Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và Tố tụng hình sự: Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN PHƯỚC

TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI

CHO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI KHÁC THEO

PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN

THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI, năm 2019

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN PHƯỚC

TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI

CHO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI KHÁC THEO

PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN

THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM

Chuyên ngành : Luật Hình sự và Tố tụng hình sự

Mã số

: 8 38 01 04

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS TRỊNH TIẾN VIỆT

HÀ NỘI, năm 2019

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết

quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ

công trình nào khác.

Tác giả

Nguyễn Phước

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG

TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI KHÁC

TRONG LUẬT HÌNH SỰ ........................................................................................ 6

1.1. Khái niệm và ý nghĩa việc quy định tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác trong luật hình sự Việt Nam ............................................... 6

1.2. Khái quát lịch sử luật hình sự Việt Nam quy định về tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác từ Sau Cách mạng tháng 8 năm

1945 đến trước khi ban hành Bộ luật hình sự năm 2015 ........................................ 14

1.3. Quy định tương tự của Bộ luật hình sự một số nước trên thế giới về tội cố ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác ............................ 19

CHƯƠNG 2: QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 2015 VỀ TỘI CỐ

Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA

NGƯỜI KHÁC VÀ THỰC TIỄN XÉT XỬ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐIỆN

BÀN, TỈNH QUẢNG NAM .................................................................................... 26

2.1. Quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 về tội cố ý gây thương tích hoặc gây

tổn hại cho sức khỏe của người khác ........................................................................ 26

2.2. Phân biệt tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác với một số tội phạm khác.................................................................................. 44

2.3. Thực tiễn xét xử về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam .................................... 47

2.4. Một số tồn tại, hạn chế và nguyên nhân cơ bản ............................................... 52

CHƯƠNG 3: TIẾP TỤC HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH

SỰ NĂM 2015 VỀ TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI

CHO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI KHÁC VÀ CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM ÁP

DỤNG ....................................................................................................................... 61

3.1. Yêu cầu về việc tiếp tục hoàn thiện quy định của Bộ luật hình sự năm 2015

về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác ......... 61

3.2. Nội dung hoàn thiện quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 về tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác ................................... 66

3.3. Hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan ..................................................... 69

3.4. Các giải pháp bảo đảm áp dụng quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 về tội

cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác ....................... 71

KẾT LUẬN .............................................................................................................. 79

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ

1 BLHS Bộ luật hình sự

2 BLTTHS Bộ luật tố tụng hình sự

3 CQĐT Cơ quan điều tra

4 CSHS Chính sách hình sự

5 LHS Luật hình sự

6 TANDTC Tòa án nhân dân tối cao

7 TNHS TNHS

8 THTT Tiến hành tố tụng

9 VAHS Vụ án hình sự

10 VKS Viện kiểm sát

11 VKSNDTC Viện kiểm sát nhân dân tối cao

12 XHCN Xã hội chủ nghĩa

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu Tên bảng Trang bảng

Số vụ án và số bị cáo về tội cố ý gây thương tích hoặc tổn hại

cho sức khỏe của người khác trên địa bàn thị xã Điện Bàn, tỉnh 2.1 48 Quảng Nam đã được Tòa án thụ lý, giải quyết trong giai đoạn

2013-2018

Số vụ án và số bị cáo về tội cố ý gây thương tích hoặc tổn hại

cho sức khỏe của người khác trên địa bàn thành phố Tam Kỳ, 2.2 49 tỉnh Quảng Nam đã được Tòa án thụ lý, giải quyết trong giai

đoạn 2013-2018

Nhân thân các bị cáo đã bị Tòa án thị xã Điện Bàn xét xử về cố

2.3 ý gây thương tích hoặc tổn hại cho sức khỏe của người khác 50

giai đoạn 2013-2018

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Quyền con người là quyền thiêng liêng và bất khả xâm phạm. Có thể nói,

quyền con người mang những giá trị cao quý chung của toàn nhân loại, có tính

phổ biến [23, tr.5]. Chính vì vậy, hầu hết pháp luật các nước đều có quy định ghi

nhận và bảo đảm cho quyền con người.

Quyền bất khả xâm phạm về thân thể là một trong những quyền cơ bản và

quan trọng trong quyền con người, được quy định cụ thể trong Tuyên ngôn quốc tế

về nhân quyền 1948. Trong đó, Điều 3 của Tuyên ngôn khẳng định: “Mọi người đều

có quyền sống, quyền tự do và an toàn cá nhân” [14, tr.48]. Theo đó, không ai bị

xâm phạm bất hợp pháp đến tính mạng, sức khỏe, danh dự. Mọi người đều có quyền

được pháp luật bảo vệ chống lại những xâm phạm. Ở Việt Nam, quyền bất khả xâm

phạm về thân thể được coi trọng và quy định trong đạo luật có giá trị pháp lý cao

nhất. Điều 20 Hiến pháp Việt Nam ghi nhận: “Mọi người có quyền bất khả xâm

phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và nhân phẩm;

không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác

xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm” [21, tr.19]. Như vậy,

có thể nói quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính

mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm là quyền cơ bản của công dân được Hiến

pháp ghi nhận và bảo vệ.

Trong những năm qua, các cơ quan bảo vệ pháp luật và Tòa án đã tích cực

đấu tranh ngăn chặn và xử lý các hành vi phạm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe,

nhân phẩm, danh dự của con người nói chung và các hành vi cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác nói riêng, góp phần tích cực vào cuộc đấu

tranh phòng, chống tội phạm [25, tr.6]. Thực tiễn áp dụng quy định của pháp luật

hình sự về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác cho

thấy, còn có nhiều bất cập, vướng mắc, nhiều vụ án việc định tội còn gặp mâu

thuẫn, dễ dẫn đến xét xử oan người vô tội, bỏ lọt tội phạm, trong đó có địa bàn thị

xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Ngoài ra, quy định của BLHS năm 2015 đã có

những sửa đổi, bổ sung hoàn thiện về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức

khỏe của người khác, tuy nhiên, việc áp dụng vẫn còn chưa thống nhất, chưa phù

hợp với thực tiễn đòi hỏi phải tiếp tục nghiên cứu, tổng kết.

Từ những lẽ trên, việc nghiên cứu sâu sắc một số vấn đề lý luận các tội cố ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác và thực tiễn xét xử tội

phạm này không những có ý nghĩa lý luận, thực tiễn và pháp lý quan trọng, mà còn

là vấn đề mang tính cấp thiết, đặc biệt là gắn với một địa bàn cụ thể. Đây cũng là lý

do luận chứng cho việc tác giả chọn đề tài “Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn

hại cho sức khỏe của người khác theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn

thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam” làm luận văn nghiên cứu của mình.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Ở Việt Nam, cho đến nay đã có một số công trình nghiên cứu về các tội xâm

phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người nói chung và “Tội cố

ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác” nói riêng. Đầu

tiên, đó là công trình nghiên cứu của ThS. Đinh Văn Quế: TNHS đối với hành vi

xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con người, Nxb Công an nhân dân, năm 1994.

Tiếp đến là công trình TNHS đối với các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân

phẩm, danh dự của con người, Nxb Chính trị quốc gia, năm 1997 (tái bản năm

1999). Công trình luận văn thạc sỹ của Lê Đình Tĩnh, Các tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong LHS Việt Nam, Khoa luật, Đại

học quốc gia Hà Nội, năm 2014. Gần đây, có luận án tiến sĩ luật học: “Các tội xâm

phạm sức khỏe của người khác theo luật hình sự Việt Nam” của tác giả Nguyễn Duy

Hữu, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, 2017, tuy nhiên, tác giả làm cả nhóm

tội phạm xâm phạm sức khỏe của người khác và mang tính tổng thể, đánh giá địa

bàn cả nước về nhóm tội phạm này, qua đó, cũng là tư liệu để học viên tiếp tục

nghiên cứu vấn đề này.

Như vậy, các nghiên cứu trên đây của các tác giả cho thấy các công trình này

chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu về các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe của con

người nói chung, mà chưa có công trình nào nghiên cứu cụ thể, sâu kỹ và độc lập về

tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác trong BLHS hiện

hành. Mặt khác, cũng chưa có công trình nghiên cứu nào tổng kết đánh giá thực tiễn

áp dụng tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, từ đó chỉ ra các tồn tại, vướng mắc,

đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng, nên rõ ràng vấn đề này có tính

thời sự cao. Tuy vậy, các công trình nêu trên vẫn là những tài liệu tham khảo quan

trọng đối với tác giả trong quá trình thực hiện luận văn.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu của luận văn là làm sâu sắc hơn về mặt lý luận quy

định về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác trong

BLHS Việt Nam hiện hành và việc áp dụng quy định này trong thực tiễn tại thị xã

Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, từ đó xác định những bất cập để đề xuất hoàn thiện quy

định của BLHS về tội phạm này và đưa ra các giải pháp bảo đảm áp dụng.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, nhiệm vụ nghiên cứu đặt ra là:

- Xây dựng khái niệm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của

người khác, từ đó làm sáng tỏ các dấu hiệu pháp lý hình sự và hình phạt của tội

phạm này trong BLHS năm 2015.

- Nghiên cứu, đánh giá việc áp dụng quy định BLHS năm 2015 về tội cố ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác trong thực tiễn thị xã

Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, đồng thời phân tích các tồn tại, vướng mắc, chỉ ra

nguyên nhân.

- Đưa ra giải pháp cụ thể hoàn thiện BLHS về tội cố ý gây thương tích hoặc

gây tổn hại sức khỏe của người khác và đề xuất các giải pháp bảo đảm áp dụng.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là một số vấn đề lý luận, quy định BLHS

và thực tiễn áp dụng quy định về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe

của người khác tại thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.

4.2. Phạm vi nghiên cứu đề tài

Luận văn được thực hiện dưới góc độ khoa học luật hình sự, thuộc chuyên

ngành Luật hình sự và tố tụng hình sự, mã số: 8.38.01.04

Phạm vi nội dung nghiên cứu: Quy định về tội cố ý gây thương tích hoặc gây

tổn hại sức khỏe của người khác trong Điều 134 BLHS năm 2015 và quy định

BLHS một số nước, cũng như một số vấn đề lý luận về tội phạm này.

