Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Phân chia điều kiện lập địa theo mức độ thích hợp cho loài Tông dù (Toona sinensis Roem) tại xã Cư Lễ, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

38
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài góp phần làm rõ một số đặc điểm sinh lý – sinh thái cây Tông dù và ĐKLĐ tại xã Cư Lễ, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn, làm cơ sở cho việc chọn cây trồng theo nguyên tắc “đất nào cây ấy”; xây dựng được bảng và bản đồ phân chia ĐKLĐ theo mức độ thích hợp cho loài Tông dù và đưa ra những đề xuất cho việc xác định nơi trồng và kỹ thuật chăm sóc Tông dù tại xã Cư Lễ, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Phân chia điều kiện lập địa theo mức độ thích hợp cho loài Tông dù (Toona sinensis Roem) tại xã Cư Lễ, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé n«ng nghiÖp vµ PTNT Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp -----------------0o0------------------ trÇn v¨n hßa ph©n chia ®iÒu kiÖn lËp ®Þa theo møc ®é thÝch hîp cho loµI t«ng dï (Toona sinensis Roem) t¹i x· c lÔ, huyÖn na r×, tØnh b¾c k¹n luËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Hµ T©y, 2007
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Bé n«ng nghiÖp vµ PTNT Trêng ®¹i häc l©m nghiÖp -----------------0o0------------------ trÇn v¨n hßa ph©n chia ®iÒu kiÖn lËp ®Þa theo møc ®é thÝch hîp cho loµI t«ng dï (Toona sinensis Roem) t¹i x· c lÔ, huyÖn na r×, tØnh b¾c k¹n chuyªn ngµnh: l©m häc M· sè: 60.62.60 luËn v¨n th¹c sü khoa häc l©m nghiÖp Ngêi híng dÉn: PGS.TS. Hoµng Kim Ngò TS. Ph¹m v¨n ®iÓn Hµ T©y, 2007
1 §Æt vÊn ®Ò Nghiªn cøu ph©n chia ®iÒu kiÖn lËp ®Þa (§KL§) cho loµi c©y rõng cã ý nghÜa quan träng trong s¶n xuÊt l©m nghiÖp. X¸c ®Þnh ®îc møc ®é thÝch hîp cña §KL§ víi loµi c©y sÏ gióp cho viÖc trång rõng theo quan ®iÓm “®Êt nµo c©y Êy”, mang l¹i hiÖu qu¶ cao c¶ vÒ kinh tÕ vµ m«i trêng sinh th¸i. ë x· C LÔ, huyÖn Na R×, tØnh B¾c K¹n, T«ng dï ®îc ngêi d©n ®Æc biÖt quan t©m vµ mong muèn ®a vµo trång vµ ph¸t triÓn rõng, nh»m cung cÊp l©m s¶n, t¹o thu nhËp, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, c¶i thiÖn chÊt lîng cuéc sèng vµ b¶o vÖ m«i trêng ë khu vùc. Gç T«ng dï rÊt cã gi¸ trÞ, thí th¼ng mÞn, gç t¬ng ®èi cøng, Ýt bÞ mèi mät, nøt nÎ, gç cã mµu s¾c vµ cã v©n ®Ñp, gç ®îc sö dông trong x©y dùng, ®å dïng gia ®×nh, ®ãng tµu thuyÒn. T«ng dï cßn cã vá vµ qu¶ dïng ®Ó lµm thuèc ch÷a bÖnh m¸u khã ®«ng vµ bÖnh phong thÊp rÊt hiÖu nghiÖm. L¸ T«ng dï khi non ®îc ®ång bµo d©n téc sö dông lµm thøc ¨n, khi giµ dïng ®Ó chÕ níc géi ®Çu, trÞ mét sè bÖnh ngoµi da. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay viÖc trång rõng T«ng dï t¹i ®Þa ph¬ng ®ang gÆp mét sè khã kh¨n, cô thÓ lµ: + Cha x¸c ®Þnh ®îc §KL§ thÝch hîp cho loµi T«ng dï. + Cha x¸c ®Þnh ®îc biÖn ph¸p kü thuËt trång rõng T«ng dï. + Cha x¸c ®Þnh ®îc kü thuËt ch¨m sãc, c¶i t¹o ®Êt ®Ó mang l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n cho rõng trång T«ng dï. H¹n chÕ ®ã ®· dÉn ®Õn viÖc g©y trång T«ng dï ®¹t kÕt qu¶ kÐm, c©y sinh trëng ph¸t triÓn xÊu hoÆc thÊt b¹i, dÉn ®Õn kh«ng thu hót ®îc ngêi lµm nghÒ rõng trång loµi c©y nµy. §Ó gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nªu trªn, ®Ò tµi “Ph©n chia ®iÒu kiÖn lËp ®Þa theo møc ®é thÝch hîp cho loµi T«ng dï (Toona sinensis Roem) t¹i x· C LÔ, huyÖn Na R×, tØnh B¾c K¹n” ®· ®îc thùc hiÖn.
2 Ph¬ng híng cña ®Ò tµi lµ x¸c ®Þnh c¸c ®Æc ®iÓm sinh lý – sinh th¸i quan träng cña T«ng dï, x¸c ®Þnh §KL§ cña x· C LÔ lµm c¬ së ph©n chia §KL§ theo møc ®é thÝch hîp cho loµi c©y nµy còng nh ®Ò xuÊt biÖn ph¸p kü thuËt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trång rõng T«ng dï. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, nh÷ng th«ng tin vÒ ®Æc ®iÓm sinh lý – sinh th¸i, §KL§ ®· ®îc thu thËp dùa trªn nh÷ng c¬ së lý thuyÕt vµ c¸c ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm hiÖn cã; ®ång thêi nh÷ng th«ng tin nµy lu«n ®îc liªn hÖ víi thùc tÕ s¶n xuÊt nh»m lµm cho kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi ®¸p øng tèt nhÊt hai yªu cÇu lý thuyÕt vµ thùc tiÔn.
