
NguyÔn V¨n Quang LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc
Trang 1
LỜI CẢM ƠN
Đề tài hoàn thành nhờ sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy cô giáo khoa Hóa học
trường Đại Học Sư Phạm Hà Nội, đặc biệt là nhờ sự giúp đỡ nhiệt tình của nhà giáo
nhân dân GS.TSKH Nguyễn Cương.
Với lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin chân thành cảm ơn nhà giáo nhân dân GS.TSKH
Nguyễn Cương, thầy đã dành nhiều thời gian hướng dẫn, đọc bản thảo, bổ sung và giúp
đỡ tôi trong thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Ban chủ nhiệm khoa Hóa học, phòng
quản lý Sau Đại học và các thầy cô giáo của trường Đại học sư phạm Hà Nội đã giúp đỡ
và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, tập thể giáo viên và học sinh các
trường THPT Hoàng Hoa Thám, THPT Hoàng Quốc Việt, THPT Đông Triều đã giúp đỡ
tôi trong quá trình thực nghiệm sư phạm để hoàn thành luận văn .
Sau cùng tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến gia đình, bạn bè và những
người thân đã luôn luôn quan tâm, động viên giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và
hoàn thành luận văn này!
Hà Nội, tháng 10 năm 2009
Tác giả
Nguyễn Văn Quang

NguyÔn V¨n Quang LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc
Trang 2
MỤC LỤC
PHẦN I : MỞ ĐẦU .................................................................................................................................. 6
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI ........................................................................................................................... 6
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ............................................................................................................... 7
III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU .............................................................................................................. 7
1. Nghiên cứu lí luận và thực tiễn về vấn đề rèn luyện năng lực độc lập sáng tạo cho học
sinh trong dạy học hóa học ở trƣờng THPT. ....................................................................... 7
2. Nghiên cứu các biện pháp rèn luyện năng lực độc lập, sáng tạo và kỹ năng vận dụng
kiến thức của học sinh nói chung và học sinh các trƣờng THPT thuộc tỉnh Quảng Ninh
nói riêng. .............................................................................................................................. 7
3. Kiểm tra khảo sát hiệu quả và tính khả thi của những biện pháp đƣợc đề xuất. Xử lý
kết quả thực nghiệm bằng toán học thống kê. ..................................................................... 8
IV. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU ......................................................................... 8
V. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ............................................................................................................... 8
VI. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................................................... 8
1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý luận ..................................................................................... 8
2. Phƣơng pháp điều tra, khảo sát thực tiễn ........................................................................ 8
3. Phƣơng pháp hội thảo chuyên đề, trao đổi kinh nghiệm ................................................. 8
4. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm ................................................................................ 8
VII. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI ..................................................................................................... 9
PHẦN II : NỘI DUNG ............................................................................................................................ 9
CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ........................................................................... 9
I. NĂNG LỰC SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH, NHỮNG BIỂU HIỆN CỦA NĂNG
LỰC SÁNG TẠO VÀ CÁCH KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ ................................................ 9
1. Năng lực sáng tạo của học sinh .............................................................................. 9
2. Những biểu hiện của năng lực sáng tạo của học sinh .......................................... 13
3. Cách kiểm tra đánh giá năng lực sáng tạo của học sinh ...................................... 15
II. PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC, NHỮNG XU HƢỚNG ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP
DẠY HỌC HIỆN NAY .................................................................................................... 15
1. Phƣơng pháp dạy học ............................................................................................ 15
2. Những xu hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học .................................................. 18
III. THỰC TRẠNG DẠY HỌC HÓA HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THPT THUỘC
TỈNH QUẢNG NINH ...................................................................................................... 34

