Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp phòng ngừa rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Sài Gòn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:119

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm các mục tiêu: Nghiên cứu những lý luận cơ bản về những rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng; phân tích thực trạng các loại rủi ro trên, nêu ra những hạn chế trong hoạt động phòng ngừa rủi ro tại SCB hiện nay; đưa ra những kiến nghị đối với SCB, ngân hàng nhà nước và đề xuất một số biện pháp đối với SCB trong phòng ngừa rủi ro trong hoạt động kinh doanh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp phòng ngừa rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Sài Gòn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Tp, HCM ----------------- HOÀNG THỊ HỒNG GIẢI PHÁP PHOØNG NGÖØA RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP, Hồ Chí Minh – Năm 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Tp, HCM ----------------- HOÀNG THỊ HỒNG GIẢI PHÁP PHOØNG NGÖØA RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN Chuyên ngành: Kinh tế tài chính - Ngân hàng Mã số: 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS HAY SINH TP, Hồ Chí Minh – Năm 2012
LÔØI CAM ÑOAN Toâ i xin cam ñoan ñaâ y laø coâ ng trình do toâ i töï nghieâ n cöù u vaø hoaø n thaø nh döôù i söï höôù ng daã n cuû a TS Hay Sinh. Caù c soá lieä u, keá t quaû nghieâ n cöù u naø y laø trung thöï c, noä i dung cuû a luaä n vaê n naø y chöa ñöôï c coâ ng boá trong baá t kyø coâ ng trình nghieâ n cöù u naø o khaù c. Toâ i hoaø n toaø n chòu traù ch nhieä m veà tính phaù p lyù quaù trình nghieâ n cöù u khoa hoï c cuû a luaä n vaê n naø y. TPHCM, Ngaøy 30 thaùng 08 naêm 2012 Taùc giaû
MỤC LỤC Lôø i cam ñoan Muïc luï c Danh muïc vieát taét Danh muïc baûng bieåu Mở đầu Chương 1: Cô sôû lyù luaän veà ruûi ro taïi caùc NHTM .......................................... 4 1.1 Nhöõng vaán ñeà chung veà ruûi ro .............................................................................. 4 1.1.1 Moät soá khaùi nieäm ............................................................................................... 4 1.1.2 Nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng................................ 4 1.1.3 Moät soá ruûi ro phoå bieán trong hoaït ñoäng kinh donah ngaân haøng..................... 5 1.1.3.1 Ruûi ro tín duïng ................................................................................................ 5 1.1.3.2 Ruûi ro tyû giaù .............................................................................................. 10 1.1.3.3 Ruûi ro thanh khoaûn .................................................................................... 13 1.1.3.4 Ruûi ro laõi suaát ........................................................................................... 16 1.1.4 AÛnh höôûng cuûa ruûi ro ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NH vaø neàn kinh teá ..... 19 1.2.Kinh nghieäm phoøng ngöøa ruûi ro cuûa moät soá ngaân haøng treân theá giôùi ............. 19 1.2.1 Kinh nghieäm cuûa ngaân haøng TMCP SMBC Nhaät Baûn trong vieäc phoøng ngöøa ruûi ro thanh khoaûn ....................................................................................... 19 1.2.2 Rủi ro thanh khoản tại Northern Rock năm 2007 ......................................... 20 1.2.3 Baøi học kinh nghiệm về quản lyù rủi ro thanh khoản cho caùc NHTM Việt Nam22 1.2.4 Kinh nghieäm phoøng ngöøa ruûi ro tín duïng töø Thaùi Lan.................................. 23 Kết luận chương 1 ................................................................................................. 26
Chương 2: Thöïc traïng ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh taïi NH TMCP Saøi Goøn ............................................................................................................27 2.1 Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa SCB ....................................................... 27 2.1.1 Sô löôïc veà SCB ............................................................................................. 27 2.1.2 Tình hình hoaït ñoäng kinh cuûa SCB ............................................................... 29 2.2 Thöïc traïng ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa SCB ................................ 34 2.2.1 Hoạt động tín dụng ....................................................................................... 34 2.2.1.1 Thực trạng ruûi ro tín dụng tại SCB ............................................................ 34 2.2.1.2 Tình hình nôï quaù haïn, nôï ñaõ trích döï phoøng ............................................. 37 2.2.1.3 Nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro tín duïng ....................................................... 