Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin trên Báo cáo tài chính tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:120

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn đã phân tích, đúc kết các khái niệm, vận dụng được các lý thuyế nên về thông tin kế toán để đề xuất các mô hình và đánh giá các nhân tố ảnh hưởng chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Kết quả này là nền tảng giúp phát triển các nhân tố mới và các mô hình nghiên cứu, tác động qua lại giữa các nhân tố cho các bài nghiên cứu sau này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin trên Báo cáo tài chính tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ĐỖ NGUYỄN MINH CHÂU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP GIÁO DỤC CÔNG LÂP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ĐỖ NGUYỄN MINH CHÂU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP GIÁO DỤC CÔNG LÂP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS MAI THỊ HOÀNG MINH Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2016
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài luận văn “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin trên Báo cáo tài chính tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh” là công trình của việc học tập và nghiên cứu một cách thật sự nghiêm túc của bản thân. Những kết quả nêu ra trong nghiên cứu này là trung thực và chưa từng được công bố trước đây. Các số liệu trong nghiên cứu có nguồn gốc rõ ràng, được tổng hợp từ những nguồn thông tin đáng tin cậy. TP.Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2016 Tác giả Đỗ Nguyễn Minh Châu
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH VẼ PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 1.1 Tính cấp thiết đề tài ........................................................................................ 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................... 3 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................ 3 Phạm vi nghiên cứu: ............................................................................................. 3 1.4 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 3 1.5 Đóng góp của đề tài về mặt khoa học và thực tiễn ........................................ 4 1.5.1 Ý nghĩa khoa học ......................................................................................... 4 1.5.2 Ý nghĩa thực tiễn ......................................................................................... 4 1.6 Kết cấu dự kiến của đề tài .............................................................................. 4 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU .................................. 5 1.1 Tổng quan về tình hình nghiên cứu nước ngoài ......................................... 5 1.1.1 Các nghiên cứu về hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán ...................... 5 1.1.1.1 Hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán: Tác động đối với hiệu quả hoạt động của các công ty niêm yết tại Thái Lan (Effecitveness of accounting information system: effect on performance of Thái-listed firms in Thailand)..... 5 1.1.1.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa: Bằng chứng tại Malaysia” (Factors influencing AIS Effectiveness among Manufacturing SMES: Evidence from Malaysia) .............................................................................................................. 6 1.1.2 Các nghiên cứu về chất lượng thông tin kế toán ......................................... 7 1.1.2.1 Mô hình Stoderstrom và Sun (2007) ........................................................ 7 1.1.2.2 Mô hình DeLone và McLean (1992) ........................................................ 8
