Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nghiên cứu tác động của vụ kiện Chống bán phá giá Hoa Kỳ đối với hoạt động xuất khẩu Đèn cầy từ Trung Quốc - Bài học kinh nghiệm và giải pháp xuất khẩu Đèn cầy Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:82

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn tìm hiểu một số khía cạnh cơ bản của Luật Chống bán phá giá của Hoa Kỳ mà các doanh nghiệp Việt Nam cần nắm bắt và vận dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh của mình và nhất là vào hoạt động thương mại với Hoa Kỳ nhằm phòng & giảm thiểu nguy cơ bị kiện bán phá giá tại Hoa Kỳ; xác định một số tác động chính của Luật Chống bán phá giá của Hoa Ky đối với hoạt động xuất khẩu Đèn cầy từ Trung Quốc vào Hoa Kỳ nhằm làm nền tảng cho việc xây dựng bài học kinh nghiệm và giải pháp xuất khẩu Đèn cầy của Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nghiên cứu tác động của vụ kiện Chống bán phá giá Hoa Kỳ đối với hoạt động xuất khẩu Đèn cầy từ Trung Quốc - Bài học kinh nghiệm và giải pháp xuất khẩu Đèn cầy Việt Nam

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HCM W# "X NGUYEÃN THANH LAÂM NGHIEÂN CÖÙU TAÙC ÑOÄNG CUÛA VUÏ KIEÄN CHOÁNG BAÙN PHAÙ GIAÙ HOA KYØ ÑOÁI VÔÙI HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU ÑEØN CAÀY TÖØ TRUNG QUOÁC- BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM VAØ GIAÛI PHAÙP XUAÁT KHAÅU ÑEØN CAÀY VIEÄT NAM Chuyeân ngaønh: THÖÔNG MAÏI Maõ soá: 60.34.10 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: T.S NGUYEÃN ÑÖÙC TRÍ Tp.HCM- Naêm 2008
NHÖÕNG ÑIEÅM MÔÙI CUÛA ÑEÀ TAØI Ñeà taøi veà Choáng baùn phaù giaù ñaõ vaø ñang ñöôïc nhieàu chuyeân gia, nhaø nghieân cöùu, hoïc giaû vaø nhieàu ngöôøi quan taâm treân theá giôùi nghieân cöùu döôùi nhieàu khía caïnh, goùc ñoä khaùc nhau. Tuy nhieân, theo söï hieåu bieát cuûa taùc giaû, nhöõng nghieân cöùu naøy haàu heát taäp trung vaøo caùc khía caïnh nhö taùc ñoäng cuûa chính saùch choáng baùn phaù giaù ñoái vôùi caùn caân thöông maïi quoác teá cuûa moät soá quoác gia, khu vöïc. Cho ñeán nay, taùc giaû chöa tìm thaáy taøi lieäu naøo nghieân cöùu veà caùc caùch tính toaùn trong Luaät Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø. ÔÛ Vieät Nam, coù moät soá ñeà taøi ñaõ nghieân cöùu veà hieän töôïng choáng baùn phaù giaù taïi thò tröôøng Hoa Kyø nhöng nhöõng ñeà taøi ñoù chæ tieáp caän döôùi goùc ñoä toång hôïp caùc vuï kieän baùn phaù giaù ñöông thôøi vaø ñeà xuaát giaûi phaùp chung. Ngoaøi ra, nhöõng ñeà taøi vieát veà Baùn phaù giaù ñaõ thöïc hieän chæ laøm trong nhöõng ngaønh haøng truyeàn thoáng nhö Giaøy deùp, May maëc, Goã, Noâng saûn, Thuyû saûn, v.v… Chöa coù ngöôøi nghieân cöùu veà hieän töôïng naøy ñoái vôùi ngaønh haøng Ñeøn caày- moät ngaønh haøng khaù môùi meû ñoái vôùi Vieät Nam. Cho neân, theo taùc giaû, ñaây laø ñeà taøi hoaøn toaøn môùi vaø phuø hôïp vôùi thöïc tieãn thöông maïi quoác teá cuûa Vieät Nam hieän nay.
i MUÏC LUÏC Muïc luïc .................................................................................................................. i Danh muïc caùc chöõ vieát taét ................................................................................. iii Danh muïc caùc baûng vaø bieåu ñoà ......................................................................... iv MÔÛ ÑAÀU ............................................................................................................... v 1. Lyù do choïn ñeà taøi ............................................................................................... v 2. Muïc ñích nghieân cöùu ......................................................................................... v 3. Ñoái töôïng & phaïm vi nghieân cöùu ..................................................................... vi 4. Phöông phaùp nghieân cöùu................................................................................... iv 5. YÙ nghóa cuûa ñeà taøi ............................................................................................ vii 6. Tính môùi cuûa ñeà taøi .......................................................................................... vii 7. Keát caáu luaän vaên ............................................................................................. viii CHÖÔNG 1 TÌM HIEÅU VEÀ LUAÄT CHOÁNG BAÙN PHAÙ GIAÙ VAØ TAÙC ÑOÄNG CUÛA NOÙ ÑOÁI VÔÙI HOAÏT ÑOÄNG NHAÄP KHAÅU CUÛA HOA KYØ I. Tìm hieåu veà baùn phaù giaù .................................................................................. 1 1. Khaùi nieäm veà “Baùn phaù giaù” .................................................................. 1 2. Nguyeân nhaân baùn phaù giaù ....................................................................... 2 3. Ý nghĩa kinh tế của việc bán phá giá. ......................................................... 3 II. Tìm hieåu veà “Choáng baùn phaù giaù”................................................................ 9 1. Khaùi nieäm “Choáng baùn phaù giaù” ............................................................ 9 2. Caùc bieän phaùp choáng baùn phaù giaù........................................................... 9 III. Giôùi thieäu Luaät Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø...................................... 11 1. Lòch söû hình thaønh................................................................................. 11 2. Caùc khaùi nieäm ....................................................................................... 12 3. Xaùc ñònh thieät haïi .................................................................................. 14 4. Sô löôïc quaù trình ñieàu tra...................................................................... 16 5. Xaùc ñònh baùn phaù giaù ............................................................................ 20 IV. Taùc ñoäng cuûa Luaät Choáng baùn phaù giaù ñoái vôùi hoaït ñoäng nhaäp khaåu cuûa Hoa Kyø................................................................................................................ 28