39 2.2.2 Hoạt động kinh doanh ngoại hối .................................................................. 41 2.2.2.1 Thực trạng ruûi ro ngoại hối taïi SCB .......................................................... 41 2.2.2.2 Nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro ngoaïi hoái ..................................................... 45 2.2.3 Rủi ro thanh khoản ....................................................................................... 46 2.2.3.1 Thực trạng rủi ro thanh khoản tại SCB ..................................................... 46 2.2.3.2 Nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro thanh khoaûn ................................................. 50 2.2.4 Rủi ro laõi suaát .............................................................................................. 51 2.2.4.1 Thực trạng ruûi ro laõi suất tại SCB ............................................................. 51 2.2.4.2 Nguyeân nhaân daãn ñeán rủi ro laõi suaát tại SCB............................................ 54 2.3 Moät soá nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên cuûa SCB trong coâng taùc phoøng ngöøa ruûi ro .......................................................................................................................... 55 2.3.1 Về cơ chế quản lyù ......................................................................................... 55 2.3.2 Về coâng nghệ ................................................................................................ 56 2.3.3 Về nhaân sự .................................................................................................... 57
2.3.4 Về kết quả hoạt động ngaân haøng .................................................................. 58 Kết luận chương 2 ................................................................................................. 59 Chương 3: Một số giải phaùp phoøng ngöøa rủi ro trong hoạt động kinh doanh của SCB ................................................................................................60 3.1 Chiến lược phaùt triển của SCB ........................................................................ 60 3.2 Một số giải phaùp phoøng ngöøa rủi ro trong hoạt động kinh doanh của SCB ..... 62 3.2.1 Ñeà xuaát ñoái vôùi SCB ..................................................................................... 62 3.2.2 Giải phaùp phoøng ngöøa rủi ro chung cho caùc hoạt động ............................... 63 3.2.3 Giải phaùp phoøng ngöøa rủi ro rieâng cho từng loaïi ruûi ro .............................. 66 3.2.3.1 Giải phaùp phoøng ngöøa ruûi ro tín duïng ...................................................... 66 3.2.3.2 Giải phaùp phoøng ngừa rủi ro ngoại hối ..................................................... 71 3.2.3.3 Giải phaùp phoøng ngừa rủi ro thanh khoản ................................................ 74 3.2.3.4 Giải phaùp phoøng ngöøa ruûi ro laõi suaát........................................................ 77 3.3 Một số kiến nghị .............................................................................................. 78 3.3.1 Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaât nhaèm ñaûm baûo tính hieäu quaû trong coâng taùc ......................................................................................................................... 78 3.3.2 Chính saùch tyû giaù vaø chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái ..................................... 79 3.3.3 Hệ thống thoâng tin ........................................................................................ 80 3.3.2.4 Về hoạt động thanh tra .............................................................................. 80 Kết luận chương 3 ................................................................................................. 83 Kết luận ................................................................................................................ 84 Danh muïc taøi lieäu tham khaûo ................................................................................ 86 Phuï luïc ................................................................................................................. 88