3 Ch¬ng 1 Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu 1.1. ë ngoµi níc 1.1.1. Nghiªn cøu ph©n chia §KL§ theo møc ®é thÝch hîp cho loµi c©y Rõng lµ tÊm g¬ng ph¶n chiÕu trung thµnh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa (khÝ hËu, ®Êt ®ai, ®Þa h×nh v.v…). V× lÏ ®ã, kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn c¸c nhµ lËp ®Þa CHDC §øc ®· nhËn xÐt kh¸ tinh tÕ nh sau: “NÕu con ngêi kh«ng t¸c ®éng g× ®Ó lµm thay ®æi cÊu tróc hÖ sinh th¸i rõng, th× mçi lËp ®Þa thÊy mét lo¹i h×nh thùc vËt tù nhiªn t¬ng øng, lóc nµy ranh giíi c¸c lËp ®Þa vµ ranh giíi cña kiÓu th¶m thùc vËt tù nhiªn trïng khíp nhau” Ph©n h¹ng ®Êt theo Gavriliuk (1974), David (1981) víi quan ®iÓm ®¸nh gi¸ ®Êt theo ph¸t sinh häc vµ n¨ng suÊt lËp ®Þa, quan ®iÓm nµy ®îc vËn dông kh¸ phæ biÕn trong khoa häc nghiªn cøu vµ øng dông vÒ sö dông ®Êt ë ViÖt Nam còng nh trªn thÕ giíi. Ph©n h¹ng ®Êt ®îc tiÕn hµnh theo 3 híng: Ph©n h¹ng ®Êt theo tiÒm n¨ng (potential) Ph©n h¹ng ®Êt tæng qu¸t cho toµn l·nh thæ theo môc ®Ých sö dông (utilization). Ph©n h¹ng ®Êt theo møc ®é thÝch hîp cho tõng loµi c©y cô thÓ (suitability). Ph©n h¹ng ®Êt (Land ordination) ®«i khi ®îc sö dông ®ång nghÜa víi ®¸nh gi¸ ®Êt (Land evaluation) nhng nã chØ nãi lªn ph¬ng ph¸p xÕp nhãm ®Êt hoÆc nh÷ng chØ tiªu (element) cña ®Êt. ViÖc hÖ thèng ho¸ c¸c tµi nguyªn ®Êt ®ai lµ mét d¹ng cña ph©n h¹ng ®Êt nhng nã kh«ng ph¶i lµ ®¸nh gi¸ ®Êt. §¸nh gi¸ ®Êt lµ mét qu¸ tr×nh íc lîng tiÒm n¨ng cña ®Êt ®Ó sö dông. §¸nh gi¸ ®Êt lµ mét nh¸nh trong ph©n h¹ng ®Êt, ë ®ã c¬ së cho sù ph©n h¹ng lµ møc ®é thÝch hîp cña sù sö dông ®Êt.
4 Theo Paraphrasing Andahl, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ®Êt ®ai lµ: “cung cÊp nh÷ng th«ng tin ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng c¬ héi vµ h¹n chÕ sö dông ®Êt ®ai, nh÷ng th«ng tin ®a ra bao gåm: ®Æc ®iÓm ®Êt ®ai, c¸c yÕu tè tù nhiªn (níc, khÝ hËu, ®Þa h×nh v.v…) còng nh ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi”. Theo FAO, (1976): “®¸nh gi¸ ®Êt ®ai lµ qu¸ tr×nh so s¸nh, ®èi chiÕu nh÷ng tÝnh chÊt vèn cã cña v¹t ®Êt cÇn ®¸nh gi¸ víi tÝnh chÊt ®Êt ®ai mµ lo¹i h×nh sö dông ®Êt yªu cÇu”. Sù thÝch hîp cña ®Êt ®ai lµ sù ®óng ®¾n (fitniss) cña mét kiÓu sö dông x¸c ®Þnh cho mét khu ®Êt x¸c ®Þnh. TiÒm n¨ng (Capability) cña ®Êt víi nghÜa réng r·i, nhng nã ph¶i g¾n liÒn víi mét hÖ thèng ®¸nh gi¸ x¸c ®Þnh. Ph©n h¹ng sù thÝch hîp cña ®Êt lµ mét qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸, ph©n nhãm, x¸c ®Þnh ®¬n vÞ ®Êt trªn b¶n ®å cho phï hîp víi sù thÝch hîp cña c¸c d¹ng sö dông ®· ®îc x¸c ®Þnh. §¸nh gi¸ møc ®é thÝch hîp cña ®Êt ®ai lµ mét d¹ng ®¸nh gi¸ ®Êt, ë ®ã nh÷ng sù ®¸nh gi¸ riªng biÖt cña tõng ®¬n vÞ ®Êt ®îc tiÕn hµnh, ®¸nh sè vµ x¸c ®Þnh c¸c kiÓu sö dông. Mét thÝ dô vÒ ph©n lo¹i ®Êt kiÓu nµy ®îc ®a ra ë New Guinea bëi Haantjens (1965). B¶ng nµy ®a ra ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thÝch hîp cho 4 lo¹i h×nh sö dông: c©y trång hµng n¨m, c©y gç, ®ång cá vµ lóa níc. Mçi nh©n tè trong 14 nh©n tè cña m«i trêng ®îc ®a ra ®¸nh gi¸ theo tÝnh phï hîp cña nã víi 4 lo¹i h×nh sö dông ®Êt. Sù thÝch hîp tæng qu¸t nhËn biÕt tõ sù biÕn ®æi tæng qu¸t cña c¸c nh©n tè ®¬n lÎ trong ®ã gi¸ trÞ ®¬n lÎ thÊp nhÊt hoÆc mét nhãm nh÷ng gi¸ trÞ ®¬n lÎ h¬i thÊp nã cã thÓ ¶nh hëng gièng nhau tíi sù thÝch hîp chung. Nh÷ng nÐt chung ®îc dùa trªn khu«n khæ ®¸nh gi¸ møc ®é thÝch hîp ®Êt ®ai cña FAO ®îc tr×nh bµy bëi Brinkman vµ Smyth (1973). MÆc dï nã
