Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là thực trạng mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai, luận văn đề xuất thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT Huyện Si Ma Cai góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động dạy học, hoạt động giáo dục trong nhà trường THPT ở huyện Simacai, tỉnh Lào Cai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM CAO XUÂN LÂM THIẾT KẾ MÔ HÌNH TRƯỜNG HỌC GẮN VỚI NÔNG TRẠI Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN SI MA CAI, TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM CAO XUÂN LÂM THIẾT KẾ MÔ HÌNH TRƯỜNG HỌC GẮN VỚI NÔNG TRẠI Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN SI MA CAI, TỈNH LÀO CAI Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. PHẠM HỒNG QUANG THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ÐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kì công trình nghiên cứu nào của tác giả khác. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2018 Tác giả luận văn Cao Xuân Lâm i
LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và lời cảm ơn sâu sắc tới GS.TS. Phạm Hồng Quang là người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn các thầy cô giáo và cán bộ Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin tri ân sự động viên, khích lệ và ủng hộ của gia đình, người thân, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2018 Tác giả luận văn Cao Xuân Lâm ii
MỤC LỤC LỜI CAM ÐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 4 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu................................................................. 4 5. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài ......................................................... 4 6. Phương pháp nghiên cứu đề tài ....................................................................... 4 7. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 7 Chương 1: LÍ LUẬN VÊ MÔ HÌNH TRƯỜNG HỌC GẮN VỚI NÔNG TRẠI Ở TRƯỜNG THPT ................................................................... 8 1.1. Tổng quan nghiên cứu .................................................................................. 8 1.1.1. Nghiên cứu trên thế giới ............................................................................ 8 1.1.2. Những nghiên cứu về thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở Việt Nam........................................................................................................... 9 1.2. Các khái niệm công cụ................................................................................ 12 1.2.1. Mô hình .................................................................................................... 12 1.2.2. Mô hình trường học gắn với nông trại..................................................... 13 1.3. Những vấn đề cơ bản về mô hình trường học gắn với nông trại ở trường THPT...................................................................................................... 13 1.3.1. Về mục tiêu giáo dục học sinh trong mô hình trường học gắn với nông trại ............................................................................................................. 13 iii
1.3.2. Về các hoạt động dạy học và giáo dục học sinh trong mô hình trường học gắn với nông trại ............................................................................. 14 1.3.3. Đặc điểm mô hình trường học gắn với nông trại .................................... 16 1.4. Thiết kế mô hình trường THPT gắn với nông trại ..................................... 20 1.4.1. Mục đích thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ........................ 20 1.4.2. Các thành tố của mô hình trường học gắn với nông trại ......................... 20 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến mô hình trường học gắn với nông trại ............. 26 1.5.1. Yếu tố khách quan ................................................................................... 26 1.5.2. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 27 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................. 29 Chương 2: THỰC TRẠNG MÔ HÌNH TRƯỜNG HỌC GẮN VỚI NÔNG TRẠI Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN SI MA CAI, TỈNH LÀO CAI .......................................................................................................... 