Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Xây dựng định mức lao động tại Công ty thương mại và xuất nhập khẩu Viettel

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:100

Thêm vào BST

Báo xấu

120
lượt xem 38
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu đánh giá thực trạng định mức lao động trong lĩnh vực sản xuất tại công ty Công ty TNHH NN MTV TM & XNK Viettel (Nhà máy in); đ xuất các giải pháp chủ yếu nhằm tăng năng suất lao động và hiệu quả sản xuất kinh doanh qua việc áp dụng định mức lao động.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị kinh doanh: Xây dựng định mức lao động tại Công ty thương mại và xuất nhập khẩu Viettel

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- TRẦN HỒNG THÁI XÂY DỰNG ĐỊNH MỨC LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY THƯƠNG MẠI VÀ XUẤT NHẬP KHẨU VIETTEL LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Hà Nội – 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- TRẦN HỒNG THÁI XÂY DỰNG ĐỊNH MỨC LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY THƯƠNG MẠI VÀ XUẤT NHẬP KHẨU VIETTEL Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60 34 01 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: TS. TRƯƠNG MINH ĐỨC Hà Nội – 2020
LỜI CAM ĐOAN  “Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh với đề tài “XÂY DỰNG ĐỊNH MỨC LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY THƯƠNG MẠI VÀ XUẤT NHẬP KHẨU VIETTEL” là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu khoa học độc lập và nghiêm túc dưới sự hướng dẫn tận tình của TS Trương Minh Đức. Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong khóa luận là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện khóa luận này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong khóa luận đã được chỉ rõ nguồn gốc”.
LỜI CÁM ƠN  Để hoàn thành khoá luận này, tôi chân thành gửi lời cám ơn đến: Trước tiên, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành sâu sắc tới các giảng viên, các nhà khoa học đã trang bị cho tác giả những kiến thức quý báu trong quá trình đào tạo tại trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Đặc biệt, tác giả xin được chân thành cảm ơn TS Trương Minh Đức đã giúp đỡ và tận tình hướng dẫn cũng như cung cấp những kiến thức chuyên môn trong quá trình nghiên cứu đề tài và hoàn thành luận văn. Tác giả cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn đến Công ty TNHH Nhà nước Một thành viên Thương mại và Xuất nhập khẩu Viettel và các cá nhân khác đã tận tình giúp đỡ, chỉ dẫn, cung cấp tài liệu, kiến thức và hỗ trợ tác giả trong quá trình sử lý dữ liệu hoàn thành luận văn. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban quản lý Nhà máy In Viettel, cũng như các anh/chị trong Phòng Kế toán Tài chính, Phòng Tổ chức lao động đã hỗ trợ tác giả không ít trong quá trình khảo sát điều tra để hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn!
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................i DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................................ ii DANH MỤC SƠ ĐỒ ........................................................................................................ iii DANH MỤC BIỂU ĐỒ..................................................................................................... iv PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................................1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG ĐỊNH MỨC LAO ĐỘNG ...................................................................4 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu .................................................................................4 1.1.1 Tình hình nghiên cứu tại nước ngoài...................................................................4 1.1.2 Tình hình nghiên cứu trong nước ........................................................................6 1.1.3 Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu .....................................................6 1.2 Cơ sở lý luận về định mức lao động ...........................................................................7 1.2.1 Khái niệm Định mức lao động .............................................................................7 1.2.2 Phân loại định mức lao động ...............................................................................9 1.2.3 Chức năng định mức lao động .......................................................................... 