Phạm vi về không gian: Đề tài nghiên cứu thực tiễn áp dụng trên địa bàn thị

xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.

Phạm vi về thời gian: Các số liệu thực tiễn phục vụ nghiên cứu đề tài được

thu thập trong thời gian từ 2013 đến 2018.

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

5.1. Phương pháp luận

Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác-

Lênin (duy vật biện chứng và duy vật lịch sử), tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan

điểm của Đảng và Nhà nước ta về Nhà nước và Pháp luật, về Nhà nước pháp quyền

xã hội chủ nghĩa, về quyền bất khả xâm phạm về thân thể, “Tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác” trong BLHS và những quy định

pháp luật có liên quan.

5.2. Phương pháp nghiên cứu

Các phương pháp nghiên cứu cụ thể được sử dụng là phân tích, tổng hợp,

lịch sử, so sánh, thống kê; v.v... của khoa học luật hình sự để luận chứng và làm

sáng tỏ các vấn đề tương ứng.

Ngoài ra, trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã khảo sát thực tiễn điều

tra, truy tố, xét xử của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án nhân dân thị xã

Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam, nghiên cứu hồ sơ các vụ án làm cơ sở thực tiễn cho

việc nghiên cứu, đồng thời đã đưa ra các giải pháp cụ thể bảo đảm áp dụng.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn

6.1. Ý nghĩa lý luận

Kết quả của luận văn góp phần làm sâu sắc hơn lý luận về tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, từ đó, kiến nghị các nội

dung tiếp tục hoàn thiện quy định của BLHS về tội cố ý gây thương tích hoặc gây

tổn hại sức khỏe của người khác và một số quy định có liên quan, đồng thời nó có

thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong công tác đào tạo và nghiên cứu khoa học

pháp lý hình sự.

6.2. Ý nghĩa thực tiễn

Một số đề xuất, kiến nghị nêu trong luận văn sẽ góp phần nâng cao hiệu quả

của cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung và tội cố ý gây thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe của người khác nói riêng và hoàn thiện quy định BLHS về

các tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác ở khía

cạnh lập pháp, cũng như việc áp dụng chúng trong thực tiễn.

7. Cơ cấu của luận văn

Ngoài mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3

chương.

Chương 1: Một số vấn đề chung về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác trong luật hình sự;

Chương 2: Quy định của BLHS năm 2015 về tội cố ý gây thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe của người khác và thực tiễn xét xử trên địa bàn thị xã

Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam;

Chương 3: Tiếp tục hoàn thiện quy định của BLHS năm 2015 về tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác và các giải pháp bảo đảm

áp dụng.

CHƯƠNG 1

MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỘI CỐ Ý GÂY THƯƠNG TÍCH

HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE CỦA NGƯỜI KHÁC

TRONG LUẬT HÌNH SỰ

1.1. Khái niệm và ý nghĩa việc quy định tội cố ý gây thương tích hoặc gây

tổn hại cho sức khỏe của người khác trong luật hình sự Việt Nam

1.1.1. Khái niệm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe

của người khác

Quyền được bảo vệ về sức khỏe là một trong những quyền cơ bản của con

người. Sức khỏe được hiểu “là trạng thái không có bệnh tật, cảm thấy thoải mái về

thể chất, thư thái về tinh thần” [29, tr.878-879]. Như vậy, hành vi cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe đã tác động làm mất đi sự “thoải mái về thể chất,

thư thái về tinh thần” của người khác. Tuy nhiên, sự tác động này có tính chất, mức

độ nguy hiểm cao thì mới bị coi là tội phạm. Việc đánh giá tính nguy hiểm hành vi

cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác được cụ thể hóa

bằng các quy định của BLHS. Ở đó cho phép chúng ta nhận diện đâu là tội phạm và

đâu không phải là tội phạm.

Tội phạm là khái niệm được quan tâm nghiên cứu trọng tâm trong khoa học

pháp lý hình sự và đã có nhiều quan điểm, định nghĩa về tội phạm. Trên cơ sở kế

thừa những quy định trước đó, Khoản 1 Điều 8 BLHS năm 2015 đưa ra khái niệm:

“Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự, do

người có năng lực TNHS hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc

vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm

phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an

toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm quyền con người,

quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự

pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật này phải bị xử lý hình sự”

[22]. Quy định trên đã thể hiện tập trung nhất quán quan điểm của Nhà nước ta về

tội phạm và trên cơ sở đó, nhà làm luật có thể xác định các dấu hiệu căn bản để

phân biệt tội phạm với các hành vi vi phạm pháp luật khác dựa trên các yếu tố sau:

tính nguy hiểm cho xã hội, tính có lỗi, tính trái pháp luật hình sự và tính phải chịu

hình phạt; đồng thời, các nhà nghiên cứu có thể tự xây dựng khái niệm đối với các

tội phạm cụ thể trên cơ sở các dấu hiệu căn bản được nên trong khái niệm tội phạm.

Trong BLHS, các nhà làm luật lại chia các hành vi được coi là tội phạm thành

các nhóm, loại tội phạm khác nhau. Để phân biệt giữa chúng, bên cạnh các dấu hiệu

chung của tội phạm, người ta đưa một hoặc một số dấu hiệu pháp lý đặc trưng riêng

có của tội phạm đó. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác cũng dựa vào nguyên lý đó mà hình thành.

Trước hết, theo quan điểm của GS.TS. Nguyễn Ngọc Hòa, “Các tội xâm

phạm sức khỏe là những hành vi (hành động hoặc không hành động) có lỗi (cố ý

hoặc vô ý) xâm phạm quyền được tôn trọng và bảo vệ sức khỏe của người khác” [4,

tr.127].

Quan điểm trên đã bao quát toàn bộ đặc điểm các hành vi cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Khái niệm này cho thấy phạm vi

các tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là rất

rộng. Trong phạm vi của luận văn, tác giả chỉ tập trung nghiên cứu tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác được quy định tại Điều

134 BLHS năm 2015 nhưng theo khái niệm của GS.TS. Nguyễn Ngọc Hòa thì

ngoài tội phạm được quy định tại Điều 134 BLHS năm 2015 còn có các tội phạm

khác. Cụ thể, đó là tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh (Điều 135); tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn

phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội

(Điều 136). Có thể nói, các tội này là tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác trong các trường hợp đặc biệt và gắn với chúng là các dấu

hiệu đặc biệt.

Quan điểm của PGS.TS. Trần Văn Luyện lại có chút khác biệt, theo đó, tội

cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác “là hành vi

nguy hiểm cho xã hội, có lỗi, gây tổn hại hoặc đe dọa gây tổn hại đến quyền sống,

quyền được bảo hộ về sức khỏe của con người” [30, tr.60].

Xét một cách toàn diện, quan điểm trên chứa đựng nhiều hạt nhân hợp lý khi

phân tích tương đối bao quát các hành vi như thế nào được coi là cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Tuy nhiên, đi sâu nghiên cứu,

khái niệm này chưa phân tích mức độ thương tích hoặc tổn hại cho sức khỏe là bao

nhiêu thì đủ dấu hiệu cấu thành tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác. Có thể thấy, trong nhiều trường hợp, người thực hiện hành vi

dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác tác động lên cơ thể của người khác gây tổn hại cho

sức khỏe của người đó nhưng chưa đến mức tội phạm. Cụ thể hơn, khi mức độ

thương tích hoặc tổn hại cho sức khỏe không lớn, dưới 11% và không thuộc các

trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 134 BLHS năm 2015 thì không coi là

tội phạm.

Bên cạnh đó, tại Phần các tội phạm Giáo trình luật hình sự Việt Nam của

Trường Đại học Kiểm sát Hà Nội, TS. Phạm Mạnh Hùng đưa ra khái niệm tội cố ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác được hiểu là “hành

vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn

thương cơ thể từ 11% trở lên hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường

hợp sau: Dùng hung khí nguy hiểm hoặc thủ đoạn gây nguy hại cho từ 02 người trở

lên; dùng a-xít sunfuric (H2SO4) hoặc hóa chất nguy hiểm khác gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác; gây cố tật nhẹ cho nạn nhân; phạm

tội 02 lần trở lên; phạm tội đối với 02 người trở lên; đối với người dưới 16 tuổi,

phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả

năng tự vệ; đối với ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng mình, thầy giáo, cô giáo

của mình; có tổ chức; lợi dụng chức vụ, quyền hạn; phạm tội trong thời gian đang

bị tạm giữ, tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù hoặc đang bị áp dụng biện pháp

đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở cai nghiện bắt

buộc; thuê gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe hoặc gây thương tích hoặc

gây tổn hại sức khỏe do được thuê; có tính chất côn đồ; tái phạm nguy hiểm; đối

với người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân” [12, tr.146].

Tóm lại, các quan điểm trên đã khái quát nhiều mặt các dấu hiệu đặc trưng

cơ bản để cấu thành tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác. Tuy nhiên, việc mô tả quá chi tiết các dấu hiệu của tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác sẽ làm hẹp cách hiểu về tội này.

Mặt khác, đó là các dấu hiệu có tính định lượng nên việc thay đổi sẽ là tất yếu. Vì

vậy, theo tác giả, dưới góc độ khoa học luật hình sự, khái niệm đang nghiên cứu

được định nghĩa như sau:

Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là

hành vi nguy hiểm cho xã hội do người có năng lực TNHS và đủ tuổi chịu TNHS

thực hiện một cách có lỗi, xâm hại đến sức khỏe của người khác đến mức bị coi là

là tội phạm trong BLHS.

1.1.2. Ý nghĩa của việc quy định tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác

Việc quy định tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác tại Điều 134 BLHS năm 2015 sửa đổi, bổ sung 2017 góp phần hoàn

thiện hệ thống các chế định về tội danh trong BLHS trên cơ sở kế thừa và phát huy

các BLHS trước đó.

