Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng đảm bảo chất lượng ở các trường THCS thuộc các xã ĐBKK, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:129

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài nhằm nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý HĐDH ở trường THCS, đề xuất một số biện pháp quản lý HĐDH theo hướng đảm bảo chất lượng nhằm giúp cán bộ quản lý trường THCS thuộc xã ĐBKK Đồng Sơn, Đồng Lâm, Kỳ Thượng, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh thực hiện quản lý HĐDH đảm bảo chất lượng và từng bước nâng cao chất lượng GD, đáp ứng yêu cầu đổi mới GD phổ thông, giữ vững và nâng cao tỉ lệ, chất lượng phổ cập THCS trên địa bàn huyện hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học theo hướng đảm bảo chất lượng ở các trường THCS thuộc các xã ĐBKK, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN DUY HẢI QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO HƯỚNG ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG Ở CÁC TRƯỜNG THCS THUỘC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN, HUYỆN HOÀNH BỒ, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN DUY HẢI QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO HƯỚNG ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG Ở CÁC TRƯỜNG THCS THUỘC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN, HUYỆN HOÀNH BỒ, TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐINH ĐỨC HỢI THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập mà tôi tâm huyết giành nhiều thời gian và công sức tập trung nghiên cứu dưới sự hướng dẫn của Thầy - TS. Đinh Đức Hợi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, trung thực. Những phần trích dẫn và tham khảo đều đúng theo quy định của nghiên cứu khoa học. Nếu sai tôi xin chịu trách nhiệm. Tác giả luận văn Nguyễn Duy Hải Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Kết quả này có được là nhờ sự hướng dẫn của thầy giáo - TS. Đinh Đức Hợi. Thầy không chỉ tận tình hướng dẫn mà còn động viên tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Nhân dịp này em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy! Em cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Hội đồng bảo vệ Luận văn thạc sĩ đã tạo điều kiện thuận lợi để em vững tin hơn trong việc chuẩn bị bảo vệ luận văn của mình. Xin chân thành cảm ơn Đại học Thái Nguyên, trường Đại học Sư phạm, Phòng Đào tạo, Khoa sau đại học trường Đại học Sư phạm, Khoa Tâm lí Giáo dục cùng các thầy cô giáo đã tạo điều kiện tốt nhất cho em học tập cũng như nghiên cứu và hoàn thành luận văn của mình. Xin chân thành cảm ơn các đồng chí cán bộ quản lý Phòng GD&ĐT huyện Hoành Bồ, Ban giám hiệu, cán bộ GV các trường TH&THCS Đồng Sơn, TH&THCS Kỳ Thượng, PTDTBT Đồng Lâm đã tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thông tin cho tôi trong quá trình điều tra, nghiên cứu. Xin cảm ơn các anh, chị, các bạn học viên lớp cao học Quản lí giáo dục - K21B Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã giúp đỡ, chia sẻ kinh nghiệm cùng tôi trong suốt thời gian viết luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè đã cổ vũ, động viên tôi trong quá trình làm luận văn. Mặc dù đã rất cố gắng nhưng chắc chắn luận văn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, vì vậy rất mong được sự đóng góp ý kiến của thầy, cô giáo, các bạn đồng nghiệp, các bạn học viên để luận văn được hoàn chỉnh hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 8 năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Duy Hải Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN................................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................................... ii MỤC LỤC ...........................................................................................................................iii DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT ..................................................................... iv DANH MỤC BẢNG.......................................................................................................... v DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ .................................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................................... 3 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ............................................................................ 3 4. Giả thuyết khoa học ........................................................................................................ 