30 2.1. Khái quát chung về đặc điểm các trường THPT huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai............................................................................................................... 30 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 33 2.2.1. Mục tiêu khảo sát ..................................................................................... 33 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 33 2.2.3. Đối tượng khảo sát................................................................................... 33 2.2.4. Phương pháp khảo sát .............................................................................. 34 2.3. Thực trạng mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai .......................................................................... 34 2.3.1. Về thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục cho học sinh gắn với lao động sản xuất, gắn với nông trại........................................................................ 34 2.3.2. Mô hình trường học gắn nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai ................................................................................................ 37 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai ................................... 48 2.4. Đánh giá chung ........................................................................................... 50 iv
2.4.1. Mặt mạnh ................................................................................................. 50 2.4.2. Mặt hạn chế.............................................................................................. 51 2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ........................................................................ 52 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 53 Chương 3: THIẾT KẾ MÔ HÌNH TRƯỜNG TRƯỜNG HỌC GẮN VỚI NÔNG TRẠI TẠI HUYỆN SI MA CAI, TỈNH LÀO CAI ................. 54 3.1. Căn cứ thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại tại huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai ................................................................................................ 54 3.1.1. Căn cứ lý thuyết ....................................................................................... 54 3.1.2. Căn cứ thực tiễn ....................................................................................... 54 3.1.3. Định hướng phát triển giáo dục của ngành và địa phương ..................... 55 3.2. Các bước thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai tỉnh Lào Cai ................................................................ 56 3.3. Thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại thông qua các hoạt động giáo dục trong nhà trường......................................................................... 60 3.3.1. Thông qua công tác xây dựng cảnh quan trường lớp, cảnh quan khu bán trú, nội trú học sinh ..................................................................................... 60 3.3.2. Thông qua hoạt động dạy Nghề phổ thông ............................................. 61 3.4. Bộ tiêu chí đánh giá mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai ................................................... 72 3.4.1. Nguyên tắc xây dựng ............................................................................... 72 3.4.2. Các tiêu chí đánh giá ............................................................................... 73 3.5. Đánh giá hiệu quả mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai ............................................................... 76 3.5.1. Những kết quả nổi bật ............................................................................. 76 3.5.2. Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân .................................................. 84 3.6. Một số cách thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại tại các trường THPT trên địa bàn huyện Si Ma Cai nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả từ mô hình ........................................................................................... 85 v