Nghiên cứu tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định các dấu hiệu pháp lý cơ bản

của tội phạm, trên cơ sở đó đề ra các phương hướng, cách thức, phương pháp tiến

hành các hoạt động điều tra nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết VAHS liên quan

đến tội phạm này. Cấu thành tội phạm có ý nghĩa hết sức quan trọng trong hoạt

động điều tra VAHS. Bởi lẽ, các dấu hiệp pháp lý đặc trưng cơ bản trong cấu thành

tội phạm mang tính chất đặc trưng của một tội danh cụ thể, cho phép người áp dụng

pháp luật phân biệt tội phạm này với tội phạm khác cũng như giúp họ xác định được

tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội. Trên cơ sở cấu thành

tội phạm của một tội danh cụ thể, người áp dụng pháp luật xác định chính xác

TNHS và định tội danh đối với hành vi phạm tội theo đúng pháp luật cũng như xác

định được các vấn đề: Hành vi phạm tội đó thuộc loại tội phạm nào? Người thực

hiện hành vi phạm tội có phải chịu TNHS hay không?...

Bên cạnh đó, việc quy định tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc định tội danh và

quyết định hình phạt, góp phần vào công cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm,

tránh bỏ lọt tội phạm. Ngay phần Lời nói đầu của BLHS Việt Nam đã khẳng định

pháp luật hình sự là một trong những công cụ hữu hiệu để đấu tranh phòng ngừa

và chống tội phạm. Đồng thời, luật hình sự góp phần tích cực loại bỏ những yếu tố

gây cản trở cho tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước vì mục tiêu dân

giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng và văn minh.

Từ quy định của BLHS, có thể thấy, sự cần thiết phải quy định các tội xâm

phạm sức khỏe của người khác trong LHS Việt Nam xuất phát từ các chức năng của

nó, mà luật hình sự có chức năng trước hết và cơ bản là chức năng bảo vệ cho sự

phát triển bình thường của các quan hệ xã hội phù hợp với lợi ích của giai cấp công

nhân và nhân dân lao động Việt Nam. “Là một trong những bộ phận quan trọng của

hệ thống tư pháp hình sự, luật hình sự được coi là công cụ tự vệ của xã hội chống

lại tội phạm - những hành vi nguy hiểm cho xã hội, cho Nhà nước, cho con người.

Vì vậy, nhiệm vụ đầu tiên của LHS là nhiệm vụ bảo vệ. Ở thời đại nào và quốc gia

nào, luật hình sự cũng có nhiệm vụ ấy...” [28, tr.90]. Trong các quan hệ xã hội mà

luật hình sự bảo vệ có quan hệ xã hội liên quan đến quyền được bảo vệ về sức khỏe

của con người. Do đó, sự cần thiết quy định các tội xâm phạm sức khỏe của người

khác trong LHS Việt Nam được thể hiện như sau:

Một là, xuất phát từ vị trí của quyền bất khả xâm phạm về sức khỏe của con

người trong hệ thống các quyền con người theo pháp luật quốc tế

Nghiên cứu đặc tính cơ bản của quyền con người, ngoài các đặc tính như tính

phổ biến, tính không thể tước đoạt, tính liên hệ và phụ thuộc lẫn nhau… thì một đặc

tính quan trọng của quyền con người là tính không thể phân chia [23, tr.31]. Nhưng

điều này không có nghĩa là các quyền cụ thể của con người có vị trí, vai trò như

nhau. Có những quyền có mức độ gắn bó thiết thân với sự tồn tại của con người, thể

hiện sự tôn trọng nhân phẩm cá nhân nên phải được xem là quan trọng hơn, cần

được ưu tiên hơn so với các quyền khác. Trong số các quyền đó có quyền được tôn

trọng, bảo vệ về tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự và tự do thân thể của con

người. Nói khác đi, đó chính là “quyền sống, quyền tự do và an ninh cá nhân” [30, tr.49].

Như vậy, con người cần được bảo đảm về quyền sống, quyền tự do và an

ninh cá nhân. Ngay từ Tuyên ngôn thế giới về quyền con người năm 1948 của

LHQ, con người đã khẳng định những quyền cơ bản của mình tại Điều 3, Điều 4,

Điều 5 và Điều 9 của văn bản này, cũng như nhiều quyền khác, đó là:

Mọi người đều có quyền sống, quyền tự do và an ninh cá nhân (Điều 3);

Không ai bị bắt làm nô lệ hoặc cưỡng bức làm việc như nô lệ; mọi hình thức nô lệ

và buôn bán nô lệ đều bị cấm (Điều 4); Không ai bị tra tấn hay bị đối xử, xử phạt

một cách tàn bạo, vô nhân đạo hoặc hạ thấp nhân phẩm; Không ai bị bắt, giam giữ

hay lưu đày một cách tùy tiện (Điều 9) [15, tr.49-50].

Tiếp đến, Công ước Quốc tế của Liên Hợp quốc về các quyền kinh tế, xã hội

và văn hóa năm 1966 lại nhấn mạnh hơn: Không ai có thể bị tra tấn, đối xử hoặc

trừng phạt tàn ác, vô nhân đạo hoặc hạ thấp nhân phẩm; không ai có thể bị sử dụng

để làm thí nghiệm y học hay khoa học mà không có sự đồng ý tự nguyện của người

đó (Điều 7). [15, tr.220]

Như vậy, việc ghi nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người,

trong đó có quyền bất khả xâm phạm về sức khỏe của người khác được Hiến pháp

và LHS Việt Nam quy định là xuất phát từ vị trí của quyền đó trong hệ thống các

quyền con người. Việc trật tự hóa quyền bất khả xâm phạm về sức khỏe của người

khác trong BLHS năm 2015 dựa theo các tiêu chí về quyền con người của luật pháp

quốc tế. Nó đòi hỏi mỗi quốc gia thành viên phải trên cơ sở những tiêu chí đó mà cụ

thể hóa vào hệ thống pháp luật, cũng như chính sách hình sự của Nhà nước những

quy định thiết thực, khả thi nhất. Điều này đúng như PGS.TS. Nguyễn Ngọc Chí đã

khẳng định: “Với chính sách hình sự hướng tới việc bảo vệ quyền con người thì quá

trình này đòi hỏi, một mặt phải xác định yêu cầu cần thiết phải hình sự hóa, tội

phạm hóa những hành vi xâm hại đến quyền con người, mặt khác phải rà soát, loại

bỏ những tội phạm mà cấu thành của nó hạn chế quyền con người…” [5, tr.37].

Tựu trung lại, với vị trí quan trọng như vậy, quyền được bảo vệ về sức khỏe

được coi là khách thể bảo vệ quan trọng của LHS các nước và cũng như của Việt

Nam. Do đó, LHS Việt Nam có nhiệm vụ phải ghi nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo

đảm quyền này bằng cách quy định những hành vi xâm phạm đến sức khỏe của con

người, trong đó có hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác là tội phạm và đi liền với đó là các hình phạt tương xứng với mức độ,

tính chất của hành vi phạm tội. Hiện nay, thế giới ngày càng coi trọng quyền con

người nói chung và quyền được bảo vệ về sức khỏe nói riêng, thì việc thể chế hóa

luật pháp quốc tế và hình sự hóa các hành vi nguy hiểm xâm hại đến sức khỏe con

người ở Việt Nam cần phải được chú trọng, tập trung hơn nữa.

Hai là, xuất phát từ yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm và việc bảo vệ

quyền bất khả xâm phạm về sức khỏe của người khác trong BLHS Việt Nam

Nhìn nhận một cách khách quan, sức khỏe gắn liền với tính mạng con người

là thứ vô cùng trân quý. Không có sức khỏe thì sự sống của thực thể dường như

không tồn tại. Một con người mất đi sức khỏe cố nhiên sẽ rơi vào trạng thái thực

vật. Vì lẽ đó, họ không thể tham gia vào các quan hệ xã hội mà mình mong muốn và

bị phụ thuộc vào người khác. Quyền bất khả xâm phạm về sức khỏe luôn gắn bó

chặt chẽ với quyền sống của con người. Chính vì vậy, ranh giới giữa quyền được

bảo vệ về sức khỏe và quyền sống là vô cùng mong manh.

Với tính cách là một quyền quan trọng trong hệ thống quyền con người,

quyền bất khả xâm phạm về sức khỏe được Nhà nước ghi nhận, tôn trọng và bảo

đảm. Nói khác đi, “đấu tranh chống và phòng ngừa tội phạm, bảo vệ quyền con

người, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân khỏi sự xâm hại của hành vi phạm

tội là một trong các chức năng của Nhà nước và trách nhiệm quan trọng của các cơ

quan tiến hành tố tụng…” [5, tr.37]. Quy định việc bảo vệ quyền bất khả xâm phạm

về sức khỏe trong BLHS Việt Nam xuất phát từ cơ sở nhận thức sâu sắc về tầm quan

trọng của quyền này. Nhưng hơn hết, các quy định đó bắt nguồn từ yêu cầu thực tiễn về

đấu tranh phòng, chống tội phạm xâm phạm đến sức khỏe của người khác.

Mặt khác, giữa quyền bất khả xâm phạm đến sức khỏe của người khác và

quyền sống có mối quan hệ hữu cơ, do đó, muốn bảo vệ quyền sống trước hết phải

bảo đảm được quyền bất khả xâm phạm về sức khỏe. Thực tiễn cho thấy, khi người

nào có hành vi dùng bạo lực hoặc các thủ đoạn khác tác động lên thân thể của người

khác thực sự khó kiểm soát mức độ xâm phạm của mình. Có thể, ý định ban đầu chỉ

muốn xâm phạm đến sức khỏe nhưng trong thực tế lại có trường hợp xâm phạm đến

quyền sống của người khác. Vì vậy, việc quy định tội cố ý gây thương tích hoặc gây

tổn hại cho sức khỏe của người khác trong LHS Việt Nam là cơ sở để xử lý người

phạm tội trong nhiều trường hợp xảy ra trên thực tiễn, đảm bảo được sự công minh

của pháp luật và công bằng xã hội.

Không phải ngẫu nhiên mà trong BLHS Việt Nam cũng như BLHS một số

nước trên thế giới, các nhà lập pháp lại quy định các tội xâm phạm tính mạng, sức

khỏe, danh dự, nhân phẩm trong cùng một chương hay thường đặt chương này lên

vị trí là chương đầu tiên của BLHS hoặc chương đầu tiên Phần các tội phạm, trong

đó đề cập đến các tội phạm này.