ii CHÖÔNG 2 TAÙC ÑOÄNG CUÛA VUÏ KIEÄN CHOÁNG BAÙN PHAÙ GIAÙ CUÛA HOA KYØ ÑOÁI VÔÙI HOAÏT ÑOÄNG XUAÁT KHAÅU ÑEØN CAÀY TRUNG QUOÁC I. Vuï kieän Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø ñoái vôùi saûn phaåm Ñeøn caày nhaäp khaåu töø Trung Quoác .......................................................................................... 32 II. Chính saùch Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø .............................................. 35 1. Loaïi Ñeøn caày......................................................................................... 35 2. Saûn phaåm thuoäc phaïm vi ñieàu chænh cuûa Chính saùch............................ 35 3. Saûn phaåm töông töï ............................................................................... 36 III. Tính toaùn EP, CEP, NV vaø CV .................................................................. 37 1. Nhöõng tröôøng hôïp aùp duïng caùch tính EP thoâng thöôøng......................... 37 2. Nhöõng tröôøng hôïp aùp duïng caùch tính CEP ............................................ 40 3. Tính EP vôùi giaû ñònh “Vieät Nam coù neàn kinh teá thò tröôøng”................. 41 4. Tính CEP vôùi giaû ñònh “Vieät Nam coù neàn kinh teá thò tröôøng” .............. 42 5. Tính toaùn NV ........................................................................................ 42 6. Tính toaùn CV......................................................................................... 47 IV. Kim ngaïch nhaäp khaåu Ñeøn caày Trung Quoác töø 1990- 2007 ..................... 49 V. Taùc ñoäng cuûa Luaät Choáng baùn phaù giaù Hoa Kyø ñoái vôùi hoaït ñoäng xuaát khaåu Ñeøn caày cuûa Trung Quoác ......................................................................... 53 VI. Kinh nghieäm cuûa Trung Quoác trong vieäc ñoái phoù vôùi Chính saùch Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø.................................................................................... 55 CHÖÔNG 3 BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM VAØ GIAÛI PHAÙP XUAÁT KHAÅU ÑEØN CAÀY VIEÄT NAM I. Nguy cô Ñeøn caày Vieät Nam xuaát khaåu vaøo Hoa Kyø bò kieän baùn phaù giaù ... 57 II. Baøi hoïc kinh nghieäm cho ngaønh Ñeøn caày xuaát khaåu cuûa Vieät Nam......... 60 III. Giaûi phaùp xuaát khaåu Ñeøn caày Vieät Nam ................................................... 62 1. Giaûi phaùp giuùp ngaønh Ñeøn caày Vieät Nam xuaát khaåu traùnh bò kieän baùn phaù giaù taïi Hoa Kyø.................................................................................... 63 2. Giaûi phaùp ñoái phoù khi ngaønh haøng Ñeøn caày Vieät Nam xuaát khaåu bò kieän baùn phaù giaù................................................................................................ 64 KEÁT LUAÄN & KIEÁN NGHÒ ........................................................................................ 67 Phuï luïc Taøi lieäu tham khaûo
iii DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT ADA: The Anti-dumping Agreement (Hieäp ñònh veà Choáng baùn phaù giaù) CEP: Constructed Export price (Giaù xuaát khaåu suy ñònh) CV: Constructed Value (Giaù trò suy ñònh) DM: Dumping margin (Bieân ñoä phaù giaù) DOC: United States Department of Commerce (Boä Thöông maïi Hoa Kyø) EP: Export price (Giaù xuaát khaåu) GATT : General Agreement on Tariffs and Trade (Hieäp ñònh chung veà Thueá quan vaø Thöông maïi) HMP: Home market price (Giaù taïi thò tröôøng noäi ñòa nöôùc xuaát khaåu) ITC: United States International Committee (Uyû ban Thöông maïi quoác teá Hoa Kyø) LP: Like product (Saûn phaåm töông töï) LTFV: Less than Fair value (Thaáp hôn giaù coâng baèng) NCA: U.S National Candle Association (Hieäp hoäi Ñeøn caày quoác gia Hoa Kyø) NV: Normal Value (Giaù trò thoâng thöôøng) TCP: Third country price (Giaù cuûa nöôùc thöù ba töông ñoàng) UP: US Price (Giaù taïi thò tröôøng Hoa Kyø) WTO: World Trade Organization (Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi)
iv DANH MUÏC CAÙC BAÛNG VAØ BIEÅU ÑOÀ Baûng 1: Toång kim ngaïch nhaäp khaåu (KNNK) Ñeøn caày cuûa Hoa Kyø vaø Kim ngaïch nhaäp khaåu töø Trung Quoác giai ñoaïn 1990-2007 Baûng 2: Giaù tham khaûo caûu moät soá saûn phaåm (Quyù I/2008) Bieåu ñoà 1: Phaân tích haønh vi phaân bieät giaù quoác teá Bieåu ñoà 2: Phaân tích haønh vi baùn döôùi giaù thaønh Bieåu ñoà 3: Phaân tích haønh vi baùn döôùi giaù thaønh Bieåu ñoà 4: Phaân tích lôïi ích kinh teá doái vôùi ngöôøi tieâu duøng töû vieäc baùn phaù giaù Bieåu ñoà 5: Phaân tích taùc ñoäng cuûa Luaät Choáng baùn phaù giaù ñoái vôùi hoaït ñoäng nhaäp khaåu vaøo Hoa Kyø
v MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi Ngaøy caøng coù nhieàu nöôùc treân theá giôùi aùp duïng chính saùch choáng baùn phaù giaù nhö moät vuõ khí töï veä nhaèm baûo hoä ngaønh saûn xuaát trong nöôùc. Hoa Kyø, moät trong nhöõng thò tröôøng tieâu thuï lôùn cuûa theá giôùi, ñaõ tieán haønh nhieàu cuoäc ñieàu tra baùn phaù giaù ñoái vôùi nhieàu saûn phaåm nhaäp khaåu töø caùc nöôùc vaø keát quaû thöôøng coù lôïi cho Hoa Kyø. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính laø söï thieáu hieåu bieát cuûa caùc nöôùc bò kieän veà Luaät Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø. Do ñoù, ñeå giuùp caùc doanh nghieäp Vieät Nam coù nhöõng kieán thöùc cô baûn veà hieän töôïng naøy trong hoaït ñoäng thöông maïi vôùi Hoa Kyø, taùc giaû nhaän thaáy vieäc tìm hieåu Luaät Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø vaø taùc ñoäng cuûa noù laø ñieàu caàn thieát. Ngoaøi ra, lòch söû choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø ñaõ chöùng minh nhöõng taùc ñoäng cuûa Luaät naøy ñoái vôùi saûn phaåm Ñeøn caày xuaát khaåu töø Trung Quoác keùo daøi töø naêm 1986 cho ñeán nay vaø bieän phaùp choáng baùn phaù giaù ñoái vôùi saûn phaåm naøy vaãn ñang coøn hieäu löïc. Ngaønh Ñeøn caày xuaát khaåu cuûa Trung Quoác ñang coù theå bò ñaåy ra khoûi thò tröôøng Hoa Kyø vaø ñieàu naøy ñaõ vaø ñang aûnh höôûng saâu saéc ñeán nhöõng hoaït ñoäng xuaát khaåu Ñeøn caày cuûa Trung Quoác. Theo taùc giaû, ñaây laø tröôøng hôïp ñieån hình maø ngaønh saûn xuaát Ñeøn caày xuaát khaåu cuûa Vieät Nam caàn nghieân cöùu vaø ruùt keát kinh nghieäm nhaèm traùnh bò kieän taïi thò tröôøng Hoa Kyø cuõng nhö ñoái phoù vôùi vuï kieän nhö theá naøo nhaèm giöõ vöõng vò trí hieän taïi- vò trí soá 1 (theo soá lieäu naêm 2007 cuûa Cuïc Thoáng keâ Hoa Kyø) veà kim ngaïch xuaát khaåu vaøo thò tröôøng naøy. Do ñoù, taùc giaû choïn ñeà taøi nghieân cöùu “Nghieân cöùu taùc ñoäng cuûa vuï kieän Choáng baùn phaù giaù Hoa Kyø ñoái vôùi hoaït ñoäng xuaát khaåu Ñeøn caày töø Trung Quoác- Baøi hoïc kinh nghieäm vaø giaûi phaùp xuaát khaåu Ñeøn caày Vieät Nam” ñeå laøm noäi dung cho baøi luaän vaên toát nghieäp cuûa mình. 2. Muïc ñích nghieân cöùu - Tìm hieåu moät soá khía caïnh cô baûn cuûa Luaät Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø maø caùc doanh nghieäp Vieät Nam caàn naém baét vaø vaän duïng vaøo hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình vaø nhaát laø vaøo hoaït ñoäng thöông maïi vôùi Hoa Kyø nhaèm phoøng & giaûm thieåu nguy cô bò kieän baùn phaù giaù taïi Hoa Kyø. - Xaùc ñònh moät soá taùc ñoäng chính cuûa Luaät Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø
vi ñoái vôùi hoaït ñoäng xuaát khaåu Ñeøn caày töø Trung Quoác vaøo Hoa Kyø nhaèm laøm neàn taûng cho vieäc xaây döïng baøi hoïc kinh nghieäm vaø giaûi phaùp xuaát khaåu Ñeøn caày cuûa Vieät Nam ñeå giöõ vöõng vò trí hieän taïi cuûa ngaønh haøng naøy taïi thò tröôøng Hoa Kyø tröôùc nguy cô bò caùc nhaø saûn xuaát Ñeøn caày cuûa Hoa Kyø kieän baùn phaù giaù. - Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm giuùp caùc doanh nghieäp saûn xuaát xuaát khaåu Ñeøn caày cuûa Vieät Nam traùnh nguy cô bò kieän baùn phaù giaù cuõng nhö moät soá giaûi phaùp ñoái phoù khi chính thöùc bò kieän. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu + Ñoái töôïng nghieân cöùu: - Luaät Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø. - Vuï kieän Choáng baùn phaù giaù cuûa Hieäp hoäi caùc nhaø saûn xuaát Ñeøn caày Hoa Kyø ñoái vôùi saûn phaåm Ñeøn caày nhaäp khaåu töø Trung Quoác. + Phaïm vi nghieân cöùu: - Moät soá khía caïnh cô baûn cuûa Luaät Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø vaø taùc ñoäng cuûa noù ñoái vôùi hoaït ñoäng nhaäp khaåu vaøo Hoa Kyø. - Taùc ñoäng cuï theå cuûa Luaät Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø ñoái vôùi hoaït ñoäng xuaát khaåu saûn phaåm Ñeøn caày cuûa Trung Quoác vaøo Hoa Kyø. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu Tìm hieåu moät soá caùch tính toaùn ñöôïc aùp duïng trong Luaät Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø vaø ñöa ra nhöõng tình huoáng cuï theå maø caùc doanh nghieäp xuaát khaåu Vieät Nam coù theå gaëp phaûi nhaèm giuùp cho hoï coù theå vaän duïng vaøo thöïc tieãn hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa mình. Baèng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, vaän duïng caëp phaïm truø lyù luaän- thöïc tieãn trong quaù trình nghieân cöùu, taùc giaû phaân tích vuï kieän baùn phaù giaù cuûa Hieäp hoäi caùc nhaø saûn xuaát Ñeøn caày Hoa Kyø ñoái vôùi saûn phaåm Ñeøn caày nhaäp khaåu töø Trung Quoác vaø caùc taùc ñoäng cuûa noù theo trình töï thôøi gian töø quaù khöù ñeán hieän taïi vaø töông lai. Töø ñoù, taùc giaû ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm quyù baùu maø caùc nhaø saûn xuaát/ xuaát khaåu Ñeøn caày Trung Quoác gaëp phaûi vaø ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp thieát thöïc ñoái vôùi hoaït ñoäng xuaát khaåu Ñeøn caày cuûa Vieät Nam vaøo thò tröôøng Hoa Kyø.
vii 5. YÙ nghóa cuûa ñeà taøi Ñeà taøi ñöôïc nghieân cöùu trong boái caûnh Vieät Nam ñaõ laø thaønh vieân cuûa Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi (World Trade Organization- WTO) vaø nhöõng bieän phaùp choáng baùn phaù giaù cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi ñang ngaøy caøng ñöôïc aùp duïng moät caùch roäng raõi, trong ñoù, Hoa Kyø laø moät thò tröôøng tieâu thuï lôùn vaø laø moät trong nhöõng quoác gia söû duïng chính saùch choáng baùn phaù giaù nhö laø moät vuõ khí lôïi haïi ñeå baûo veä thò tröôøng saûn xuaát trong nöôùc. Vôùi vieäc tìm hieåu Luaät Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø vaø tieán trình- keát quaû cuûa vuï kieän baùn phaù giaù cuûa Hieäp hoäi caùc nhaø saûn xuaát Ñeøn caày Hoa Kyø ñoái vôùi saûn phaåm Ñeøn caày nhaäp khaåu töø Trung Quoác, ñeà taøi cung caáp cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam nhöõng thoâng tin chính yeáu trong Luaät Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø, nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa Luaät ñoù ñoái vôùi hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam noùi chung vaø cuûa ngaønh Ñeøn caày xuaát khaåu cuûa Vieät Nam noùi rieâng. Ngoaøi ra, ñeà taøi coøn ñöa ra nhöõng giaûi phaùp chieán löôïc nhaèm giuùp cho caùc doanh nghieäp saûn xuaát/ xuaát khaåu Ñeøn caày cuûa Vieät Nam phoøng traùnh bò kieän baùn phaù giaù taïi Hoa Kyø cuõng nhö nhöõng giaûi phaùp khaû thi ñeå ñoái phoù vôùi vuï kieän khi bò kieän nhaèm giaûm thieåu nhöõng thieät haïi coù theå coù, giöõ vöõng vaø phaùt trieån vò trí soá 1 veà kim ngaïch xuaát khaåu Ñeøn caày vaøo Hoa Kyø. 6. Tính môùi cuûa ñeà taøi Ñeà taøi veà Choáng baùn phaù giaù ñaõ vaø ñang ñöôïc nhieàu chuyeân gia, nhaø nghieân cöùu, hoïc giaû vaø nhieàu ngöôøi quan taâm treân theá giôùi nghieân cöùu döôùi nhieàu khía caïnh, goùc ñoä khaùc nhau. Tuy nhieân, theo söï hieåu bieát cuûa taùc giaû, nhöõng nghieân cöùu naøy haàu heát taäp trung vaøo caùc khía caïnh nhö taùc ñoäng cuûa chính saùch choáng baùn phaù giaù ñoái vôùi caùn caân thöông maïi quoác teá cuûa moät soá quoác gia, khu vöïc. Cho ñeán nay, taùc giaû chöa tìm thaáy taøi lieäu naøo nghieân cöùu veà caùc caùch tính toaùn trong Luaät Choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø. ÔÛ Vieät Nam, coù moät soá ñeà taøi ñaõ nghieân cöùu veà hieän töôïng choáng baùn phaù giaù taïi thò tröôøng Hoa Kyø nhöng nhöõng ñeà taøi ñoù chæ tieáp caän döôùi goùc ñoä toång hôïp caùc vuï kieän baùn phaù giaù ñöông thôøi vaø ñeà xuaát giaûi phaùp chung. Cho neân, theo taùc giaû, ñaây laø ñeà taøi hoaøn toaøn môùi vaø phuø hôïp vôùi thöïc tieãn thöông maïi quoác teá cuûa Vieät Nam hieän nay. Maëc duø taùc giaû ñaõ raát coá gaéng, baøi nghieân cöùu coù theå khoâng traùnh khoûi thieáu soùt. Taùc giaû kính mong nhaän ñöôïc nhöõng söï ñoùng goùp yù kieán cuûa Quyù Thaày, Coâ vaø ñoïc giaû ñeå khaéc phuïc trong nhöõng nghieân cöùu sau naøy.