11 1.3. Nguyên tắc xây dựng Định mức lao động ............................................................. 12 1.3.1 Bấm thời gian ...................................................................................................... 12 1.3.2 Tổng hợp toàn bộ thời gian thực hiện các bước .............................................. 13 1.3.3 Tính tổng thời gian công việc thực hiện .......................................................... 13 1.4 Các phương pháp Định mức lao động ..................................................................... 14 1.4.1 Nhóm các phương pháp tổng hợp.................................................................... 15 1.4.2 Nhóm các phương pháp phân tích .................................................................... 20 1.5 Sự cần thiết phải xây dựng Định mức lao động ..................................................... 21 1.5.1 Vai trò của định mức lao động với tổ chức lao động khoa học .................... 21 1.5.2 Vai trò của định mức lao động với việc tăng năng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm ........................................................................................................................ 22 1.5.3 Vai trò của định mức lao động với việc tạo động lực .................................... 23
1.5.4 Vai trò của định mức lao động với việc tăng cường kỷ luật lao động ......... 23 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 .................................................................................................. 24 CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................................... 25 2.1 Quy trình nghiên cứu ................................................................................................. 25 2.2 Phương pháp nghiên cứu của đề tài ........................................................................ 25 2.2.1 Phương pháp quan sát ........................................................................................ 25 2.2.2 Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm ........................................... 26 2.3 Phương pháp xây dựng định mức lao động ............................................................ 26 2.3.1 Một số định nghĩa liên quan định mức ............................................................. 26 2.3.2 Các phương pháp định mức lao động chi tiết.................................................. 27 2.4. Lưu đồ xây dựng định mức lao động của Nhà máy in ......................................... 30 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 .................................................................................................. 32 CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG CÔNG TÁC ĐỊNH MỨC LAO ĐỘNG TRONG LĨNH VỰC SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY TNHH NN MTV TM & XNK VIETTEL ........................................................................................................................... 33 3.1 Tổng quan về Công ty TNHH NN MTV TM & XNK Viettel ............................. 33 3.1.1 Thông tin chung .................................................................................................. 33 3.1.2 Lịch sử hình thành và phát triển của Công ty TNHH NN MTV TM & XNK Viettel ............................................................................................................................. 33 3.1.3 Đặc điểm của mô hình tổ chức sản xuất và mô hình quản lý........................ 34 3.1.4 Khái quát về kết quả hoạt động kinh doanh của Nhà máy in ........................ 38 3.2 Phân tích hiện trạng định mức lao động trong lĩnh vực sản xuất tại Công ty TNHH NN MTV TM & XNK Viettel ........................................................................................ 39 3.2.1 Công tác quản lý lao động của Công ty ........................................................... 39 3.2.2 Kết quả hoạt động kinh doanh của Nhà máy in Viettel năm 2018 ............... 42 3.2.3 Công tác định mức lao động và trả lương sản phẩm tại công ty................... 51 3.2.4 Phương pháp xây dựng mức trong công ty...................................................... 52 3.2.5 Đánh giá công tác định mức lao động tại Nhà máy in ................................... 57 3.2.6 Đánh giá về số lượng, chất lượng của mức lao động ..................................... 58