Như vậy, các tội xâm phạm sức khỏe của người khác (trong đó có tội cố ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác) là một trong những

nhóm khách thể quan trọng cần LHS Việt Nam bảo vệ. Bên cạnh đó, qua việc quy

định tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại đến sức khỏe của người khác trong

BLHS, đã bảo đảm yêu cầu đấu tranh phòng, chống các hành vi xâm phạm đến tính

mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm và thân thể của người khác trái pháp luật.

Ba là, xuất phát từ ý nghĩa của vấn đề bảo vệ sức khỏe của con người đối với

sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam [13, tr.62]

Trong tồn tại xã hội, sức khỏe nói chung và sức lao động nói riêng chính là

nền tảng tạo ra vật chất, tinh thần cho sinh hoạt xã hội. Khi có sức khỏe, con người

có thể thực hiện đầy đủ và tối ưu các hoạt động cá nhân cũng như hoạt động xã hội.

Từ đó, sức khỏe giúp cho sự mỗi người tự khẳng định vị trí mình trong xã hội. Tiếp

cận trên phương diện xã hội, có thể thấy rằng sức khỏe của mỗi cá nhân có ảnh

hưởng sâu sắc đến đời sống chung của cả cộng đồng. Cá nhân không khỏe thì cộng

đồng mất đi một thành viên tích cực. Mặt khác, nếu cá nhân đó rơi vào trạng thái

ốm đau, bệnh tật, thì Nhà nước, xã hội cũng phải đầu tư nhiều nguồn lực cho việc

chăm sóc y tế, trợ giúp cho cá nhân đó. Lúc này, vấn đề sức khỏe đã vượt ra ngoài

phạm vi của mỗi cá nhân mà nó thực sự trở thành đối tượng phải chăm lo chung của

cả cộng đồng. Cũng vì lẽ đó, Nhà nước ta đề ra Chiến lược quốc gia bảo vệ, chăm sóc

và nâng cao sức khỏe nhân dân giai đoạn 2011 - 2020, tầm nhìn đến năm 2030, trong

đó xác định rõ: “Bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân là bổn phận của

mỗi người dân, mỗi gia đình và cộng đồng; là trách nhiệm của các Bộ, ngành, các

cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân và các tổ chức

xã hội nghề nghiệp” [32].

Nhìn nhận được tầm quan trọng của vấn đề sức khỏe của nhân dân với ý

nghĩa là nguồn lực quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Nhà

nước ta đã xây dựng cơ sở pháp lý để bảo đảm, bảo vệ sức khỏe của con người, mà

trước hết là quyền bất khả xâm phạm về sức khỏe. Vì vậy, khi sức khỏe con người

bị tác động bởi hành vi nguy hiểm của xã hội thì với chức năng của mình, LHS phải

tạo ra các quy định, chế tài phù hợp để xử lý tội phạm xâm hại đến sức khỏe người

khác, đảm bảo sự công bằng của xã hội. Từ đó, các quy định này cũng góp phần

phòng ngừa tội phạm, giáo dục và nâng cao ý thức tuân theo pháp luật cho mọi

người, xây dựng ý thức tôn trọng và bảo vệ sức khỏe của mình cũng như của người

khác cho mọi cá nhân.

1.2. Khái quát lịch sử luật hình sự Việt Nam quy định về tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác từ Sau Cách mạng

tháng 8 năm 1945 đến trước khi ban hành Bộ luật hình sự năm 2015

1.2.1. Giai đoạn từ Sau Cách mạng tháng 8 năm 1945 đến năm 1985

Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX là thời kỳ nước ta bị thực dân Pháp đô hộ.

Vì vậy, đây là thời kì lập pháp nước ta bị gián đoạn. Bằng chính sách chia để trị,

thực dân Pháp đã dùng ba BLHS khác nhau để áp dụng trên ba miền đất nước. Ở

Bắc Kỳ, chúng ban hành Hình luật An Nam, ở Trung Kỳ vẫn áp dụng Hoàng Việt

hình luật, ở Nam Kỳ áp dụng Hình luật pháp tu chính. Trong các Bộ luật này đều có

điều khoản quy định liên quan đến tội xâm phạm sức khỏe của người khác.[24, tr.66]

Khi Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, Nhà nước Việt Nam

kiểu mới được hình thành với những thay đổi về áp dụng pháp luật. Do bộ máy

chính quyền mới hình thành kèm theo đó là nhiều những biến động lịch sử nên

nước ta chưa có điều kiện để ban hành luật mới, do đó Nhà nước ta đã cho phép

áp dụng một số văn bản pháp luật của đế quốc - phong kiến, cố nhiên là các quy

định trong đó không trái với nguyên tắc độc lập của đất nước và chính thể dân

chủ cộng hòa của nước ta.

Đến năm 1955, để mở đầu cho những thay đổi mạnh mẽ về pháp luật hình

sự nói chung và tội phạm cố ý gây thương tích cho người khác nói riêng, Thủ

tướng Chính phủ đã ban hành Thông tư số 442/TTg ngày 19/01/1955 về việc

trừng trị một số tội phạm. Trong đó, điểm 3 của Thông tư có quy định hành vi

đánh bị thương: phạt tù từ 03 tháng đến 05 năm; đánh bị thương có tổ chức hay

gây thành cố tật hay chết người có thể phạt đến 20 năm... [26, tr.326].

Không những vậy, Điều 4 của Thông tư 442/TTg còn quy định: “Không

cẩn thận... mà gây tai nạn làm người khác bị thương thì sẽ bị phạt tù từ 03 tháng

đến 03 năm. Nếu gây tai nạn làm người chết người thì có thể phạt tù đến 10 năm”

[26, tr.356].

Thời kỳ kháng chiến chống Pháp thắng lợi, hòa bình được lập lại, các văn

bản quy phạm pháp luật của thực dân và phong kiến lúc này không còn phù hợp.

Do đó, ngày 30/6/1955, Bộ Tư pháp đã có Thông tư số 19/VHH-HS yêu cầu các

Tòa án không áp dụng luật lệ của thực dân - phong kiến nữa. Thông tư này ra đời

đã thay thế Sắc lệnh số 47/SL ngày 10/10/1945 và cùng với Chỉ thị số 772/TATC

được TANDTC ban hành ngày 10/7/1959 về vấn đề đình chỉ áp dụng pháp luật cũ

của đế quốc và phong kiến, từng bước ban hành các văn bản pháp luật mới đã tạo

ra bước ngoặc đổi mới cho pháp luật hình sự Việt Nam nói chung cũng như quy

định về các tội xâm phạm sức khỏe của người khác nói riêng.

Thời kỳ sau năm 1975, khi miền Nam được giải phóng, đất nước được

thống nhất, Nhà nước ban hành Nghị quyết ngày 02/7/1976 giao cho Chính phủ

hướng dẫn việc áp dụng pháp luật thống nhất trên phạm vi cả nước. Trong đó, các

tội xâm phạm sức khỏe của người khác được quy định trong Sắc luật số 03-SL/76

của Hội đồng Chánh phủ cách mạng lâm thời Miền Nam Việt Nam và được áp

dụng trên cả nước. Cụ thể hơn, điểm b Điều 5 Sắc luật quy định rất rõ nếu ai

phạm tội cố ý gây thương tích, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm. Thậm chí,

trường hợp nghiêm trọng, thì bị phạt tù đến 20 năm.

Bên cạnh đó, TANDTC hướng dẫn việc áp dụng pháp luật cho Tòa án các

cấp, trong đó có Chỉ thị số 07-TANDTC/CT ngày 22/12/1983 về việc xét xử các

hành vi xâm phạm tính mạng hoặc sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn

phòng vệ chính đáng hoặc trong khi thi hành công vụ. Nhờ đó, có sự phân biệt

được một số trường hợp đặc biệt của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

sức khỏe cho người khác, các Tòa án tránh sự nhầm lẫn trong quá trình áp dụng.

1.2.2. Giai đoạn từ năm 1985 đến trước khi ban hành Bộ luật hình sự

năm 2015

Quá trình xây dựng đất nước đã tạo điều kiện để nước ta chú trọng hơn về

vấn đề lập pháp hình sự. Ngày 27/6/1985, Quốc hội đã thông qua BLHS đầu tiên

của nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, đặt cột mốc vô cùng quan trọng trong quá

trình xây dựng, hoàn thiện và phát triển quy phạm pháp luật về hình sự nói chung và

quy định pháp luật về các tội xâm phạm sức khỏe của người khác nói riêng, trong

đó có tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho người khác.

Trong BLHS năm 1985, các tội xâm phạm sức khỏe của người khác được

quy định tại Chương II với các tội phạm cụ thể bao gồm: Tội xâm phạm tính mạng

hoặc sức khỏe của người khác trong khi thi hành công vụ (Điều 109); tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 110); tội vô ý gây

thương tích nặng hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 111) và tội

hành hạ người khác (Điều 103) [19]. Để các quy định này được thực thi, liên ngành

Trung ương bao gồm TANDTC, VKSNDTC và Bộ Nội vụ đã ban hành một loạt

các văn bản hướng dẫn thi hành nhóm tội phạm này [13, tr.69]. Trong đó, phải kể

đến Nghị quyết số 04/HĐTP ngày 29/11/1986 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC

hướng dẫn áp dụng một số quy định trong Phần các tội phạm của BLHS đã hướng

dẫn cách thức phân biệt giữa thương tích với thương tích nặng, giữa tổn hại sức

khỏe với tổn hại nặng cho sức khỏe; mô tả một số tình tiết gây thương tích có tính

nguy hiểm cao, có tính côn đồ,... [9, tr.169-170]. Hay Nghị quyết số 01/1989/HĐTP

ngày 19/4/1989 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã hướng dẫn tình tiết gây

thương tích dẫn đến chết người phải có thương tích nặng là thương tích có tỷ lệ

thương tật từ 31% trở lên, gây tổn thương động mạch, tĩnh mạch, não, cột sống, các

bộ phận nội tạng trong cơ thể nạn nhân. Mặt khác, vẫn coi là cố ý gây thương tích dẫn

đến chết người trường hợp không phải là thương tích nặng, nếu nạn nhân là người quá

già yếu, có bệnh nặng, việc gây thương tích làm cho họ chết sớm hơn [9, tr.242-243].