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng Trang 1. Bảng 2.1 Một số kết quả hoạt động của SCB giai đoạn 2007-2011 ............. 30 2. Bảng 2.2 Lợi nhuân, thu nhập, chi phí qua các năm 2007-2011 .................. 33 3. Baûng 2.3 Dö nôï cho vay vaø ñaàu tö taïi SCB .............................................. 34 4. Baûng 2.4 Dö nôï cho vay theo loaï i tieà n ..................................................... 37 5. Bảng 2.5 Tỷ lệ nợ quá hạn tại SCB từ 2007-2011 ........................................ 38 6. Bảng 2.6 Doanh số mua bán ngoại tệ qua các năm....................................... 42 7. Baûng 2.7 Traïng thaùi ngoaï i hoái taïi thôøi ñieå m 31/12 ................................. 43 8. Bảng 2.8 Tình hình cân đối nguồn vốn kinh doanh 2011 ............................. 47 9. Bảng 2.9 Số dư dự trữ bắt buộc qua các quý 2011 ....................................... 47 10. Bảng 2.10 Nguồn tiền ngắn hạn duø ng để cho vay trung dài hạn ................ 48 11. Bảng 2.11 Tỷ lệ khả năng chi trả ................................................................ 49 12. Bảng 2.12 Biểu lãi suất cho vay của SCB .................................................. 50 13. Bảng 2.13 Chênh lệch lãi suất đầu ra đầu vào ............................................ 51 14. Baûng 2.14 Heä soá cheânh leäch laõ i roøng qua caùc naêm ................................ 52 15 Bảng 2.15 Độ lệch nhạy cảm lãi suất tại thời điểm 31/12/11 ...................... 53
DANH MUÏC BIEÅU ÑOÀ Biểu đồ Trang 1. Biểu đổ 2.1 Tổng tài sản của SCB qua các năm ........................................... 30 2. Biểu đồ 2.2 Lợi nhuận sau thuế của SCB các năm 2007-2011 ..................... 31 3. Biểu đồ 2.3 Lợi nhuận, thu nhập, chi phí qua các năm 2007-2011 .............. 33 4. Biểu đồ 2.4 Dư nợ cho vay theo ngành kinh tế ............................................ 35 5. Biểu đồ 2.5 Dư nợ cho vay theo thời hạn vay............................................... 36 6. Biểu đồ 2.6 Dư nợ vay quá hạn từ 2007-2011 .............................................. 38
Trang 1 LÔØI MỞ ĐẦU 1. TÍNH THIEÁT THÖÏC CUÛA ÑEÀ TAØI: Hiện nay caù c NHTM Vieä t Nam ñang trong quaù trình phaùt trieå n maïnh veà caû soá löôïng vaø quy moâ hoaït ñoäng, söùc caï nh tranh treân thò tröôøng taøi chính Vieä t Nam ngaøy caøng maïnh meõ taïo ra aùp löï c raá t lôùn cho caùc NHTM trong quaù trình kinh doanh. Coù nhöõng NHTM ñaõ taä n duï ng ñöôï c cô hoä i laø ngöôøi ñi tröôù c ñeå khaúng ñònh thöông hieä u, chieá m thò phaàn lôùn vaø ñang töøng böôù c hoaøn thieä n cô caá u toå chöùc, khaû naê ng kinh doanh, phöông thöù c quaûn trò ruû i ro…Trong khi ñoù, khoâng ít caùc ngaâ n haøng môùi trong giai ñoaï n baét ñaàu phaùt trieå n vôù i quy moâ hoaït ñoä ng ñöôï c môû roäng nhanh choù ng ñeå giaønh thò phaàn vaø khaúng ñònh teân tuoå i. Ñoái vôù i taát caû caùc ngaâ n haøng duø ñang trong quaù trình hoaøn thieän toå chöùc hay ñang trong giai ñoaïn tìm caù ch môû roä ng thò phaà n thì phòng ngừa ruûi ro laø moät coâng taùc cöï c kyø quan troïng. Cuõng do quaûn lyù khoâ ng toát ruû i ro trong hoaït ñoä ng tín duïng hay hoaït ñoäng kinh doanh ngoaï i teä maø moät soá ngaân haøng duø coù beà daø y hoaït ñoäng, voán chuû sôû höõu lôùn nhöng vaã n gaëp khoù khaên trong hoaït ñoäng kinh doanh, laø m giaû m lôï i nhuaän vaø phaûi xöû lyù raát nhieàu khoaûn nôï xaáu. Vieä c haïn cheá ruû i ro cho taá t caû caù c maû ng nghieäp vuï cuûa caù c NHTM Vieä t Nam noù i chung vaø SCB noù i rieâng laø moät hoaït ñoäng raá t thieá t thöï c nhaèm giuùp cho ngaân haøng coù theå taêng tröôûng vaø phaùt trieån beàn vöõng, an toaøn vaø hieäu quaû. Chính vì vậy toâi ñaõ choïn ñeà taøi: “Giaûi phaùp phoøng ngöøa ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân Haøng TMCP Saøi Goøn” với hy voï ng nhöõng kinh nghieä m thöïc tieãn cuûa baûn thaân trong coâng taùc kinh doanh taï i ngaân haøng vaø nhöõng kieá n thöù c nghieân cöù u ñöôï c seõ coù theå öùng duïng cho công tá c phòng ngừa ruûi ro taï i SCB vaø mong raèng coù theå nhaâ n roä ng ra cho toaøn heä thoá ng NHTM Vieä t Nam.
Trang 2 2. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa ñeà taøi nhaè m taäp trung vaø o caù c noäi dung sau: - Nghieân cöùu nhöõ ng lyù luaän cô baûn veà những rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngaân haø ng. - Phaân tích thöïc traï ng caùc loaï i ruû i ro treân, neâu ra nhöõ ng haï n cheá trong hoaït ñoäng phoøng ngöøa ruû i ro taï i SCB hieän nay. - Ñöa ra nhöõ ng kieán nghò ñoá i vôùi SCB, ngaâ n haøng nhaø nöôùc vaø ñeà xuaát moät soá bieän phaùp ñoá i SCB trong việc phoø ng ngöøa ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh. 3. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Trong quaù trình thöï c hieä n coù söû duïng phöông phaùp so saùnh, phaâ n tích vaø phöông phaù p thoá ng keâ ñeå xaùc ñònh baû n chaát cuûa vaán ñeà caàn nghieâ n cöùu töø ñoù coù theå ñöa ra caù c bieän phaùp phoø ng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro trong hoaït ñoä ng kinh doanh ngaân haø ng. 4. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø các rủi ro trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Phạm vi nghiên cứu: vì ñaây laø lónh vöï c khaù roä ng lôùn neân phaï m vi nghieâ n cöù u ñeà taøi chuû yeá u taä p trung vaøo phaân tích boán loaïi ruûi ro chính ñoù laø : ruûi ro tín duïng, ruûi ro tyû giaù , ruû i ro thanh khoaûn, ruûi ro laõ i suaát trong hoaï t ñoäng kinh doanh của ngaân haø ng TMCP Saøi Goøn.