3.3 Vận dụng trả lương theo sản phẩm cho công nhân sản xuất trong Nhà máy in Viettel ................................................................................................................................. 59 3.3.1 Chế độ tiền lương sản phẩm tập thể ................................................................. 59 3.3.2 Chế độ tiền lương sản phẩm cá nhân................................................................ 59 3.4 Những bất cập trong cơ chế định mức lao động của Nhà máy in ........................ 65 3.4.1 Đặc điểm sản xuất của Nhà máy in .................................................................. 65 3.4.2 Đặc điểm máy móc, thiết bị công nghệ ............................................................ 65 3.4.3 Đặc điểm tổ chức phục vụ nơi làm việc ........................................................... 66 3.4.4 Trình độ văn hoá, kĩ thuật của công nhân viên .............................................. 66 3.4.5 Yếu tố về quản lý lao động, kĩ thuật, vật tư ................................................... 67 3.4.6 Điều kiện lao động .............................................................................................. 68 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 .................................................................................................. 69 CHƯƠNG 4: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ XÂY DỰNG ĐỊNH MỨC LAO ĐỘNG TRONG LĨNH VỰC SẢN XUẤT TẠI CÔNG TY TNHH NHÀ NƯỚC MỘT THÀNH VIÊN THƯƠNG MẠI & XUẤT NHẬP KHẨU VIETTEL ........... 70 4.1 Mục tiêu xây dựng định mức lao động mới ............................................................ 70 4.2 Đề xuất giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện định mức lao động trong lĩnh vực sản xuất tại Công ty TNHH Nhà Nước Một Thành Viên Thương Mại & Xuất Nhập Khẩu Viettel ...................................................................................................................... 71 4.2.1 Giải pháp hoàn thiện phương pháp định mức ................................................. 71 4.2.2 Hoàn thiện tổ chức công tác định mức ............................................................. 71 4.2.3 Hoàn thiện các điều kiện làm việc nhằm khuyến khích người lao động hoàn thành mức lao động ...................................................................................................... 72 4.2.4 Cải tiến và thay đổi máy móc thiết bị nhằm tăng năng suất lao động .......... 73 4.2.5 Cải thiện điều kiện làm việc .............................................................................. 74 4.2.6 Nâng cao năng lực trình độ kỹ thuật chuyên môn đối với người lao động . 75 4.2.7 Nâng cao hiệu quả quản lý lao động, quản lý kỹ thuật, quản lý vật tư ........ 76 4.2.8 Nâng cao vai trò hoạt động Công đoàn trong Công ty................................... 77 TÓM TẮT CHƯƠNG 4 .................................................................................................. 78
KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 79 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................... 80 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT  STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CN Công nhân 2 CNTT Công nghệ thông tin 3 KH Khách hàng 4 LNTT Lợi nhuận trước thuế Lĩnh vực sản xuất tại Công ty TNHH Nhà nước 5 Nhà máy in Một thành viên Thương Mại và Xuất nhập khẩu Viettel 6 TBC Thông báo cước 7 TCA Thời gian ca làm việc 8 TCK Thời gian chuẩn kết 9 TĐM Thời gian được định mức 10 TGVSX Thời gian 11 TNC Thời gian ngừng công nghệ Thời gian nghỉ ngơi và nhu cầu tự nhiên của 12 TNN người lao động 13 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 14 TTN Thời gian tác nghiệp i
DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 2.1 Quy trình nghiên cứu 25 2 Bảng 2.2 Bảng tính lương tại Nhà máy in 28 3 Bảng 2.3 Bảng định mức vỏ hộp tại Nhà máy in 29 4 Bảng 3.1 Thống kê số liệu về tuổi tác 39 5 Bảng 3.2 Thống kê số liệu về ngành nghề 40 6 Bảng 3.3 Thống kê số liệu về trình độ 41 Báo cáo tình hình Hoạt động kinh doanh năm 7 Bảng 3.4 43 2018 8 Bảng 3.5 Bảng lao động định mức 55 9 Bảng 3.6 Đơn giá in (khoán sản phẩm) 64 10 Bảng 3.7 Mẫu đo thử kết quả kiểm tra môi trường định kỳ 68 ii
DANH MỤC SƠ ĐỒ STT Sơ đồ Nội dung Trang 1 Sơ đồ 1.1 Phân loại thời gian làm việc 11 2 Sơ đồ 2.1 Xây dựng định mức lao động Nhà máy in 30 3 Sơ đồ 3.1 Quy trình tổ chức sản xuất Nhà máy in Viettel 35 4 Sơ đồ 3.2 Mô hình cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý Nhà máy in 36 iii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ STT Biểu đồ Nội dung Trang 1 Biểu đồ 3.1 Doanh thu dịch vụ năm 2018 46 2 Biểu đồ 3.2 Kết quả thực hiện 2018 Nhà máy in Hà Nội 46 Kết quả thực hiện 2018 Nhà máy in Hồ Chí 3 Biểu đồ 3.3 47 Minh Kết quả doanh thu lợi nhuận dịch vụ Flexo năm 4 Biểu đồ 3.4 48 2018 Kết quả doanh thu lợi nhuận dịch vụ Offset năm 5 Biểu đồ 3.5 49 2018 Kết quả doanh thu lợi nhuận dịch vụ DataPost 6 Biểu đồ 3.6 50 năm 2018 Kết quả doanh thu lợi nhuận dịch vụ DataPost 7 Biểu đồ 3.7 50 năm 2018 iv
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, đứng trước những sức ép cạnh tranh ngày càng gia tăng, các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và doanh nghiệp tư nhân nói riêng đang phải đối mặt không chỉ là doanh nghiệp trong nước mà còn có sự tham gia của các doanh nghiệp nước ngoài. Mỗi doanh nghiệp, nếu không muốn doanh nghiệp mình trở lên lạc hậu với thời cuộc, mất lợi thế cạnh tranh, mất dần thị trường, nguy cơ phá sản trở nên thực tế hơn thì các doanh nghiệp phải không ngừng nâng cao năng suất, chất lượng, hoạch định chiến lược phát triển doanh nghiệp. Một trong những biện pháp mà các doanh nghiệp hiện nay đang sử dụng để đạt được mục đích đó là làm tốt công tác định mức lao động. Trên cơ sở định mức lao động doanh nghiệp sẽ trả lương công bằng cho người lao động, đảm bảo nguyên tắc trả lương đúng mức độ đóng góp của người lao động. Cùng với việc xây dựng định mức lao động thì công tác theo dõi việc thực hiện và sửa đổi định mức luôn được đề cao và được thực hiện một cách chặt chẽ, chính xác và kịp thời… đáp ứng được yêu cầu tăng năng suất lao động và hiệu quả sản xuất kinh doanh. Vấn đề bây giờ là làm sao để xây dựng và phát triển công tác định mức lao động một cách hữu hiệu và hiệu quả tron hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Trải qua gần 30 năm xây dựng và phát triển, Công ty TNHH NN MTV TM & XNK Viettel đã đạt được nhiều thành tựu trong lĩnh vực hoạt động. Là một Nhà máy trực thuộc, Nhà máy in được thành lập ngày 3/11/2009, kinh doanh chính trong lĩnh vực in ấn, sản xuất bao bì và dịch vụ Datapost. Mặc dù đat được nhiều kết quả tích cực trong hoạt động kinh doanh song Nhà máy in cũng không nằm ngoài những hạn chế của một doanh nghiệp (vừa và nhỏ) Việt Nam hiện nay về khía cạnh liên quan đến phát triển định mức lao động. Công tác định mức lao động của Nhà máy in trên thực tế tuy rằng được thực hiện nhưng chỉ mang tính hành chính và giải quyết các nhu cầu nhân lực ngắn hạn. Công tác này chưa được thiết kế rõ ràng, đặc biệt là những kế hoạch mang tính chiến lược 1
lâu dài; sự chuẩn bị đoi khi còn rời rạc và cá nhân, chưa logic khiến cho các dự án nhiều khi không đạt hiệu quả cao, gây hậu quả chậm tiến độ bàn giao. Do vậy, tôi đã lựa chọn đề tài: “XÂY DỰNG ĐỊNH MỨC LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY THƯƠNG MẠI VÀ XUẤT NHẬP KHẨU VIETTEL” với mục đích nhằm giải quyết phần nào những hạn chế về định mức lao động của Nhà máy in để làm luận văn thạc sĩ của mình. 2. Câu hỏi nghiên cứu - Công tác định mức lao động ở Công ty TNHH NN MTV TM & XNK Viettel (Nhà máy in) đang gặp phải những vấn đề khó khăn gì quá trình thực hiện? - Những yếu tố trong chính sách công ty có tác động đến việc xây dựng định mức lao động của Công ty TNHH NN MTV TM & XNK Viettel? - Làm thế nào để hoàn thiện công tác định mức kỹ thuật lao động góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của công ty? 