1.1.2.3 Nghiên cứu của Choi và Mueller (1984) về các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của kế toán và sự liên hệ với chất lượng thông tin báo cáo tài chính ................................................................................................................... 10 1.2 Tổng quan về tình hình nghiên cứu trong nước ........................................... 11 1.2.1 Các nghiên cứu về chất lượng thông tin kế toán ...................................... 11 1.2.1.1 Bài báo khoa học của Tiến sĩ Nguyễn Thị Hồng Nga (2014) “Tiêu chí đánh giá và các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán” ............. 11 1.2.1.2 Nghiên cứu của Đào Ngọc Hạnh (2014) “Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” ....................................................................... 13 1.2.2 Các nghiên cứu về Báo cáo tài chính khu vực công ................................. 14 1.2.2.1 Nghiên cứu của Nguyễn Thị Thu Hiền (2014) “Hoàn thiện báo cáo tài chính khu vực công – nghiên cứu cho các đơn vị hành chính sự nghiệp tại Việt Nam .................................................................................................................... 14 1.3 Đánh giá chung về những nghiên cứu đã thực hiện và định hướng của tác giả về đề tài nghiên cứu ...................................................................................... 15 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ................................................................................... 19 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ................................................................... 20 2.1 Một số vấn đề chất lượng thông tin kế toán ................................................. 20 2.1.1 Thông tin ................................................................................................... 20 2.1.2 Chất lượng thông tin .................................................................................. 20 2.1.3 Chất lượng thông tin kế toán ..................................................................... 23 2.1.3.6 Theo tiêu chuẩn của Quốc tế .................................................................. 29 2.1.3.7 Tổng hợp các đặc tính chất lượng TTKT từ các quan điểm trên ........... 29 2.2 Tổng quan về kế toán đơn vị sự nghiệp công lập ......................................... 30 2.2.1 Khái niệm đơn vị sự nghiệp công lập ........................................................ 30 2.2.2 Đặc điểm hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập .................................. 30 2.2.3 Bản chất và vai trò của báo cáo tài chính áp dụng cho đơn vị sự nghiệp công lập .................................................................................................. 31 2.2.4 Nguyên tắc kế toán trong đơn vị sự nghiệp công lập ................................ 31 2.2.5 Pháp luật và cơ chế tài chính áp dụng cho đơn vị sự nghiệp công lập...... 32
2.2.5.1 Luật ngân sách 2015 ............................................................................... 32 2.2.5.2 Luật kế toán ............................................................................................ 33 2.2.5.3 Cơ chế tài chính áp dụng cho đơn vị sự nghiệp công lập....................... 33 2.3 Đánh giá khái quát về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin trên BCTC tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh ... ............................................................................................................................ 33 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ................................................................................... 39 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................ 40 3.1 Thiết kế nghiên cứu ...................................................................................... 40 3.1.1 Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 40 3.1.2 Quy trình nghiên cứu ................................................................................. 42 Trước tiên là việc thiết kế, xây dựng bảng câu hỏi khảo sát. ............................. 42 3.1.2.1 Thiết kế bảng câu hỏi ............................................................................. 42 3.1.2.2 Xác định kích thước mẫu ....................................................................... 43 3.1.2.3 Xây dựng thang đo: ................................................................................ 44 3.1.2.3 Kiểm đinh thang đo ................................................................................ 45 3.1.2.4 Kiểm định mô hình, giả thuyết ............................................................... 45 3.2 Các giả thiết nghiên cứu ............................................................................... 46 3.3 Mô hình nghiên cứu ...................................................................................... 