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................................... 4 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 4 7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................... 5 8. Những đóng góp mới của luận văn ............................................................................. 6 9. Cấu trúc luận văn............................................................................................................. 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO HƯỚNG ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THUỘC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN ....................................................... 7 1.1. Một vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề .............................................................. 7 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................................ 9 1.2.1. Khái niệm quản lý .................................................................................................... 9 1.2.2. Quản lý giáo dục..................................................................................................... 10 1.2.3. Hoạt động dạy học ................................................................................................. 11 1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học .................................................................................. 13 1.2.5. Xã đặc biệt khó khăn ............................................................................................. 15 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.2.5. Quản lý hoạt động dạy học theo hướng đảm bảo chất lượng ở trường THCS thuộc xã ĐBKK ..................................................................................................... 16 1.3. Nội dung cơ bản của quản lý hoạt động dạy học theo hướng đảm bảo chất lượng ở trường trung học cơ sở thuộc xã đặc biệt khó khăn................................... 20 1.3.1. Lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học cơ sở ............... 20 1.3.2. Nội dung cơ bản của quản lý hoạt dộng dạy học theo hướng đảm bảo chất lượng ở trường trung học cơ sở thuộc xã đặc biệt khó khăn .......................... 24 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học ở trường trung học cơ sở thuộc xã đặc biệt khó khăn trong giai đoạn hiện nay .................................... 35 1.4.1. Mục tiêu và nội dung giáo dục............................................................................ 35 Kết luận chương 1.............................................................................................................. 39 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THUỘC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN HUYỆN HOÀNH BỒ, TỈNH QUẢNG NINH....................................................... 40 2.1 Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................................. 40 2.1.1. Khái quát thực trạng về các trường THCS thuộc xã đặc biệt khó khăn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh ............................................................................... 40 2.1.2. Mục tiêu, quy trình, phương pháp và nội dung tìm hiểu thực trạng .......... 43 2.2. Thực trạng chất lượng hoạt động dạy học ở các trường trung học cơ sở thuộc xã đặc biệt khó khăn tại huyện Hoành Bồ ....................................................... 45 2.2.1. Thực trạng kết quả học tập của học sinh các trường trung học cơ sở thuộc xã đặc biệt khó khăn tại huyện Hoành Bồ ................................................................... 45 2.2.2. Kết quả tốt nghiệp trung học cơ sở và thi tuyển sinh vào lớp 10.............. 47 2.2.3. Thực trạng về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của các trường THCS thuộc xã đặc biệt khó khăn huyện Hoành Bồ năm học 2014 - 2015 ................................ 47 2.2.4. Thực trạng về môi trường giáo dục ................................................................... 48 2.2.5. Thực trạng về việc thực hiện hoạt động dạy học của giáo viên ................. 49 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