viii 7. Keát caáu luaän vaên Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän & kieán nghò, taøi lieäu tham khaûo, luaän vaên goàm coù ba chöông nhö sau: @Chöông 1: Tìm hieåu veà Luaät Choáng baùn phaù giaù vaø taùc ñoäng cuûa noù ñoái vôùi hoaït ñoäng nhaäp khaåu cuûa Hoa Kyø. @ Chöông 2: Taùc ñoäng cuûa vuï kieän choáng baùn phaù giaù cuûa Hoa Kyø ñoái vôùi hoaït ñoäng xuaát khaåu Ñeøn caày Trung Quoác. @ Chöông 3: Baøi hoïc kinh nghieäm vaø Giaûi phaùp xuaát khaåu Ñeøn caày Vieät Nam
1 CHÖÔNG 1: TÌM HIEÅU VEÀ LUAÄT CHOÁNG BAÙN PHAÙ GIAÙ VAØ TAÙC ÑOÄNG CUÛA NOÙ ÑOÁI VÔÙI HOAÏT ÑOÄNG NHAÄP KHAÅU CUÛA HOA KYØ I. TÌM HIEÅU VEÀ BAÙN PHAÙ GIAÙ 1. Khaùi nieäm veà “Baùn phaù giaù” Khoaûn 1, Ñieàu VI cuûa GATT 1994 ñònh nghóa nhö sau: “Phaù giaù laø haønh vi maø saûn phaåm cuûa moät quoác giaù ñöôïc baùn ôû quoác gia khaùc taïi möùc giaù thaáp hôn giaù trò thoâng thöôøng vaø laøm thieät haïi hay ñe doaï laøm thieät haïi veà maët vaät chaát cuûa moät ngaønh cuûa quoác gia khaùc hoaëc laøm chaäm treã söï thieát laäp moät ngaønh ôû moät quoác gia khaùc”. Ñieàu 2.1, Hieäp ñònh Choáng baùn phaù giaù cuûa WTO (The Anti-dumping Agreement-ADA) “Moät haøng hoaù ñöôïc xem laø bò baùn phaù giaù, coù nghóa laø ñöôïc ñöa vaøo thò tröôøng cuûa moät nöôùc khaùc ôû möùc giaù thaáp hôn giaù trò thoâng thöôøng, neáu giaù xuaát khaåu cuûa moät haøng hoaù ñöôïc xuaát khaåu töø moät nöôùc sang nöôùc khaùc thaáp hôn giaù coù theå so saùnh ñöôïc, trong ñieàu kieän thöông maïi thoâng thöôøng, laø giaù cuûa haøng hoaù töông töï ñöôïc baùn ñeå tieâu duøng taïi nöôùc xuaát khaåu ñoù”. Noùi toùm laïi, baùn phaù giaù ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch so saùnh “giaù xuaát khaåu” vôùi “giaù trò thoâng thöôøng”. Baùn phaù giaù xaûy ra khi “giaù xuaát khaåu” thaáp hôn “giaù trò thoâng thöôøng”. Treân thöïc teá, quaù trình xaùc ñònh lieäu moät nhaø xuaát khaåu coù baùn phaù giaù ñeán möùc gaây thieät haïi ñaùng keå cho ngaønh saûn xuaát trong nöôùc taïi thò tröôøng nöôùc nhaäp khaåu hay khoâng phöùc taïp hôn nhieàu so vôùi vieäc so saùnh giaù moät caùch giaûn ñôn. Noù ñoøi hoûi phaûi coù moät cuoäc ñieàu tra kyõ löôõng- ñieàu tra choáng baùn phaù giaù (Antidumping Investigation) ñeå hoäi ñuû caùc ñieàu kieän thöïc teá tröôùc khi aùp duïng bieän phaùp choáng baùn phaù giaù. Trong quaù trình ñieàu tra choáng baùn phaù giaù, Cô quan ñieàu tra cuûa nöôùc nhaäp khaåu phaûi xaùc ñònh ñöôïc: + Coù baùn phaù giaù (“Xaùc ñònh baùn phaù giaù”) vaø bieân ñoä baùn phaù giaù cuï theå. + Ngaønh coâng nghieäp trong nöôùc saûn xuaát haøng töông töï taïi nöôùc nhaäp khaåu: @ Xaùc ñònh thieät haïi: - Bò thieät haïi ñaùng keå, hoaëc - Bò ñe doaï gaây ra thieät haïi ñaùng keå, hoaëc - Gaây khoù khaên cho vieäc hình thaønh moät ngaønh saûn xuaát trong nöôùc.
2 @ Xaùc ñònh moái quan heä nhaân quaû - Thieät haïi maø ngaønh saûn xuaát trong nöôùc phaûi gaùnh chòu xaûy ra hoaëc bò ñe doaï xaûy ra laø do haøng hoaù nhaäp khaåu bò baùn phaù giaù gaây ra. Theo luaät Thöông maïi Hoa Kyø 1930, baùn phaù giaù nhìn chung laø tình huoáng phaân bieät giaù quoác teá, theo ñoù, haøng hoaù ñöôïc baùn ra moät nöôùc vôùi giaù thaáp hôn giaù taïi thò tröôøng nöôùc xuaát khaåu hoaëc ôû thò tröôøng nöôùc xuaát khaåu khaùc cuûa nöôùc xuaát khaåu ñoù. Vieäc baùn saûn phaåm taïi moät thò tröôøng vôùi giaù thaáp hôn giaù ñang thònh haønh ôû thò tröôøng trong nöôùc hoaëc giaù baùn cho moät thò tröôøng khaùc laø bieåu hieän cuûa söï kyø thò giaù treân thò tröôøng quoác teá vaø caïnh tranh khoâng laønh maïnh. 2. Nguyeân nhaân baùn phaù giaù Thöïc teá thöông maïi theá giôùi cho thaáy, moãi nöôùc coù lyù do rieâng ñeå thöïc hieän haønh vi baùn phaù giaù cuûa mình. Nhöng caùc chuyeân gia kinh teá cuûa theá giôùi cho raèng coù 3 nguyeân nhaân cô baûn sau: 2.1 Baùn phaù giaù nhaèm chieám lónh thò tröôøng môùi thoâng qua caïnh tranh veà giaù vôùi caùc maët haøng cuøng loaïi. Ñaây laø haønh vi caïnh tranh khoâng laønh maïnh. Do ñoù, theo GATT 1994, nhöõng maët haøng baùn phaù giaù ñeàu bò ñaùnh thueá choáng baùn phaù giaù ñeå ñaûm baûo caïnh tranh bình ñaúng, laønh maïnh, khuyeán khích tieán boä khoa hoïc coâng ngheä, taêng naêng suaát lao ñoäng, giaûm chi phí vaø giaûm giaù thaønh chính ñaùng. Ñaây laø muïc ñích cao caû cuûa noäi dung GATT 1994. Tuy nhieân, nhöõng haønh vi baùn phaù giaù khoâng nhaèm tieâu dieät ñoái thuû caïnh tranh nhö vieäc baùn haï giaù caùc saûn phaåm toàn kho ñaõ loãi thôøi veà kieåu daùng vaø coâng ngheä nhöng vaãn coøn thôøi haïn söû duïng, baùn caùc saûn phaåm saép heát haïn söû duïng, v.v… khoâng ñöôïc xem laø haønh vi baùn phaù giaù. 2.2 Baùn phaù giaù nhaèm thu ngoaïi teä ñeå giaûi quyeát nhöõng nhieäm vuï caáp thieát cuûa quoác gia. Ñaây cuõng laø caùch maø nhieàu nöôùc thöôøng aùp duïng, thoâng qua vieäc khuyeán khích xuaát khaåu baèng caùch trôï giaù hay mieãn giaûm thueá cho caùc maët haøng xuaát khaåu ñeå thu ngoaïi teä veà cho ñaát nöôùc. 2.3 Baùn phaù giaù nhaèm muïc tieâu chính trò. Caùch naøy thöôøng ñöôïc aùp duïng ñeå choáng laïi nöôùc ñoái ñòch thoâng qua vieäc haï giaù ñeå tieâu dieät caùc maët haøng cuøng loaïi cuûa ñoái phöông treân cuøng thò tröôøng vôùi mình. Caùch naøy coù theå laøm cho doanh nghieäp ñoái phöông bò phaù saûn hoaëc bò thieät haïi caû veà kinh teá laãn chính trò treân tröôøng quoác teá.