48 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ................................................................................... 49 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIẾN CỨU VÀ BÀN LUẬN .............................. 50 4.1 Đánh giá thang đo (Kiểm định độ tin cậy Cronbach Alpha) ........................ 50 4.1.1 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường pháp lý (PL) ............. 50 4.1.2 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường kinh tế (KT) .............. 50 4.1.3 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường văn hóa (VH) ............ 51 4.1.4 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường chính trị (CT) ........... 52 4.1.5 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Hệ thống thông tin kế toán của đơn vị (HT) ................................................................................................................ 53 4.1.6 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Khả năng của nhà Quản lý(QL)... 53 4.1.7 Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Trình độ nhân viên kế toán (NV) 54
4.1.8 Cronbach Alpha của đặc tính chất lượng TTKT ....................................... 55 KẾT LUẬN: ....................................................................................................... 55 4.2 Phân tích khám phá nhân tố (EFA – Exploratory Factor Analysis) ............. 55 4.2.1 Phân tích khám phá nhân tố ...................................................................... 56 4.2.2 Kết luận phân tích nhân tố khám phá EFA ............................................... 59 4.3 Phân tích hồi quy tuyến tính đa biến ............................................................ 62 4.3.1 Kiểm định độ phù hợp của mô hình nghiên cứu ....................................... 62 4.3.2 Kiểm định các giả định mô hình hồi quy đa biến...................................... 64 4.4 Kết quả nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin trên BCTC tại các đơn vị sự nghiệ giáo dục trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh . 67 4.5 Bàn luận về kết quả nghiên cứu của đề tài ................................................... 67 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 ................................................................................... 70 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................... 71 5.1 Kết luận......................................................................................................... 71 5.2 Dựa vào các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán đưa ra các kiến nghị nâng cao chất lượng thông tin trên BCTC tại các đơn vị sự nghiệ giáo dục trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh .......................................................... 73 5.2.1 Hoàn thiện nhân tố Môi trường pháp lý .................................................... 73 5.2.2 Hoàn thiện nhân tố Môi trường kinh tế ..................................................... 74 5.2.3 Hoàn thiện nhân tố Môi trường văn hóa ................................................... 75 5.2.4 Hoàn thiện nhân tố Môi trường chính trị .................................................. 76 5.2.5 Hoàn thiện nhân tố Hệ thống TTKT của đơn vị........................................ 77 5.2.6 Hoàn thiện nhân tố Khả năng của nhà quản lý .......................................... 78 5.2.7 Hoàn thiện nhân tố Trình độ nhân viên kế toán ........................................ 79 5.2.8 Hạn chế của đề tài ..................................................................................... 80 5.2.9 Hướng nghiên cứu tiếp theo ...................................................................... 80 4
DANH MỤC VIẾT TẮT BCTC: Báo cáo tài chính CNTT: Công nghệ thông tin COBIT - Control Objective for Information and related Technolog: Kiểm soát các vấn đề đối với thông tin và kỹ thuật liên quan CT: Chính trị FASB - Financial Accounting Standards Board : Hội đồng chuẩn mực kế toán tài chính VAS - Viet Nam Accounting Standards : Chuẩn mực kế toán Việt Nam HT: Hệ thống IASB - International Accounting Standards Board : Hội đồng chuẩn mực kế toán quốc tế IPSAS - International Public Sector Accounting Standards : Chuẩn mực kế toán công quốc tế KT: Kinh tế NQL: Nhà quản lý NSNN: Ngân sách nhà nước PL: Pháp lý QL: Quản lý SNCL: Sự Nghiệp Công Lập SNGD: Sự nghiệp giáo dục TTKT: Thông tin kế toán VH: Văn hóa
