đạo đồng thời cũng là người quản lý cao nhất ở nhà trường, là người đứng đầu, đại diện cho hình ảnh của cả một tập thể, đại diện cho văn hóa nhà trường, cán bộ, giáo viên, nhân viên nhìn vào người Hiệu trưởng như thấy có bóng dáng của bản thân mình trong đó. Hiệu trưởng là người thấu hiểu tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của các thành viên trong tập thể để kịp thời động viên, chia sẻ, tháo gỡ mọi khó khăn vướng mắc, là tấm gương sáng để mọi người noi theo. Dân gian có câu "thượng bất chính, hạ tắc loạn" tức là người trên không gương mẫu, không thực hiện đúng vai trò của mình để làm gương cho người dưới noi theo thì dưới sẽ lộn xộn và náo loạn. Hiệu trưởng là người lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát các hoạt động, dẫn dắt tập thể nhà trường vươn lên. Vì lẽ đó, họ được ví như hình ảnh ở trong một câu thành ngữ của Việt Nam "một người hay lo bằng một kho người hay làm". 1
Thực tế, xã hội luôn vận động, biến chuyển và thay đổi, giống như hình ảnh nước trên dòng sông từng giây thay đổi để có câu "không ai tắm hai lần trên một dòng sông", nhà trường cũng thế, luôn phải vận động để thích nghi với sự đổi thay từng ngày của xã hội. Yêu cầu đặt lên vai người hiệu trưởng, người Thủ trưởng - Thủ lĩnh nhà trường, hơn ai hết phải thích nghi đầu tiên với những thay đổi ấy, luôn giữ nhịp để nhà trường phát triển "cân bằng động" với sự phát triển của xã hội. Nếu Hiệu trưởng bảo thủ sẽ khiến nhà trường trì trệ, chậm phát triển, tụt hậu và lạc hậu. Người Hiệu trưởng ngoài tài năng, cần phải có cái tâm và tầm nhìn chiến lược cho sự phát triển của mỗi nhà trường, họ luôn phải giữ cho mình một cái đầu lạnh và một trái tim nhiệt huyết trong công việc. Người Hiệu trưởng lãnh đạo, dẫn dắt tập thể nhà trường bằng khoa học và nghệ thuật để đạt được hiệu quả như mong muốn. Một nhà giáo dục uy tín từng ví "Giáo dục ngày nay được gọi là ngôi nhà văn hóa của dân tộc. Người ta không nhìn thấy giáo dục một cách cụ thể, nhưng có thể cảm nhận được nó trong từng tế bào của cuộc sống. Giáo dục không bị chia cắt bởi thời gian, không bị pha loãng trong không gian". Giáo dục tiểu học lại là nền móng ngôi nhà văn hóa của dân tộc. Cái móng có chắc thì ngôi nhà mới vững. Bậc học này đặt cơ sở cho sự hình thành và phát triển nhân cách hài hòa của cả cuộc đời con người. Vì vậy phát triển trường Tiểu học có ý nghĩa căn cốt cho sự phát triển của giáo dục phổ thông, trong qua trình phát triển ấy thì vai trò của người CBQL trường tiểu học dẫn dắt nhà trường phát triển là đặc biệt quan trọng. 1.2. Phòng Giáo dục và Đào tạo là cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện có nhiệm vụ và quyền hạn đặc thù để thực hiện chức năng quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo ở địa phương trong đó có nhiệm vụ "Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện việc đào tạo, bồi dưỡng công chức, viên chức các cơ sở giáo dục thuộc thẩm quyền quản lý của Ủy ban nhân dân cấp huyện sau khi được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt". Theo Thông tư số 11/2015/TTLT-BGDĐT-BNV, ngày 29/05/2015, Thông tư liên tịch Bộ GD&ĐT và Bộ Nội vụ có ý nghĩa rất lớn đến công tác bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ công chức, viên chức giáo dục nói chung trong đó có đội ngũ CBQL trường tiểu học trước yêu cầu đổi mới giáo dục. Như vậy, khâu then chốt để thực hiện tốt nhiệm trên chính là việc bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ CBQL trường tiểu học nhằm xây dựng đội ngũ CBQL trường tiểu học có trình độ lý luận chính trị, phẩm chất đạo đức và tinh thần trách nhiệm cao; có năng lực chuyên môn nghiệp vụ; năng lực quản lý trường tiểu học; năng lực tổ chức, phối 2
hợp với gia đình, cộng đồng và xã hội đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục. Tổ chức tốt hoạt động bồi dưỡng và quản lý tốt hoạt động bồi dưỡng đội ngũ CBQL trường tiểu học sẽ tạo động lực thúc đẩy sự chuyển biến mạnh mẽ đối với trường tiểu học nói riêng và giáo dục tiểu học của một địa phương nói chung theo hướng "chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa". Thông qua bồi dưỡng, đội ngũ CBQL trường tiểu học có khả năng tiếp cận nhanh được với các phương pháp quản lý mới, quản lý hiện đại, có tinh thần mạnh dạn áp dụng các phương pháp quản lý mới, quản lý hiện đại, có tinh thần mạnh dạn áp dụng các phương pháp quản lý mới, quản lý hiện đại, có tinh thần mạnh dạn áp dụng các phương pháp quản lý hiệu quả, có bản lĩnh, nhiệt tình, tận tâm, thân thiện, có kinh nghiệm điều hành, có ý chí vươn lên, sáng tạo trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ, làm đầu tàu cho tập thể sư phạm nhà trường, mạnh dạn đổi mới, xây dựng được các kế hoạch dài hạn, trung hạn và ngắn hạn nhằm xây dựng nhà