NguyÔn V¨n Quang LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc
Trang 3
1. Nội dung, phƣơng pháp điều tra thực trạng rèn luyện năng lực độc lập, sáng tạo
cho HS trong dạy học hóa học ở một số trƣờng THPT thuộc tỉnh Quảng Ninh ....... 34
2. Nguyên nhân yếu kém về năng lực độc lập, sáng tạo của HS trong học tập hoá
học ở một số trƣờng THPT thuộc tỉnh Quảng Ninh .................................................. 36
TIỂU KẾT CHƢƠNG I ......................................................................................................................... 36
CHƢƠNG II: MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN NĂNG LỰC ĐỘC LẬP, SÁNG TẠO
CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THPT THUỘC
TỈNH QUẢNG NINH .......................................................................................................................... 37
I. MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN NĂNG LỰC ĐỘC LẬP, SÁNG TẠO CHO
HỌC SINH THPT ............................................................................................................ 37
1. Lựa chọn một logic nội dung thích hợp và sử dụng phƣơng pháp dạy học phù hợp
để chuyển kiến thức khoa học thành kiến thức HS, phù hợp với trình độ HS .......... 37
2. Tìm những cách hình thành và phát triển năng lực sáng tạo phù hợp với bộ môn
…………………………………………………………………………………..38
2.1. Tạo động cơ, hứng thú hoạt động nhận thức sáng tạo, tạo tình huống có vấn đề
nhằm phát huy cao độ trí tuệ của HS vào hoạt động sáng tạo .................................. 39
2.2. Cung cấp các phƣơng tiện hoạt động nhận thức và rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo sử
dụng các phƣơng tiện hoạt động nhận thức đó ......................................................... 41
2.3. Sử dụng PP DH phức hợp để rèn luyện năng lực độc lập, sáng tạo cho HS ...... 47
3. Sử dụng bài tập hoá học nhƣ là một phƣơng tiện để phát triển năng lực độc lập,
sáng tạo cho HS ......................................................................................................... 49
4. Kiểm tra, động viên kịp thời và biểu dƣơng, đánh giá cao những biểu hiện sáng
tạo của học sinh ......................................................................................................... 50
5. Cho HS làm các bài tập lớn, tập cho HS nghiên cứu khoa học ............................ 51
II. XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI, BÀI TẬP NHẰM RÈN LUYỆN NĂNG
LỰC ĐỘC LẬP SÁNG TẠO CHO HỌC SINH…………………………………….. 52
II.1. HỆ THỐNG CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP CHƢƠNG NHÓM HALOGEN .......... 53
II.2. HỆ THỐNG CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP CHƢƠNG OXI ................................... 66
II.3. HỆ THỐNG CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP CHƢƠNG NHÓM NITƠ .................... 71
II.4. HỆ THỐNG CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP CHƢƠNG NHÓM CACBON ............. 76
III. XÂY DỰNG MỘT SỐ GIÁO ÁN BÀI DẠY MINH HỌA ................................... 79
TIỂU KẾT CHƢƠNG II ..................................................................................................................... 85
CHƢƠNG III: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM. ............................................................................... 86
I. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ CỦA THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .......................... 86
II. PHƢƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ...................................................... 86
1. Lập kế hoạch thực nghiệm ............................................................................................. 87
2. Lựa chọn mẫu thực nghiệm và mẫu đối chứng .............................................................. 87
III. TỔ CHỨC THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ............................................................... 88
IV. KẾT QUẢ VÀ XỬ LÝ SỐ LIỆU THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .......................... 88

NguyÔn V¨n Quang LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc
Trang 4
TIỂU KẾT CHƢƠNG III ................................................................................................................... 94
PHẦN III : KẾT LUẬN CHUNG ..................................................................................................... 95
PHỤ LỤC I ..................................................................................................................... 101
PHỤ LỤC II .................................................................................................................... 117
PHỤ LỤC III .................................................................................................................. 119
PHỤ LỤC IV .................................................................................................................. 122

NguyÔn V¨n Quang LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc
Trang 5
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
STT
Các chữ viết tắt
Các chữ viết đủ
1
2
3
4
5
BT
DH
Dd hoặc dd
ĐT
ĐC
Bài tập
Dạy học
Dung dịch
Đối tƣợng
Đối chứng
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
GV
GD-ĐT
HS
KT-ĐG
l
PP
PTHH
PTPƢ
r
SGK
Giáo viên
Giáo dục - Đào tạo
Học sinh
Kiểm tra - đánh giá
Loãng
Phƣơng pháp
Phƣơng trình hoá học
Phƣơng trình phản ứng
rắn
Sách giáo khoa
16
STT
Số thứ tự
17
t0
Nhiệt độ
18
TN
Thực nghiệm
19
NXB
Nhà xuất bản
20
THPT
Trung học phổ thông