Một số thuốc mới chống rối loạn lipid máu (New drugs for the control of dyslipidemia)

Chia sẻ: Sunshine_6 Sunshine_6 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Rosuvastatin Rosuvastatin có nhiều đặc tính dược lý thuận lợi: ức chế mạnh HMG - CoA reductase, tương đối ưa nước và nhập chọn lọc vào tế bào gan. Rất ít chuyển hoá qua cytôchicôm P150 (CYP) ở gan (chủ yếu qua xúc tác của CYP2C9, hầu nh- không qua CYP3A4, nên không có tương tác dược động học với các thuốc ức chế CYP. Kho.ng liều dùng hàng ngày rất rộng (140mg) nh-ng ngay với liều tối thiểu khởi đầu đã làm gỉam rất rõ CDL - C, kéo theo thuận lợi là không cần tiếp tục tăng liều,...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số thuốc mới chống rối loạn lipid máu (New drugs for the control of dyslipidemia)

TCNCYH 28 (2) - 2004 Mét sè thuèc míi chèng rèi lo¹n lipid m¸u (New drugs for the control of dyslipidemia) GS. TSKH. Hoµng TÝch HuyÒn* Nhãm statin øc chÕ HMG - COA - reductase LÞch sö "statin" b¾t ®Çu tõ 1987 víi thÕ hÖ ®Çu tiªn lµ lovastatin chiÕt xuÊt tõ nÊm lªn men. Statub øc chÕ enzym 3 - hydroxy - 3 - methylglutazyl coenzym A (HMG - COA) reductase nªn k×m h·m sù tæng hîp cholesterol néi sinh, lµm t¨ng tæng hîp c¸c thô thÓ cña LDL - C, lµm t¨ng gi¸ng ho¸ CDL, nång ®é CDL l−u hµnh sÏ gi¶m ®¸ng kÓ. Acetyl – CoA HMG - CoA ruductase HMG - CoA Mevalonat Geranyl pyrophosphat Farnesyl pyrophosphat squalen synthetase Squalen squalen epoxidase Ubiquinon cholesterol dolichol C¸c statin chia lµm 3 thÕ hÖ: ThÕ hÖ 3: do tæng hîp ®èi quang gåm ThÕ hÖ 1: do lªn men hoÆc b¸n tæng hîp cerivastatin (lypobay, ®· ngõng l−u hµnh) vµ gåm lovastatin, simvastatin (zocor) atorvastatin (lipitor). pravastatin. HiÖn nay, míi ®−a ra thÞ tr−êng 2 lo¹i ThÕ hÖ 2: do tæng hîp racemic gåm statin míi (tõ 2003): fluvastatin. * GS. TSKH. Hoµng TÝch HuyÒn nguyªn Tr−ëng bé m«n D−îc lý – Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi. 123
TCNCYH 28 (2) - 2004 * Rosuvastatin m¹nh qua ph©n, mét phÇn qua n−íc tiÓu. Ezetimibe sÏ n»m l¹i niªm m¹c ruét sau khi Rosuvastatin cã nhiÒu ®Æc tÝnh d−îc lý hÊp thu lÇn ®Çu vµ glucuro - hîp ë gan. thuËn lîi: øc chÕ m¹nh HMG - CoA reductase, t−¬ng ®èi −a n−íc vµ nhËp chän Uèng riªng rÏ mçi ngµy 10mg, thÊy läc vµo tÕ bµo gan. RÊt Ýt chuyÓn ho¸ qua ezetimibe c¶i thiÖn ®−îc nh÷ng th«ng sè sau cyt«chic«m P150 (CYP) ë gan (chñ yÕu qua ®©y ë ng−êi rèi lo¹n lipid m¸u: cholesterol xóc t¸c cña