3 3. Ý nghĩa kinh tế của việc bán phá giá. Trong thöông maïi quoác teá, baùn phaù giaù laø haønh vi “caïnh tranh khoâng laønh maïnh” vaø caùc nöôùc thaønh vieân coù quyeàn aùp duïng caùc bieän phaùp thueá quan ñaëc bieät (khoâng theo quy ñònh cuûa nguyeân taéc Toái hueä quoác) ñeå choáng laïi hoaëc ngaên chaën nhöõng aûnh höôûng tieâu cöïc cuûa noù ñoái vôùi ngaønh coâng nghieäp cuûa nöôùc mình. Theo caùc chuyeân gia kinh teá theá giôùi, coù 3 loaïi haønh vi phaù giaù phoå bieán sau: Phaân bieät giaù quoác teá; Baùn döôùi giaù thaønh vaø Baùn phaù giaù nhaèm tieâu dieät ñoái thuû caïnh tranh. 3.1 Phaân bieät giaù quoác teá Ñieàu VI cuûa GATT 1994 quy ñònh: phaân bieät giaù quoác teá laø tröôøng hôïp nhaø xuaát khaåu baùn haøng hoaù sang moät thò tröôøng nöôùc ngoaøi (nöôùc nhaäp khaåu) vôùi möùc giaù thaáp hôn möùc giaù thoâng thöôøng hoï baùn treân thò tröôøng noäi ñòa (nöôùc xuaát khaåu). Töø goùc ñoä kinh teá, haønh vi phaân bieät giaù phaûi ñi ñoâi vôùi hai ñieàu kieän: @ thöù nhaát, doanh nghieäp phaûi coù vò theá ñoäc quyeàn hoaëc gaàn nhö ñoäc quyeàn ñuû ñeå chi phoái möùc giaù treân thò tröôøng noäi ñòa. @ thöù hai, doanh nghieäp phaûi ñöôïc baûo veä khoûi söï caïnh tranh quoác teá treân thò tröôøng noäi ñòa bôûi caùc haøng raøo thöông maïi cuûa nöôùc sôû taïi. Phaù giaù seõ khoù coù theå xaûy ra neáu khoâng coù nhöõng haøng thöông maïi nhaân taïo ngaên caûn söï löu chuyeån cuûa caùc haøng hoaù bò baùn giaù ngöôïc trôû laïi thò tröôøng noäi ñòa cuûa doanh nghieäp xuaát khaåu. Khi hoäi ñuû hai ñieàu kieän naøy, vieäc doanh nghieäp baùn phaù giaù laø töï nhieân. Chaúng haïn, doanh nghieäp A xuaát khaåu saûn phaåm X tôùi thò tröôøng nöôùc B. Neáu doanh nghieäp coù ñöôïc vò theá ñoäc quyeàn treân thò tröôøng noäi ñòa cuûa mình thì möùc caàu saûn phaåm X cuûa hoï seõ oån ñònh hôn, khoâng thay ñoåi nhieàu do nhöõng bieán ñoåi veà giaù nhö taïi caùc thò tröôøng haûi ngoaïi. Do ñoù, ñoà thò cuûa möùc caàu saûn phaåm X treân thò tröôøng noäi ñòa (D(a)) doác hôn ñoà thò veà möùc caàu cuûa saûn phaåm naøy treân thò tröôøng nöôùc nhaäp khaåu (D(b)). Phaân tích moät caùch ñôn giaûn thì giaû söû doanh nghieäp cuõng coù möùc chi phí bieân MC nhö nhau treân caû hai thò tröôøng thì hoï seõ baùn moät khoái löôïng Q(a) cuûa saûn phaåm X vôùi giaù P(a) treân thò tröôøng noäi ñòa vaø baùn khoái löôïng haøng Q(b) vôùi giaù P(b) taïi nöôùc nhaäp khaåu ñeå qua ñoù toái ña hoaù lôïi nhuaän cho doanh nghieäp (Bieåu ñoà 1).
4 Baùn vôùi giaù thaáp laø moät hieän töôïng khaù phoå bieán trong kinh doanh vaø khoâng nhaát thieát mang tính khoâng laønh maïnh neáu doanh nghieäp khoâng coù hai ñieàu kieän treân. Do ñoù, seõ khoâng coù cô sôû kinh teá ñeå bieän minh cho caùc quy ñònh veà choáng baùn phaù giaù nhaèm tôùi vieäc xöû phaït taát caû caùc haøng hoaù xuaát khaåu ñöôïc baùn vôùi giaù thaáp hôn giaù treân thò tröôøng noäi ñòa. MC: Ñöôøng chi phí bieân D: Ñöôøng caàu treân thò tröôøng. MR: Ñöôøng thu nhaäp bieân Q: Khoái löôïng haøng baùn ra Vaán ñeà ôû ñaây khoâng phaûi laø choáng laïi vieäc baùn giaù thaáp treân thò tröôøng nöôùc nhaäp khaåu maø phaûi laø höôùng tôùi loaïi tröø möùc giaù cao baát hôïp lyù ôû thò tröôøng noäi ñòa. Baùn phaù giaù naøy ñöôïc hình thaønh do laïm duïng vò theá ñoäc quyeàn cuûa doanh nghieäp treân thò tröôøng noäi ñòa chöù khoâng phaûi treân thò tröôøng nöôùc nhaäp khaåu. Ñoäc quyeàn seõ aûnh höôûng tieâu cöïc tôùi lôïi ích kinh teá- xaõ hoäi cuûa nöôùc xuaát khaåu nhöng möùc giaù thaáp thöïc teá seõ laø yeáu toá tích cöïc cho lôïi ích kinh teá- xaõ hoäi cuûa nöôùc nhaäp khaåu. Do ñoù, nguyeân lyù veà choáng phaân bieät giaù quoác teá cuûa moâ hình luaät choáng baùn phaù giaù phoå bieán hieän nay treân theá giôùi khoâng thaät söï giaûi quyeát heát vaán ñeà phaù giaù vaø muïc ñích maø noù ñeà ra, ñaëc bieät laø xeùt töø goùc ñoä lôïi ích kinh teá- xaõ hoäi cuûa nöôùc nhaäp khaåu. 3.2 Baùn döôùi giaù thaønh “Baùn döôùi giaù thaønh” xaûy ra khi doanh nghieäp xaùc ñònh moät möùc giaù thaáp hôn möùc chi phí saûn xuaát trung bình. Vieäc xaùc ñònh giaù nhö vaäy ñöôïc coi laø bình thöôøng töø goùc ñoä kinh teá. Khi chi phí saûn xuaát trung bình cuûa saûn phaåm ñaõ ñöôïc oån ñònh, chuùng ta hoaøn toaøn coù theå lyù giaûi vieäc doanh nghieäp baùn haøng döôùi giaù