5 kh«ng ph¶i lµ hÖ thèng ®¸nh gi¸ hoµn h¶o, nhng dùa vµo nã nh÷ng hÖ thèng ®¸nh gi¸ cña quèc gia hoÆc ®Þa ph¬ng cã thÓ ®îc x©y dùng. Sù tranh luËn vÒ ph¬ng ph¸p cò ®ang diÔn ra. Ngêi ta cho r»ng ph¬ng ph¸p nghiªn cøu tµi nguyªn dùa trªn h×nh th¸i ®Þa chÊt lµ mét ph¬ng ph¸p tÜnh (static method), nã cÇn ®îc thay b»ng ph¬ng ph¸p ®éng (dynamic method) dùa trªn c¬ së cña sinh th¸i häc (ecology). Sù söa ch÷a nµy ®îc ®a ra bëi Moss (1968-1969) vµ sù yªu cÇu ®ã ®îc gäi lµ “tiÕp cËn chøc n¨ng t¹m thêi” (contemporary functial relationship) hoÆc “tiÕp cËn quÇn l¹c sinh th¸i häc” (biocenological approach). ¤ng cho r»ng ë vïng nhiÖt ®íi mµ t¸ch sù sö dông ®Êt ra khái thùc vËt lµ v« nghÜa. Toµn bé ®Êt ®îc sö dông víi môc ®Ých sö dông díi d¹ng nµo ®ã víi sù quay vßng gi÷a thùc vËt tù nhiªn vµ c©y trång, vµ chÝnh ®iÒu ®ã t¹o nªn sù ®a d¹ng cña ®Êt vµ thùc vËt ë kh¾p n¬i. Mçi vïng ®Êt lµ mét hÖ sinh ®Þa (geo- ecosystem), mµ ë ®ã d¹ng ®Êt, ®Êt, ®é Èm ®Êt, thùc vËt vµ tËp ®oµn c©y trång lµ nh÷ng nh©n tè thµnh phÇn cña nã. Chóng g©y t¸c ®éng lÉn nhau. ThÝ dô: cã mèi quan hÖ qua l¹i phøc t¹p gi÷a thùc vËt víi sö dông ®Êt, ®é Èm ®Êt, chÊt h÷u c¬ trong ®Êt vµ møc ®é dinh dìng. NhiÒu nh©n tè thµnh phÇn cña quÇn l¹c sinh ®Þa lµ biÕn ®æi thêng xuyªn hoÆc chu kú. Moss cho r»ng sö dông h×nh th¸i ®Þa chÊt lµ c¬ së cho viÖc nghiªn cøu tµi nguyªn thiªn nhiªn nh lµ lµm b¶n ®å ®Êt chØ cã thÓ ¸p dông cho nh÷ng d¹ng ®Êt Ýt biÕn ®æi theo thêi gian. KÕt qu¶ lµ bøc tranh vÒ m«i trêng ®îc ®a ra, kh¼ng ®Þnh vÒ mÆt sè lîng vµ con ngêi cã thÓ sö dông. Trong thùc tÕ th× sù t¸c ®éng qua l¹i lu«n tiÕp tôc gi÷a viÖc sö dông ®Êt vµ tµi nguyªn. C¸c tÝnh to¸n sù t¬ng t¸c nµy dùa vµo sù ®iÒu tra tµi nguyªn b»ng ph¬ng ph¸p sinh th¸i häc, xem mèi quan hÖ gi÷a con ngêi vµ ®Êt ®ai nh mét hÖ chøc n¨ng. Sù phª ph¸n ®· chØ ra sù h¹n chÕ cña viÖc nghiªn cøu xem tiÒm n¨ng cña ®Êt lµ bÊt ®éng. Ph¬ng ph¸p ba bíc híng tíi sù logic, nã yªu cÇu ph¶i
6 cã nh÷ng sè liÖu ®Þnh lîng vÒ m«i trêng, thÝ dô b¶n ®å ®Êt ®ai vµ b¶n ®å thùc vËt ®Ó cho nh÷ng c«ng viÖc kÕ ho¹ch ho¸ sù ph¸t triÓn. NhiÒu nhµ khoa häc trªn thÕ giíi ®· nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a lËp ®Þa vµ qu¸ tr×nh sinh trëng, ph¸t triÓn cña c©y trång ®Òu rót ra mét sè nhËn xÐt tæng qu¸t nh sau: Vïng «n ®íi: Ph¶n øng ®Êt PH, hµm lîng CaCO3 vµ c¸c Baz¬ kh¸c, thµnh phÇn cÊp h¹t ®Êt, ®iÖn thÕ «xy ho¸ khö (Eh) cña ®Êt (theo Richard - 1984) lµ nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt. §iÒu ®ã nãi lªn r»ng trong ®Êt nh÷ng nh©n tè ho¸ häc cã vÞ trÝ quan träng h¬n, chiÕm u thÕ h¬n nh÷ng nh©n tè vËt lý. Vïng nhiÖt ®íi: Kh¶ n¨ng gi÷ níc, kho¸ng, ®é dµy tÇng ®Êt, ®é xèp hay ®é th«ng khÝ cña ®Êt, thµnh phÇn c¬ giíi hay cÊp h¹t ®Êt lµ c¸c yÕu tè quan träng vµ còng cã nghÜa lµ c¸c yÕu tè vËt lý cã vai trß quan träng h¬n, chiÕm u thÕ h¬n c¸c yÕu tè ho¸ häc (theo quan ®iÓm cña Hanry - 1936, Bead-1946 vµ Richard - 1948). Theo Weer vµ Tracy (1969), trong rõng ma vïng nhiÖt ®íi ë Ch©u óc th× sinh trëng cña thùc vËt l¹i phô thuéc vµo ®¸ mÑ, ®é Èm ®Êt, thµnh phÇn c¬ giíi ®Êt, hµm lîng CaCO3, mïn vµ ®¹m. Huper (®Çu thÕ kû 20), ®· ph©n lo¹i, ®¸nh gi¸ rõng dùa vµo chØ tiªu cÊp ®Êt vµ ®· ®îc ¸p dông réng r·i ë Ch©u ¢u vµ B¾c Mü. Néi dung chÝnh cña ph¬ng ph¸p ph©n chia cÊp ®Êt lµ x¸c ®Þnh ®îc mèi quan hÖ cña mét nh©n tè ®îc lùa chän nµo ®ã víi tuæi. Nh©n tè ®îc lùa chän nµy ph¶i cã mèi quan hÖ chÆt víi tr÷ lîng l©m phÇn, Ýt chÞu ¶nh hëng cña c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng, tØa tha trong qu¸ tr×nh nu«i dìng, kinh doanh rõng. Khi xem xÐt vÒ sinh trëng, ph©n chia cÊp ®Êt, cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu víi nh÷ng m« h×nh to¸n häc chÆt chÏ, song míi chØ tËp trung vµo ®èi tîng rõng thuÇn loµi ®Òu tuæi. §ã lµ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng biÓu s¶n lîng cña Harting (1805), Schumacher (1823), Fies (1866), Mayer, Stevenson