trường theo hướng tiên tiến, hiện đại, có khả năng báo cáo chuyên đề và bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên, phân công sắp xếp đội ngũ theo quy định và phù hợp với tình hình thực tế của nhà trường một cách hợp lý để phát huy khả năng của từng cá nhân; ứng dụng được và ứng dụng tốt CNTT trong công tác lãnh đạo và quản lý nhà trường... giữ một vai trò vô cùng quan trọng trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước về giáo dục và đào tạo của cơ quan phòng GD&ĐT. Bên cạnh đó, phòng GD&ĐT là cơ quan quản lý giáo dục gần nhất, sâu sát nhất đối với các trường tiểu học, cho nên mối liên hệ gần gũi, gắn bó ấy sẽ tạo động lực và tác động mạnh mẽ, hiệu quả đến hoạt động bồi dưỡng đội ngũ CBQL trường tiểu học. "Quản lý là nghiệp xưa nhất và cũng là nghề mới nhất" [30, tr.33], những năm gần đây, mặc dù công tác bồi dưỡng năng lực lãnh đạo quản lý cho đội ngũ CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh đã có sự chuyển biến khá tích cực, song nhìn chung, đội ngũ CBQL trường tiểu học vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp đổi mới giáo dục cả về số lượng, cơ cấu và chất lượng. Bên cạnh đó, việc quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ CBQL các trường tiểu học chưa được quan tâm một cách thỏa đáng, nhiều khi mang tính hình thức, chưa khoa học và hiệu quả không cao. Vì vậy, vấn đề quản lý hoạt động bồi dưỡng nhằm nâng cao năng lực đội ngũ CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn hiện nay nhằm đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục là vô cùng cấp thiết. 3
Cho đến nay, tại thành phố Hạ Long, đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục bao gồm đội ngũ Hiệu trưởng và Phó hiệu trưởng trường tiểu học có trình độ Thạc sĩ QBQL rất ít ( 7%) nguồn kế cận trong diện quy hoạch nguồn CBQL mới bắt đầu tiếp cận. Vì vậy, cho đến nay Hạ Long chưa có một đề tài nào nghiên cứu hay đề cập đến vấn đề quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL các trường tiểu học. Xuất phát từ những lý do nêu trên, tác giả chọn đề tài nghiên cứu: "Quản lý hoạt động bồi dưỡng Cán bộ quản lý trường tiểu học của Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông” với mong muốn đánh giá thực trạng bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ CBQL các trường tiểu học, qua đó, đề ra các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng cho đội ngũ CBQL các trường tiểu học của thành phố Hạ Long, có tính khả thi, phù hợp với xu thế phát triển của giáo dục đào tạo, của xã hội và đáp ứng được mục tiêu phát triển giáo dục của địa phương. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh nhằm nâng cao năng lực quản lý lãnh đạo nhà trường cho CBQL trường tiểu học, phù hợp với tình hình phát triển giáo dục tiểu học ở địa phương theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dưỡng cán bộ quản lý trường tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Hệ thông hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học của phòng GD&ĐT theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. 4.2. Điều tra, khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. 4
4.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. 5. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu 5.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng cho CBQL trường tiểu học (đề tài chỉ nghiên cứu quản lý hoạt động bồi dưỡng cho hiệu trưởng trường tiểu học) thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 5.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu: Nghiên cứu tại Phòng Giáo dục và Đào tạo và các trường tiểu học thuộc thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 5.3. Giới hạn về khách thể khảo sát, điều tra Gồm 03 nhóm: - Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố Hạ Long, số lượng: 26 người. - Lãnh đạo, chuyên viên phòng GD&ĐT, phòng Nội vụ thành phố Hạ Long, số lượng: 17 người. - Phó Hiệu trưởng và một số giáo viên (quy hoạch nguồn CBQL) các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hạ Long; 100 - 126 người. 5.4. Chủ thể thực hiện biện pháp quản lý: Phòng GD&ĐT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 6. Giả thuyết khoa học Trong những năm qua hoạt động bồi dưỡng và chất lượng CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh đã được quan tâm, tuy nhiên chưa đạt yêu cầu như mong muốn. Năng lực CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, Chất lượng hoạt động bồi dưỡng và chất lượng CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh sẽ được nâng cao nếu nghiên cứu đề xuất và áp dụng thực hiện các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL của Phòng Giáo dục và Đào tạo Hạ Long theo tiếp cận khảo sát nhu cầu bồi dưỡng và thực hiện tốt các chức năng quản lý cơ bản trong hoạt động bồi dưỡng phù hợp với nhu cầu, điều kiện thực tế của CBQL với địa phương theo định hướng đổi mới CTGDPT hiện nay. 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 7.1. Ý nghĩa lý luận Làm rõ một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL, nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng, chỉ ra những thành công và mặt hạn chế 5