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1 Tổng hợp các công trình nghiên cứu Bảng 2.1 Tổng hợp đặc tính chất lượng thông tin của Knight và Burn (2005) Bảng 4.1: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường pháp lý Bảng 4.2: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường kinh tế Bảng 4.3: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường văn hóa Bảng 4.4: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường chính trị Bảng 4.5: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố Môi trường hệ thống TTKT Bảng 4.6: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố khả năng của nhà quản lý Bảng 4.7: Cronbach Alpha của thang đo nhân tố trình độ nhân viên kế toán Bảng 4.8: Cronbach Alpha của đặc tính chất lượng thông tin kế toán Bảng 4.9: Hệ số KMO và kiểm định Bartlett các thành phần Bảng 4.10: Bảng phương sai trích Bảng 4.11: Bảng ma trận xoay Bảng 4.12: Kết quả các nhân tố còn lại trong mô hình nghiên cứu Bảng 4.13: Bảng ma trận tương quan giữa biến độc lập và biến phụ thuộc Bảng 4.14: Đánh giá mức độ phù hợp của mô hình hồi qui tuyến tính bội Bảng 4.15: Kiểm định tính phù hợp của mô hình hồi quy tuyến tính bội Bảng 4.16: Bảng kết quả các trọng số hồi quy Bảng 4.17: Bảng kiểm định phương sai của sai số không đổi
DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1 Mô hình các nhân tố tác động đến chất lượng thông tin kế toán của Stoderstrom & Sun (2007) Hình 1.2 Mô hình hệ thống thông tin thành công của Declone &McLean (1992) Hình 1.3 Mô hình hệ thống thông tin thành công của Declone &McLean (2003) Hình 2.1 Sơ đồ mô hình tổ chức công tác kế toán ở đơn vị SNCL Hình 3.1 Quy trình nghiên cứu Hình 3.2 Mô hình nghiên cứu đề xuất Hình 4.1 Đồ thị Histogram của phần dư – đã chuẩn hóa Hình 4.2 Đồ thị P-P Plot của phần dư – đã chuẩn hóa
PHẦN MỞ ĐẦU 1.1 Tính cấp thiết đề tài Đất nước ta đang trong thời kỳ phát triển mạnh mẽ với diện mạo mới. Trong nền kinh tế thị trường ngày càng biến động và không ngừng phát triển như hiện nay thì hoạt động của các đơn vị hành chính sự nghiệp cũng ngày một phát triển và đóng góp không nhỏ vào sự nghiệp đổi mới, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đơn vị hành chính sự nghiệp là các đơn vị, cơ quan hoạt động bằng nguồn kinh phí do ngân sách Nhà nước hoặc cấp trên cấp phát hoặc bằng nguồn kinh phí khác như hội phí, học phí, viện phí, kinh phí được tài trợ, thu từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ. Tổ chức kế toán trong đơn vị SNCL một cách khoa học và hợp lý không những có ý nghĩa quyết định đối với chất lượng của công tác kế toán mà còn là nhân tố quan trọng thực hiện tốt quản lý kinh phí và bảo vệ tài sản, tiền vốn của đơn vị, thực hiện tốt vai trò của kế toán là công cụ quản lý tài chính trong đơn vị. Để công tác tổ chức kế toán tại các đơn vị SNCL được đảm bảo và hiệu quả thì một trong những vấn đề rất quan trọng cần được quan tâm đó chính là chất lượng thông tin kế toán tại đơn vị. Thông tin kế toán là thông tin được tạo ra bởi hệ thống kế toán và được sử dụng để giúp cho các nhà quản lý bên trong và các đối tượng bên ngoài sử dụng tùy stheo từng mục đích. Thông tin chính xác, kịp thời được cung cấp từ hệ thống thông tin kế toán sẽ hỗ trợ một cách tích cực cho các nhà quản trị trong quá trình ra quyết định và quản lý doanh nghiệp. Để nhà quản trị có được những thông tin hữu ích từ những sổ sách, báo cáo để làm cơ sở đưa ra các quyết định kinh doanh quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị mình thì việc xây dựng một hệ thống thông tin kế toán vững mạnh là điều rất quan trọng. Tuy nhiên, việc thực hiện công tác kế toán và chất lượng thông tin kế toán tại các Doanh nghiệp nói chung và các đơn vị hành chính sự nghiệp còn nhiều hạn chế. Chất lượng thông tin kế toán còn chưa minh bạch, rõ ràng dẫn đến có nhiều gian lận trên BCTC đã xảy ra như Enron, Tyco, Worlcom… 1