7 (1944), Coll (1960), Alder (1980), FAO (1986), vµ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c nhµ l©m häc Nga. 1.1.2.Nghiªn cøu vÒ c©y T«ng dï - VÒ tªn gäi: Theo c¸c nhµ thùc vËt häc Trung Quèc c©y T«ng dï (Toona sinensis Roem) cã c¸c tªn gäi kh¸c nh: Cedrela sinensis A.Juss; Cedrela serrata Royle; Cedrela serrulata Miq. Ngêi Trung Quèc gäi tªn loµi T«ng dï theo ng«n ng÷ ®Þa ph¬ng lµ “c©y tuyÕt tïng Trung Quèc – Chinese Ceda”. - Ph©n bè cña T«ng dï: Theo tõ ®iÓn b¸ch khoa toµn th cña Trung Quèc, T«ng dï ph©n bè tù nhiªn ë lu vùc s«ng Trêng Giang vµ s«ng Hoµng Hµ, loµi c©y nµy cßn ph©n bè ë Hµ B¾c, Cam Tóc, Tø Xuyªn, V©n Nam, Qu¶ng T©y vµ vïng duyªn h¶i PhÝa nam Trung Quèc. Ngoµi ra T«ng dï cßn mäc tù nhiªn ë mét sè níc nh Ên §é, Hµn Quèc vµ ViÖt Nam. - VÒ ®Æc ®iÓm sinh lý c©y T«ng dï: Nghiªn cứu ®Æc ®iÓm sinh lý cña c©y kh«ng chỉ cã ý nghĩa trong sử dụng mà cßn cã nhiều ý nghĩa lý thuyết trong hệ thống học thực vật và tiến hãa. Theo c¸c nhµ thùc vËt häc Trung Quèc th× chåi non cña c©y T«ng dï ®îc dïng lµm thøc ¨n. Thµnh phÇn ho¸ häc cña chåi gåm: Protein 5,97%, chÊt bÐo 1,02%, Cacbonhydrate 6,57%, tro 1,48%, ngoµi ra cßn nhiÒu Vitamin A vµ mét Ýt Vitamin C. ë Malaysia, loµi c©y nµy ®· ®îc sö dông trong c¸c biÖn ph¸p ®iÒu khiÓn ho¸ häc vµ sinh häc cho viÖc b¶o vÖ nhiÒu lo¹i hoa mµu kh¸c. - VÒ ®Æc ®iÓm sinh th¸i loµi T«ng dï: Tõ ®iÓn b¸ch khoa toµn th cña Trung Quèc cã nªu: T«ng dï lµ loµi c©y a s¸ng mäc nhanh, c©y con chÞu bãng nhÑ, sinh trëng b×nh thêng trong
8 ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é b×nh qu©n tõ 8,3 – 23oC, nhiÖt ®é tèi thÊp ®èi víi loµi c©y nµy lµ ©m 25oC, sèng ®îc ë n¬i cã lîng ma b×nh qu©n tõ 600 – 2200 mm/n¨m, ®é Èm kh«ng khÝ tõ 60 – 85%, thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i ®Êt vµ ph¸t triÓn tèt ë vïng ®Êt ®¸ v«i vµ ven biÓn, ®é PH thÝch hîp tõ 5,5 – 9,0. T«ng dï sinh trëng tèt ë n¬i ®Êt Èm, tÇng ®Êt giÇy, t¬i xèp, nhiÒu chÊt dinh dìng. - VÒ kh¶ n¨ng vµ kü thuËt g©y trång: Theo tõ ®iÓn b¸ch khoa toµn th cña Trung Quèc th× hiÖn nay ë Trung Quèc, T«ng dï ®· vµ ®ang ®îc g©y trång nhiÒu thµnh rõng. Nªn trång T«ng dï vµo vô xu©n hoÆc vô thu, trång n¬i ®Êt Èm ch©n ®åi, c¹nh s«ng hoÆc khe Èm, nªn lµm ®Êt toµn diÖn, kÝch thíc hè 30 x 30 x 25 cm. Cã thÓ trång b»ng c©y con mäc tõ h¹t nu«i cÊy trong bÇu dinh dìng, b»ng hom, gieo h¹t th¼ng hoÆc trång b»ng c©y con rÔ trÇn. Sau khi trång cÇn ch¨m sãc tõ 1 – 3 n¨m ®Çu, mçi n¨m ch¨m sãc tõ 1 – 2 lÇn. NÕu rõng h¸i l¸ lµm thøc ¨n th× khi c©y cao 3m cÇn ®èn ngän ®Ó kÝch thÝch ra chåi, cÇn chó ý bãn ph©n cho c©y sau khi h¸i l¸. Loµi c©y nµy thêng hay bÞ c¸c bÖnh thèi rÔ, dØ s¾t vµ phÊn tr¾ng. S©u h¹i thêng gÆp lµ Bä Hung, XÐn tãc, S©u rãm cho nªn cÇn ph¶i chó ý phßng trõ kÞp thêi. ë Malaysia, T«ng dï ®îc di thùc tõ Trung Quèc sang vµ ®· ®îc níc nµy g©y trång thµnh rõng trªn quy m« lín, trång c¶ ë ven ®êng vµ c¸c khu ®« thÞ. T¹i ®©y T«ng dï ®îc trång hçn giao víi nhiÒu loµi c©y gç kh¸c thuéc hä Xoan (Meliacce). 1.2. ë trong níc 1.2.1. Nghiªn cøu ph©n chia §KL§ theo møc ®é thÝch hîp cho loµi c©y C«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ph©n lo¹i ®Êt ë miÒn B¾c ViÖt Nam cña Fridland (1964), nh÷ng thµnh tùu trong nghiªn cøu khoa häc vµ øng dông ®Êt l©m nghiÖp ®· ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá vµo sù ph¸t triÓn chung cña khoa häc ®Êt ë níc ta. Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra lËp ®Þa tæng hîp ®îc c¸c