5 thaønh trung bình ôû möùc giaù treân chi phí bieân (Bieåu ñoà 2). Trong giai ñoaïn ngaén haïn, doanh nghieäp toái ña hoaù lôïi nhuaän cuûa mình baèng caùch löïa choïn ñaàu ra q* maø taïi ñoù chi phí bieân cuûa doanh nghieäp baèng vôùi giaù p cuûa saûn phaåm vaø baèng thu nhaäp bieân MR. Lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp chính laø hình chöõ nhaät ABCD. Möùc saûn löôïng q1 thaáp hôn q* hay möùc saûn löôïng q2 cao hôn q* ñeàu daãn tôùi vieäc haï thaáp lôïi nhuaän. Vuøng toâ maøu laø möùc giaûm lôïi nhuaän töông öùng vôùi vieäc löïa choïn möùc saûn löôïng q1 vaø q2. MC: Ñöôøng chi phí bieân. ATC: Ñöôøng chi phí trung bình. MR: Ñöôøng thu nhaäp bieân. AVC: Ñöôøng chi phí bieán ñoåi trung bình. Caùc ñöôøng MR vaø MC cuøng caét nhau taïi E, töông öùng vôùi möùc saûn löôïng q0. Tuy nhieân, taïi möùc saûn löôïng q0, lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp chöa ñöôïc toái ña hoaù. Taêng saûn löôïng vöôït quaù q0 seõ taêng ñöôïc lôïi nhuaän vì chi phí bieân vaãn thaáp hôn thu nhaäp bieân. Do ñoù, ñieàu kieän ñeå toái ña hoaù lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp laø thu nhaäp bieân baèng chi phí bieân ôû ñieåm maø taïi ñoù chi phí bieân bieán thieân taêng chöù khoâng giaûm. Trong ngaén haïn, khi thò tröôøng suy thoaùi, baát kyø doanh nghieäp naøo duø laø caïnh tranh hoaøn haûo hay khoâng hoaøn haûo cuõng coù theå baùn saûn phaåm vôùi giaù thaáp hôn chi phí trung bình, chæ caàn möùc giaù cao hôn giao ñieåm cuûa chi phí bieân vaø chi phí bieán ñoåi trung bình. Haønh vi naøy chính laø ñeå buø ñaép chi phí coá ñònh. Doanh nghieäp coù theå hy voïng raèng sau moät thôøi gian suy giaûm taïm thôøi, thò tröôøng seõ hoài phuïc vaø doanh nghieäp coù theå taêng giaù; hoaëc chæ ñôn giaûn laø doanh nghieäp ñang coá gaéng giaûm thieåu thua loã tröôùc khi ruùt khoûi thò tröôøng. Trong tröôøng hôïp naøy, yù nghóa kinh teá cuûa vieäc haïn cheá phaù giaù chæ treân cô sôû doanh nghieäp baùn döôùi giaù thaønh trôû neân khoâng thieát thöïc.
6 Bieåu ñoà 3 döôùi ñaây seõ giuùp chuùng ta hieåu roõ hôn veà haønh vi naøy. Trong thôøi gian ngaén haïn, doanh nghieäp coù theå chòu loã neáu noù vaãn taïo ra thu nhaäp ñuû ñeå buø ñaép chi phieán bieán ñoåi. Vôùi möùc giaù p thaáp hôn chi phí trung bình nhö hình veõ, doanh nghieäp vaãn tieáp tuïc saûn xuaát ôû möùc saûn löôïng q*. Taïi möùc saûn löôïng naøy, doanh nghieäp seõ bò loã vôùi dieän tích phaàn hình chöõ nhaät ABCD do giaù baùn thaáp hôn chi phí saûn xuaát trung bình. MC: Ñöôøng chi phí bieân. ATC: Ñöôøng chi phí trung bình. MR: Ñöôøng thu nhaäp bieân. AVC: Ñöôøng chi phí bieán ñoåi trung bình. Tuy nhieân, doanh nghieäp vaãn duy trì saûn xuaát vì neáu ñoùng cöûa thì noù thaäm chí coøn phaûi thua loã naëng hôn, ñöôïc bieåu dieãn bằng dieän tích hình chöõ nhaät CBEF. Bôûi vì, soá cheânh leäch giöõa chi phí trung bình ATC vaø chi phí bieán ñoåi trung bình laø chi phí coá ñònh trung bình. Ñoaïn BE chính laø bieåu thò chi phí coá ñònh trung bình taïi möùc saûn löôïng q* vaø dieän hình chöõ nhaät CBEF bieåu thò toång chi phí coá ñònh cuûa saûn xuaát. Khi doanh nghieäp ñoùng cöûa, töùc laø khoâng saûn xuaát moät ñaàu ra naøo thì doanh nghieäp vaãn phaûi chòu maát phaàn chi phí coá ñònh ñaõ ñaàu tö CBEF. Khi caû nhaø saûn xuaát trong nöôùc vaø nhaø xuaát khaåu ñeàu baùn phaù giaù döôùi chi phí trung bình do suy thoaùi thò tröôøng thì vieäc ñaùnh thueá choáng baùn phaù giaù ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu laø khoâng hôïp lyù. Trong tröôøng hôïp naøy, bieän phaùp choáng baùn phaù giaù chæ mang tính baûo hoä ñôn thuaàn nhaèm laøm giaûm taùc ñoäng baát lôïi ñoái vôùi caùc nhaø saûn xuaát trong nöôùc khi thò tröôøng suy thoaùi. Cô caáu chi phí saûn xuaát cuûa doanh nghieäp seõ quyeát ñònh ñieåm hoaø voán (giao ñieåm G giöõa ñöôøng MC vaø ATC) vaø ñieåm ñoùng cöûa (giao ñieåm H giöõa ñöôøng MC vaø ñöôøng AVC). Doanh nghieäp naøo coù chi phí coá ñònh lôùn hôn seõ chaáp nhaän möùc giaù baùn thaáp hôn nhaèm coá gaéng buø ñaép chi phí coá ñònh ñaõ boû ra. Söï khaùc bieät veà cô caáu chi phí saûn xuaát cuûa caùc doanh nghieäp treân theá giôùi coù