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1 Mục đích - Nghiên cứu đánh giá thực trạng định mức lao động trong lĩnh vực sản xuất tại công ty Công ty TNHH NN MTV TM & XNK Viettel (Nhà máy in). - Đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm tăng năng suất lao động và hiệu quả sản xuất kinh doanh qua việc áp dụng định mức lao động. 3.2 Nhiệm vụ Để đạt được mục đích nghiên cứu, tác giả tiến hành thực hiện các nhiệm vụ sau: - Nhiệm vụ 1: Làm rõ cơ sở lý thuyết định mức lao động - Nhiệm vụ 2: Làm rõ hiện trạng định mức lao động tại Công ty TNHH NN MTV TM & XNK Viettel. - Nhiệm vụ 3: Xây dựng định mức lao động tại Công ty TNHH NN MTV TM & XNK Viettel. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn này là những vấn đề lý luận và thực tiễn trong công tác định mức lao động cho công nhân viên tại Nhà máy in. 2
Phạm vi nghiên cứu: Công tác định mức lao động khoa học tại Nhà máy in của Công ty TNHH NN MTV TM & XNK Viettel thời gian từ năm 2016 đến năm 2018. 5. Phương pháp nghiên cứu Đề tài này được nghiên cứu dựa trên 02 phương pháp sau: Phương pháp thống kê phân tích và phương pháp phân tích khảo sát thời gian hao phí (cụ thể là chụp ảnh cá nhân ngày làm việc). 6. Kết cấu luận văn Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận, thực tiễn về xây dựng định mức lao động Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Đánh giá thực trạng công tác Xây dựng định mức tại Công ty TM&XNK Viettel trong lĩnh vực sản xuất (Nhà máy in). Chương 4: Đưa ra giải pháp xây dựng định mức lao động áp dụng cho Công ty TNHH NN MTV TM & XNK Viettel trong lĩnh vực sản xuất (Nhà máy in). 3
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG ĐỊNH MỨC LAO ĐỘNG 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu Công tác định mức lao động có sự phức tạp nhất định. Đây được xem là tập hợp của chuỗi các công việc có sự liên quan, gắn kết chặt chẽ nhau như quá trình thiết lập, phê duyệt, ban hành áp dụng, quản lý và sửa đổi, bổ sung (nếu cần) trong thang đo định mức lao động. Lãnh đạo tổ chức phải biết rõ cần bao nhiêu số lượng lao động và chất lượng lao động như thế nào để hoàn thành một sản phẩm hay một khối lượng công việc nhất định. Nói một cách khác, lãnh đạo tổ chức phải biết rõ lượng lao độ ng hao phí được quy định là bao nhiêu để có thể hoàn thành một đơn vị sản phẩm (hoặc một khối lượng công việc) đúng theo tiêu chuẩn chất lượng, trong những điều kiện tổ chức kỹ thuật nhất định, phù hợp với đặc điểm, hoàn cảnh riêng về các nguồn lực của tổ chức. Là nội dung của tổ chức lao động khoa học, công tác định mức lao động đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất lao động và hiệu quả kinh doanh. Vì thế, vai trò của định mức lao động là vô cùng quan trọng. bên cạnh việc giúp nhà lãnh đạo thiết lập thời gian cần thiết để hoàn thành một tiến trình (chu trình) hay một công việc,….. thì định mức lao động còn giúp nhà lãnh đạo thực hiện hiệu quả các chức năng cơ bản của quản lý như hoạch định, tổ chức, giám sát và kiểm tra. Thực tiễn cho thấy định mức lao động được biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau, bao gồm: định mức thời gian, định mức sản lượng, định mức phục vụ, định mức quản lý, định mức tương quan và định mức biên chế. Trong quá trình nghiên cứu, tìm hiểu tài liệu thực tiễn liên quan đến đề tài xây dựng định mức lao động trong tổ chức, tác giả tìm được nhiều tài liệu chuyên sâu trong lĩnh vực này tại nước ngoài và trong nước, một số tài liệu chất lượng được tham khảo, cụ thể: 1.1.1 Tình hình nghiên cứu tại nước ngoài John K. Hollmann, (2014) với bài viết trên Tạp chí International Recommended Practice, số 73R-13: “Establishing labor productivity norms” - Thiết lập định mức 4