9 chuyªn gia l©m nghiÖp CHDC §øc nh: Thomasius (1963), Pagel (1961), Fridland (1969), Schwanecker (1970) giíi thiÖu vµ ¸p dông ë ViÖt Nam tõ ®ã ®Õn nay, tr¶i qua mét thêi gian dµi øng dông ph¬ng ph¸p nµy ®· tá ra u viÖt h¬n ph¬ng ph¸p ®iÒu tra thæ nhìng. V× vËy nã ngµy cµng ®îc sö dông réng r·i trong s¶n xuÊt l©m nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ph©n lo¹i sö dông ®Êt phôc vô c¸c dù ¸n nãi chung, c«ng t¸c thiÕt kÕ s¶n xuÊt nãi riªng (NguyÔn V¨n Kh¸nh –1991, 1992, 1996) Thµnh tùu trong nghiªn cøu ®Êt l©m nghiÖp ph¶i kÓ ®Õn sù ®ãng gãp quan träng ®Çu tiªn cña NguyÔn Ngäc B×nh (1970, 1979, 1986). Sù tæng qu¸t ho¸ c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· cho ta thÊy ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña ®Êt ®ai theo ph¸t sinh häc vµ tÝnh quy luËt cña diÔn thÕ rõng trong t¬ng lai. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt g¾n liÒn víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña rõng theo mét quy luËt tù nhiªn nhÊt ®Þnh, trong l©m häc gäi ®ã lµ vßng tuÇn hoµn sinh häc. C¸c nghiªn cøu vÒ ®Êt cña nhiÒu t¸c gi¶ ®· kh¼ng ®Þnh vai trß quyÕt ®Þnh cña chÊt h÷u c¬ trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®é ph× ®Êt, trong ®ã hµm lîng mïn lµ chØ tiªu quan träng nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ ®é ph× ®Êt, chän ®Êt còng nh c¸c m« h×nh, c¸c kiÓu sö dông ®Êt n«ng - l©m nghiÖp phï hîp. §Êt trèng, ®åi nói träc ®îc xem xÐt díi gãc ®é ®Êt tho¸i ho¸ tõ ®Êt cßn rõng ®Õn mÊt rõng, g¾n liÒn víi viÖc ph©n bè c¸c d¹ng thùc vËt chØ thÞ cho ®é ph× ®Êt ®· ®îc nhiÒu t¸c gi¶ ®Ò cËp tíi nh §ç §×nh S©m - 1966, Hoµng Xu©n Tý - 1983. Nh÷ng nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ¶nh hëng cña rõng B¹ch ®µn tíi ®Êt, ®é ph× ®Êt (§ç §×nh S©m 1968, 1990, Hoµng Xu©n Tý - 1975), Th«ng ba l¸ (Ng« §×nh QuÕ – 1989), Tre vµ Luång (NguyÔn Ngäc B×nh – 1978) cã ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn rÊt lín trong viÖc ph©n vïng sinh th¸i, ph©n h¹ng ®Êt trèng, träc phôc vô trång rõng còng nh x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt hîp lý trong s¶n xuÊt. Mét nghiªn cøu øng dông quan träng më ra híng míi lµ viÖc x©y dùng quy tr×nh ®iÒu tra lËp ®Þa (Standart, Site, Station) ®· ®îc thùc hiÖn vµ ®a vµo ¸p dông ë ViÖt Nam thuéc ViÖn ®iÒu tra quy ho¹ch rõng nh NguyÔn Ngäc NhÞ, Vâ V¨n Du, NguyÔn V¨n Thêng, §ç Thanh Hoa
10 (1971), tõ ®ã ®Õn nay ngµnh l©m nghiÖp níc ta ®· lÊy quy tr×nh nµy vµ hoµn thiÖn dÇn vµo c¸c n¨m 1976, 1982, 1984, 1992 ®Ó phôc vô kinh doanh rõng ®Æc biÖt lµ ph©n chia ®iÒu kiÖn lËp ®Þa trång rõng. Nh÷ng c«ng tr×nh rÊt ®¸ng quan t©m gÇn ®©y nhÊt ph¶i kÓ ®Õn c«ng tr×nh ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng s¶n xuÊt ®Êt l©m nghiÖp vµ hoµn thiÖn ph¬ng ph¸p ®iÒu tra lËp ®Þa cña §ç §×nh S©m vµ Ng« §×nh QuÕ 1995 (®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp nhµ níc KN – 0301). C«ng tr×nh x¸c ®Þnh ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sö dông ®Êt trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long cña NguyÔn V¨n Nh©n (1996). ë níc ta, vÊn ®Ò nghiªn cøu lËp bÓu cÊp ®Êt cho mét sè loµi c©y – híng ph©n chia §KL§ theo møc ®é thÝch hîp còng ®· ®îc tiÕn hµnh. Vò §×nh Ph¬ng (1971), ®· tiÕn hµnh lËp biÓu cÊp ®Êt ®Çu tiªn cho rõng Bå ®Ò. T¸c gi¶ ®· sö dông chiÒu cao b×nh qu©n céng cña l©m phÇn theo tuæi ®Ó chia thµnh 3 cÊp ®Êt theo ph¬ng ph¸p ph©n cÊp t¬ng ®èi. C¸c t¸c gi¶ Viªn Ngäc Hïng (1985), NguyÔn Ngäc Lung (1987, 1989), dïng hµm Schumacher biÓu diÔn sinh trëng chiÒu cao b×nh qu©n u thÕ l©m phÇn Th«ng Ba l¸ ë L©m §ång, tõ ®ã ph©n chia c¸c ®êng cong cÊp ®Êt. Vò V¨n Nh©m (1988), dùa vµo m« h×nh t¨ng trëng chiÒu cao ®Ó ph©n chia cÊp ®Êt. Vò TiÕn Hinh (1993), trªn c¬ së thö nghiÖm c¸c hµm sinh trëng nh: hµm Korf, Schumacher, hµm Gompertz vµ hµm Werbull ®Ó m« t¶ quy luËt sinh trëng chiÒu cao u thÕ cho c¸c l©m phÇn Th«ng ®u«i ngùa, vµ cã nhËn xÐt r»ng hµm Korf lµ thÝch hîp nhÊt. NguyÔn Träng B×nh (1996), trªn c¬ së lý thuyÕt hµm ngÉu nhiªn, nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a kú väng to¸n vµ ph¬ng sai (cho 3 loµi c©y Th«ng ®u«i ngùa, Th«ng nhùa, Mì), cña tõng ®¹i lîng sinh trëng (D1.3, H, V) ë thêi ®iÓm kh¸c nhau cña tuæi c©y. §©y lµ mét trong nh÷ng c¬ së quan