Trang 3 5. KEÁT CAÁU CUÛA LUAÄN VAÊN Môû ñaàu Chöông 1: Cô sôû lyù luaän veà ruû i ro taï i caùc Ngaân Haøng Thöông Maï i – goà m 23 trang Chöông 2: Thöïc traïng ruû i ro trong hoaï t ñoäng kinh doanh taïi ngaân haøng TMCP Saøi Goøn – goà m 38 trang. Chöông 3: Moä t soá giaû i phaù p phoøng ngöøa ruû i ro trong hoaï t ñoäng kinh doanh taïi Ngaân haøng TMCP Saøi Goøn- goàm 22 trang. Keát luaän Maëc duø ñaõ heá t söùc coá gaéng vaø noã löï c nghieâ n cöùu thöï c hieän ñeà taø i naøy, tuy nhieân soá lieäu phaû i ñöôï c thu thaä p töø nhieà u nguoàn khaù c nhau nhöng quan troï ng hôn caû laø moät soá soá lieäu khoâng ñöôï c coâ ng boá coâ ng khai neâ n chaé c chaé n luaän vaên naø y seõ coù moät soá thieáu soù t, raát mong ñöôï c coâ höôùng daãn, caùc thaày coâ trong hoä i ñoà ng chaá m luaän vaê n, caùc baï n ñoï c goùp yù ñeå luaän vaên naøy hoaøn thieä n hôn. Xin chaân thaønh caû m ôn. Traân troïng. Ngöôø i thöï c hieän ñeà taø i
Trang 4 CHÖÔNG I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ RUÛI RO TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ RUÛI RO 1.1.1 Moät soá khaùi nieäm Ruûi ro coù theå xuaá t hieän trong moïi ngaønh, moï i lónh vöï c. Noù laø moä t yeáu toá khaùch quan neân con ngöôø i khoâng theå loaïi tröø ñöôïc heá t maø chæ coù theå haïn cheá söï xuaát hieän cuûa chuùng cuõng nhö nhöõng thieä t haïi do chuù ng gaâ y ra. Coù raá t nhieàu ñònh nghóa khaù c nhau veà ruû i ro nhöng nhìn chung coù theå chia laøm hai quan ñieåm: Theo quan ñieå m truyeà n thoáng: ruûi ro laø nhöõng thieät hai, maát maùt, nguy hieå m hoaëc caùc yeá u toá coù lieân quan ñeá n nguy hieå m, khoù khaên, hoaë c ñieàu khoâ ng chaéc chaén coù theå xaû y ra cho con ngöôøi. Theo quan ñieå m trung hoøa thì ruûi ro laø söï baá t traéc coù theå ño löôø ng ñöôï c. Ruûi ro vöøa mang tính tích cöï c vöøa mang tính tieâ u cöïc: Ruû i ro coù theå gaây ra nhöõ ng toå n thaá t, maá t maùt, nguy hieå m nhöng cuõng coù theå mang ñeá n nhöõng cô hoäi, thôøi cô. Neáu tích cöï c nghieân cöùu, nhaän daïng ño löôø ng ruûi ro, chuùng ta coù theå tìm ra ñöôïc nhöõng bieän phaù p phoø ng ngöøa, haï n cheá nhöõ ng tieâu cöïc vaø phaùt huy ñöôïc nhöõng cô hoäi tích cöïc mang laï i töø ruûi ro. Ruûi ro trong kinh doanh ngân hàng (NH) laø nhöõng bieán coá khoâ ng mong ñôï i maø khi xaûy ra seõ daãn ñeán söï toån thaát veà taø i saûn cuûa NH, giaû m suùt lôï i nhuaä n thöïc teá so vôù i döï kieán hoaë c phaûi boû ra theâm moä t khoaûn chi phí ñeå coù theå hoaøn thaønh ñöôï c moät nghieäp vuï taøi chính nhaá t ñònh. Ruû i ro vaø lôï i nhuaän kyø voïng cuûa NH laø hai ñaï i löôïng ñoàng bieá n vôù i nhau trong moä t phaïm vi nhaát ñònh. 1.1.2 Nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro trong hoaït ñoäng ngaân haøng Coù nhieàu nguyeân nhaâ n gaây ra ruû i ro cho NH nhöng coù theå chia laø m ba nhoùm nhö sau:
Trang 5  Nhöõng nguyeâ n nhaân thuoä c veà naêng löï c quaû n trò cuûa NH: quaûn lyù yeáu keùm (nhaân vieân khoâng coù khaû naê ng ñaùnh giaù chaá t löôïng khoaû n vay), tham oâ cuûa nhaân vieân (coá tình laø m sai quy ñònh ñeå möu lôïi rieâng).  Caùc nguyeân nhaân veà phía khaù ch haøng: laøm aên keùm hieä u quaû, thua loã, coá tình chaâ y ì, löøa ñaûo… daãn ñeán khoâ ng traû ñöôï c nôï cho NH.  Caùc nguyeân nhaâ n khaùch quan coù lieân quan ñeá n moâ i tröôøng hoaït ñoäng kinh doanh: thay ñoåi baát thöôø ng treân thò tröôø ng vöôït quaù khaû naêng phaùn ñoaùn cuûa NH nhö thay ñoå i laõi suaát, tyû giaù hay khuûng hoaûng nôï daây chuyeàn, thay ñoåi trong quyeát ñònh cuûa chính phuû . 1.1.3 Moät soá ruûi ro phoå bieán trong hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng Phaân chia theo nguyeâ n nhaân coù caùc loaïi ruûi ro phoå bieán nhö sau: ruûi ro tín duïng, ruû i ro tyû giaù, ruû i ro thanh khoaûn, ruû i ro laõi suaát. 1.1.3.1 Ruûi ro tín duïng  Khaùi nieäm Theo quyeá t ñònh 493 thì :”Ruûi ro tín duïng trong hoaï t ñoäng ngaân haøng laø khaû naêng xaû y ra toån thaát trong hoaït ñoäng ngaân haøng do khaù ch haøng khoâng thöïc hieän hoaëc khoâ ng coù khaû naê ng thöï c hieän nghóa vuï cuûa mình theo cam keá t”. Ruûi ro tín duï ng hieåu theo moät caùch chung nhaát laø loaï i ruû i ro phaùt sinh trong quaù trình cho vay cuûa NH, theå hieän qua vieä c khaùch haøng khoâ ng traû ñöôï c nôï hoaë c traû nôï khoâ ng ñuù ng haï n cho NH. Noùi moä t caù ch khaù c laø ngöôø i vay ñaõ khoâng thöï c hieä n ñuùng cam keá t vay voán theo hôïp ñoàng tín duïng, khoâng tuaâ n thuû theo nguyeâ n taéc hoaøn traû khi ñaùo haïn.  Ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng Maëc duø ruûi ro tín duïng laø khaùch quan, song NH phaûi quaûn lyù ruû i ro tín duïng nhaèm haï n cheá ñeán möù c thaáp nhaát caùc toån thaát coù theå xaûy ra. Coù theå ñaùnh giaù ruû i ro tín duïng döïa vaøo moät soá chæ tieâu cuï theå hoùa nhö sau.