2.2.6. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn và đổi mới phương pháp dạy học ................................................................................................................................. 50 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học của cán bộ quản lý tại các trường trung học cơ sở thuộc xã đặc biệt khó khăn, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh ................ 51 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý về biện pháp quản lý hoạt động dạy học và nhận thức của giáo viên về sự cần thiết đổi mới phương pháp dạy học. ........................................................................................................ 51 2.3.2. Thực trạng về các biện pháp quản lý thực hiện nội dung hoạt động dạy học ................................................................................................................... 53 2.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học và yêu cầu về chất lượng trường trung học cơ sở thuộc xã đặc biệt khó khăn, huyện Hoành Bồ trong giai đoạn hiện nay ................................................................................................... 72 2.4. Đánh giá chung về thành công và hạn chế trong quản lý hoạt động dạy học tại các trường trung học cơ sở thuộc xã đặc biệt khó khăn, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh.......................................................................................................................... 74 2.4.1. Những thành công .................................................................................................. 74 2.4.2. Những hạn chế ........................................................................................................ 75 2.4.3. Nguyên nhân của thành công và hạn chế ......................................................... 77 Kết luận chương 2.............................................................................................................. 79 Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO HƯỚNG ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG Ở CÁC TRƯỜNG THCS THUỘC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN, HUYỆN HOÀNH BỒ, TỈNH QUẢNG NINH.................................................................................................................. 80 3.1. Một số nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................... 80 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý ....................................................................... 80 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .................................................................... 80 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ....................................................................... 80 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .................................................................... 80 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển ................................................................... 81 3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả..................................................................... 81 3.2. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường trung học cơ sở theo hướng đảm bảo chất lượng thuộc xã đặc biệt khó khăn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh. ........................................................................................................ 81 3.2.1. Biện pháp 1: Tăng cường tinh thần trách nhiệm của cán bộ, giáo viên đối với học sinh trong điều kiện thiếu sự quản lý của gia đình ..................................... 81 3.2.2. Biện pháp 2: Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng tổ chức và thực hiện hoạt động dạy học trong các trường trung học cơ sở thuộc xã đặc biệt khó khăn cho giáo viên ..................................................................................... 83 3.2.3. Biện pháp 3: Nâng cao vai trò và chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn trong quản lý hoạt động dạy học .......................................................................... 85 3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cường chỉ đạo dạy học đảm bảo và từng bước nâng cao chất lượng, thực hiện đổi mới phương pháp dạy học chú trọng kèm cặp, giúp đỡ học sinh, nhóm học sinh có hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn ở các trường trung học cơ sở thuộc xã đặc biệt khó khăn ................................................. 87 3.2.5. Biện pháp 5: Sử dụng phương pháp dạy sát đối tượng học sinh xã đặc biệt khó khăn, phù hợp với hoàn cảnh, học sinh phải tự giác học tập trong điều kiện thiếu sự quan tâm kèm cặp của gia đình ............................................................. 