3.6.1. Về tuyên truyền, xã hội hóa:.................................................................... 85 3.6.2. Về tổ chức thực hiện mô hình (Công tác xây dựng mô hình, áp dụng thực tiễn Kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, quy trình chăm sóc, sản xuất và bảo vệ môi trường) ............................................................................................ 85 3.6.3. Về công tác thi đua, khen thưởng trong thực hiện mô hình .................... 87 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................. 88 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 89 1. Kết luận .......................................................................................................... 89 2. Khuyến nghị................................................................................................... 90 2.1. Đối với Bộ Giáo dục & Đào tạo ................................................................. 90 2.2. Đối với Sở Giáo dục & Đào tạo ................................................................ 90 2.3. Đối với các Nhà trường .............................................................................. 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 92 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa ĐH-CĐ Đại học - Cao đẳng GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDNN&GDTX Giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên HS Học sinh KHKT Khoa học kỹ thuật NQ-TW Nghị quyết Trung ương PPNC Phương pháp nghiên cứu PTDTNT Phổ thông dân tộc nội trú QLGD Quản lý giáo dục TB Trung bình THCS&THPT Trung học cơ sở và trung học phổ thông THPT Trung học phổ thông UBND Ủy ban nhân dân iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Quy mô CBQL, giáo viên, nhân viên và học sinh tại các trường THPT huyện Si Ma Cai ..................................................................... 30 Bảng 2.2: Thực trạng CSVC và thiết bị tại các trường THPT huyện Si Ma Cai..... 32 Bảng 2.3. Thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục cho học sinh gắn với lao động sản xuất, gắn với nông trại ....................................................... 35 Bảng 2.4: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT......................................... 49 Bảng 3.1: Kết quả khảo sát về hiệu quả giáo dục học sinh trong thực hiện mô hình trường học nông trại ........................................................... 78 v
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1. Số chủ đề tích hợp liên môn và số lần tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo tại các trường THPT huyện Si Ma Cai qua một số năm học ......................................................................................... 81 Hình 3.2. Tỉ lệ chuyên cần của học sinh trung bình các tháng năm học 2017 - 2018 của trường THPT số 1, số 2 Si Ma Cai (%) ........................... 84 vi
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài 1.1. Luật Giáo dục của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã xác định rõ mục tiêu, tính chất, nguyên lý, yêu cầu về nội dung và phương pháp giáo dục. Mục tiêu của giáo dục là: đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nguyên lý giáo dục là: học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội. Nội dung giáo dục phải bảo đảm tính cơ bản, toàn diện, thiết thực, hiện đại và có hệ thống; coi trọng giáo dục tư tưởng và ý thức công dân; kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp, bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; phù hợp với sự phát triển về tâm sinh lý lứa tuổi của người học. Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên [19]. Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, sinh thời cũng rất quan tâm đến sự nghiệp giáo dục. Người đã khẳng định “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu” và “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội trước hết cần có con người xã hội chủ nghĩa”. Con người mà Bác mong muốn đào tạo không chỉ có lòng yêu nước, tinh thần đấu tranh anh dũng, có lí tưởng cách mạng, phẩm chất đạo đức mà còn phải có tri thức khoa học, kĩ năng lao động sản xuất… Có như vậy thì dân tộc ta mới có sức mạnh tinh thần và thể chất để vượt qua bao khó khăn, gian khổ trong chinh phục tự nhiên, chiến thắng ngoại xâm, đảm bảo một cuộc sống hạnh phúc, văn minh, tiến bộ, thích ứng với thời đại, xã hội mới. Các chỉ dạy của Người về công tác giáo dục khẳng định sự đúng 1