năng suất lao động. Nghiên cứu cung cấp các nguyên tắc và thuộc tính chính của năng suất lao động làm cơ sở tham chiếu và xây dựng định mức lao động. Nghiên cứu chỉ rõ muốn xây dựng định mức lao động cần xác định rõ các yếu tố trong lao động: ví dụ, giờ làm việc cần thiết để hoàn thành một hoạt động công việc được xác định. Cơ sở xác định các yếu tố này thường thông qua cơ sở ước tính và cơ sở của các tài liệu lịch trình làm việc. hoặc điểm chuẩn của yêu cầu giờ lao động. Các định mức lao động được sử dụng hầu hết là hướng dẫn ước tính chi phí phát triển nội bộ hoặc bên ngoài tài liệu tham khảo được công bố. Kết quả nghiên cứu cũng chỉ ra: Định mức lao động được xây dựng dựa trên một khu vực nhất định với lực lượng lao động ổn định, đáng kể. Sẽ có rất nhiều thay đổi về định mức lao động trong một khu vực rộng (ví dụ: Toàn bộ Hoa Kỳ hoặc Trung Quốc). Tương tự như vậy, một khu vực nhỏ hoặc một khu vực có lực lượng lao động không ổn định sẽ có mức độ biến động cao. Ngoài ra, định mức lao động phản ánh trong một khoảng thời gian xác định phụ thuộc vào các yếu tố công nghệ, thực tiễn, quy định, và các điều kiện khác thay đổi tro ng một khu vực theo thời gian. Định mức lao động cũng phải được mô tả cụ thể cách thu thập và xử lý dữ liệu, bao gồm nhận dạng chung của các yếu tố cho giá trị năng suất lao động để xem xét. Martin S. J. Van Vliet (2011) với bài viết trên trên Tạp chí AACE International Transactions,. DACE Labor Productivity Norms - The New “Gulf Coast”? - Định mức năng suất lao động của DACE. Năm 2008, một hội đồng đặc biệt đã được thành lập để đưa ra một tiêu chuẩn lao động được chấp nhận trên toàn cầu về định mức năng suất cho ngành sản xuất công nghiệp - Hiệp hội kỹ sư Hà Lan (DACE). Vào tháng 2 năm 2009, DACE đã xuất bản một đĩa CD-ROM cung cấp hướng dẫn trong việc sử dụng các chỉ tiêu năng suất lao động cho nhiều các ngành liên quan đến việc xây dựng và bảo trì các cơ sở sản xuất công nghiệp. Nghiên cứu cung cấp thông tin về việc xây dựng các tiêu chuẩn định mức năng suất lao động của DACE, và đề xuất các chỉ tiêu năng suất lao động của DACE như một hướng dẫn cho định mức năng suất lao động mới trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp của “Gulft Coast”. DACE đã thành công trong mục tiêu chính của mình là giảm sự hiểu lầm và tranh chấp giữa các khách hàng 5
và các nhà cung cấp bằng cách tạo ra sự hiểu biết chung về các tiêu chuẩn và thông lệ sử dụng. Nhiều công ty quốc tế đã áp dụng các tiêu chuẩn năng suất lao động của DACE; và đang sử dụng nó để hỗ trợ các nghiệp vụ của họ. Mục tiêu cuối cùng của DACE vẫn là đưa ra tiêu chuẩn định mức năng suất lao động mới trong lĩnh vực công nghiệp và tạo ra một tiêu chuẩn và hướng dẫn được chấp nhận trên toàn cầu cho chủ sở hữu và nhà thầu. Các chỉ tiêu năng suất lao động được dựa trên giờ làm việc bình thường. Khi hoạt động ngoài giờ là được coi là cần thiết, điều này có thể dẫn đến giảm năng suất hoặc mất hiệu quả. Khi tăng ca lên kế hoạch cho một khoảng thời gian dài hơn (ví dụ để đáp ứng các yêu cầu quy hoạch cụ thể), định mức lao động đòi hỏi phải điều chỉnh hệ số năng suất cho sự kém hiệu quả do làm việc quá giờ (không hiệu quả = giờ làm việc/chỉ tiêu năng suất lao động được tính cho một hoạt động cụ thể). 1.1.2 Tình hình nghiên cứu trong nước Ở Việt Nam, một trong những nghiên cứu về cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xác định mức thù lao lao động khoa học trong nhiệm vụ Khoa học và Công nghệ của Nhà nước của tác giả Nguyễn Thị Anh Thu và các cộng sự (2005). Mục đích của nghiên cứu là thiết lập cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xác định mức thù lao lao động khoa học thực hiện các nhiệm vụ Khoa học và Công nghệ do Nhà nước cấp kinh phí. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng việc xây dựng mức thù lao lao động khoa học là cần thiết đối với các đề tài hoặc dự án thuộc nhiệm vụ Khoa học và Công nghệ sử dụng ngân sách Nhà nước, việc này góp phần tạo động lực cho những cán bộ tập trung hoàn thành thật tốt công việc. 1.1.3 Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu Xây dựng cơ chế định mức lao động là vấn đề quan tâm của các nhà lãnh đạo trong việc hoạch định chính sách nói chung và quản lý công ty nói riêng, Điều đó thúc đẩy các nghiên cứu trong công tác định mức lao động. Trong những nghiên cứu về định mức lao động, phần nhiều các tác giả đã tiếp cận một cách có hệ thống những vấn đề lý luận cơ bản như: Khái niệm, vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng trong xây dựng các tiêu chuẩn định mức năng suất lao động và trả thù lao. Bên cạnh đó, các nghiên cứu này cũng khẳng định để xây dựng định mức lao động, không chỉ phụ 6