11 träng ®Ó xem xÐt vÊn ®Ò ph©n cÊp n¨ng suÊt vµ øng dông lËp biÓu cÊp ®Êt cho loµi Th«ng ®u«i ngùa. Ph¹m Xu©n Hoµn (1996), dïng chiÒu cao b×nh qu©n céng lµm chØ tiªu ph©n chia cÊp n¨ng suÊt cho rõng QuÕ thuÇn loµi ®Òu tuæi ë V¨n Yªn – Yªn B¸i. Trong viÖc ph©n chia §KL§, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y do sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ qu¶n lý d÷ liÖu b¶n ®å trªn m¸y tÝnh th«ng qua phÇn mÒm chuyªn dông lµ MAPINFO, bíc ®Çu më ra triÓn väng rÊt lín vµ cã hiÖu qu¶. 1.2.2. Nghiªn cøu vÒ c©y T«ng dï - VÒ tªn gäi: C«ng ty gièng vµ phôc vô trång rõng trong cuèn “sæ tay kü thuËt h¹t gièng vµ gieo ¬m mét sè loµi c©y rõng” (1995) cã nªu, ë ViÖt Nam T«ng dï cßn cã tªn gäi kh¸c lµ M¹y sao, Xu©n xñ, Xu©n - Ph©n bè cña T«ng dï: Ph¹m V¨n §iÓn (2006) trong cuèn “kü thuËt nh©n gièng c©y rõng” chØ ra r»ng ë ViÖt Nam T«ng dï ph©n bè ë Lai Ch©u, S¬n La, Lµo Cai, Yªn B¸i, Hµ Giang, Tuyªn Quang, Cao B»ng, L¹ng S¬n, B¾c K¹n, Th¸i Nguyªn. - Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh lý T«ng dï: Hiện nay, ở Việt Nam việc nghiªn cứu c¸c đặc điểm sinh lý của c©y rừng cßn nhiều hạn chế. §Æc biÖt lµ nghiªn cøu sinh lý c©y T«ng dï hÇu nh cha cã ®Ò tµi nµo. - Nghiªn cứu đặc điểm sinh th¸i học của T«ng dï: Lª Méng Ch©n, Vò V¨n Dòng trong cuèn “thùc vËt vµ thùc vËt ®Æc s¶n rõng” (1992) ®· m« t¶ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, ®Æc tÝnh sinh häc, sinh th¸i häc, vïng ph©n bè, gi¸ trÞ, kh¶ n¨ng kinh doanh, b¶o tån loµi T«ng dï. Theo ®ã th× T«ng dï thuéc chi Trêng v©n, hä Xoan (Meliaceae), lµ loµi c©y a s¸ng, mäc nhanh ë n¬i cã khÝ hËu ¸ nhiÖt ®íi. Ph©n bè ë ®é cao 800 - 1200 m so víi mùc
12 níc biÓn, a ®Êt c¸t pha, tÇng ®Êt dÇy, ®é PH tõ 5,5 - 8,0, cã thÓ mäc tèt trªn nói ®¸ v«i, n¬i ®Êt Èm ven khe. Tuy nhiªn nh÷ng nghiªn cøu nµy cßn h¹n chÕ trong viÖc x¸c ®Þnh biÖn ph¸p kü thuËt g©y trång T«ng dï. Theo NguyÔn Xu©n Qu¸t (1994), T«ng dï mäc chñ yÕu ë vïng nói cao tõ 800 - 2000 m so víi mùc níc biÓn, n¬i cã khÝ hËu ¸ nhiÖt ®íi, a ®Êt c¸t pha mµu mì, tÇng ®Êt dÇy, lµ loµi c©y cã kh¶ n¨ng t¸i sinh chåi vµ h¹t m¹nh, ngay tõ nhá ®· a s¸ng hoµn toµn. Khi trång nªn chän ®Êt Ýt chua, tÇng ®Êt dÇy vµ Èm. Tèt nhÊt nªn trång T«ng dï trªn ®Êt sau n¬ng rÉy vµ trªn nói ®¸ v«i. Hoµng kim Ngò, La Quang §é (1995), ®· kÕt luËn ë Na R× vµ B¹ch Th«ng, tØnh B¾c K¹n, T«ng dï cã mèi quan hÖ sinh th¸i mËt thiÕt víi c¸c loµi: M¹y tÌo (Dimerocarpus brenieri) Xoan méc (Choeros pondias axillarir), DÎ ®á (Pasania ducampii), Tr¬ng V©n (Toona sureni), Bøa (Garcinnia bonnii ), Tr¸m tr¾ng (Canarium album), DÎ gai (Castanopsis chinensis). Trong cuèn “Giíi thiÖu mét sè loµi c©y l©m nghiÖp trång ë nói ®¸ v«i” Ph¹m §øc TuÊn, NguyÔn Xu©n Qu¸t, NguyÔn H÷u VÜnh ®· nghiªn cøu vÒ gi¸ trÞ kinh tÕ, ph©n bè tù nhiªn, ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, sinh th¸i, ®iÒu kiÖn vµ kü thuËt g©y trång T«ng dï. - VÒ kh¶ n¨ng vµ kü thuËt g©y trång: Theo NguyÔn Xu©n Qu¸t (1994), Khi trång nªn chän ®Êt Ýt chua, tÇng ®Êt dÇy vµ Èm. Tèt nhÊt nªn trång T«ng dï trªn ®Êt sau n¬ng rÉy vµ trªn nói ®¸ v«i. Hoµng kim Ngò, La Quang §é (1995), Nªn trång T«ng dï trªn nh÷ng vïng sinh th¸i thuéc h¹ng I1.a, II1.a, I1.b, II2.b, kh«ng nªn trång T«ng dï trªn nh÷ng vïng sinh th¸i thuéc h¹ng II3.c, III2.b III3.c ( víi I, II, III chØ thÞ cho nh©n tè ®Êt; 1, 2, 3 chØ thÞ cho nh©n tè khÝ hËu; a, b, c chØ thÞ cho nh©n tè ®Þa h×nh theo møc tèt, trung b×nh, xÊu ).