Trang 6 Thöù nhaát coù theå döïa vaøo tyû leä nôï quaù haïn vaø nôï xaáu trong toång dö nôï cuûa NH. Theo quy ñònh cuû a NHNN hieän nay thì tyû leä nôï quaù haïn treân toång dö nôï cho vay cuûa moãi NHTM khoâng ñöôïc vöôï t quaù 5% . Tính tyû leä nôï quaù haï n: Dö nôï quaù haïn Tyû leä nôï quaù haïn = -------------------------------- x 100% Toång dö nôï cho vay Dö nôï quaù haï n laø khoaûn nôï maø moä t phaàn hoaëc toaøn boä nôï goá c vaø/hoaë c laõ i ñaõ quaù haïn. Theo quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN thì ñeå ñaùnh giaù chất lượng tín duïng cuûa toå chöùc tín duïng ngöôø i ta coù theå caê n cöù vaøo tyû leä nôï xaá u treân tổng dö nôï , trong ñoù nôï xaáu laø khoaûn nôï thuoäc nhoù m 3 (Nôï döôùi tieâu chuaån), nhoùm 4 (Nôï nghi ngôø ) vaø nhoù m 5 (Nôï coù khaû naêng maá t voán). Theo QÑ 493 thì nôï nhoùm 3 bao goà m: - Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 90 ñeán 180 ngaøy; - Caùc khoaû n nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn döôù i 90 ngaøy theo thôø i haï n ñaõ cô caáu laï i Nôï nhoùm 4 bao goà m: - Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 181 ñeán 360 ngaøy; - Caùc khoaû n nôï cô caá u laï i thôøi haïn traû nôï quaù haï n töø 90 ñeá n 180 ngaøy theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi. Nôï nhoùm 5 bao goà m: - Caùc khoaûn nôï quaù haïn treâ n 360 ngaø y; - Caùc khoaûn nôï khoanh chôø chính phuû xöû lyù;
Trang 7 - Caùc khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôø i haïn traû nôï quaù haïn treân 180 ngaø y theo thôøi haïn ñaõ ñöôïc cô caáu laïi. Thöù hai, döïa vaøo ñaëc ñieå m cuûa khaù ch haø ng: thoâng qua phaân tích tình hình taøi chính, naêng löï c saûn xuaát kinh doanh, hieäu quaû döï aùn… töø ñoù NH laäp hoà sô veà khaùch haø ng, xeá p loaïi cho ñieå m. Chaúng haï n khaù ch haøng loaïi A ruûi ro tín duï ng thaáp, khaù ch haøng loaï i C ruû i ro tín duïng cao. Caùc chæ tieâu naøy ñöôï c xaây döïng döïa treâ n caù c daáu hieä u ruû i ro maø NH xaâ y döïng. Thöù ba, caê n cöù vaøo söï keùm ña daï ng cuûa tín duïng: Ña daïng hoùa laø bieän phaùp haïn cheá ruûi ro. Neáu chæ taäp trung vaøo taøi trôï cho moä t khaù ch haø ng, moät ngaønh ngheà hoaë c moät vuø ng thì ruûi ro seõ cao hôn. Thöù tö, döïa vaøo söï oån ñònh cuûa neàn kinh teá vó moâ : Chính saù ch thöôø ng xuyeâ n thay ñoå i, laï m phaù t cao, tình hình chính trò baát oån ñònh, thieân tai… ñeàu taï o neân söï maát oån ñònh cuûa neàn kinh teá vó moâ aû nh höôû ng ñeán khaùch haøng vay. Do vaäy, maá t oån ñònh kinh teá vó moâ cuõng laø yeá u toá phaûn aù nh ruû i ro tín duïng  Nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro tín duïng  Nguyeân nhaân khaùch quan Trong kinh doanh tín duï ng, NHTM chòu taùc ñoäng cuûa caù c nhaân toá khaùch quan chuû yeáu nhö sau: - Caùc yeáu toá thôøi tieát, khí haäu. Nhöõng hieän töôïng thôø i tieá t khoâ ng döï baùo vaø baát thöôøng cuõng laøm ngöng treä vieä c xaâ y döïng, khai khoaùng, hoaë c ngöøng saû n xuaá t. Khí haä u theo muøa aû nh höôû ng ñaëc bieät lôù n ñoái vôù i ngaønh noâng nghieäp vaø khu vöïc kinh doanh baù n leû . - Moâi tröôøng kinh teá khoâng thuaän lôïi. Moâi tröôøng kinh teá khoâng thuaä n lôïi chòu taù c ñoäng cuûa caù c nhaân toá :