cùng những nguyên nhân, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học theo định hướng đổi mới CTGDPT ở thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 7.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu được chuyển giao áp dụng cho Phòng GD&ĐT thành phố Hạ Long chủ thể quản lý các trường tiểu học thuộc thành phố Hạ Long trong hoạt động quản lý bồi dưỡng CBQL trường tiểu học theo định hướng đổi mới CTGDPT. 8. Phương pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Nghiên cứu các quan điểm, lý luận về quản lý, quản lý giáo dục; Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, Nhà nước, ngành Giáo dục; phân tích, phân loại, xác định các khái niệm cơ bản, đọc sách, báo, bài viết, tham khảo các công trình nghiên cứu có liên quan để hình thành cơ sở lý luận cho đề tài. - Hồi cứu tài liệu để phân tích tổng hợp, hệ thống hóa những vấn đề liên quan làm cơ sở lý luận cho thực tiễn. 8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động lãnh đạo, quản lý của các CBQL trường tiểu học thuộc địa bàn nghiên cứu. - Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn trực tiếp lãnh đạo UBND, lãnh đạo, chuyên viên Phòng Nội vụ, Phòng GD&ĐT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi đối với cán bộ quản lý, chuyên viên phòng GD&ĐT và một số giáo viên các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh để đánh giá thực trạng năng lực, hoạt động bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ CBQL trường tiểu học. - Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến các chuyên gia về các biện pháp đề xuất quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học giai đoạn hiện nay. 8.3. Nhóm phương pháp bổ trợ - Sử dụng phương pháp thống kê toán học, các phần mềm tin học ứng dụng để xử lý các kết quả nghiên cứu. 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn có 3 chương với nội dung chính như sau: 6
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học của phòng GD&ĐT theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học của Phòng GD&ĐT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học của Phòng GD&ĐT thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. 7
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TIỂU HỌC CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THEO ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Năng lực lãnh đạo, quản lý của đội ngũ CBQL có vai trò đặc biệt quan trọng đến chất lượng giáo dục, đến thương hiệu và sự thành công của một nhà trường, của sự nghiệp giáo dục. Nhiều quốc gia trên thế giới đã rất chú trọng đầu tư cho hoạt động bồi dưỡng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác của người CBQL nhằm đáp ứng thực hiện hiệu quả nhiệm vụ mới của nhà trường theo xu hướng phát triển. 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước Vào giữa thế kỉ XVIII, các nhà khoa học Robert Owen (1771 - 1858), Andrew Ure (1778-1875) đưa ra ý tưởng muốn tăng năng suất lao động cần tập trung giải quyết một số yếu tố chủ yếu là tạo ra phúc lợi công cộng, tìm giải pháp giám sát công nhân, quan tâm đến mối quan hệ giữa người quản lý với người bị quản lý và nâng cao trình độ quản lý cho các nhà quản lý. Tiếp đó Frederick winslow Taylor (1856-1915) với công trình tiêu biểu là cuốn: "Những nguyên tắc quản lý khoa học" xuất bản năm 1911, ông quan niệm: "Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó hiểu được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất" [16, tr.76]. Henri Fayol (1841-1925) người Pháp đã có công trình "Tổng quát về quản lý hành chính" xuất bản năm 1916. Cống hiến lớn nhất của ông là đưa ra 5 chức năng cơ bản của quản lý, 16 quy tắc về chức trách quản lý và 14 nguyên tắc quản lý hành chính. Theo ông người quản lý nếu có đủ năng lực tư duy và năng lực thực tiễn kết hợp nhuần nhuyễn các chức năng, các quy tắc, các nguyên tắc làm quản lý thì chất lượng và hiệu quả hoạt động của tổ chức được nâng cao [16, tr.79]. Giáo dục thế kỷ XXI diễn ra trong bối cảnh thế giới có những biến đổi sâu sắc. Nền kinh tế thế giới chuyển từ kinh tế công nghiệp sang kinh tế tri thức, nền văn minh loài người chuyển từ văn minh công nghiệp sang văn minh trí tuệ. Toàn cầu hóa kinh tế là một xu thế khách quan lôi cuốn ngày càng nhiều nước tham gia, đặt ra cho các nhà trường, đặc biệt là người đứng đầu - người Hiệu trưởng những trách nhiệm mới. 8