90 3.2.6. Biện pháp 6: Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy học thông qua xã hội hóa giáo dục ................................................................................ 91 3.2.7. Biện pháp 7: Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và các hoạt động dạy học ....................................................................................................................... 93 3.2.8. Biện pháp 8: Tổ chức tốt phong trào tự học, tự bồi dưỡng trong đội ngũ cán bộ, giáo viên ................................................................................................................ 95 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................................ 97 3.4. Khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ........................................ 98 3.4.1. Mục đích ................................................................................................................... 98 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.4.2. Nội dung và phương pháp .................................................................................... 98 3.4.3. Kết quả đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ....... 98 Kết luận chương 3............................................................................................................ 103 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................................... 104 1. Kết luận .......................................................................................................................... 104 2. Khuyến nghị ................................................................................................................. 105 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 107 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vii http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ đầy đủ CSVC : Cơ sở vật chất ĐBKK : ĐBKK GD : Giáo dục GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GV : Giáo viên HĐDH : Hoạt động dạy học HS : Học sinh HT : Hiệu trưởng PPDH : PPDH PTDTBT : Phổ thông dân tộc bán trú QLGD : Quản lý giáo dục QLPPDH : Quản lý PPDH TBDH : Thiết bị dạy học TH&THCS : Tiểu học và Trung học cơ sở THCS : Trung học cơ sở Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Thực trạng kết quả học tập của HS các trường THCS thuộc xã ĐBKK tại huyện Hoành Bồ năm học 2011 - 2012 ......................................................45 Bảng 2.2. Thực trạng kết quả học tập của HS các trường THCS thuộc xã ĐBKK tại huyện Hoành Bồ năm học 2012 - 2013 ......................................................45 Bảng 2.3. Thực trạng kết quả học tập của HS các trường THCS thuộc xã ĐBKK tại huyện Hoành Bồ năm học 2013 - 2014 ......................................................46 Bảng 2.4. Thực trạng kết quả học tập của HS các trường THCS thuộc xã ĐBKK tại huyện Hoành Bồ năm học 2014 - 2015 ......................................................46 Bảng 2.5. Thực trạng CSVC-TBDH của các trường THCS thuộc xã đặc biệt khó khăn huyện Hoành Bồ năm học 2014 - 2015 ......................................................47 Bảng 2.6. Thực trạng việc thực hiện HĐDH của GV ..................................................49 Bảng 2.7. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn và việc đổi mới PPDH ..............50 Bảng 2.8. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý về biện pháp quản lý HĐDH ....51 Bảng 2.9. Thực trạng nhận thức của GV về sự cần thiết đổi mới PPDH ....................53 Bảng 2.10. Thực trạng quản lý việc thực hiện nội dung chương trình ........................54 Bảng 2.11. Thực trạng quản lý hoạt động lập kế hoạch công tác ................................55 Bảng 2.12. Thực trạng quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên ................................56 Bảng 2.13. Thực trạng quản lý việc soạn và chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên ........58 Bảng 2.14. Thực trạng quản lý nền nếp của giáo viên ................................................60 Bảng 2.15. Thực trạng quản lý việc dự giờ và đánh giá giờ dạy của giáo viên ..........61 Bảng 2.16. Thực trạng quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học............62 Bảng 2.17. Thực trạng quản lý tự học, tự bồi dưỡng chuyên môn của giáo viên .......64 Bảng 2.18. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh ................................................................................................65 Bảng 2.19. Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh ........................................66 Bảng 2.20. Thực trạng quản lý sử dụng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên ...................67 Bảng 2.21. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học ..................................69 Bảng 3.1. Tính cần thiết của các biện pháp .................................................................99 Bảng 3.2. Tính khả thi của các biện pháp ..................................................................100 Bảng 3.3. Tương quan giữa mức cần thiết và mức độ khả thi ...................................101 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ % tính rất cần thiết, cần thiết, không cần thiết, lưỡng lự của từng biện pháp ...........................................................................................99 Biểu đồ 3.2. Tỷ lệ % tính rất khả thi, khả thi, không khả thi và lưỡng lự của từng biện pháp ..................................................................................................101 Biểu đồ 3.3. Sự tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ...102 SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Cấu trúc hệ thống quản lý...........................................................................10 Sơ đồ 1.2: Mối liên hệ giữa các nội dung trong quản lý hoạt động dạy học ...............35 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong xu thế phát triển có tính toàn cầu hóa, các quốc gia ngày nay đã và đang hướng tới phát triển “nền kinh tế tri thức”, trước bối cảnh toàn cầu hóa các nước đều xác định chiến lược con người, chiến lược về nguồn nhân lực. Việt Nam cũng như các quốc gia trên thế giới đều nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục (GD) trong khi thực hiện chiến lược này. Bởi vì, GD là nhân tố đảm bảo sự tồn tại và phát triển của xã hội. GD giúp phát triển tiềm năng cơ bản của mỗi con người, giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) đóng vai trò chủ yếu trong việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, nâng cao ý thức dân tộc, tinh thần trách nhiệm với bản thân và cộng đồng, đặt nền tảng cho sự đổi mới và phát triển khoa học công nghệ của đất nước; đồng thời có tác dụng mạnh mẽ đến tiến trình phát triển quốc gia. Quản lý giáo dục (QLGD) là một trong những khâu then chốt đảm bảo sự thắng lợi của hoạt động GD. Đại hội Đảng X, chỉ rõ yêu cầu cấp bách cũng như lâu dài là: “Nâng cao chất lượng GD toàn diện; đổi mới cơ cấu tổ chức, cơ chế quản lý, nội dung, phương pháp dạy và học; thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, chấn hưng nền GD Việt Nam”( Văn kiện Đại hội Đảng X). Đổi mới phương pháp quản lý hoạt động dạy học (HĐDH) là một trong những trọng điểm mà công cuộc cải cách GD hiện nay đặt ra. Đại hội Đảng XI đã nêu: “Tiếp tục đổi mới cơ chế QLGD, đào tạo trên tinh thần tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cơ sở GD, đào tạo.” (Văn kiện Đại hội Đảng XI). Đó cũng là yêu cầu khách quan của sự nghiệp phát triển GD&ĐT của đất nước. Một sự thay đổi căn bản như thế cần có một chiến lược và biện pháp quản lý chỉ đạo đúng đắn, hiệu quả. Thực hiện công cuộc đổi mới Hội nghị lần thứ VIII Ban Chấp hành Trung ương khóa XI ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013. Nghị quyết đã đánh giá tình hình và nguyên nhân để đưa ra định hướng, quan điểm chỉ đạo, mục tiêu nhiệm vụ, giải pháp, và tổ chức thực hiện về “đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT”. Với quan điểm chỉ đạo GD&ĐT là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho GD là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 1 http://www.lrc.tnu.edu.vn
trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Một trong những khâu then chốt trong công cuộc đổi mới đó là quản lý HĐDH, giáo dục. Ở trường THCS việc quản lý HĐDH là một hoạt động nhằm nâng cao chất lượng GD, đào tạo trong việc thực hiện mục tiêu GD của cấp học. Trên thực tế, phần lớn người quản lý trường THCS đều được bổ nhiệm lên từ những GV có nhiều thành tích trong giảng dạy, có năng lực chuyên môn tốt nhưng chưa được trang bị đầy đủ và đồng bộ các lý luận về quản lý, quản lý HĐDH. Họ thường điều hành nhà trường theo kinh nghiệm đúc rút từ bản thân, đôi khi còn phiến diện và chủ quan. Do đó, việc nghiên cứu quản lý HĐDH một cách khoa học là việc làm cần thiết để giúp cho nhà quản lý điều hành nhà trường tốt hơn, có tính bền vững hơn nhằm đạt được mục tiêu GD của cấp học trong điều kiện mới. Hoành Bồ là một huyện miền núi của tỉnh Quảng Ninh gồm 12 xã, 1 thị trấn, ngoài khu vực thị trấn Trới, xã Lê Lợi, xã