Không dừng lại ở đó, BLHS năm 1985 được ban hành đã trải qua nhiều lần

sửa đổi, bổ sung vào các năm 1989, 1991, 1992 và 1997. Trong các lần đó, các tội

xâm phạm sức khỏe của người khác được sửa đổi hai lần. Lần thứ nhất, ngày

28/12/1989, quy định bổ sung thêm trường hợp: “gây thương tích cho nhiều người

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nhiều người” tại khoản 2 Điều 109. Lần thứ hai,

sửa cụm từ “sử dụng vũ khí” thành “dùng vũ lực”; sửa cụm từ “Phạm tội làm chết

nhiều người...” thành “Phạm tội làm chết nhiều người hoặc trong trường hợp

nghiêm trọng khác” tại khoản 1 Điều 103. Các bổ sung này ít nhiều đã góp phần rất

lớn trong việc làm sáng tỏ các dấu hiệu pháp lý của các tội xâm phạm sức khỏe.

Qua đó, tạo tiền đề phân định tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác với các tội xâm phạm sức khỏe khác.

Tuy nhiên, sau khi được ban hành, BLHS năm 1985 dù đã trải qua nhiều lần

sửa đổi, bổ sung nhưng vẫn mang chưa theo kịp tình hình kinh tế - xã hội trong

nước cũng như tình hình quốc tế có những biến đổi to lớn, ảnh hưởng sâu rộng đến

đời sống nhân dân, trật tự an toàn xã hội. Đó là đòi hỏi phải có BLHS mới với các

quy định phù hợp hơn, đáp ứng các yêu cầu của thời đại.

Ngày 21/12/1999, Quốc hội thông qua BLHS có hiệu lực từ ngày 01/7/2000.

Đến năm 2009, Bộ luật này đã được sửa đổi, bổ sung theo Luật sửa đổi, bổ sung

một số điều của BLHS và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2010. Trong BLHS

này, các nhà làm luật quy định tất cả bảy tội xâm phạm sức khỏe của người khác.

Có thể nói, so với BLHS năm 1985 thì BLHS năm 1999 đã phân hóa rõ ràng hơn các

tội xâm phạm sức khỏe của người khác bằng việc tách nội dung một số điều luật để

quy định thành những tội danh [11, tr.15], cụ thể như sau:

Một là, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe người khác

(Điều 109 BLHS năm 1985) được tách làm ba tội riêng biệt: Tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 104); tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích

động mạnh (Điều 105) và tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe

của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng (Điều 106) [20];

Hai là, tội vô ý gây thương tích nặng hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác (Điều 110 BLHS năm 1985) được tách làm hai tội khác nhau: Tội vô ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 108); tội vô ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vi phạm quy tắc

nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính (Điều 109);

Ba là, tội xâm phạm tính mạng hoặc sức khỏe của người khác trong khi thi

hành công vụ (Điều 103 BLHS năm 1985) được tách làm hai tội gồm: Tội làm chết

người trong khi thi hành công vụ (Điều 97) và tội gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác trong khi thi hành công vụ (Điều 107).

Quá trình áp dụng BLHS năm 1999, để làm rõ thêm nội dung chưa rõ và tháo

gỡ các vướng mắc, tồn tại trong thực tiễn xét xử, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã

ban hành một số Nghị quyết hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật. Trong đó,

Nghị quyết số 01/2006/NQ-HĐTP ngày 12/5/2006 hướng dẫn áp dụng một số quy

định của BLHS đã giải thích khá cụ thể và rõ ràng về tình tiết “gây cố tật nhẹ cho

nạn nhân” ở điểm b khoản 1 Điều 104 BLHS năm 1999. Nghị quyết số 02/2003/NQ-

HĐTP ngày 17/4/2003 hướng dẫn áp dụng một số quy định của BLHS hướng dẫn cụ

thể việc áp dụng các tình tiết “dùng hung khí nguy hiểm”, “phạm tội nhiều lần đối

với cùng một người hoặc đối với nhiều người”, “đối với thầy giáo, cô giáo của mình”

tại các điểm a, c, đ khoản 1 Điều 104 BLHS năm 1999. Qua đó, tránh các nhận thức

pháp luật khác nhau và thống nhất việc áp dụng, đảm bảo đồng bộ, hiệu quả.[13, tr.83]

1.3. Quy định tương tự của Bộ luật hình sự một số nước trên thế giới

về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

Quá trình lập pháp của Việt Nam đều có sự tiếp thu có chọn lọc các yếu tố

hợp lý của pháp luật một số nước trên thế giới. Qua nghiên cứu, tác giả thấy rằng,

trong lĩnh vực hình sự, Việt Nam có sự học tập các nội dung, kỹ thuật lập pháp chủ

yếu là của Liên bang Nga, Cộng hòa nhân dân Trung Hoa và Nhật Bản.

Đối với Liên bang Nga (trước đây là Liên Xô), khoa học pháp lý hình sự của

Việt nam từ khi hình thành đến khi BLHS đầu tiên ra đời năm 1985 đã chịu ảnh

hưởng lớn của khoa học pháp lý hình sự của của nước này. Nhiều nhà khoa học

pháp lý hình sự của Việt Nam hiện nay đã từng được đào tạo tại các trường Đại học

hoặc cấp, bậc nghiên cứu khác nhau ở Liên Xô. Do đó, quy định về tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong BLHS của Việt

Nam cũng khá tương đồng về nội dung và kỹ thuật lập pháp với BLHS của Cộng

hoà Liên bang Nga. Đối với Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, từ thời phong kiến thì

pháp luật Trung Hoa đã ảnh hưởng sâu sắc đến BLHS của Việt Nam. Hiện nay,

cùng là nước đi theo con đường xã hội chủ nghĩa, giữa Trung Hoa và Việt Nam

luôn có sự giao thoa văn hóa – pháp luật. Vì vậy, quy định về tội cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong BLHS của Trung Quốc

cũng có vài nét gần giống với BLHS của nước ta. Còn đối với Nhật Bản, đây là

nước có quy trình, kỹ thuật lập pháp vô cùng chặt chẽ, do đó, những quy định pháp

luật hình sự của họ luôn có những điểm đặc biệt cần học hỏi.

Nghiên cứu BLHS các nước trên là tiền đề để chúng ta tiếp tục hoàn thiện

quy định BLHS về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác, cũng như góp phần đấu tranh phòng, chống loại tội phạm này tại Việt

Nam. Việc tìm hiểu các quy định tương tự trong BLHS Liên bang Nga, Cộng hòa

nhân dân Trung Hoa và Nhật Bản đồng thời so sánh với quy định trong BLHS nước

ta giúp chúng ta tìm thấy và vận dụng các giá trị phù hợp vào điều kiện của Việt Nam.

1.3.1. Quy định của Bộ luật hình sự Liên bang Nga

Ngày 24/5/1996, BLHS Liên bang Nga được Hạ viện của Quốc hội Liên

bang thông qua và có hiệu lực từ ngày 01/01/1997. Sau đó BLHS này được sửa đổi,

bổ sung nhiều lần, mới nhất là lần vào ngày 01/7/2010. Xuất phát từ nguyên nhân

lịch sử, ở BLHS Việt Nam và BLHS Liên bang Nga có thể tìm thấy nhiều điểm

tương đồng nhau. Theo Điều 1 BLHS Liên bang Nga thì: “Pháp luật hình sự Liên

bang Nga bao gồm BLHS này và các luật mới ban hành xem xét TNHS sẽ trở thành

bộ phận của Bộ luật này” [27, tr.12].

Như vậy, từ quy định mang tính chất nguyên tắc nêu trên, có thể khẳng định

nguồn cơ bản của BLHS Liên bang Nga có phần giống Việt Nam. Trong BLHS của

họ, các tội xâm phạm sức khỏe người khác cũng được quy định đầy đủ, trong đó các

tội xâm phạm sức khỏe của người khác được quy định tại Chương 16 với 11 điều

luật (từ Điều 111 đến Điều 119 và Điều 124, Điều 125). Trong đó, tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác được quy định ở 3 điều

luật cụ thể:

- Tội cố ý gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe (Điều 111), thì bị phạt tù từ

02 năm đến 08 năm; khoản 3 là đến 15 năm [27, tr.166];

- Tội cố ý gây tổn hại rất nghiêm trọng đến sức khỏe (Điều 112), thì bị phạt

tù đến 03 năm; khoản 2 là đến 05 năm [27, tr.168];

- Tội cố ý gây tổn hại ít nghiêm trọng đến sức khỏe (Điều 115), thì bị phạt

giam giữ đến 04 tháng; khoản 2 là đến 02 năm [27, tr.172];

Qua nghiên cứu các quy định trên trong BLHS Liên bang Nga, đối chiếu với

quy định về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

trong BLHS Việt Nam, có thể thấy rằng:

Một là, các nhà làm luật Liên bang Nga dành một sự quan tâm đặc biệt đối với

hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác khi quy

định hành vi lên đầu Chương xâm phạm về sức khỏe của BLHS. Điều này cho thấy

sự ưu tiên trong tư tưởng lập pháp của Liên bang Nga đối với vấn đề quyền con

người nói chung và quyền bảo vệ sức khỏe của con người trong BLHS nói riêng.

Hai là, khác với BLHS Việt Nam, Liên bang Nga xem hành vi gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác đã bao hàm luôn hành vi cố ý gây thương tích. Vì vậy,

họ không chia ra thành hai hành vi cụ thể giống Việt Nam là cố ý gây thương tích

và hành vi gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Điều này có lẽ xuất phát từ

việc hành vi cố ý gây thương tích, xét đến cùng, là hành vi gây tổn hại đến sức khỏe

con người, chỉ là khác nhau ở tính chất, mức độ.

Ba là, so với Việt Nam, BLHS của Liên bang Nga đã có sự đã phân hóa hành

vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác thành ba dạng

cụ thể, thể hiện các tính chất, mức độ của hành vi và tương ứng với đó là các mức

hình phạt khác nhau. Theo đó, hành vi cố ý gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

bao gồm: cố ý gây tổn hại ít nghiêm trọng đến sức khỏe; cố ý gây tổn hại nghiêm

trọng đến sức khỏe và cố ý gây tổn hại rất nghiêm trọng đến sức khỏe.