đắn của các nguyên lí và con đường giáo dục. Tại Hội nghị cán bộ Đảng ngành giáo dục (tháng 6/1957), Người đã nói: "Giáo dục trong nhà trường dù tốt mấy nhưng thiếu giáo dục trong gia đình và ngoài xã hội thì kết quả cũng không hoàn toàn”. Và Người cũng yêu cầu phải lấy nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn làm nguyên tắc cơ bản cho việc xây dựng các phương pháp về giáo dục. Dạy và học phải gắn tri thức lý luận với thực tiễn cuộc sống. Học và hành phải luôn đi đôi với nhau, gắn bó mật thiết với nhau. Người nhấn mạnh: "Học phải suy nghĩ, học phải liên hệ với thực tế, phải có thí nghiệm và thực hành. Học với hành phải kết hợp với nhau”. Người chỉ rõ: “Học để hành, học mà không hành thì vô ích, hành mà không học thì không trôi chảy”. Lời dạy của Bác có ý nghĩa rất quan trọng đối với việc dạy học của chúng ta hiện nay [dẫn theo 9]. Lịch sử giáo dục nước ta cho thấy, trong điều kiện đất nước còn chiến tranh, nền kinh tế còn yếu kém nhưng nền giáo dục Việt Nam đã đào tạo những thế hệ người Việt Nam anh dũng, mưu trí trong đấu tranh; cần cù, sáng tạo trong lao động đã góp phần giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, đưa nước ta từ một nước nghèo, kém phát triển trở thành nước đang phát triển, hội nhập nhanh với thế giới. Thành tựu đó của giáo dục là kết quả của quá trình triển khai thực hiện tốt nguyên lý, phương pháp và nội dung giáo dục. Cả về lý luận và thực tiễn đều khẳng định vai trò của nguyên lý giáo dục trong quá trình giáo dục là hết sức quan trọng. Vì vậy, chúng ta cần quan tâm nghiên cứu, thực hiện tốt nguyên lý, các con đường giáo dục để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. 1.2. Đất nước ta đang trên đà đổi mới và hội nhập quốc tế. Ngành giáo dục cũng đang chuyển mình mạnh mẽ. Nghị quyết 29/NQ-TW, Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục và đào tạo là sự chỉ đạo cấp thiết của Đảng đối với sự nghiệp giáo dục, là hiện thực hóa quan điểm chỉ đạo của Đảng về giáo dục và đào tạo, nhằm 2
thống nhất nhận thức và hành động, phát huy trí tuệ của toàn Đảng, toàn dân; huy động các nguồn lực đầu tư, sự phối hợp của nhiều cơ quan, ban ngành và các tổ chức xã hội cho sự nghiệp giáo dục. Thực hiện Nghị quyết 29/NQ-TW và chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” theo nguyên lý “Học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn”, nhiều mô hình trường học gắn với thực tiễn cuộc sống, gắn với sản xuất, kinh doanh được hình thành ở nhiều địa phương khác nhau trong cả nước [1]. 1.3. Lào Cai là một tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn nhưng nhiều cơ sở giáo dục trong tỉnh đã triển khai và thực hiện khá thành công mô hình trường học gắn với thực tiễn. Các mô hình đó đã góp phần đáng kể vào việc thực hiện các nguyên lí giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, tạo sự chuyển biến vững chắc của ngành giáo dục tỉnh Lào Cai trong sự nghiệp giáo dục của cả nước. Si Ma Cai là một huyện vùng cao biên giới của tỉnh Lào Cai. Các trường THPT nơi đây có diện tích đất đai rộng, học sinh trong trường phần lớn là con em dân tộc thiểu số với tập quán canh tác nông nghiệp là chủ yếu, số đông các em ở trong khu nội trú, bán trú của trường. Việc lựa chọn mô hình trường học gắn với nông trại là sự lựa chọn đúng hướng của các trường THPT trên địa bàn huyện. Tuy nhiên, trong quá trình thiết kế, xây dựng và thực hiện mô hình, các trường THPT ở đây còn nhiều lúng túng, hiệu quả chưa cao. Là Hiệu trưởng của một trường THPT trên địa bàn huyện Si Ma Cai, với mong muốn giúp các nhà trường có cơ sở khoa học nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng mô hình trường học gắn với thực tiễn, tôi đã lựa chọn đề tài “Thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai” để định hướng nghiên cứu trong luận văn của mình. 3