7 theå do nhieàu nguyeân nhaân. Ví duï nhö caùc doanh nghieäp cuûa Hoa Kyø thöôøng ñaàu tö lôùn vaøo maùy moùc, thieát bò khieán cho tæ leä chi phí coá ñònh trong toång chi phí cuûa caùc doanh nghieäp naøy thöôøng cao hôn caùc nhaø caïnh tranh khaùc ôû nöôùc ngoaøi. Do ñoù, caùc doanh nghieäp cuûa Hoa Kyø deã bò coi laø baùn phaù giaù trong thôøi gian caàu treân theá giôùi giaûm. Neáu vieäc baùn phaù giaù laø do söï khaùc bieät veà cô caáu chi phí gaây ra thì nöôùc nhaäp khaåu coù theå ñònh höôùng nhaø saûn xuaát trong nöôùc thay ñoåi cô caáu chi phí cho phuø hôïp, qua ñoù goùp phaàn laøm giaûm gaùnh naëng thueá khoaù cho ngöôøi tieâu duøng do khoâng phaûi chòu thueá choáng baùn phaù giaù vaø ngöôøi tieâu duøng ñöôïc höôûng lôïi töø vieäc tieâu duøng saûn phaåm vôùi giaù thaáp. Ñieàu naøy ñöôïc giaûi thích qua bieåu ñoà 4 döôùi ñaây. Tröôùc khi coù saûn phaåm cuûa moät nöôùc khaùc ñöôïc baùn treân thò tröôøng vôùi giaù thaáp hôn giaù hieän haønh, cung vaø caàu cuûa saûn phaåm naøy ñaït traïng thaùi caân baèng taïi ñieåm E, vôùi giaù p1 vaø löôïng tieâu thuï q1 vaø ñaây laø haøng saûn xuaát trong nöôùc. Tuy nhieân, khi coù haøng nöôùc ngoaøi traøn vaøo thò tröôøng vaø ñöôïc baùn vôùi möùc giaù p2 thaáp hôn giaù p1 thì löôïng tieâu thuï cuûa saûn phaåm naøy seõ taêng leân q2, trong ñoù löôïng haøng saûn xuaát trong nöôùc giaûm xuoáng chæ coøn q’2 vaø löôïng haøng nhaäp khaåu laø q2- q’2. Khi ñoù, thaëng dö ngöôøi tieâu duøng taêng theâm moät löôïng baèng dieän tích hình thang ABDE, trong khi, thaëng dö nhaø saûn xuaát trong nöôùc giaûm xuoáng moät löôïng baèng dieän tích hình thang ABCE. Nhö vaäy, nhìn toång theå thì lôïi ích kinh teá- xaõ hoäi cuûa nöôùc nhaäp khaåu taêng theâm moät löôïng baèng dieän tích cuûa tam giaùc CDE maëc duø haønh vi baùn phaù giaù coù gaây thieät haïi cho nhaø saûn xuaát trong nöôùc. Thöïc teá, taïi voøng ñaøm phaùn Uruguay, vaán ñeà baùn döôùi giaù thaønh coù theå ñöôïc coi laø moät phaàn cuûa caùch tính möùc giaù thoâng thöôøng cuûa saûn phaåm hay khoâng ñaõ laø moät trong nhöõng vaán ñeà tranh caõi gay gaét giöõa caùc beân tham gia ñaøm phaùn. Cuoái cuøng, caùc beân ñaõ ñi ñeán thoaû hieäp raèng baùn döôùi giaù thaønh coù theå ñöôïc coâng
8 nhaän laø theå hieän cuûa giaù trò thoâng thöôøng khi ñaûm baûo moät soá ñieàu kieän nhaát ñònh. Tuy nhieân, thöïc teá cho thaáy raèng quy ñònh nhö vaäy coù theå laïi vaãn khoâng bao truøm heát nhöõng tröôøng hôïp khi doanh nghieäp môùi baét ñaàu saûn xuaát vaø chu kyø kinh doanh. 3.3 Baùn phaù giaù nhaèm loaïi tröø ñoái thuû caïnh tranh Ñoäng cô cuûa haønh vi baùn phaù giaù naøy laø doanh nghieäp baùn haøng vôùi giaù thaáp ñeå coá gaéng toái ña hoaù doanh soá nhaèm thoân tính vaø ñoäc chieám thò tröôøng. Sau moät thôøi gian daøi chòu loã, doanh nghieäp seõ loaïi ñöôïc caùc ñoái thuû caïnh tranh khaùc ra khoûi thò tröôøng vaø khi ñaït ñöôïc ñieàu naøy thì doanh nghieäp seõ taêng giaù leân cao nhaèm thu lôïi nhuaän ñoäc quyeàn. Coù theå thaáy raèng, trong tröôøng hôïp naøy, doanh nghieäp ñaõ hy sinh lôïi nhuaän ngaén haïn ñeå toái ña hoaù lôïi nhuaän daøi haïn. Ngöôøi tieâu duøng cuûa nöôùc nhaäp khaåu coù theå ñöôïc höôûng lôïi taïm thôøi töø möùc giaù thaáp, tuy nhieân, cuoái cuøng hoï seõ phaûi chòu thieät haïi khi doanh nghieäp tieán haønh thu lôïi töø vò theá ñoäc quyeàn. Ñaây cuõng laø lyù luaän coå ñieån cuûa caùc hoïc giaû vaø nhaø laäp phaùp uûng hoä vieäc aùp duïng caùc chính saùch choáng baùn phaù giaù. Tuy nhieân, tröôøng hôïp baùn phaù giaù naøy trong thöïc teá raát khoù coù theå xaûy ra bôûi vì ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu tieâu dieät ñoái thuû caïnh tranh ñoù, doanh nghieäp khoâng nhöõng phaûi loaïi tröø taát caû caùc ñoái thuû caïnh tranh cuûa nöôùc nhaäp khaåu maø coøn phaûi coù khaû naêng ngaên chaën söï xuaát hieän treân thò tröôøng cuûa nöôùc nhaäp khaåu nhöõng ñoái thuû caïnh tranh môùi ñeán töø nöôùc khaùc. Noùi caùch khaùc, hoï phaûi thieát laäp ñoäc quyeàn treân phaïm vi toaøn caàu hoaëc thuyeát phuïc nöôùc sôû taïi ngaên caûn söï thaâm nhaäp thò tröôøng cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh môùi- ñieàu naøy raát khoù coù theå xaûy ra. Thöïc teá cho thaáy tyû leä caùc vuï tranh chaáp thöông maïi quoác teá lieân quan tôùi haønh vi baùn phaù giaù nhaèm loaïi tröø ñoái thuû caïnh tranh laø raát hieám. Theo soá lieäu cuûa World Bank, keå töø naêm 1947 cho ñeán nay, tyû leä naøy khoâng quaù 5% toång soá vuï tranh chaáp veà baùn phaù giaù treân theá giôùi. Coù theå noùi, töø goùc ñoä kinh teá, baùn phaù giaù khoâng haún laø haønh vi thöông maïi tieâu cöïc maëc duø noù coù theå gaây khoù khaên cho hoaït ñoäng caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp nöôùc nhaäp khaåu. Trong chöøng möïc naøo ñoù thì baùn phaù giaù ñem laïi lôïi ích kinh teá- xaõ hoäi cho nöôùc nhaäp khaåu vì noù cho pheùp ngöôøi tieâu duøng höôûng lôïi töø giaù thaáp vaø taïo ra söï taùi cô caáu caùc nguoàn taøi nguyeân trong nhöõng lónh vöïc maø nöôùc nhaäp khaåu coù lôïi theá caïnh tranh.