Như vậy, mặc dù có những điểm chung về lập pháp, nhưng quy định tương tự

về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong

BLHS Liên bang Nga có nhiều điểm khác biệt so với Việt Nam. Khách quan mà nói,

các quy định của họ đơn giản hơn và phân hóa hành vi cũng như TNHS rõ ràng hơn

chúng ta. Vì vậy, thiết nghĩ, Việt Nam chúng ta cần phải có sự chọn lọc, tiếp thu đầy

đủ các nhân tố hợp lý trong lập pháp của Liên bang Nga để góp phần hoàn thiện thêm

quy định về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

trong BLHS.

1.3.2. Quy định của Bộ luật hình sự Cộng hòa nhân dân Trung Hoa

Nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc) ban hành BLHS vào

ngày 01/7/1979 và có hiệu lực từ ngày 01/01/1980. Bộ luật này được sửa đổi, bổ

sung nhiều lần, gần đây nhất là sửa đổi vào năm 2007.

Liên quan đến các tội xâm phạm sức khỏe của người khác, BLHS Trung

Quốc quy định cụ thể tại Chương IV với 06 điều luật chính, bao gồm: hành vi cố ý

gây thương tích cho người khác (Điều 234); hành vi vô ý gây thương tích nặng cho

người khác (Điều 235); hành vi giam giữ trái pháp luật người khác hoặc bằng các

thủ đoạn khác tước đoạt phi pháp quyền tự do thân thể của người khác (Điều 238);

hành vi của nhân viên tư pháp mà tiến hành bức cung đối với bị can, bị cáo hoặc

dùng vũ lực bức cung nhân chứng (Điều 247); hành vi của nhân viên quản giáo của

nhà tù, trại giam mà có hành vi đánh đập hoặc ngược đãi đối với những người bị

giám quản, nếu có tình tiết nghiêm trọng (Điều 248) và hành vi ngược đãi thành viên

trong gia đình, có tình tiết xấu xa (Điều 260) [6; tr.156-168].

Trong đó, hành vi cố ý gây thương tích cho người khác được quy định tại

Điều 234 BLHS Trung Quốc. Theo đó, người nào có hành vi cố ý gây thương tích cho

người khác, thì bị phạt tù đến 03 năm, cải tạo lao động hoặc quản chế [6, tr.156];

Trên cở sở nghiên cứu quy định về hành vi cố ý gây thương tích cho người

khác trong BLHS Trung Quốc, so sánh với tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác của BLHS Việt Nam, có thể đưa ra các nhận xét sau đây:

Thứ nhất, hành vi cố ý gây thương tích cho người khác trong BLHS Trung

Quốc không được nêu thành tội danh mà chỉ mô tả hành vi phạm tội trong nội dung

của điều luật. Còn đối với Việt Nam, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác được gọi tên rất cụ thể tại Điều 134 BLHS năm 2015.

Thứ hai, khác với Việt Nam, BLHS Trung Quốc chỉ đề cập đến hành vi cố ý

gây thương tích chứ không thể hiện hành vi gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác. Điều này khác với cả BLHS Liên bang Nga, nhưng nhìn ở góc độ kỹ thuật lập

pháp, thì dường như ở hai nước này lại có điểm chung là hành vi cố ý gây thương

tích đã bao hàm trong đó nội dung gây tổn hại cho sức khỏe của người khác và

ngược lại. Có thể thấy, các nhà làm luật của Việt Nam có sự tiếp thu quy định của

hai nước, đồng thời cho rằng, đây là hai loại hành vi cần có sự phân biệt để phân

hóa TNHS, vì vậy, Việt Nam quy định cả hai hành vi này trong cùng một điều luật.

Thứ ba, về hình phạt, BLHS Trung Quốc quy định chế tài đối với hành vi cố

ý gây thương tích cho người khác có sự đa dạng so với Việt Nam. Bên cạnh hình

phạt tù, BLHS còn mở rộng khi quy định các chế tài khác ngoài tù gồm lao động cải

tạo và quản chế. Có lẽ, trong tư duy của nhà làm luật Trung Quốc, đối với loại hành

vi phổ biến như cố ý gây thương tích thì việc quy định các chế tài ngoài tù là phù

hợp với thực tiễn. Bởi lẽ, việc quy định này sẽ giảm được áp lực cho các cơ sở giam

giữ, hơn nữa đối với các hành vi cố ý gây thương tích có mức độ ít nghiêm trọng thì

việc quản chế hoặc lao động có lẽ mục đích cải tạo sẽ hữu hiệu hơn.

Như vậy, BLHS Trung Quốc chưa có sự phân hóa trong hành vi cố ý gây

thương tích cho người khác triệt để bằng Việt Nam. Tuy nhiên, quy định về hành vi

cố ý gây thương tích cho người khác lại được tinh gọn. Đặc biệt, chế tài xử lý đối

với hành vi cố ý gây thương tích cho người khác được mở rộng sang các hình phạt

khác như lao động cải tạo, quản chế. Đây là điểm tiến bộ, thiết nghĩ, khi điều kiện

kinh tế - xã hội cho phép, Việt Nam chúng ta nên học hỏi để áp dụng cho phù hợp.

1.3.3. Quy định của Bộ luật hình sự Nhật Bản

Nhật Bản ban hành BLHS vào năm 1908. Sau đó, BLHS này chỉnh lý nhiều

lần, lần gần đây nhất là sửa đổi, bổ sung vào năm 2011. Bộ luật có 40 chương và

264 điều. Các tội xâm phạm sức khỏe của con người được quy định tại chương 27

và 28 bao gồm 10 điều bao gồm: tội gây thương tích (Điều 204); tội gây ra thương

tích dẫn đến chết người (Điều 205); tội vào hùa tại hiện trường (Điều 206); tội đặc

lệ của việc đồng thời gây ra thương tích (Điều 207); tội hành hung (Điều 208); tội

lái xe nguy hiểm gây ra thương tích hoặc chết người (Điều 208-2); tội tập hợp và tụ

tập chuẩn bị hung khí (Điều 208-3); tội sơ ý gây ra thương tích (Điều 209); tội sơ ý

dẫn tới chết người (Điều 210); tội bất cẩn trong khi làm việc gây ra thương tích

hoặc chết người (Điều 211). [10, tr.158-162].

Trong đó, hành vi cố ý gây thương tích được quy định Điều 204 và đứng đầu

chương 27 BLHS Nhật Bản (nhóm tội gây thương tích với lỗi cố ý). Theo đó, người

nào phạm tội gây thương tích, thì bị phạt tù dưới 15 năm hoặc phạt tiền dưới 50 vạn

Yên [10, tr.158].

Qua nghiên cứu quy định nói trên của BLHS Nhật Bản, đối chiếu với tội cố ý

gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong BLHS Việt

Nam, có thể đưa đến một số nhận định như sau:

Thứ nhất, BLHS Nhật Bản quy định tội danh về cố ý gây thương tích rất

ngắn gọn, súc tích (Tội gây thương tích). Điều này xuất phát từ việc BLHS của họ

đã chia nhóm tội xâm phạm sức khỏe thành hai chương riêng biệt: Chương 27 là

nhóm tội (cố ý) gây thương tích; Chương 28 là nhóm tội sơ ý gây thương tích.

Thứ hai, ngoài hình phạt tù, BLHS Nhật Bản còn cho phép áp dụng hình phạt

tiền đối với hành vi gây thương tích. Đây là điểm khác biệt với Việt Nam, việc áp

dụng hình phạt tiền của chúng ta chỉ mang tính chất là hình phạt bổ sung chứ không

phải là hình phạt chính. Đặc biệt, nhìn ở phương diện tư duy lập pháp, các nhà làm

luật Việt Nam rất coi trọng khách thể là sức khỏe con người nên việc áp dụng hình

phạt tiền là không thể. Điều này bắt nguồn từ cách nhìn nhận tầm quan trọng khách

thể xâm hại có sự khác nhau giữa hai nước. Song, ở tương lai, khi văn hóa - pháp lý

nước ta được nâng cao, có lẽ việc quy định thêm hình phạt tiền cần phải được xem

xét, học hỏi áp dụng.

Thứ ba, BLHS Nhật Bản đã tách tội gây thương tích và tội gây thương tích

dẫn tới chết người thành hai điều luật riêng biệt, còn Việt Nam lại quy định đó là

tình tiết tăng nặng TNHS ngay trong điều luật quy định tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

Như vậy, BLHS Nhật Bản cũng có những điểm gần với BLHS Việt Nam

trong việc quy định hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác. Tuy nhiên, quy định về tội gây thương tích của Nhật Bản súc tích hơn.

Bên cạnh đó, các chế tài áp dụng đối với hành vi gây thương tích cũng đa dạng và

có phần nhẹ hơn. Đây là các điểm khác biệt mà nếu điều kiện cho phép, chúng ta

nên vận dụng vào lập pháp cũng như thực tiễn áp dụng sau này.

Tiểu kết chương 1

Quyền bất khả xâm phạm về thân thể là bộ phận quan trọng của quyền con

người được pháp luật quốc tế nói chung và pháp luật Việt Nam nói riêng thừa nhận.

Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là quy định

đã được hình thành, xây dựng, và hoàn thiện qua các thời kỳ của pháp luật hình sự

Việt Nam dưới nhiều tên gọi khác nhau nhưng mang nội hàm giống nhau nhằm bảo

vệ quyền chính đáng của con người. Do đó, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn

hại cho sức khỏe của người khác được nhiều nhà khoa học, nhà nghiên cứu quan

tâm làm rõ, đặc biệt trong sách báo pháp lý hình sự Việt Nam. Trải qua quá trình

hình thành và phát triển, quy định về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác đã được góp ý, sửa đổi để phù hợp với tình hình tội phạm.

Mặt khác, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

không chỉ được xem xét ở góc độ lịch sử lập pháp trong nước mà còn có sự đối

chiếu, so sánh với các quy định trong LHS một số nước trên thế giới. Qua đó,

Chương 1 đã khái quát những đặc điểm cơ bản, đặc điểm riêng của các tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Từ đó tạo cơ sở lý luận

vững chắc để nghiên cứu sâu hơn về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác, từ đó tiếp tục hoàn thiện quy định của BLHS Việt Nam.