13 Rõng T«ng dï víi diÖn tÝch 4,5 ha ®· ®îc g©y trång t¹i x· T©n S¬n, huyÖn B¹ch Th«ng, tØnh B¾c K¹n vµo n¨m 1977, mËt ®é trång lµ 3.300 c©y/ha, ®Õn n¨m 1995, mËt ®é cña rõng lµ 600 c©y/ha, ®êng kÝnh ngang ngùc b×nh qu©n xÊp xØ 13 cm, chiÒu cao vót ngän b×nh qu©n ®¹t xÊp xØ 9.0 m. So víi T«ng dï mäc tù nhiªn, lîng t¨ng trëng b×nh qu©n chung vÒ ®êng kÝnh vµ chiÒu cao cña rõng trång ë khu vùc nµy chØ b»ng 25 - 50%. §iÒu ®ã cho thÊy, rõng trång T«ng dï chËm h¬n nhiÒu so víi rõng tù nhiªn. MÆc dï vËy ®©y kh«ng ph¶i lµ “lçi” cña loµi T«ng dï, mµ phÇn lín lµ do h¹n chÕ vÒ c«ng nghÖ trång vµ ch¨m sãc. NhËn xÐt vÒ vÊn ®Ò nµy, Hoµng Kim Ngò, La Quang §é, (1995) ®· chØ ra r»ng: loµi T«ng dï cã kh¶ n¨ng trång thµnh rõng ë vïng nói tØnh B¾c K¹n, chØ cã ®iÒu cÇn lu ý lµ nªn chän vÞ trÝ vµ ®Êt trång cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm sinh th¸i cña loµi c©y nµy vµ nªn trång hçn giao víi loµi c©y kh¸c th× hiÖu qu¶ sÏ cao h¬n. Tuy nhiªn theo kÕt qu¶ nghiªn cøu míi ®©y cña bé m«n l©m sinh - Trêng §H L©m nghiÖp ë S¬n La vµ Hoµ B×nh th× ë rõng trång T«ng dï 3 tuæi c©y cã thÓ ®¹t chiÒu cao 3,1 m (Bé m«n L©m sinh, 2002), ®iÒu nµy cho thÊy kh«ng ph¶i ë bÊt kú khu rõng trång nµo c©y T«ng dï ®Òu sinh trëng kÐm so víi rõng tù nhiªn. VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ kü thuËt trång vµ ch¨m sãc nh thÕ nµo, trong ®ã cã vÊn ®Ò ph©n chia ®iÒu kiÖn lËp ®Þa theo møc ®é thÝch hîp cho loµi T«ng dï. * Tæng quan c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ thùc tiÔn s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn ph©n chia §KL§ vµ c©y T«ng dï ®· cho phÐp rót ra nhËn xÐt mang tÝnh ®Þnh híng cho §Ò tµi nh sau: - T«ng dï lµ mét loµi c©y b¶n ®Þa, ®a t¸c dông, cã gi¸ trÞ cña vïng nói B¾c K¹n, yªu cÇu g©y trång víi loµi c©y nµy lµ rÊt lín ®Ó cung cÊp nguyªn liÖu gç gia dông còng nh nguyªn liÖu kh¸c díi d¹ng l©m s¶n ngoµi gç. TriÓn väng g©y trång T«ng dï thµnh c«ng ë tØnh B¾c K¹n ®· ®îc nhiÒu t¸c gi¶ thõa nhËn vµ bíc ®Çu ®· ®îc kiÓm nghiÖm b»ng thùc tiÔn s¶n xuÊt. - ViÖc ph©n chia §KL§ tõ tríc ®Õn nay chñ yÕu theo hai ph¬ng ph¸p:
14 + Mét lµ: nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh th¸i cña loµi c©y, sau ®ã so s¸nh ®èi chiÕu gi÷a §KL§ hiÖn cã cña l« rõng víi mét sè nhu cÇu sinh th¸i cã tÝnh chÊt chñ ®¹o, ¶nh hëng râ rÖt cña loµi, tõ ®ã x¸c ®Þnh møc ®é phï hîp cña loµi c©y víi §KL§. ¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p trªn: nãi lªn ®îc nh cÇu sinh th¸i cña loµi, vµ mèi quan hÖ gi÷a nhu cÇu sinh th¸i cña loµi víi §KL§ hiÖn cã cña l« rõng. Nhîc ®iÓm: ph¬ng ph¸p trªn cha nãi lªn mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a sinh trëng cña c©y rõng víi c¸c nh©n tè sinh th¸i. + Hai lµ: ph©n lo¹i, ®¸nh gi¸ rõng dùa vµo chØ tiªu cÊp ®Êt. ¦u ®iÓm: ph¬ng ph¸p nµy mang tÝnh chÊt ®Þnh lîng, ®· t×m nh÷ng chØ tiªu lµ hÖ qu¶ cña sù t¸c ®éng tæng hîp cña nh©n tè hoµn c¶nh. Tøc lµ dïng kÕt qu¶ ®Ó ph¶n ¸nh nguyªn nh©n. Nh©n tè ®îc lùa chän thêng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi tr÷ lîng l©m phÇn, Ýt chÞu sù ¶nh hëng cña c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng, tØa tha trong qu¸ tr×nh nu«i dìng, kinh doanh rõng. Nhîc ®iÓm: kh«ng x¸c ®Þnh nhu cÇu sinh th¸i cña loµi vµ mèi quan hÖ gi÷a nhu cÇu sinh th¸i cña loµi víi §KL§ hiÖn cã cña l« rõng. Ph¬ng ph¸p nµy chñ yÕu ¸p dông cho rõng trång thuÇn loµi ®Òu tuæi. ViÖc nghiªn cøu ph©n chia §KL§ theo møc ®é thÝch hîp cho loµi c©y T«ng dï cha ®îc chó ý ®óng møc. §Ò tµi nµy sÏ tËn dông triÖt ®Ó nh÷ng tri thøc vµ kinh nghiÖm quý gi¸ hiÖn cã vÒ c©y T«ng dï, ®ång thêi tiÕp tôc ®iÒu tra nghiªn cøu nh÷ng c¬ së ph©n chia §KL§ theo møc ®é thÝch hîp cho loµi c©y nµy, ®Ó mang l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n cho viÖc g©y trång vµ ph¸t triÓn c©y T«ng dï t¹i x· C LÔ, huyÖn Na R×, tØnh B¾c K¹n.
15 Ch¬ng 2 môc tiªu, néi dung vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. Môc tiªu nghiªn cøu 2.1.1. VÒ lý luËn Gãp phÇn lµm râ mét sè ®Æc ®iÓm sinh lý – sinh th¸i c©y T«ng dï vµ §KL§ t¹i x· C LÔ, huyÖn Na R×, tØnh B¾c K¹n, lµm c¬ së cho viÖc chän c©y trång theo nguyªn t¾c “®Êt nµo c©y Êy”. 2.1.2. VÒ thùc tiÔn X©y dùng ®îc b¶ng vµ b¶n ®å ph©n chia §KL§ theo møc ®é thÝch hîp cho loµi T«ng dï vµ ®a ra nh÷ng ®Ò xuÊt cho viÖc x¸c ®Þnh n¬i trång vµ kü thuËt ch¨m sãc T«ng dï t¹i x· C LÔ, huyÖn Na R×, tØnh B¾c K¹n. 2.2. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 2.2.1. §èi tîng nghiªn cøu §èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ loµi c©y T«ng dï (Toona sinensis Roem) vµ §KL§ x· C LÔ, huyÖn Na R×, tØnh B¾c K¹n.