Đã có nhiều bài nghiên cứu về Chất lượng thông tin kế toán trên thế giới. Hầu hết trên thực tế các nghiên cứu về chất lượng hệ thống thông tin kế toán tập trung vào các mô hình lý thuyết kiểm soát và đo lường hệ thống thông tin kế toán. “Ví dụ như nghiên cứu về tác động và tuyên truyền các lỗi trong hệ thống thông tin (Menkus, 1983; Wand và Weber, 1989; Redman, 1998). Các nghiên cứu khác tập trung vào chỉnh sửa dữ liệu và kiểm soát đầu vào (McKeown, 1984; Garfinkel và cộng sự, 1986;). Nhiều nghiên cứu hệ thống thông tin kế toán (AIS) đã tập trung vào kiểm soát nội bộ và kiểm toán ( Nicholes, 1987; Jonson, 1981)…” (Nguồn – Trích từ Đào Thị Ngọc Hạnh, 2015. Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn trên TP.Hồ Chí Minh.) Tại Việt Nam, cũng có một số bài nghiên cứu về chất lượng thông tin kế toán được đăng tài trên tạp chí. Tuy nhiên, phần lớn các bài nghiên cứu này chỉ tập trung về chất lượng thông tin kế toán tại Doanh nghiệp, lĩnh vực đơn vị công thì còn hạn chế. Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những tỉnh có nền kinh tế - xã hội phát triển bậc nhất Việt Nam hiện nay, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục. Hệ thống giáo dục sự nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh có 50 trường đại học (37 trường công lập và 13 trường dân lập), 06 học viện, 28 trường cao đẳng và một số lượng lớn các trường trung cấp chuyên nghiệp. (Nguồn – Wikipedia Dictionary). Tuy nhiên hệ thống thông tin kế toán trong các trường công lập hiện nay mặc dù đã đạt được một số hoàn thiện nhưng vẫn chưa chú trọng vào việc tăng cường cung cấp các thông tin hữu ích cho việc ra quyết định của các nhà quản lý trong điều kiện thực hiện tự chủ tài chính. Để nền kinh tế - xã hội ngày một phát triển thì sự nghiệp giáo dục đóng một vai trò vô cùng quan trọng , chất lượng đào tạo và hoạt động của các đơn vị này phải ngày một hoàn thiện và hiệu quả hơn để đáp ứng được nguồn nhân lực cho xã hội. Chính vì vậy mà nhu cầu vê chất lượng thông tin kế toán tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục nói chung và trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh nói riêng là hết sức cấp bách và cần thiết. 2
Từ tầm quan trọng của vấn đề, đó chính là khoảng trống trong việc nghiên cứu chất lượng thông tin kế toán tại môi trường Việt Nam. Và xuất phát từ thực tiễn nêu trên, đề tài “CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG THÔNG TIN TRÊN BCTC TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP GIÁO DỤC CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH” đã được lựa chọn để nghiên cứu. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu này có 02 mục tiêu : - Nhận diện và xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. - Đo lường và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố này đến chất lượng thông tin kế toán tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Tìm hiểu các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán, luận văn chọn 2 đối tượng khảo sát là 2 nhóm người, bao gồm : giảng viên, kế toán viên tại một số đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập. Phạm vi nghiên cứu: Không gian nghiên cứu : Một số trường Đại học, cao đẳng trên địa bàn TP.HCM Thời gian nghiên cứu : Dữ liệu nghiên cứu, khảo sát được tiến hành từ tháng 07 năm 2016 đến tháng 09 năm 2016. 1.4 Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu này sử dụng đồng thời 02 phương pháp : định tính và định lượng Phương pháp định tính: Mô tả, khái quát các lý thuyết về chất lượng thông tin kế toán. Trên cơ sở tham khảo các bài báo, nghiên cứu, bài viết có liên quan đến đề tài, từ đó tổng hợp, phân tich và so sánh nhằm tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục trên địa bàn TP. HCM. Phương pháp định lượng: Được tiến hành bằng phương pháp thống kê và vận dụng mô hình hồi quy tuyến tính nhằm xác định các nhân tố và mức độ ảnh hưởng của chúng đến chất lượng thông tin kê toán tin tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục trên địa 3