CHƯƠNG 2

QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 2015 VỀ TỘI CỐ Ý

GÂY THƯƠNG TÍCH HOẶC GÂY TỔN HẠI CHO SỨC KHỎE

CỦA NGƯỜI KHÁC VÀ THỰC TIỄN XÉT XỬ TRÊN ĐỊA BÀN

THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM

2.1. Quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 về tội cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

2.1.1. Các dấu hiệu pháp lý của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác

Ngày 27/11/2015, tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIII đã thông qua BLHS

năm 2015. Đây là BLHS mới đánh dấu một bước tiến quan trọng trong tư duy lập

pháp hình sự với nhiều thay đổi đáng kể. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác được quy định tại Điều 134 BLHS năm 2015 và đứng

đầu trong nhóm tội xâm phạm sức khỏe của người khác. Theo đó, tội cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác có các dấu hiệu pháp lý

như sau:

Thứ nhất, về khách thể của tội phạm:

Khách thể của tội phạm là những quan hệ xã hội được Luật Hình sự bảo vệ

bị tội phạm xâm phạm bằng cách gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại ở một mức

độ nhất định.

Theo đó, khách thể của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác xâm phạm đến quyền được tôn trọng, quyền được bảo vệ về

sức khỏe của người khác được pháp luật bảo hộ.

Người khác ở đây được hiểu là một con người cụ thể đang sống và tồn tại

theo quy luật tự nhiên mà không phải là chính bản thân người thực hiện hành vi

phạm tội. Nếu trong trường hợp một người gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của chính bản thân mình để trốn tránh nghĩa vụ phải làm thì tùy trường

hợp cụ thể có thể bị xem xét TNHS theo quy định của pháp luật.

Ví dụ như Nguyễn Văn B đã đến tuổi đi nghĩa vụ quân sự nhưng do bản thân

không muốn thực hiện nghĩa vụ quân sự nên B đã có hành vi “tự gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của mình để trốn tránh thực hiện nghĩa vụ quân sự”.

Trong trường hợp này, B có thể bị truy cứu TNHS về “Tội trốn tránh nghĩa vụ quân

sự” theo quy định tại Điều 232 BLHS năm 2015.

Thứ hai, về mặt khách quan của tội phạm:

Mặt khách quan của tội phạm là những biểu hiện của tội phạm ra bên ngoài

thế giới khách quan, bao gồm các yếu tố: hành vi khách quan của tội phạm; hậu quả

của tội phạm; mối quan hệ nhân quả giữa hành vi khách quan và hậu quả của tội

phạm; phương pháp, phương tiện, công cụ, thủ đoạn; thời gian, không gian, nơi xảy

ra hành vi phạm tội....

Trong đó, hành vi khách quan của tội phạm là những biểu hiện của con

người ra bên ngoài thế giới khách quan qua những hình thức cụ thể nhằm đạt được

những mục đích đã định trước.

Hậu quả của tội phạm là thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra cho quan hệ xã

hội là khách thể được luật hình sự bảo vệ.

Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi khách quan và hậu quả của tội phạm là mối

quan hệ giữa các hiện tượng trong đó một hiện tượng được xem là nguyên nhân (hành

vi khách quan) làm phát sinh một hiện tượng khác là kết quả (hậu quả của tội phạm).

Như vậy, mặt khách quan của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác được biểu hiện qua các dấu hiệu sau:

Hành vi khách quan của tội phạm này là hành vi cố ý gây thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe của người khác một cách trái pháp luật sự, thể hiện mong

muốn của người phạm tội.

Người phạm tội phải có hành vi tác động trực tiếp lên thân thể của người

khác như đâm, chém, đấm đá, đầu độc,… bằng cách sử dụng tay, chân hoặc sử dụng

những công cụ, phương tiện, vũ khí đa dạng như gạch, đá, gậy gộc, dao, búa, súng,

mã tấu,… nhằm mục đích làm cho người này bị thương tích hoặc bị tổn hại đến sức

khỏe. Ngoài ra người phạm tội thực hiện hành vi tác động gián tiếp lên cơ thể người

khác thông qua hình thức sử dụng súc vật như chó, thú dữ,…

Người phạm tội thực hiện tội phạm với lỗi cố ý, nghĩa là người phạm tội

nhận thức rõ hành vi phạm tội của mình nhất định hoặc có thể gây ra thương tích

hoặc tổn hại cho sức khỏe của người khác nhưng vẫn mong muốn hoặc có ý thức để

mặc cho hậu quả đó xảy ra.

Hành vi khách quan của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức

khỏe của người khác thông thường hay để lại những thương tích, dấu tính nhất định

trên cơ thể như: vết rách trên da cho bị dao chém, vết bầm tím do bị đánh bằng gậy,

vết bỏng do bị tạt axit… Bên cạnh đó, cũng có những trường hợp hành vi phạm tội

không để lại thương tích, dấu vết trên thân thể mà để lại những tổn hại cho sức khỏe

của người khác như: bị đầu độc bằng thuốc độc dẫn đến suy kiệt về sức khỏe trong

thời gian dài,…

Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là tội

phạm có cấu thành vật chất, nghĩa là hành vi phạm tội phải gây ra thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe của người khác thì tội phạm mới hoàn thành, hay phải có

thương tích hoặc tổn hại cho sức khỏe trên thực tế thì người thực hiện hành vi phạm

tội mới có khả năng bị truy cứu TNHS. Như vậy, hậu quả là dấu hiệu bắt buộc phải

có của tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

Theo đó, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người

khác phải gây ra hậu quả là thương tích hoặc tổn hại cho sức khỏe của người khác

biểu hiện qua tỷ lệ tổn thương cho cơ thể được đánh giá, xác định một cách kỹ càng

thông qua giám định của hội đồng giám định pháp y trong mọi trường hợp. Tỷ lệ

tổn thương cơ thể vừa là yếu tố định tội, vừa là yếu tố định khung tăng nặng TNHS.

Tỷ lệ tổn thương cơ thể càng cao thì khung hình phạt quy định cũng như hình phạt

được áp dụng càng cao.

Kế thừa Điều 104 BLHS năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009, BLHS năm

2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại

cho sức khỏe của người khác vẫn được cấu tạo theo hướng lấy tỷ lệ thương tật làm

căn cứ xác định TNHS đối với người phạm tội. Đồng thời, do yêu cầu của công

cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm nên nhà làm luật còn quy định thêm một số

trường hợp tuy hành vi cố ý gây thương tích cho người khác có tỷ lệ thương tật dưới

mức quy định nhưng vẫn có thể bị truy cứu TNHS.

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 134 BLHS năm 2015, người phạm tội bị

truy cứu TNHS về hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác khi gây ra hậu quả mà tỷ lệ tổn thương cơ thể phải từ 11% đến 30%

hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây:

- Dùng vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm hoặc thủ đoạn có khả năng

gây nguy hại cho nhiều người:

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 3 Luật quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ

và công cụ hỗ trợ năm 2017, vũ khí được hiểu là “thiết bị, phương tiện hoặc tổ hợp

những phương tiện được chế tạo, sản xuất có khả năng gây sát thương, nguy hại

cho tính mạng, sức khỏe của con người, phá hủy kết cấu vật chất, bao gồm: vũ khí

quân dụng, súng săn, vũ khí thô sơ, vũ khí thể thao và vũ khí khác có tính năng, tác

dụng tương tự”.

Đồng thời, Khoản 7 Điều 3 Luật quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công

cụ hỗ trợ năm 2017 hướng dẫn vật liệu nổ là “sản phẩm dưới tác động của xung

kích thích ban đầu gây ra phản ứng hóa học nhanh, mạnh, tỏa nhiệt, sinh khí, phát

sáng, tạo ra tiếng nổ, bao gồm: Thuốc nổ là hóa chất hoặc hỗn hợp chất được sản

xuất, sử dụng nhằm tạo ra phản ứng nổ dưới tác động của xung kích thích; phụ kiện

nổ là kíp nổ, dây nổ, dây cháy chậm, mồi nổ, vật phẩm chứa thuốc nổ có tác dụng

tạo xung kích thích ban đầu làm nổ khối thuốc nổ hoặc thiết bị chuyên dùng có

chứa thuốc nổ”.

Tại tiểu mục 3.1 Mục 3 Nghị quyết số 01/2006/NQ-HĐTP ngày 12/5/2006

của TANDTC hướng dẫn dùng hung khí nguy hiểm là trường hợp dùng vũ khí hoặc

phương tiện nguy hiểm để cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác. Trong đó, vũ khí là gì đã được giải thích còn phương tiện nguy hiểm là

“công cụ, dụng cụ được chế tạo ra nhằm phục vụ cho cuộc sống của con người

(trong sản xuất, trong sinh hoạt) hoặc vật mà người phạm tội chế tạo ra nhằm làm

phương tiện thực hiện tội phạm hoặc vật có sẵn trong tự nhiên mà người phạm tội

có được và nếu sử dụng công cụ, dụng cụ hoặc vật đó tấn công người khác thì sẽ

gây nguy hiểm đến tính mạng hoặc sức khoẻ của người bị tấn công. Về công cụ,

dụng cụ, ví dụ như búa đinh, dao phay, các loại dao sắc, nhọn... Về vật mà người

phạm tội chế tạo ra, ví dụ: thanh sắt mài nhọn, côn gỗ... Về vật có sẵn trong tự

nhiên, ví dụ: gạch, đá, đoạn gậy cứng, thanh sắt...” (theo Tiểu mục 2.2 Mục 2 Nghị

quyết 02/2003/NQ-HĐTP ngày 17/4/2003 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC

hướng dẫn).