Thống Nhất, xã Sơn Dương có điều kiện thuận lợi, còn lại các xã khác đều là các xã miền núi khó khăn và các xã vùng cao ĐBKK hầu hết là người dân tộc thiểu số sinh sống. Địa bàn các xã cách trung tâm huyện từ 15km đến 45km, giao thông đi lại núi, đèo khó khăn. Trình độ dân trí thấp, kinh tế đang phát triển, song ở các xã vùng cao kinh tế còn nghèo và chậm phát triển. Công tác GD gặp nhiều khó khăn do địa bàn rộng, các trường cách xa nhau, đội ngũ GV chưa đồng đều về chuyên môn, nghiệp vụ. Công tác quản lý HĐDH phần nào còn chưa phù hợp và đáp ứng yêu cầu của GD của huyện trong giai đoạn hiện nay. Ở các xã vùng cao, vùng ĐBKK của huyện là các xã Đồng Lâm, Đồng Sơn, Kỳ Thượng do điều kiện kinh tế nghèo nàn, trình độ dân trí thấp, cha mẹ học sinh chưa quan tâm đến việc học tập của con em, trước kia các em sau khi học xong tiểu học, một số ít HS được tuyển chọn học tại trường Phổ thông Dân tộc Nội trú của huyện, số HS còn lại không tiếp tục học mà ở nhà tham gia lao động với gia đình. Để huy động học sinh ra lớp đảm bảo công tác phổ cập giáo dục THCS. UBND huyện đã mở cấp học trung học cơ sở tại các xã vùng cao vùng ĐBKK. Trên thực tế vùng ĐBKK học sinh là con em đồng bào dân tộc thiểu số nhận thức chậm, chất lượng đầu vào thấp, HS chỉ học 1 buổi/ngày, khi về nhà không có sự kèm cặp giúp đỡ của Bố, mẹ trong việc học ở nhà. GV dạy ở những trường này Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 2 http://www.lrc.tnu.edu.vn
thường xuyên thay đổi vì là vùng thực hiện nghĩa vụ, nên chưa yên tâm công tác. Chính vì vậy công tác quản lý hoạt động dạy học cần có những biện pháp phù hợp để đảm bảo chất lượng. Nghiên cứu thực trạng công tác quản lý HĐDH ở các trường THCS thuộc các xã ĐBKK, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh đề ra các biện pháp quản lý đồng bộ có tính khả thi cao theo hướng đảm bảo chất lượng, phù hợp với phát triển của GD mang tính vùng miền góp phần thu hẹp khoảng cách về chất lượng dạy học giữa các trường, duy trì bền vững, từng bước nâng cao kết quả phổ cập THCS, nâng cao chất lượng GD toàn diện cho HS trong địa bàn huyện Hoành Bồ là vấn đề cấp thiết cần được nghiên cứu và làm sáng tỏ. Xuất phát từ những yêu cầu thực tế và trên cơ sở vận dụng lý luận QLGD đã được học cùng với kinh nghiệm bản thân qua nhiều năm giảng dạy và làm quản lý ở trường thuộc các xã ĐBKK, tôi nghiên cứu đề tài: "Quản lý HĐDH theo hướng đảm bảo chất lượng ở các trường THCS thuộc các xã ĐBKK, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý HĐDH ở trường THCS, đề xuất một số biện pháp quản lý HĐDH theo hướng đảm bảo chất lượng nhằm giúp cán bộ quản lý trường THCS thuộc xã ĐBKK Đồng Sơn, Đồng Lâm, Kỳ Thượng, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh thực hiện quản lý HĐDH đảm bảo chất lượng và từng bước nâng cao chất lượng GD, đáp ứng yêu cầu đổi mới GD phổ thông, giữ vững và nâng cao tỉ lệ, chất lượng phổ cập THCS trên địa bàn huyện hiện nay. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý HĐDH theo hướng đảm bảo chất lượng của các Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng ở các trường THCS thuộc xã ĐBKK huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh. 3.2. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý HĐDH theo hướng đảm bảo chất lượng của các Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng ở các trường THCS thuộc xã ĐBKK. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 3 http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.3. Khách thể khảo sát Khảo sát quá trình, biện pháp quản lý HĐDH của các Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng (cán bộ quản lý), GV các trường THCS thuộc các xã ĐBKK Đồng Sơn, Kỳ Thượng, Đồng Lâm huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý HĐDH ở các trường THCS thuộc xã ĐBKK huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh được các cán bộ quản lý các trường triển khai thực hiện trong thời gian qua đã đạt được những kết quả nhất định song chất lượng dạy học nhìn chung còn thấp. Nếu đề xuất và áp dụng thường xuyên và đồng bộ các biện pháp quản lý HĐDH phù hợp với đặc thù, thực tiễn của các trường thuộc xã ĐBKK trên địa bàn huyện huyện Hoành Bồ theo hướng đảm bảo chất lượng sẽ từng bước nâng cao được chất lượng dạy học, GD đáp ứng được yêu cầu đổi mới và phát triển GD phổ thông hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học theo hướng đảm bảo chất lượng tại các trường THCS thuộc xã đặc biệt khó khăn. - Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo hướng đảm bảo chất lượng tại các trường THCS thuộc xã đặc biệt khó khăn, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh. - Đề xuất một số biện pháp quản lý HĐDH theo hướng đảm bảo chất lượng ở các trường THCS thuộc xã ĐBKK huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh theo đúng định hướng đổi mới GD hiện nay, đồng thời khảo nghiệm để chứng minh tính hợp lý và tính khả thi của các biện pháp. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 6.1. Chủ thể quản lý là Hiệu trưởng các trường THCS tại xã đặc biệt khó khăn thực hiện các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng đảm bảo chất lượng. 6.2. Đối tượng quản lý là giáo viên, học sinh trong trường THCS tại xã đặc biệt khó khăn. 6.3. Giới hạn về nội dung nghiên cứu: - Biện pháp quản lý hoạt động dạy học THCS theo hướng đảm bảo chất lượng tại các trường THCS thuộc xã đặc biệt khó khăn. - Tập trung nghiên cứu những nội dung, các biện pháp liên quan đến công tác quản lý HĐDH theo hướng đảm bảo chất lượng, tại các trường THCS thuộc xã ĐBKK, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 4 http://www.lrc.tnu.edu.vn
6.4. Phạm vi địa bàn khảo sát ba trường THCS thuộc xã ĐBKK Đồng Sơn, Đồng Lâm, Kỳ Thượng, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh trong bốn năm học: 2011-2012, 2012-2013, 2013-2014, 2014-2015 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các văn kiện, Nghị quyết của Đảng, văn bản pháp quy của Nhà nước, văn bản quy định của ngành GD&ĐT; các tài liệu lý luận về quản lý, QLGD và các tài liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu về những quan điểm, cách quản lý trường THCS, để xây dựng cơ sở lý luận cho việc quản lý HĐDH theo hướng đảm bảo chất lượng ở các trường THCS 7.2. xã ĐBKK. thuộcNhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát Quan sát tìm hiểu cách thức quản lý HĐDH của HT tại các trường THCS thuộc xã ĐBKK Đồng Sơn, Đồng Lâm, Kỳ Thượng, huyện Hoành Bồ. Từ việc quan sát thực trạng công tác quản lý của HT, Cán bộ quản lý là cơ sở giúp cho việc nhận định, đánh giá được chính xác, khách quan. 7.2.2. Phương pháp điều tra thực tiễn khảo sát bằng phiếu hỏi Sử dụng phiếu hỏi để điều tra các đối tượng khảo sát như lãnh đạo, HT, tổ trưởng chuyên môn, GV các trường triển khai đề tài. Thông qua việc sử dụng phiếu hỏi với hệ thống các câu hỏi dùng để phát hiện thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy và học tại các trường THCS thuộc địa bàn nghiên cứu. 7.2.3. Phương pháp phỏng vấn Phỏng vấn, trò chuyện, trao đổi trực tiếp với các đối tượng khảo sát: lãnh đạo, chuyên viên Phòng GD&ĐT; HT, phó HT và một số GV các trường THCS huyện Hoành Bồ. Mục đích khảo sát, nắm bắt, thu thập thêm thông tin cần thiết cho nội dung nghiên cứu của đề tài. 7.2.4. Phương pháp xin ý kiến chuyên gia Lấy ý kiến, nhận xét của chuyên gia như các nhà giáo ưu tú, trưởng phòng GD&ĐT, phó trưởng phòng GD&ĐT, các nhà giáo nhiều kinh nghiệm. Nhằm thu thập những ý kiến đóng góp hiệu quả cho đề tài nghiên cứu. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 5 http://www.lrc.tnu.edu.vn
7.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Tổng kết kinh nghiệm trong quản lý HĐDH của một số HT trường THCS thuộc xã ĐBKK ở Hoành Bồ trong thời gian vừa qua. Qua đó để xây dựng các biện pháp phù hợp, khả thi với thực tế. 7.3. Phương pháp thống kê toán học Các số liệu điều tra được xử lí trên cơ sở của các công thức toán thống kê. Qua các số liệu điều tra nắm bắt rõ thực trạng nghiên cứu. 8. Những đóng góp mới của luận văn Nghiên cứu khoa học về quản lý hoạt động dạy học theo hướng đảm bảo chất lượng ở các trường THCS thộc xã ĐBKK. Luận văn đã: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về đảm bảo chất lượng hoạt động dạy học ở trường THCS thuộc xã đặc biệt khó khăn. - Xác định chỉ ra được thực trạng, những tồn tại, nguyên nhân làm hạn chế chất lượng dạy học và việc quản lý HĐDH trong các trường THCS ở xã ĐBKK, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh - Đề xuất một số biện pháp quản lý HĐDH theo hướng đảm bảo chất lượng của HT có tính thực tiễn và khả thi cao nhằm đảm bảo, từng bước nâng cao chất lượng dạy học tại các trường THCS thuộc xã ĐBKK huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh. Khuyến nghị một số vấn đề để tháo gỡ khó khăn. 