bàn TP. HCM. Dữ liệu được thu thập thông qua khảo sát 150 đối tượng là giảng viên, kế toán viên tại 03 trường Đại học công lập và 03 trường cao đẳng công lập trên địa bàn TP.HCM. 1.5 Đóng góp của đề tài về mặt khoa học và thực tiễn 1.5.1 Ý nghĩa khoa học Luận văn đã phân tích, đúc kết các khái niệm, vận dụng được các lý thuyế nên về thông tin kế toán để đề xuất các mô hình và đánh giá các nhân tố ảnh hưởng chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Kết quả này là nền tảng giúp phát triển các nhân tố mới và các mô hình nghiên cứu, tác động qua lại giữa các nhân tố cho các bài nghiên cứu sau này. 1.5.2 Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ là đóng góp hữu ích cho các đơn vị sự nghiệp giáo dục trong việc nhận diện và kiểm soát các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán. Từ đó có biện pháp điều chỉnh thích hợp và hiệu quả đến các 1.6 Kết cấu dự kiến của đề tài Đề tài bao gồm 05 chương: Chương 1: Tổng quan về đề tài nghiên cứu Chương 2: Cơ sở lý thuyết Chương 3: Phương pháp nghiên cứu Chương 4: Kết quả nghiến cứu Chương 5: Kết luận và kiến nghị Và phần phụ lục đính kèm Phần mở đầu đã trình bày các vấn đề tổng quan về đề tài Nghiên cứu, bao gồm : Tính cấp thiết và lý do đề tài nghiên cứu được lựa chọn, từ đó đưa ra các mục tiêu, nội dung và phương pháp nghiên cứu để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục. Phần này cũng đã nêu ra ý nghĩa và điểm đóng góp mới của đề tài luận văn cho nghiên cứu khoa học và thực tiễn. Chương 1 sau đây sẽ trình bày và đánh giá về tình hình nghiên cứu của đề tài. 4
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 1.1 Tổng quan về tình hình nghiên cứu nước ngoài 1.1.1 Các nghiên cứu về hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán 1.1.1.1 Hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán: Tác động đối với hiệu quả hoạt động của các công ty niêm yết tại Thái Lan (Effecitveness of accounting information system: effect on performance of Thái-listed firms in Thailand) Pornpandejwittaya (2012) đã thực hiện nghiên cứu đề tài Hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán: Tác động đối với hiệu quả hoạt động của các công ty niêm yết tại Thái Lan (Effecitveness of accounting information system: effect on performance of Thái-listed firms in Thailand). Trong bài nghiên cứu này, tác giả đã đưa ra 9 giả thuyết nghiên cứu: - Độ tin cậy của TTKT ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. - Độ phù hợp của TTKT ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. - Độ kịp thời của TTKT ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. - Hệ thống kiến thức của tổ chức (learning organization) ảnh hưởng tích cực đến độ tin cậy của TTKT. - Hệ thống kiến thức của tổ chức (learning organization) ảnh hưởng tích cực đến độ kịp thời của TTKT. - Hệ thống kiến thức của tổ chức (learning organization) ảnh hưởng tích cực đến độ phù hợp của TTKT. - Sự hỗ trợ của tổ chức ảnh hưởng tích cực đến độ tin cậy của TTKT. - Sự hỗ trợ của tổ chức ảnh hưởng tích cực đến độ kịp thời của TTKT. - Sự hỗ trợ của tổ chức ảnh hưởng tích cực đến độ phù hợp của TTKT. Trong bài nghiên cứu, tác giả đã sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp để thực hiện 03 mục tiêu: 5
- Nghiên cứu mức độ ảnh hưởng của Hiệu quả hệ thống thông tin kế toán đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. - Nghiên cứu mức độ ảnh hưởng của Hệ thống kiến thức của tổ chức (learning organization) đến hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán. - Nghiên cứu mức độ ảnh hưởng của Sự hỗ trợ cuả tổ chức đến hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán. Nghiên cứu đã được thực hiện trên hơn 500 công ty niêm yết tại Thái Lan, trong đó có 23,8 % bảng câu hỏi đã được khảo sát hoàn tất. Kết quả nghiên cứu : Hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả hoạt động của Doanh nghiệp và Trình độ cuả tổ chức (learning organization), sự hỗ trợ của tổ chức ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán trong các công ty niêm yết tại Thái Lan. 1.1.1.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa: Bằng chứng tại Malaysia” (Factors influencing AIS Effectiveness among Manufacturing SMES: Evidence from Malaysia) Ismall (2009) đã thực hiện nghiên cứu đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa: Bằng chứng tại Malaysia”. Trong bài nghiên cứu này, tác giả đã nghiên cứu ảnh hưởng của 08 yếu tố sau đây đến chất lượng thông tin kế toán: - Sự phức tạp của hệ thống thông tin kế toán. - Sự tham gia của nhà quản lý trong thực hiện hệ thống thông tin kế toán. - Kiến thức của nhà quản lý về hệ thống thông tin kế toán. - Hiệu quả tư vấn của nhà quản lý. - Hiệu quả tư vấn của nhà cung cấp phần mềm. - Hiệu quả tư vấn của chính phủ. - Hiệu quả tư vấn của các công ty kế toán. Trong bài nghiên cứu, tác giả đã sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp để thực hiện 02 mục tiêu: 6
- Khám phá mức độ phức tạp của hệ thống thông tin kế toán, kiến thức của các nhà quản lý về hệ thống thông tin, về kế toán và hiệu quả tư vấn của các chuyên gia bên ngoài doanh nghiệp. - Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa tại Malaysia. Nghiên cứu đã được thực hiện trên 771 doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa tại Malaysia, trong đó có 30,1 % bảng câu hỏi đã được khảo sát hoàn tất. Kết quả nghiên cứu : Kiến thức kế toán của nhà quản lý, hiệu quả tư vấn của nhà cung cấp phần mềm và của các công ty kế toán có ảnh hưởng tích cực đến hiệu quả của hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa tại Malaysia. 1.1.2 Các nghiên cứu về chất lượng thông tin kế toán 1.1.2.1 Mô hình Stoderstrom và Sun (2007) Stoderstrom và Sun (2007) đưa ra mô hình gồm 3 nhân tố tác động đến chất lượng thông tin kế toán khi áp dụng IFRS, đó là: hệ thống pháp luật và chính trị, chuẩn mực kế toán và việc trình bày báo cáo tài chính. (Nguồn: Đào Thị Ngọc Hạnh, 2015. Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn trên TP.Hồ Chí Minh.) 7
Hình 1.1: Mô hình các nhân tố tác động tới chất lượng TTKT của Stoderstrom và Sun (2007) Kết quả nghiên cứu của mô hình cho thấy: - Hệ thống pháp luật và chính trị là nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng TTKT theo nhiều cách khác nhau, nó có thể tác động trực tiếp đến chất lượng TTKT hoặc tác động gián tiếp đến chất lượng TTKT thông qua chuẩn mực kế toán và việc trình bày báo cáo tài chính. Vai trò của hệ thống luật và chính trị sẽ giúp cho việc áp dụng IFRS dễ dàng hơn. - Việc trình bày báo cáo tài chính xuất phát từ hai nguồn đó là chi phí công bố thông tin và lợi ích của các bên trong hợp đồng. Đồng thời, nó cũng đã chỉ ra bốn yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán gồm: • Thị trường tài chính • Cấu trúc vốn • Chủ sở hữu • Hệ thống thuế - Chuẩn mực kế toán cũng chịu sự tác động của hệ thống pháp luật và chính trị, từ đó sẽ tác động lên chất lượng kế toán. Đồng thời, chuẩn mực cũng nêu rõ các đặc tính chất lượng thông tin kế toán cần đáp ứng đó là tính phù hợp, tính đáng tin cậy, tính trung lập và có thể hiểu được. 1.1.2.2 Mô hình DeLone và McLean (1992) Trong mô hình của DeLone và McLean (1992), hệ thống thông tin là một hệ thống sử dụng công nghệ thông tin để thu thập, truyền, lưu trữ, xử lý và biểu diễn thông tin trong một hay nhiều quá trình kinh doanh và sự thành công của hệ thống thông tin này phụ thuộc vào hệ thống và chất lượng thông tin của nó. Mô hình này chỉ ra 6 nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công trong tổ chức thông tin kế toán, đó là: - System Quality – Chất lượng hệ thống - Information Quality – Chất lượng thông tin - Use – Việc sử dụng hệ thống thông tin - User Satisfaction – Sự hài lòng của người sử dụng 8
- Individual Impact – Nhân tố tác động liên quan đến cá nhân - Organizational Impact – Nhân tố tác động liên quan đến tổ chức (Nguồn: Đào Thị Ngọc Hạnh, 2015. Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn trên TP.Hồ Chí Minh.) Hình 1.2: Mô hình hệ thống thông tin thành công của Delone & McLean (1992) DeLone và McLean (2003) đã tiếp tục xây dựng một mô hình hệ thống thông tin thành công mới. Mô hinh mới năm 2003 đã nêu ra thêm một nhân tố ảnh hưởng đến sự thành công của hệ thống, đó là chất lượng dịch vụ. Ngoài ra mô hình còn nêu rõ mục đích của chất lượng dịch vụ là tạo ra "lợi nhuận ròng" cho các doanh nghiệp và thông tin tạo ra có giá trị hơn. Từ đó mang lại số lượng ngươi sử dụng sẽ sử dụng và hài lòng nhiều hơn. 9
(Nguồn: Đào Thị Ngọc Hạnh, 2015. Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn trên TP.Hồ Chí Minh.) Hình 1.3: Mô hình hệ thống thông tin thành công của Delone & McLean (2003) 1.1.2.3 Nghiên cứu của Choi và Mueller (1984) về các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của kế toán và sự liên hệ với chất lượng thông tin báo cáo tài chính Năm 1984, Choi và Mueller đã đưa ra danh sách chi tiết các nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển hệ thống kế toán bao gồm các nhân tố sau: - Hệ thống pháp luật - Hệ thống chính trị - Nguồn gốc sở hữu vốn - Cỡ và độ phức tạp của đơn vị - Đặc điểm xã hội - Mức độ tinh tế, nhạy cảm của môi trường kinh doanh - Mức độ suy luận pháp lý - Chính sách kế toán hiện tại - Tốc độ đổi mới kinh doanh - Bối cảnh phát triển kinh tế 10