thuộc vào các tiêu chuẩn hay mức thù lao lao động mà là tập hợp đồng bộ các giải pháp từ khâu lập kế hoạch, chính sách công ty cho đến điều kiện làm việc hợp lý nhằm lựa chọn những phương án tối ưu nhất trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Tại Việt Nam, nếu xét trong một ngành hay một doanh nghiệp cũng chưa có nghiên cứu nào nghiên cứu vấn đề nêu trên. Xét cụ thể trong lĩnh vực sản xuất in chưa có nghiên cứu nào được thực hiện. Các nghiên cứu ngoài nước đã đưa ra một số tiêu chí làm thước đo trong việc xây dựng định mức lao động (yếu tố công nghệ, quy định hay thời gian làm việc). Nghiên cứu định mức lao động trong nước có đề cập đến mức thù lao và chính sách… nhưng đều chưa xác định cụ thể các thành tố định mức lao động của một quốc gia nói chung, hay của lĩnh vực sản xuất in nói riêng. Tất cả những công trình nói trên, ở những mức độ khác nhau, đã giúp tác giả có một số tư liệu và kiến thức cần thiết để có thể hình thành những hiểu biết chung, giúp tiếp cận và đi sâu nghiên cứu vấn đề: “Xây Dựng Định Mức Lao Động trong lĩnh vực sản xuất – Nhà máy in tại Công ty TNHH NN MTV TM & XNK Viettel”. 1.2 Cơ sở lý luận về định mức lao động 1.2.1 Khái niệm Định mức lao động 1.2.1.1 Mức lao động Có nhiều định nghĩa về lao động Lao động là các hoạt động có ý thức, mục đích của con người. Quá trình lao động có thể tồn tại dưới nhiều hình thái xã hội khác nhau, nhưng chung quy có ba yếu tố kết hợp, bao gồm: Công cụ lao động, đối tượng lao động và sức lao động (Farrukh Arif, 2016) . Con người luôn mong muốn tìm mọi biện pháp tối ưu, cắt giảm thao tác dư thừa ( thời gian dư thừa, chờ đợi giữa các khâu…) để làm cho quá trình lao động, quá trình sản xuất đạt hiệu quả cao hơn cũng tức là làm tăng năng suất lao động. Bên cạnh việc không ngừng cải tiến kỹ thuật, đổi mới máy móc thiết bị; doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp sản xuất nói riêng còn cần phải tổ chức lao động chặt chẽ, khoa học. Để tổ chức lao động chặt chẽ, khoa học điều quan trọng là biết được số lượng và chất lượng lao động nhằm hoàn thành một sản phẩm (hay công việc) cụ thể. 7
Trong đó, bản thân của những thước đo thời gian (ngày, giờ, phút) không nói lên được số lượng lao động và không thể trở thành thước đo lao động được. Để trở thành thước đo của lao động, thời gian cần phải thể hiện số lượng lao động đã thực hiện hao phí để sản xuất ra sản phẩm. Vì vậy, Thời gian để sản xuất ra sản phẩm là thời gian cần thiết được tiến hành với một trình độ thành thạo trung bình và một cường độ làm việc trung bình trong những điều kiện bình thường so với hoàn cảnh kinh tế nhất định (Nguyễn Văn Tâm, 2019). Mức lao động là lượng lao động được quy định nhằm mục đích tạo ra một sản phẩm hay thực hiện một công việc theo đúng quy định tiêu chuẩn và quy định chất lượng trong môi trường nhất định. Trong thực tiễn, mức lao động được biểu hiện dưới các dạng mức thời gian, mức sản lượng, mức phục vụ, mức quản lý, mức tương quan và mức biên chế. Trong đó: Mức thời gian là lượng tiêu hao thời gian được qui định để một nhân viên nghiệp vụ hoặc một nhóm nhân viên hoàn thành một đơn vị khối lượng công việc trong điều kiện môi trường làm việc nhất định. Mức sản lượng (hay còn gọi là Mức số lượng/Mức hiệu suất) là khối lượng công việc do một nhân viên hay một nhóm nhân viên có trình độ nghiệp vụ thích hợp hoàn thành trong một đơn vị thời gian (phút, giờ hay ngày làm việc), trong điều kiện môi trường làm việc nhất định. Mức phục vụ là số lượng máy móc, thiết bị, số lượng người mà một nhân viên hay một nhóm nhân viên có trình độ thích ứng phải phục vụ trong các điều kiện cụ thể. Mức quản lý là số lượng người lao động mà cán bộ quản lý đơn vị với trình độ chuyên môn nghiệp vụ và năng lực thích hợp phải lãnh đạo, quản lý trong điều kiện môi trường làm việc nhất định. Mức tương quan thể hiện nhân viên có trình độ nghiệp vụ hay chức vụ khác nhau phải phù hợp với các nhân viên khác trong điều kiện môi trường làm việc nhất định. Mức biên chế thể hiện số lượng người lao động có trình độ nghiệp vụ phù hợp với quy định nhằm thực hiện một khối lượng công việc, trong điều kiện môi trường làm việc nhất định. 8