Trang 8 + Caùc chính saù ch cuûa Chính Phuû bao goà m: Nhöõng thay ñoå i veà möù c thueá , ngaân saù ch haøng naêm, nhöõng thay ñoåi cuûa chính saùch tieà n teä (ñònh höôùng veà laõ i suaát) vaø nhöõng thay ñoåi trong lónh vöï c NH. + Giaù trò cuû a ñoàng baûn teä : Ñoàng baûn teä coù giaù trò thaáp laøm taê ng giaù nhaäp khaåu, töø ñoù coù theå laø m cho laõi suaá t taêng leâ n vaø laø m giaûm söï töï tin cuûa ngöôø i tieâu duøng. + Phaûn öùng vaø haønh ñoäng cuûa ngöôøi tieâ u duø ng. Söï tin töôûng cuûa ngöôø i tieâu duøng giaû m suùt coù theå aûnh höôûng giaû m caàu vaø doanh thu. - Thoâng tin khoâng caân xöùng Quan heä tín duï ng giöõ a NH vaø khaùch haøng laø quan heä kinh teá, vì vaäy phaùt sinh nhu caàu trao ñoå i vaø thu thaäp thoâng tin giöõa caùc beân. Tuy nhieân trong thöï c teá do nhieàu lyù do khaù c nhau (veà taø i chính, veà khaû naêng) xaûy ra tình traïng thoâ ng tin khoâng caâ n xöùng. + NH khoâng coù ñaày ñuû thoâng tin veà khaù ch haøng, thoâ ng tin veà nhaø quaûn lyù, veà caùc keá hoaïch kinh doanh, veà quan heä baï n haøng, quan heä thanh toaùn. + Khaùch haøng khoâng coù ñaà y ñuû thoâ ng tin veà NH: quy moâ caùc dòch vuï ñaùp öùng, phöông thöù c taøi trôï phuø hôïp, giaù caû thöï c teá.  Nguyeân nhaân töø phía ngaân haøng - Chính saùch tín duïng khoâng hôïp lyù Nhöõng nhöôïc ñieåm cuû a chính saù ch cho vay vöøa laø nguyeâ n nhaâ n saâu xa, vöøa laø nguyeâ n nhaâ n tröï c tieáp gaâ y ra ruûi ro tín duï ng, cuï theå nhö: + Chính saùch cho vay chöa trieä t ñeå theo nguyeân taé c thò tröôøng, ñaõ bò cuoá n theo caùc hoäi chöù ng kinh teá , theo phong traø o, theo khaåu hieäu phaù t trieån kinh teá, chaïy theo chuû nghóa thaønh tích. Coù theå thaáy ñöôï c qua nhieàu chöông trình kinh teá maø chính saùch cho vay cuûa NHTM höôùng theo nhöng keát cuïc laï i khoâng hieä u quaû nhö chöông trình ñaùnh baét xa bôø, mía ñöôøng.
Trang 9 + Chöa quaûn trò roõ raø ng veà danh muï c cho vay theo lónh vöï c sôû tröôøng cuûa baûn thaân moãi NHTM. Caïnh tranh giaønh giaä t thò phaà n ôû caù c ngaønh, ôû nhoùm khaù ch haøng maø chính NH mình khoâng coù sôû tröôø ng ñaõ mang ñeá n ruû i ro hieän taïi vaø tieà m aån ôû moä t soá NH. - Caùn boä ngaân haøng Trong hoaï t ñoäng tín duïng cuûa NH, yeáu toá caùn boä aûnh höôû ng tôùi chaát löôï ng tín duï ng theå hieä n qua: + Thöù nhaá t laø trình ñoä chuyeân moâ n coøn nhieà u haïn cheá. + Thöù hai laø ñaïo ñöù c ngheà nghieäp, trong raá t nhieàu tröôøng hôïp xaû y ra ruûi ro tín duïng taï i caù c NH thöôø ng coù söï caáu keá t giöõa caù n boä laø m coâng taù c tín duïng vaø khaùch haøng ñaõ gaây haäu quaû raá t nghieâm troïng.  Nguyeân nhaân töø phía khaùch haøng: - Ñoái vôùi khaùch haøng laø caùc doanh nghieäp + Thöù nhaát laø quaûn lyù khoâng hieäu quaû: Hoaït ñoäng kinh doanh khoâng ñöôï c quaûn lyù toá t seõ daãn ñeá n nhieàu vaá n ñeà nghieâ m troïng, thieá u thoâ ng tin taøi chính, khoâng coù keá hoaïch kinh doanh ñöôï c trieå n khai, caùc saû n phaå m khoâng coù söï gaén keát, khoâng coù khaû naêng thích öùng vôù i nhöõng thay ñoå i cuûa thò tröôøng. + Thöù hai laø nhöõng nguyeân nhaân trong vieäc xöû lyù caùc vaán ñeà veà thò tröôøng. Caùc doanh nghieä p ñeà u phaû i giaûi quyeát hai vaá n ñeà cô baû n laø "mua" vaø "baùn" giaûi