9 II. TÌM HIEÅU VEÀ “CHOÁNG BAÙN PHAÙ GIAÙ” 1. Khaùi nieäm “Choáng baùn phaù giaù” Choáng baùn phaù giaù laø vieäc caùc nöôùc nhaäp khaåu aùp duïng caùc bieän phaùp tröøng phaït ñoái vôùi vieäc baùn phaù giaù cuûa moät maët haøng naøo ñoù cuûa nöôùc xuaát khaåu. Moãi quoác gia coù nhöõng bieän phaùp rieâng cuûa mình vaø tuyø thuoäc vaøo luaät phaùp cuûa quoác gia ñoù. Theo Hieäp ñònh Choáng baùn phaù giaù cuûa WTO, nöôùc nhaäp khaåu chæ ñöôïc aùp duïng caùc bieän phaùp choáng baùn phaù giaù khi hoäi ñuû ba ñieàu kieän sau: a) Haøng nhaäp khaåu bò baùn phaù giaù. b) Haøng nhaäp khaåu gaây thieät haïi ñaùng keå veà vaät chaát cho ngaønh saûn xuaát trong nöôùc hoaëc ñe doaï gaây ra thieät haïi ñaùng keå hoaëc gaây khoù khaên cho vieäc hình thaønh moät ngaønh saûn xuaát trong nöôùc. c) Cuoäc ñieàu tra baùn phaù giaù ñöôïc tieán haønh theo ñuùng thuû tuïc. 2. Caùc bieän phaùp choáng baùn phaù giaù Thoâng thöôøng, caùc nöôùc nhaäp khaåu thöôøng aùp duïng caùc bieän phaùp sau nhaèm choáng laïi haønh vi baùn phaù giaù cuûa nöôùc xuaát khaåu: 2.1 Bieän phaùp cam keát giaù ñoái vôùi nöôùc xuaát khaåu. Ñaây laø bieän phaùp ñôn giaûn nhaát vaø ít toán keùm nhaát trong caùc bieän phaùp choáng baùn phaù giaù. Hieäp ñònh choáng baùn phaù giaù cuûa WTO cho pheùp moät nöôùc xuaát khaåu sau khi tieán haønh ñieàu tra ñaõ bò keát luaän laø baùn phaù giaù coù theå ñöa ra cam keát seõ söûa laïi giaù sao cho khoâng gaây toån haïi cho ngaønh saûn xuaát trong nöôùc hoaëc seõ ngöng vieäc xuaát khaåu maët haøng ñoù tôùi khu vöïc ñang baùn phaù giaù. Neáu cam keát naøy ñöôïc nöôùc nhaäp khaåu chaáp nhaän thì nöôùc nhaäp khaåu khoâng caàn thieát phaûi ñöa ra möùc thueá choáng baùn phaù giaù ñaùnh vaøo haøng hoaù nhaäp khaåu ñoù. Vaø do ñoù, nöôùc nhaäp khaåu khoâng caàn thieát tìm caùc toån haïi cuûa ngaønh saûn xuaát trong nöôùc vaø cuoäc ñieàu tra choáng baùn phaù giaù seõ ñöôïc taïm ngöng taïi ñoù. Neáu cam keát naøy khoâng ñöôïc thöïc hieän hoaëc bò vi phaïm trong quaù trình thöïc hieän thì cam keát ñoù seõ bò huyû boû vaø cuoäc ñieàu tra choáng baùn phaù giaù seõ ñöôïc tieán haønh nhö ban ñaàu. 2.2 Bieän phaùp thueá choáng baùn phaù giaù Muïc tieâu chính cuûa thueá choáng baùn phaù giaù laø nhaèm voâ hieäu hoaù vieäc baùn phaù giaù, buø ñaép laïi nhöõng toån thaát do baùn phaù giaù, caïnh tranh khoâng laønh maïnh gaây ra cho neàn kinh teá noùi chung hay neàn saûn xuaát trong nöôùc noùi rieâng cuûa nöôùc nhaäp
10 khaåu. Thueá choáng baùn phaù giaù chæ ñöôïc aùp duïng sau khi nöôùc nhaäp khaåu ñieàu tra xaùc minh ñöôïc tình traïng baùn phaù giaù ñaõ gaây thieät haïi cho caùc nhaø saûn xuaát trong nöôùc. Keát quaû ñieàu tra phaûi neâu leân ñöôïc: bieân ñoä phaù giaù quaù möùc cho pheùp, quy moâ thieät haïi vaø quan heä nhaân quaû giöõa baùn phaù giaù vaø thieät haïi cho saûn xuaát trong nöôùc. Möùc thueá choáng baùn phaù giaù veà nguyeân taéc phaûi cao hôn möùc thueá quan (möùc thueá suaát aùp duïng cho caùc maët haøng nhaäp khaåu chòu thueá taïi cöûa khaåu) vaø chæ ñöôïc aùp duïng taïm thôøi (khoâng quaù 5 naêm) vaø phuï thuoäc vaøo bieân ñoä phaù giaù. Hieän nay, bieän phaùp thueá choáng baùn phaù giaù bao goàm 3 bieän phaùp cô baûn sau: 2.2.1 Thueá choáng baùn phaù giaù taïm thôøi: Neáu keát quaû ñieàu tra cho thaáy vieäc baùn phaù giaù gaây ra thieät haïi cho ngaønh saûn xuaát haøng hoaù cuøng loaïi hoaëc töông töï trong nöôùc vaø coù quan heä nhaân quaû giöõa chuùng thì nöôùc nhaäp khaåu coù theå aùp duïng caùc bieän phaùp thueá choáng baùn phaù giaù taïm thôøi döôùi 3 hình thöùc nhö sau: a) Taïm thu moät möùc thueá choáng baùn phaù giaù ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu bò nghi laø baùn phaù giaù vaø möùc thueá naøy khoâng ñöôïc ñaët ra cao hôn bieân ñoä phaù giaù ban ñaàu. b) Buoäc nhaø nhaäp khaåu noäp moät khoaûn tieàn kyù quyõ töông ñöông vôùi khoaûn thueá choáng baùn phaù giaù döï kieán. Ñaây laø bieän phaùp thöôøng ñöôïc söû duïng nhaèm ñaûm baûo cho vieäc thu thueá choáng baùn phaù giaù coù theå ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi maët haøng nhaäp khaåu ñoù. Tieàn kyù quyõ baûo ñaûm ñöôïc hoaøn laïi neáu quyeát ñònh cuoái cuøng ñöa ra möùc thueá choáng baùn phaù giaù chính thöùc thaáp hôn möùc thueá taïm thôøi. c) Cho thoâng quan nhöng löu quyeàn ñaùnh thueá vaø neâu roõ möùc thueá nhaäp khaåu thoâng thöôøng cuõng nhö möùc thueá choáng baùn phaù giaù döï kieán aùp duïng. Qui ñònh thôøi gian tieán haønh ñieàu tra ñeå ñi ñeán moät quyeát ñònh taïm thôøi laø khoâng vöôït quaù 4 thaùng. Tuy nhieân, neáu vuï vieäc phöùc taïp vaø caàn nhieàu thôøi gian ñeå thu thaäp thoâng tin thì thôøi gian treân coù theå keùo daøi ñeán 6 thaùng. 2.2.2 Thueá choáng baùn phaù giaù chính thöùc: Neáu keát quaû ñieàu tra chính thöùc ñi ñeán keát luaän cuoái cuøng cho thaáy coù haønh vi baùn phaù giaù, coù gaây thieät haïi cho ngaønh saûn xuaát trong nöôùc vaø moái quan heä nhaân quaû giöõa chuùng thì nöôùc nhaäp khaåu seõ ban haønh moät möùc thueá choáng baùn phaù giaù chính thöùc ñoái vôùi maët haøng nhaäp khaåu ñoù. Möùc thueá choáng baùn phaù giaù chính thöùc khoâng ñöôïc vöôït quaù bieân ñoä baùn phaù