16 H×nh 2.1: T«ng dï tù nhiªn H×nh 2.2: M« h×nh rõng trång T«ng dï 3 tuæi t¹i x· C LÔ, Na R×, B¾c K¹n 2.2.2. Ph¹m vi nghiªn cøu Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ ph©n chia §KL§ cho loµi T«ng dï t¹i hai th«n Pß P¸i vµ Nµ Ban cña x· C LÔ, huyÖn Na R×, tØnh B¾c K¹n. 2.2. Néi dung nghiªn cøu - Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh lý – sinh th¸i loµi T«ng dï. - Nghiªn cøu §KL§ t¹i hai th«n Pß P¸i vµ Nµ Ban cña x· C LÔ, huyÖn Na R×, tØnh B¾c K¹n. - Ph©n chia §KL§ theo møc ®é thÝch hîp cho loµi T«ng dï t¹i x· C LÔ, huyÖn Na R×, tØnh B¾c K¹n. - §Ò xuÊt n¬i trång rõng thÝch hîp vµ mét sè biÖn ph¸p kü thuËt g©y trång rõng T«ng dï t¹i x· C LÔ. 2.4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.4.1. Ph¬ng ph¸p luËn
17 ViÖc ph©n chia §KL§ theo møc ®é thÝch hîp cho loµi T«ng dï t¹i hai th«n Pß P¸i vµ Nµ Ban, x· C LÔ lµ ph©n chia tæng hîp §KL§ cña th«n theo §KL§ nhá h¬n trªn nÒn l« rõng ®· ®îc x¸c lËp. Nh vËy, thùc chÊt cña ph©n chia §KL§ lµ x¸c ®Þnh chØ sè lËp ®Þa cho c¸c l« rõng hiÖn cã. Ph©n chia §KL§ theo møc ®é thÝch hîp cho loµi T«ng dï dùa trªn c¬ së sù phï hîp cña nhu cÇu sinh th¸i c¬ b¶n loµi c©y nµy víi c¸c yÕu tè cña ®iÒu kiÖn lËp ®Þa n¬i ®ã. §Ó x©y dùng ®îc c¬ së trªn, tríc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm sinh lý - sinh th¸i cña loµi T«ng dï, x¸c ®Þnh §KL§ cña khu vùc nghiªn cøu, sau ®ã tiÕn hµnh ph©n chia §KL§. Ph¬ng ph¸p ph©n chia §KL§ nµy cña ®Ò tµi sÏ kh¾c phôc ®îc nhîc ®iÓm cña hai ph¬ng ph¸p ®ang ®îc sö dông tõ tríc ®Õn nay cô thÓ lµ: ph¬ng ph¸p nµy sÏ dùa trªn nhu cÇu sinh th¸i cña loµi T«ng dï; ®ång thêi sÏ nghiªn cøu ®Þnh lîng mèi quan hÖ gi÷a chÆt chÏ gi÷a sinh trëng cña c©y rõng víi c¸c nh©n tè sinh th¸i. Trong ph©n chia §KL§ theo møc ®é thÝch hîp cho loµi T«ng dï, chóng t«i lùa chän ®èi tîng T«ng dï tù nhiªn lµm c¬ së ph©n chia. Lý do lµ T«ng dï tù nhiªn cã ph©n bè réng, nªn viÖc x¸c ®Þnh biªn ®é sinh th¸i loµi cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi hiÖn thùc vµ Ýt chÞu sù t¸c ®éng cña con ngêi, dã ®ã ph¶n ¸nh chÝnh x¸c h¬n mèi quan hÖ gi÷a sinh trëng cña T«ng dï víi c¸c nhãm nh©n tè lËp ®Þa, ®ång thêi kÕt qu¶ nghiªn cøu sÏ cã kh¶ n¨ng øng dông réng r·i h¬n. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i x¸c ®Þnh tuæi c©y rõng, ë ®©y chóng t«i sö dông ph¬ng ph¸p gi¶i tÝch ®Ó x¸c ®Þnh t¨ng trëng c©y T«ng dï tù nhiªn. Ph©n chia §KL§ nh»m phôc vô trång rõng, vËy sè liÖu rõng trång ®îc sö dông nh thÕ nµo? Sau khi ph©n chia §KL§ theo sè liÖu ®iÒu tra rõng tù nhiªn, chóng t«i tiÕn hµnh kiÓm tra ®é chÝnh x¸c cña viÖc ph©n chia §KL§ b»ng ph¬ng ph¸p ®èi chiÕu víi c¸c m« h×nh rõng trång t¹i ®Þa ph¬ng. 2.4.2. Ph¬ng ph¸p kÕ thõa sè liÖu Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ®Ò tµi ®· kÕ thõa c¸c t liÖu sau:
18 + Nh÷ng t liÖu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn ë ®Þa bµn nghiªn cøu: khÝ hËu, thuû v¨n, ®Þa h×nh, thæ nhìng, tµi nguyªn rõng, tµi nguyªn ®Êt, ®a d¹ng sinh häc. + Nh÷ng t liÖu vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi: c¬ cÊu ngµnh nghÒ, s¶n xuÊt hµng ho¸, nguån v«n, chi phÝ, thu nhËp, lu th«ng tiªu dïng, tÝch luü thÞ trêng v.v… + C¸c tµi liÖu vÒ ®Êt ®ai, b¶n ®å hiÖn tr¹ng rõng, b¶n ®å ®Þa h×nh cña khu vùc nghiªn cøu. + Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu liªn quan ®Õn loµi T«ng dï (®Æc ®iÓm sinh vËt häc, sinh th¸i häc, kÜ thuËt g©y trång, ch¨m sãc, nu«i dìng, khai th¸c – t¸i sinh), ®Õn viÖc t¹o míi vµ phôc håi rõng ë khu vùc. 2.4.3. Ph¬ng ph¸p nghiªn cứu đặc điểm sinh lý – sinh th¸i c©y T«ng dï 2.4.3.1. Ph¬ng ph¸p nghiªn cứu đặc điểm sinh lý c©y T«ng dï a. X¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu gi¶i phÉu của T«ng dï - Ph¬ng ph¸p giải phẫu l¸: ®Ò tµi tiÕn hµnh ph©n tÝch 15 mÉu, từ mẫu l¸, cắt miếng nhỏ tại vị trÝ 1/3 phÝa đầu l¸. Cắt miếng xốp nhỏ kÝch thíc 1 x 1 x 1 cm, dïng dao xẻ đ«i một phần miếng xốp, kẹp l¸ c©y vào chỗ xẻ, dïng dao cắt phẳng cả phần xốp và l¸ c©y. Sau ®ã dïng dao sắc cắt l¸t cắt tiếp theo thật mỏng thu được l¸t cắt mỏng cã chiều dày mỏng h¬n chiều dày l¸ th× đạt tiªu chuẩn. Cho l¸t cắt lªn lam kÝnh cã sẵn giọt nước cất, đậy lamen lại và quan s¸t trªn kÝch hiển vi ®Ó chọn h×nh ảnh tốt nhất. Dïng trắc vi thị kÝnh ®Ó đo kÝch thíc c¸c vạch và quy đổi ra m c¸c phần: cutin trªn, biểu b× trªn, m« đồng hãa, biểu b× dưới, cutin dưới theo c«ng thức quy đổi sau: + Víi vật kÝnh x 10: L( m ) = n.100.0,85 (n: số đo trªn trắc vi vật kÝnh) + Với vật kÝnh x 40: L( m ) = n.100.0,16 (n: số đo trªn trắc vi vật kÝnh)