quyeá t caù c vaán ñeà lieân quan tôùi thò tröôøng, caù c yeáu toá ñaàu vaøo vaø thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm. + Thöù ba laø do söï haïn cheá cuûa nhaân vieân thuoäc doanh nghieäp. Söï yeáu keù m cuûa ñoäi nguõ nhaân vieâ n cuûa moät doanh nghieäp laø m cho keá hoaï ch kinh doanh cuûa doanh nghieäp thöïc hieä n khoâ ng thaønh coâng, keùm hieäu quaû . - Nguyeân nhaân töø phía khaùch haøng laø caù nhaân. Vôùi khaùch haøng caù nhaân, nguyeâ n nhaâ n ruûi ro coù theå laø:
Trang 10 + Hoaït ñoäng kinh doanh khoâng thuaän lôï i, khaû naêng quaûn lyù yeá u keù m + Nguoàn hoaø n traû chính töø thu nhaäp cô baû n bò maá t hoaëc suy giaû m do maá t vieä c, chuyeån sang coâng vieäc keù m hôn hoaë c khoâng coøn khaû naêng lao ñoäng. + Ñaïo ñöùc caù nhaân khoâng toá t: coá tình löøa NH, söû duïng tieàn vay khoâng ñuùng muï c ñích. 1.1.3.2 Ruûi ro tyû giaù (ruûi ro ngoaïi hoái)  Khaùi nieäm Ruûi ro tyû giaù phaù t sinh trong quaù trình cho vay ngoaï i teä hoaëc trong kinh doanh ngoaïi teä cuûa NH khi tyû giaù bieán ñoäng theo chieà u baá t lôï i cho NH. Ruûi ro tyû giaù cuõng phaùt sinh khi coù söï cheânh leäch veà kyø haïn, veà loaïi tieàn teä cuûa caù c khoaûn ngoaï i hoái naé m giöõ , vaø vì theá laøm cho NH coù theå phaûi gaùnh chòu thua loã khi tyû giaù ngoaï i hoá i bieá n ñoäng.  Ñaùnh giaù ruûi ro tyû giaù Traïng thaùi ngoaï i hoá i cuûa moã i loaïi ngoaï i teä laø cheânh leäch giöõa toå ng taø i saûn coù vaø toång taøi saûn nôï cuûa ngoaï i teä ñoù bao goàm caû taø i khoaûn ngoaïi baûng töông öùng.  Traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa töøng loaïi ngoaïi teä: ñöôï c ño löôøng qua 2 chæ tieâ u: - Traïng thaùi ngoaïi hoái hieän taïi roøng ( coøn goï i laø traï ng thaùi hieän taï i) Traïng thaùi ngoaï i Soá dö cuûa ngoaï i teä Soá dö cuûa ngoaï i teä hoái hieän taï i cuûa ngoaï i teä A = A thuoä c taø i saûn Coù - A thuoä c taøi saû n Nôï - Traïng thaùi ngoaïi hoái töông lai roøng (coøn goï i laø traïng thaùi töông lai): laø cheâ nh leäch giöõa toång caùc giao dòch ngoaï i teä kyø haïn mua vaøo vaø toång caù c giao dòch ngoaïi teä kyø haïn baùn ra. Traïng thaùi ngoaïi hoái töông Toång caùc giao dòch ngoaïi teä kyø Toång caùc giao dòch ngoaïi teä lai roøng cuûa ngoaïi teä A = haïn mua vaøo cuûa ngoaïi teä A - kỳ haïn baùn ra cuûa ngoaïi teä A
Trang 11 Traïng thaùi ngoaïi hoái cuûa ngoaïi teä A laø toång cuûa traïng thaùi ngoaïi teä A hieän taïi vaø traïng thaùi ngoaïi teä A töông lai. Moät trong nhöõ ng caù ch thöù c ñeå ñaùnh giaù ruû i ro tyû giaù, chuù ng ta coù theå caê n cöù vaøo traïng thaù i ngoaïi hoái ñöôï c tính cho töøng loaïi ngoaï i teä hoaë c tính chung cho caù c loaï i ngoaïi teä maø NH hieän coù. + Traïng thaù i ngoaï i hoái = 0 : Tyû giaù ngoaï i teä A taêng hoaë c giaû m thì ruûi ro tyû giaù khoâng xuaá t hieä n vì thu nhaäp vaø chi phí seõ taêng vaø giaû m vôù i toác ñoä baèng nhau neân lôï i nhuaän khoâng ñoå i. Luù c naøy ruû i ro tyû giaù xem nhö baèng 0. + Traïng thaùi ngoaïi hoái > 0 : Tyû giaù ngoaïi teä A giaû m thì thu nhaäp giaû m nhanh hôn toá c ñoä giaû m cuûa chi phí. Vì vaä y, ruûi ro tyû giaù xuaát hieä n khi tyû giaù ngoaï i teä A giaû m giaù. + Traïng thaùi ngoaïi hoái < 0 : Tyû giaù ngoaï i teä A taêng thì ruû i ro tyû giaù seõ xuaát hieän, vì toá c ñoä taê ng cuûa thu nhaä p nhoû hôn toá c ñoä taêng chi phí neân giaûm laõ i, ngaân haøng seõ bò loã. Vì vaä y, trong tröôøng hôï p naøy ruûi ro tyû giaù xuaát hieän khi tyû giaù ngoaï i teä A taêng.  