Bên cạnh đó, dùng thủ đoạn có khả năng gây nguy hại cho nhiều người là

trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội bằng cách dùng thủ đoạn

không chỉ nhằm xâm hại một người nào đó mà thủ đoạn này còn có khả năng gây

nguy hại cho nhiều người. Ví dụ đặt khúc gỗ ngang đường giao thông khuất tầm

nhìn trong đêm tối để gây tai nạn chp người đi xe máy, làm nhiều người bị thương

tích,…

- Dùng a-xít nguy hiểm hoặc hóa chất nguy hiểm:

A-xít nguy hiểm được hiểu là hợp chất hóa học có tính sát thương cao, khi

tiếp xúc với da, a-xít phá vỡ các mô liên kết và hút nước của tế bào dẫn đến bỏng và

hoại tử da; nếu không kịp thời sơ cứu, a-xít ăn sâu vào phần cơ và gân gây ra tình

trạng bỏng nặng co rút, nếu sâu hơn sẽ hủy hoại cả xương và khớp dẫn đến tàn phế

suốt đời.

Khoản 4 Điều 4 Luật hóa chất 2007 hướng dẫn, hóa chất nguy hiểm là “hóa

chất có một hoặc một số đặc tính nguy hiểm sau đây theo nguyên tắc phân loại của

Hệ thống hài hòa toàn cầu về phân loại và ghi nhãn hóa chất: Dễ nổ; ôxy hóa

mạnh; ăn mòn mạnh; dễ cháy; độc cấp tính; độc mãn tính; gây kích ứng với con

người; gây ung thư hoặc có nguy cơ gây ung thư; gây biến đổi gen; độc đối với sinh

sản; tích lũy sinh học; ô nhiễm hữu cơ khó phân huỷ; độc hại đến môi trường.”

- Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, ốm

đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ:

Đối với người dưới 16 tuổi nghĩa là trường hợp cố ý gây thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe của người dưới 16 tuổi, không phụ thuộc vào ý thức chủ

quan của người phạm tội có nhận biết được hay không nhận biết được nạn nhân là

người dưới 16 tuổi hay không.

Đối với phụ nữ mà biết là có thai là trường hợp cố ý gây thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe đối với người phụ nữ đang mang thai và người thực hiện

hành vi phạm tội nhận biết được nạn nhân là phụ nữ đang có thai.

Đối với người già yếu, ốm đau là trường hợp cố ý gây thương tích hoặc gây

tổn hại cho sức khỏe đối với người già, sức khỏe yếu kém, thường xuyên ốm đau.

Đối với người khác không có khả năng tự vệ là trường hợp cố ý gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người không có khả năng chống lại tự tấn

công của người phạm tội do hạn chế về thể chất hoặc tâm thần. Ví dụ gây thương

tích đối với người bệnh nằm liệt giường, không thể di chuyển được.

- Đối với ông, bà, cha, mẹ, thầy giáo, cô giáo của mình, người nuôi dưỡng,

chữa bệnh cho mình:

Đối với ông, bà, cha, mẹ là trường hợp cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe đối với những người có quan hệ ruột thịt, huyết thống với người phạm tội.

Đối với thầy giáo, cô giáo của mình là trường hợp cố ý gây thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe của người đã hoặc đang làm công tác giảng dạy theo biên

chế hoặc theo hợp đồng tại cơ quan, tổ chức có chức năng giáo dục, đào tạo, dạy

nghề được cơ quan chức năng có thẩm quyền cho phép vì lý do thực hiện nhiệm vụ

giáo dục, đào tạo, dạy nghề của họ đối với người phạm tội, không phân biệt nhiệm

vụ đó đã được thực hiện hay đang được thực hiện và không kể thời gian dài hay

ngắn. (theo hướng dẫn tại tiểu mục 3.3 Mục 3 Nghị quyết số 01/2006/NQ-HĐTP)

Đối với người nuôi dưỡng, chữa bệnh cho mình là trường hợp cố ý gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người đã và đang nuôi dưỡng, dạy

dỗ người phạm tội, người đã và đang chữa bệnh cho họ. Ví dụ gây thương tích cho

bác sĩ đang chữa bệnh cho người phạm tội.

- Có tổ chức:

Đây là trường hợp cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác được thực hiện do nhóm người từ 02 người trở lên, có sự bàn bạc, phân

công, câu kết với nhau để cùng thực hiện hành vi phạm tội.

- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn:

Đây là trường hợp cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác mà người phạm tội là người có chức vụ, quyền hạn và họ sử dụng chức

vụ, quyền hại của mình như một phương tiện để thực hiện hành vi phạm tội.

- Trong thời gian đang bị giữ, tạm giữ, tạm giam, đang chấp hành án phạt

tù, đang chấp hành biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng hoặc đang

chấp hành biện pháp xử lý vi phạm hành chính đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc,

đưa vào trường giáo dưỡng hoặc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc:

Đây là trường hợp người phạm tội đang bị cơ quan có thẩm quyền kiểm soát

và đang bị áp dụng các biện pháp có tính chất cưỡng chế nhà nước mà thực hiện

hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

- Thuê gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe người khác hoặc gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do được thuê:

Thuê gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác là

trường hợp người phạm tội không trực tiếp thực hiện hành vi gây thương tích mà

dùng tiền hoặc lợi ích khác để sai khiến người khác thực hiện hành vi gây thương

tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do được thuê

là hành vi của người phạm tội được một người nào đó thuê gây thương tích hoặc

gây tổn hại cho sức khỏe của người khác vì tiền hoặc vì lợi ích vật chất khác.

Trong trường hợp này, hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức

khỏe của người thuê hoặc người được thuê được coi là nghiêm trọng hơn trường

hợp cố ý gây thương tích bình thường, nên người bị hại chỉ bị thương tích hoặc tổn

hại đến sức khỏe dưới 11% do hành vi của người thuê hoặc người được thuê gây ra

thì người phạm tội đã bị truy cứu TNHS theo khoản 1 Điều 134 BLHS năm 2015.

- Có tính chất côn đồ:

Tại Công văn số 38/NCPL ngày 06/01/1976 và tại Hội nghị tổng kết công

tác ngành Tòa án năm 1995, TAND tối cao đã giải thích về tình tiết “có tính chất

côn đồ” như sau: Khái niệm côn đồ được hiểu là hành động của những tên coi

thường pháp luật, luôn luôn phá rối trật tự trị an, sẵn sàng dùng vũ lực và thích

(hay) dùng vũ lực để uy hiếp người khác phải khuất phục mình, vô cớ hoặc chỉ vì

một duyên cớ nhỏ nhặt là đâm chém, thậm chí giết người. Hành động của chúng

thường là xâm phạm sức khoẻ, tính mạng, danh dự người khác, gây gổ hành hung

người khác một cách vô cớ hoặc vì một duyên cớ nhỏ nhặt...

Như vậy, cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe có tính chất côn đồ

là hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà

người phạm tội thể hiện tính hung hãn cao độ, coi thường sức khỏe của người khác,

sẵn sàng dùng vũ lực gây thương tích, tổn hại cho sức khỏe của người khác vì

nguyên cớ nhỏ nhặt.

- Đối với người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân:

Đây là trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công

vụ của nạn nhân mà thực hiện hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của chính nạn nhân.

Khoản 2 Điều 134 BLHS năm 2015, người phạm tội bị truy cứu TNHS về

hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác khi

phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây:

- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn

thương cơ thể từ 31% đến 60%:

Đây là trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác gây thương tích hoặc gây tổn hại cho

sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%.

- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tỷ

lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 11% đến 30%:

Đây là trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác đảm bảo 02 điều kiện:

+ Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên trong

một lần hoặc nhiều lần đối với một người.

+ Tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người hoặc của một người trong mỗi lần

từ 11% đến 30%.

- Phạm tội 02 lần trở lên:

Đây là trường hợp cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác từ 02 lần trở lên, có thể đối với một người hoặc đối với nhiều người và

trong các lần đó chưa có lần nào bị xử lý hành chính, xử lý kỷ luật hoặc truy cứu

TNHS và chưa hết thời hiệu xử lý hành chính, xử lý kỷ luật hoặc truy cứu TNHS.

- Tái phạm nguy hiểm:

Theo quy định tại Khoản 2 Điều 53 BLHS năm 2015, tái phạm nguy hiểm là

trường hợp người phạm tội đã bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc

biệt nghiêm trọng do cố ý, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội

về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý hoặc người

phạm tội đã tái phạm, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội do

cố ý.

Trong đó, tái phạm là trường hợp đã bị kết án, chưa được xóa án tích mà lại

thực hiện hành vi phạm tội do cố ý hoặc thực hiện hành vi phạm tội về tội phạm rất

nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do vô ý theo quy định tại Khoản 1

Điều 53 BLHS năm 2015.

- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn

thương cơ thể từ 11% đến 30% nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại

các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều 134 BLHS:

Đây là trường hợp cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% nhưng thuộc một trong các

trường hợp: Dùng vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm hoặc thủ đoạn có khả

năng gây nguy hại cho nhiều người; dùng a-xít nguy hiểm hoặc hóa chất nguy hiểm;

đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, ốm đau hoặc

người khác không có khả năng tự vệ; đối với ông, bà, cha, mẹ, thầy giáo, cô giáo

của mình, người nuôi dưỡng, chữa bệnh cho mình; có tổ chức; lợi dụng chức vụ,

quyền hạn; trong thời gian đang bị giữ, tạm giữ, tạm giam, đang chấp hành án phạt

tù, đang chấp hành biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng hoặc đang

chấp hành biện pháp xử lý vi phạm hành chính đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc,

đưa vào trường giáo dưỡng hoặc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; thuê gây

thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác hoặc gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do được thuê; có tính chất côn đồ;

đối với người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân.

Khoản 3 Điều 134 BLHS năm 2015, người phạm tội bị truy cứu TNHS về

hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác khi

phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây:

- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn

thương cơ thể 61% trở lên, nếu không thuộc trường hợp quy định tại điểm b khoản

4 Điều 134 BLHS:

Đây là trường hợp cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên và không thuộc trường hợp gây

thương tích làm biến dạng vùng mặt của người khác.

- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tỷ

lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%:

Đây là trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi cố ý gây thương tích

hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác và đảm bảo 02 điều kiện:

+ Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên trong

một lần hoặc nhiều lần đối với một người.

+ Tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người hoặc của một người trong mỗi lần

từ 31% đến 60%.

- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn

thương cơ thể từ 31% đến 60% nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại

các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều 134 BLHS:

Đây là trường hợp cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của

người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% nhưng thuộc một trong các