2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát thực trạng mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai, luận văn đề xuất thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT Huyện Si Ma Cai góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động dạy học, hoạt động giáo dục trong nhà trường THPT ở huyện Simacai, tỉnh Lào Cai. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu: thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai tỉnh Lào Cai 3.2. Khách thể nghiên cứu: mô hình trường học gắn với nông trại 4. Nhiệm vụ nghiên cứu: 4.1. Xây dựng cơ sở lý luận về mô hình trường học gắn với nông trại, gắn với thực tiễn cuộc sống ở các nhà trường; 4.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng mô hình trường học gắn với nông trại, gắn với thực tiễn ở các trường THPT Huyện Si Ma Cai; 4.3. Thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở trường THPT huyện Simacai, tỉnh Lào Cai. 5. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài Đề tài tập trung nghiên cứu và đề xuất cách thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại, đề xuất các tiêu chí đánh giá mô hình trường học nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai. 6. Phương pháp nghiên cứu đề tài 6.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp các công trình nghiên cứu và tài liệu có liên quan đến thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT, bao gồm: - Các tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lê nin; các văn kiện của Đảng, Nhà nước, tư tưởng Hồ Chí Minh có liên quan đến đề tài. 4
- Các tác phẩm về tâm lý học, giáo dục học, khoa học quản lý giáo dục,… trong nước. Các công trình nghiên cứu khoa học quản lý giáo dục của các nhà lý luận, các nhà quản lý giáo dục, các nhà giáo,… có liên quan đến đề tài như các luận văn, luận án, các báo cáo khoa học, các chuyên khảo,… Các tài liệu về lý luận quản lý, các văn kiện Đại hội Đảng, các văn bản pháp quy về mô hình trường học, thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại, các tài liệu khoa học, bài báo khoa học và những kết quả đạt được của thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại. Các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn hoạt động thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo Lào Cai, Phòng Giáo dục và Đào tạo Si Ma Cai. Các tài liệu trên được phân tích, nhận xét, tóm tắt và trích dẫn phục vụ trực tiếp cho việc giải quyết các nhiệm vụ của đề tài. 6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn * Phương pháp quan sát Sử dụng phương pháp quan sát để quan sát một số hoạt động được tổ chức trong nhà trường THPT (có mô hình trường học gắn với nông trại) ở Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai để thu thập thông tin làm căn cứ cho việc phân tích và đánh giá thực trạng mô hình trường học gắn với nông trại ở huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai. * Phương pháp điều tra, khảo sát Tiến hành điều tra, thống kê để nắm được số lượng, cơ cấu, trình độ đào tạo, thâm niên công tác, phân bố của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên các trường THPT trên địa bàn khảo sát. Tiến hành điều tra, khảo sát tổ chức hoạt động giáo dục gắn với nông trại, các yếu tố ảnh hưởng đến thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại, 5
thực trạng mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT trên địa bàn huyện. Đối tượng điều tra, khảo sát là đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên của các trường THPT. Kết quả điều tra, khảo sát được phân tích, so sánh, đối chiếu để tìm ra những thông tin cần thiết theo hướng nghiên cứu của luận văn. * Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nghiên cứu các sản phẩm của hoạt động giáo dục học sinh gắn với nông trại như kết quả lao động sản xuất, số loại hình chăm sóc, nôi trồng, số con giống, số cây trồng mà học sinh chăm sóc…. Nghiên cứu các kế hoạch, quyết định, báo cáo của phòng Giáo dục và Đào tạo, Hiệu trưởng các trường THPT để đánh giá thực trạng của các trường. * Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Tiến hành nghiên cứu, đúc kết kinh nghiệm quản lý hoạt động thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại của các đơn vị làm tốt để nhân rộng điển hình. * Phương pháp chuyên gia Hỏi ý kiến chuyên gia bằng các phiếu hỏi, bao gồm: Các nhà quản lý, giáo viên làm công tác thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại. Việc lấy ý kiến chuyên gia tổ chức theo cách trao đổi hoặc xin ý kiến đóng góp bằng văn bản. Phương pháp này được sử dụng ngay từ khâu xây dựng đề cương, góp ý bộ công cụ, góp ý vào nhận định đánh giá thực trạng hoặc vào các giải pháp đề xuất. * Phương pháp trò chuyện Tiến hành trao đổi với cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh để tìm hiểu nhu cầu, điều kiện của họ cũng như những đánh giá của họ về hoạt động thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại. 6.3. Các phương pháp bổ trợ khác Sử dụng thống kê toán học để xử lý các kết quả nghiên cứu của luận văn. 6
7. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, danh mục các tài liệu tham khảo và phụ lục, Luận văn có cấu trúc gồm 3 chương sau: Chương 1: Cơ sở lí luận về mô hình trường học gắn với nông trại ở trường THPT. Chương 2: Thực trạng mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai. Chương 3: Thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở các trường THPT huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai. 7
Chương 1 LÍ LUẬN VÊ MÔ HÌNH TRƯỜNG HỌC GẮN VỚI NÔNG TRẠI Ở TRƯỜNG THPT 1.1. Tổng quan nghiên cứu 1.1.1. Nghiên cứu trên thế giới “Hoạt động giáo dục phải được thực hiện theo nguyên lý học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội” [20]. Chủ nghĩa Mác - Lê Nin cho rằng lý luận và thực tiễn là hai phạm trù có quan hệ biện chứng với nhau. Theo Chủ nghĩa Mác - Lê-nin: “Thực tiễn là toàn bộ những hoạt động vật chất có mục đích, mang tính lịch sử - xã hội của con người nhằm cải biến tự nhiên và xã hội”(1). Khác với hoạt động nhận thức, trong hoạt động thực tiễn, con người sử dụng những công cụ vật chất tác động vào những đối tượng vật chất làm biến đổi chúng theo mục đích của mình. Những hoạt động ấy là những hoạt động đặc trưng và bản chất của con người. Hoạt động thực tiễn rất đa dạng với nhiều hình thức ngày càng phong phú, song có ba hình thức cơ bản là hoạt động sản xuất vật chất, hoạt động chính trị - xã hội và hoạt động thực nghiệm khoa học. Bàn về mô hình trường học trên thế giới đã hình thành nhiều mô hình trường học, mô hình trường học cộng đồng học tập được tiến hành theo hướng tổ chức các hoạt động học tập của người học ngoài nhà trường. Đây là mô hình trường học có sự tham gia của cộng đồng: phụ huynh học sinh, mở rộng các cơ hội và điều kiện học tập rộng gắn với thực tế tạo điều kiện cho học sinh được trải nghiệm [37]. Tại Mỹ việc thiết kế mô hình trường học gắn với trang trại đã được các trường THPT rất quan tâm. Từ các trang trại do học sinh chăm sóc, đến việc đào tạo các kỹ năng lao động sản xuất, kinh doanh nông nghiệp. Tiêu chí để đánh giá xếp hạng các trường THPT có mô hình trường học gắn với nông trại 8
tốt nhất, dựa vào các tiêu chí sau: Kích thước trang trại; Tích hợp trong chương trình giáo dục; Tính bền vững; Quá trình thực tập tại trang trại; Học sinh có hứng thú tham gia vào quá trình lao động tại trang trại; Gắn kết với lực lượng bên ngoài trong việc thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại [38]. 1.1.2. Những nghiên cứu về thiết kế mô hình trường học gắn với nông trại ở Việt Nam Trên cơ sở vận dụng sáng tạo lý luận về vai trò của thực tiễn trong Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, vị lãnh tụ vĩ đại Hồ Chí Minh cũng để lại một di sản lý luận có giá trị to lớn đó là sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn như một biện pháp cơ bản nhằm ngăn ngừa, khắc phục bệnh kinh nghiệm và bệnh giáo điều. Hồ Chí Minh dùng nhiều cách diễn đạt khác nhau: "Lý luận đi đôi với thực tiễn", "Lý luận kết hợp với thực hành", "Lý luận và thực hành phải luôn luôn đi đôi với nhau”, "Lý luận phải liên hệ với thực tế (Hồ Chí Minh, 1995, tập 9, tr. 292). Dù nói "đi đôi", "gắn liền", "kết hợp” nhưng điều cốt lõi nhất mà Người muốn nhấn mạnh là: "Thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là một nguyên tắc căn bản của chủ nghĩa Mác - Lênin. Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù quáng. Lý luận mà không có liên hệ với thực tiễn là lý luận suông" (Hồ Chí Minh, 1995, tập 8, tr. 496). Như vậy, thống nhất giữa lý luận và thực tiễn được Hồ Chí Minh hiểu trên tinh thần biện chứng: thực tiễn cần tới lý luận soi đường, dẫn dắt, chỉ đạo, hướng dẫn, định hướng để không mắc phải bệnh kinh nghiệm, còn lý luận phải dựa trên cơ sở thực tiễn, phản ánh thực tiễn và phải luôn liên hệ với thực tiễn, nếu không sẽ mắc phải bệnh giáo điều. Thực tế cho thấy, ở nước ta có không ít cán bộ, đảng viên "chỉ bo bo giữ lấy kinh nghiệm lẻ tẻ. Họ không hiểu rằng lý luận rất quan trọng cho sự thực hành cách mạng. Vì vậy, họ cứ cắm đầu nhắm mắt mà làm, không hiểu rõ toàn cuộc của cách mạng" (Hồ Chí Minh, 1995, tập 6, tr. 247). Những cán bộ ấy quên rằng, "kinh nghiệm của họ tuy tốt, nhưng cũng chẳng qua là từng bộ phận mà thôi, chỉ thiên về một mặt mà thôi. Có kinh nghiệm mà không có lý luận cũng như 9