Traïng thaùi ngoaïi hoái tính chung cho caùc loaïi ngoaïi teä. Do quaûn lyù ruû i ro ngoaïi hoá i thoâng qua traï ng thaù i cuûa töøng loaï i ngoaïi teä coù nhöôï c ñieå m laø chæ xem xeù t moá i quan heä tyû giaù tröï c tieá p giöõa hai loaï i ngoaï i teä chöù khoâng ño löôøng ñöôïc söï bieán ñoäng töông ñoái cuûa caùc loaï i ngoaïi teä khaù c. Ñeå khaéc phuï c nhöôï c ñieå m naøy, caùc NH phaûi söû duïng toång traïng thaùi ngoaïi hoá i. Toång traïng thaùi ngoaï i hoá i cuûa NH laø traïng thaù i ngoaï i hoái cuûa töøng loaï i ngoaï i teä coäng laï i.  Nguyên nhân của rủi ro tỷ giá - Kieá n thöù c veà nghieä p vuï chuyeâ n moân ñeå vaän haø nh giao dòch vaø ño löôøng ruûi ro quaù yeáu keù m, kyõ naêng xöû lyù döõ lieä u baèng ñieä n toaùn chöa cao, chöa coù nhöõng boä phaä n nghieân cöùu döï ñoaùn söï thay ñoåi tyû giaù treân thò tröôø ng.
Trang 12 Hieän nay duø coù tham gia vaøo moä t soá nghieäp vuï phaù i sinh nhöng haàu nhö caùc NHTM Vieät Nam chæ chuù yù ñeán vieä c mua baùn ngoaï i teä nhaèm muï c ñích thanh toaùn, cho vay ngoaïi teä maø queân ñi yeáu toá baû o hieå m tyû giaù neân trong kinh doanh ngoaï i teä NH ñoùng vai troø chuû yeáu laø trung gian thanh toaù n hôn laø nhaø taïo laä p thò tröôøng. Cuõ ng chính vì tö töôû ng treâ n neân NH raát yeáu veà phaân tích tyû giaù maø ñaëc bieä t laø raát yeáu veà phaân tích kyõ thuaät. Haàu nhö raát ít NH söû duï ng phaân tích kyõ thuaä t nhö moä t coâng cuï hoã trôï theâ m cho phaân tích cô baûn trong phaân tích tyû giaù . Ñoù cuõng laø lyù do vì sao maø ít NH maïnh veà kinh doanh ñaà u cô maø chuû yeáu laø caù c NH chæ kinh doanh cho khaù ch haøng. Thöïc söï thì cho duø NH kinh doanh vôùi NH hay kinh doanh ñaàu cô cho chính hoï thì vieäc phaân tích toá t söï bieán ñoä ng tyû giaù cuõng nhö döï baùo ñöôï c söï bieán ñoâng tyû giaù seõ giuùp cho NH quaûn lyù ruûi ro tyû giaù moä t caùch hieäu quaû. - Caù c quy ñònh phaùp lyù veà caùch xaù c ñònh traïng thaù i ngoaï i hoá i chöa hoaø n thieän gaây ra ruû i ro tyû giaù. Maëc duø NHNN ñaõ thay ñoå i phöông phaùp xaùc ñònh traïng thaùi ngoaïi teä theo QÑ1081/2002/QÑ-NHNN cho phuø hôïp vôùi tình hình thöïc tieã n Vieä t Nam, tuy nhieân, vieä c tính toaù n traïng thaùi ngoaïi teä cuoá i thaùng ñöôï c tính treân cô sôû soá dö taï i thôø i ñieåm cuoá i ngaøy laø m vieäc cuoá i cuøng chæ xeùt ñeán traï ng thaù i ngoaï i teä ñöôïc hình thaønh do caùc giao dòch mua baùn ngoaïi teä cuûa NH maø chöa tính ñeán thu vaø chi phí naøy coäng doàn seõ aûnh höôûng ñeá n giaù trò giöõa traïng thaù i ngoaïi teä thöïc teá vaø traïng thaù i ngoai teä baùo caùo gaây ruûi ro lôùn. - Cô cheá tyû giaù hieän nay chöa phaû n aùnh ñöôïc quy luaät cung caà u treân thò tröôøng. Maëc duø thôøi gian qua NHNN ñaõ xoùa boû söï aùp ñaï t chuû quan trong vieä c thieá t laäp tyû giaù, tyû giaù ñaõ ñöôï c xaù c ñònh treân cô sôû tyû giaù bình quaân cuûa thò tröôø ng ngoaï i teä lieân NH, tuy nhieân NHNN vaã n chöa thöï c hieä n trieät ñeå nguyeân taé c naø y.