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục các tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý HĐDH theo hướng đảm bảo chất lượng ở trường THCS thuộc xã đặc biệt khó khăn. Chương 2: Thực trạng công tác quản lý HĐDH ở các trường THCS thuộc xã ĐBKK trên địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh. Chương 3: Một số biện pháp quản lý HĐDH theo hướng đảm bảo chất lượng ở các trường THCS thuộc xã ĐBKK trên địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 6 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO HƯỚNG ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THUỘC XÃ ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN 1.1. Một vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề Hoạt động dạy học (HĐDH) xuất hiện trong lịch sử nhân loại từ rất sớm, cùng với sự xuất hiện của loài người. Trong quá trình hình thành và phát triển của xã hội, để tồn tại và phát triển, con người đã luôn luôn nhận thức thế giới xung quanh, học hỏi, tích luỹ kinh nghiệm sống, kinh nghiệm lao động và kinh nghiệm chinh phục thiên nhiên, đồng thời với nó là quá trình truyền đạt kinh nghiệm của lớp người đi trước cho các thế hệ sau. Quá trình dạy học hình thành từ đó, từ những hình thức đơn giản, sơ khai đến những phương thức dạy học hiện đại ngày nay. Từ một hiện tượng tự phát diễn ra đơn giản theo lối quan sát - bắt chước, dần dần dạy học trở thành một hoạt động có ý thức. Con người đã biết xác định mục đích, hoàn thiện nội dung và tìm ra các phương pháp để tổ chức quá trình này một cách hiệu quả. Ngày nay, GD đang đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong chiến lược phát triển của mỗi quốc gia và toàn thế giới. Ở Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890- 1969) bằng việc kế thừa những tinh hoa của các tư tưởng GD tiên tiến và việc vận dụng sáng tạo phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, Người đã để lại cho chúng ta nền tảng lý luận về: Vai trò của GD, định hướng phát triển GD, mục đích dạy học, các nguyên lý dạy học, các phương thức dạy học, vai trò của quản lý và cán bộ QLGD, phương pháp lãnh đạo và quản lý. Hệ thống các tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về GD có giá trị cao trong quá trình phát triển lý luận dạy học, lý luận GD của nền GD cách mạng Việt Nam. Thời gian vừa qua, với mục đích đổi mới nền GD nhằm theo kịp với những phát triển của thời đại, các nhà khoa học GD, các nhà QLGD luôn quan tâm nghiên cứu tìm ra những biện pháp quản lý HĐDH khả thi và hiệu quả nhằm thực hiện thành công mục Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 7 http://www.lrc.tnu.edu.vn
tiêu GD. Từ những năm 70 của thế kỷ trước, GS Hà Thế Ngữ, GS Nguyễn Ngọc Quang, nhà sư phạm Hà Sĩ Hồ,…đã tiên phong khai phá các công trình nghiên cứu có hệ thống về QLGD, quản lý trường học, quản lý HĐDH đặt trong hoàn cảnh thực tế Việt Nam, bước đầu đặt nền tảng xây dựng triết lý QLGD, xây dựng lý luận quản lý HĐDH trong thực tiễn Việt Nam. Từ thập kỷ 90 của thế kỷ XX đến nay đã có nhiều những công trình nghiên cứu các vấn đề về QLGD. Trong phạm vi quản lý HĐDH, có thể kể đến các công trình nghiên cứu của các tác giả Phạm Minh Hạc, Nguyễn Minh Đạo, Nguyễn Văn Lê, Đặng Quốc Bảo, Trần Kiểm, Phạm Khắc Chương,… Ở các công trình này, các tác giả đã nêu lên những nguyên tắc chung của việc quản lý HĐDH, từ đó chỉ ra các biện pháp quản lý vận dụng trong QLGD, quản lý trường học. Các tác giả đã khẳng định việc quản lý HĐDH là nhiệm vụ trung tâm trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo. Cùng với sự phát triển của Khoa học GD nói chung và Khoa học QLGD nói riêng, chuyên ngành QLGD được hình thành ở bậc đại học và sau đại học ở Việt Nam vào những năm cuối thế kỷ XX. Từ thời điểm ấy đến nay có khá nhiều các luận văn thạc sĩ nghiên cứu về đề tài quản lý HĐDH. Có đề tài đã tập trung nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học trường THCS ở địa phương, trong đó một số luận văn đã chú ý đến quá trình thay sách, đổi mới nội dung chương trình giáo dục phổ thông, đổi mới phương pháp dạy học. Song chưa có đề tài nghiên cứu đề ra các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng đảm bảo chất lượng tại các trường THCS ở vùng kinh tế ĐBKK để từng bước nâng cao chất lượng giáo dục vùng khó. Đến nay trên địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh chưa có công trình khoa học nào quy mô đi sâu nghiên cứu về các biện pháp quản lý HĐDH theo hướng đảm bảo chất lượng ở trường THCS thuộc xã ĐBKK. Tôi hy vọng rằng đề tài của mình sẽ đóng góp một phần tích cực cho công tác quản lý HĐDH để đảm bảo và từng bước nâng cao chất lượng ở các trường THCS thuộc xã ĐBKK, góp phần vào thực hiện thành công các mục tiêu GD trên địa bàn huyện Hoành Bồ. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 8 http://www.lrc.tnu.edu.vn