Lương bổng - Biết thế nào là vừa?
Lương bổng - yếu tố quan trọng nhất
Người viết bài này từng tham dự khá nhiều lần tuyển nhân viên cho một tổ chức
quốc tế và luôn phải chuẩn bị một câu hỏi "Quí ông/bà mong muốn lương là bao
nhiêu?". Hoặc có khi ứng viên hỏi thẳng về lương mà không vòng vo.
Theo bạn, mấy tỷ người trên hành tinh đi xin việc nghĩ gì trước? Câu trả lời là
lương, lương và lương, là bao nhiêu tiền đút vào túi hàng tháng.
Một thống kê bên Mỹ nói rằng, có tới 90% người đi xin việc thừa nhận, lương là
yếu tố quan trọng nhất, liệu có nhận việc đó hay không, rồi mới đến cơ hội thăng
tiến, gần nhà hay môi trường làm việc. Thống kê còn cho biết thêm, hơn 50% kêu
lương trả quá thấp hơn khả năng. ca
Như vậy lương bổng là câu chuyện từ ngàn đời nay, chuyện chung của các châu
lục, chẳng phải chuyện riêng của công chức Việt Nam, bài toán nan giải của mọi
chế độ. Đất nước no ấm hay không, hạnh phúc hay không là do đồng lương quyết
tất cả. định
Trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng, Barack Obama và Mitt Romney luôn nói về
công ăn việc làm. Đó là đồng tiền bát gạo của hàng trăm triệu gia đình Mỹ. Không
có lương thì chẳng ai cần... tổng thống làm gì.
Lương thế nào là vừa?
Thời chiến tranh, lương cả tháng chỉ đủ ăn trong một tuần, nhưng ít nghe về nạn
tham nhũng như bây giờ. Bởi cả nước muốn thắng Mỹ và có mục đích duy nhất
"thắng giặc ta sẽ xây bằng năm bằng mười", ít người nghĩ đến đồng lương và so
sánh hơn thiệt. Rất đơn giản ai cũng thấy vừa lòng vì mình đã làm việc và đóng
góp cho đất nước.
Nhưng thời bình mục tiêu đã khác. Gia đình, con cái, nhà cửa, đất cát đều là mục
đích tối thượng của người làm công ăn lương. Mục đích chung mờ nhạt, mục đích
riêng rõ hơn, từ quan to đến dân thường.
Hơn nữa, đạo đức thời chiến khác với đạo đức thời bình. Lấy thước đo đạo đức
của hai thời ra kêu gọi lương thấp để làm việc nhiều như ngày xưa là không ổn.
Trả lương đúng với trình độ và cống hiến của người làm việc là cách tốt nhất. Và
sự thỏa thuận giữa người làm thuê và người thuê về mức thù lao là quan trọng.
Gọi một người đến giúp lau chùi cái nhà ba tầng. Có người đòi 500 ngàn, người
khác đòi một triệu. Có gì đảm bảo một triệu kia đã làm người ta vừa lòng. Người
đòi ít hơn có khi lại vui vì hôm đó họ kiếm được việc làm. Trong hai người, chủ
thuê thích ai hơn, chắc bạn đọc đã rõ.
Nhưng một hôm nào đó người hưởng ít kia phát hiện ra, cũng lau chùi cái nhà ấy
mà kẻ khác lại được tới gấp đôi. Chắc chắn sẽ có sự so bì. Như vậy, công bằng
trong xếp lương cũng quan trọng không kém.
Người chủ, nếu thông minh, có thể giải thích, trả cho anh kia gấp đôi vì anh ta
phải lau cả trong lẫn ngoài, rửa mái nhà, làm lại sân vườn. Còn anh chỉ làm mỗi
phía trong nhà nên lương trả một nửa là đúng thôi.
Dựa vào nguồn kinh phí, số cán bộ cần thiết cho cơ quan, xác định phạm vi công
việc (TOR) cho từng vị trí và định mức lương tương ứng là việc quan trọng nhất,
khi xác định thang lương.
Lúc phỏng vấn, xem sơ yếu lý lịch, kiểm tra với nơi làm cũ, trình độ của ứng viên
và so sánh với khả năng kinh phí, ban tuyển chọn sẽ đưa ra một quyết định về mức
lương.
Ứng viên trình độ cao quá so với công việc yêu cầu cũng khó được nhận vì khi
vào rồi, họ sẽ đòi hỏi, so sánh lương bổng, rồi đâm ra lười biếng vì công việc dưới
tầm, đôi khi làm mất đoàn kết nội bộ.
Lấy người trình độ thấp lại mất công đào tạo, phí tổn tiền của và đôi khi làm cho
năng suất lao động của cả cơ quan bị ảnh hưởng.
Để tuyển chọn công chức từ thấp đến cao thì bên phát triển nguồn nhân lực phải ra
được một bộ hồ sơ tuyển chọn bao gồm TOR, thang lương và cách tuyển chọn thế
nào cho đúng. Thi tuyển minh bạch và công bằng mới mong chọn được đúng
người đúng việc và ...đúng lương.
Để tăng lương lấy tiền ở đâu ra
Có nhà máy in tiền, cứ thế người ta... in tiền ra mà phát lương. Những năm 1980,
chuyện này đã xảy ra rồi và không thể tăng lương bằng cách in tiền. Vì lạm phát sẽ
tăng, lương lại tăng, lại lạm phát, một vòng luẩn quẩn.
Việt Nam hiện có khoảng 7 triệu người hưởng lương từ ngân sách, chưa kể lực
lượng vũ trang khoảng 1-2 triệu người. Cứ tạm tính trung bình lương là 3,5 triệu/
tháng. Như vậy quỹ lương hàng tháng vào khoảng từ 24 đến 25 ngàn tỷ, tương
đương với hai cái bảo tàng lịch sử quốc gia định xây.
Có bao giời chúng ta tự hỏi, nước mình có cần tới 7 triệu cán bộ như thế không?
Hay ta chỉ cần 3 hay 4 triệu là đủ.
Cho số 3 triệu kia thôi việc, chuyển họ sang kinh tế tư nhân, đầu tư nước ngoài.
Nếu họ có tài thực sự thì lương sẽ rất cao, không bị pha phí chất xám, đóng góp
cho đất nước lớn hơn rất nhiều.
Cán bộ trình độ kém, ngồi nhầm ghế, thường gây ra trì trệ xã hội, dốt hay tham,
muốn ăn thì phải phá, trộm cắp dễ xảy ra, số tiền mất mát khó mà tính được và
hiệu ứng ngược của xã hội đã rõ.