CYP2C9, hÇu nh− kh«ng qua toµn phÇn, LDL - C, triglycerid, apoB, Lp (a), CYP3A4, nªn kh«ng cã t−¬ng t¸c d−îc ®éng HDL2 vµ HDL3 - C. häc víi c¸c thuèc øc chÕ CYP. Ezetimibe kh«ng cã ¶nh h−ëng tíi sù hÊp Kho¶ng liÒu dïng hµng ngµy rÊt réng (1- thô cña c¸c vitamin tan trong lipid cña 40mg) nh−ng ngay víi liÒu tèi thiÓu khëi ®Çu cortisol, dïng riªng rÏ, thuèc nµy thay thÕ tèt ®· lµm gi¶m rÊt râ CDL - C, kÐo theo thuËn lîi ë ng−êi kh«ng dung n¹p c¸c statin, so s¸nh lµ kh«ng cÇn tiÕp tôc t¨ng liÒu, kh«ng cÇn víi placebo, thÊy ezetimibe kh«ng cã kh¸c phèi hîp víi thuèc kh¸c mµ vÉn ®¹t ®−îc môc biÖt vÒ c¸c th«ng sè an toµn trong lab« vµ ®Ých ®iÒu trÞ lo¹n lipid m¸u. trong l©m sµng. Víi ng−êi lo¹n lipid m¸u d¹ng hçn hîp, Ezetimibe cßn lµm gi¶m nång ®é trong hoÆc t¨ng triglyceril, m¾c héi chøng chuyÓn huyÕt t−¬ng cña c¸c "sterol kh«ng ph¶i ho¸ (héi chøng X) th× rosuvastatin còng lµm cholesterol". gi¶m rÊt râ CDL - C, triglyceril, lipoprotein Kh«ng cã t−¬ng t¸c víi c¸c thuèc chuyÓn chøa triglycerid gi¶m "cholesterol kh«ng HDL" ho¸ qua cyt«chr«m P450 ë gan, kh«ng phèi vµ lµm t¨ng m¹nh HDL - C. hîp ezetimibe víi cholestyramin, cyclosporin. Dïng riªng, rosuvastatin rÊt dÔ dung n¹p, ChØ ®Þnh ezetimibe trong t¨ng cholesterol - kÓ c¶ khi phèi hîp víi fenofibrat, niacin, m¸u nguyªn ph¸t, t¨ng cholesterol - m¸u cholesteramin, d¸ng dÊp an toµn t−¬ng tù c¸c ®«ng hçn hîp tö cã tÝnh gia ®×nh, t¨ng "sterol statin ®ang l−u hµnh. kh«ng ph¶i cholesterol" - m¸u ®ång hîp tö. * Pitavastatin Ezetimibe ®Æc biÖt cho t¸c dông hiÖp ®ång Uèng 2mg mçi ngµy so s¸nh víi rÊt râ rÖt khi phèi hîp víi c¸c statin pravastatin 10mg/ngµy, thÊy pitavastatin lµm (simvastatin, atorvastatin, fluvastatin, h¹ cholesterol toµn phÇn vµ CDL - C tèt h¬n pravastatin, lovastatin), nhê søc m¹nh tæng pravastatin. Pitavastatin cßn lµm gi¶m râ hîp cña 2 c¬ chÕ: øc chÕ hÊp thô cholesterol triglycerid, gi¶m c¸c apoB, CII, CIII vµ lµm ë ruét (ezetimibe) c¶n trë tæng hîp cholesterol t¨ng HDL - C, t¨ng apoAI, AII dung n¹p tèt. qua phong bÕ HMBG - CoA reductase t¹i gan (nhãm statin). §· cã l−u hµnh trªn thÞ Ezetimibe (Ezetrol) tr−êng viªn hçn hîp ezetimibe + simvastatin. Lµ chÊt øc chÕ cã chän läc sù hÊp thu Phèi hîp nh− vËy sÏ c¶i thiÖn râ rµng vµ cholesterol ë biÓu m« ruét phong bÕ ®−îc sù m¹nh mÏ nh÷ng th«ng sè lipd, nh− vËn chuyÓn xuyªn qua thµnh ruét cña cholesterol toµn phÇn, triglyceril, CDL - C, cholesterol do thøc ¨n mang vµo vµ c¶ HDL - C, tû sè cholesterol toµn phÇn/ HDL - cholesterol néi sinh tõ acid mËt, c¾t ®øt "chu C, cßn lµm gi¶m møc CRP - m¸u. Ezitimibe kú ruét - gan" cña acid mËt. kh«ng cã ¶nh h−ëng tíi ®éng häc cña c¸c Ezetimibe hÊp thô nhanh sau khi uèng, statin. ChØ cÇn uèng liÒu thÊp ezetimibe qua ph¶n øng liªn hîp ë gan (chñ yÕu lµ (10mg) + liÒu thÊp nhÊt cña statin còng cho glucuro - hîp ®Ó cho ezetimibe glucuromid hiÖu lùc ngang liÒu tèi ®a statin khi uèng mét cßn ho¹t tÝnh), cã "chu kú ruét – gan" th¶i 124
TCNCYH 28 (2) - 2004 m×nh, tr¸nh ®−îc phiÒn hµ vÒ t¸c dông ngo¹i 2. Tiªm chñng cholesterol ý cña statin liÒu cao. TiÖn lîi biÕt bao!. Kh¸ng thÓ cholesterol lÊy tõ huyÕt t−¬ng HiÖn nay, ch−a cã ®Çy ®ñ kinh nghiÖm vÒ ng−êi, tiªm chñng lµm t¨ng sinh kh¸ng thÓ, sÏ phèi hîp ezetimibe víi c¸c fibrat. g¾n vµo cholesterol ë VLDL, LDL vµ IDL l−u Khi phèi hîp víi statin, cÇn tu©n thñ c¸c th«ng, opsoni ho¸ c¸c lipoprotein nµy (tøc lµ chèng chØ ®Þnh vµ thËn träng còng nh− khi bao quanh víi nh÷ng ph©n tö protein) gióp dïng riªng statin. thu dän cholesterol xÊu nhê tÕ bµo kupfer vµ t¨ng thanh läc qua hÖ l−íi néi m¹c. Acid bÐo kh«ng no mét nèi ®«i 3. Phßng oxy ho¸ LDL - C Kh«ng ph¶i lµ thuèc míi nh−ng cßn Ýt ng−êi ViÖt Nam biÕt dïng. Cßn gäi lµ acid Vitamin E nång ®é cao trong huyÕt t−¬ng oleic, acid omega 9 cã nhiÒu trong dÇu olive, cã thÓ tr× ho·n sù «xy ho¸ LDL cßn lµm gi¶m dÇu colza, mì vÞt, mì ngçng, cßn Ých lîi: lµm nång ®é CRP/huyÕt t−¬ng. HiÖn nay ®ang gi¶m râ cholesterol toµn phÇn, gi¶m râ LDL - thay thÕ dÇn vitamin E (alpha - t«cpherol) C, gi¶m tri glycerid vµ kh«ng cã ¶nh h−ëng b»ng d¹ng tocotrienol cã hiÖu lùc tèt h¬n. xÊu tíi hµm l−îng HDL - C. Vitamin C chØ tan trong n−íc nªn chØ øc Kinh nghiÖm thùc tÕ ë mét sè vïng miÒn chÕ sù peroxy ho¸ lipid thµnh m¹ch. Nh−ng Nam n−íc Ph¸p nu«i nhiÒu vÞt vµ ¨n nhiÒu thÞt mét khi gèc tù do th©m nhËp ®−îc vµo pha vÞt, thÞt ngçng ®· cho thÊy lîi Ých râ rµng. lipid cña thµnh m¹ch th× vitamin E (hoÆc tocotrienol) ë ®ã sÏ ®ãng vai trß sè mét thanh ChÕ ®é sinh d−ìng §Þa Trung H¶i (mét to¸n gèc tù do, ®Ó b¶o vÖ kh«ng cho LDL bÞ chót r−îu vang, nhiÒu dÇu olive, rau, qu¶, h¹t, oxy ho¸! Trong m¸u vitamin C cßn ®ång hµnh ®Ëu, c¸ bÐo, chÊt x¬... trong b÷a ¨n hµng ngµy) ®Õn nay ®ang cßn ®−îc c¸c nhµ dinh víi vitamin E gióp håi phôc vitamin E tõ gèc α d−ìng häc mÕn mé. - tocopheryl vµ chÝnh vitamin C còng trë thµnh gèc ascorlyl rÊt bÒn. * H−íng t×m thuèc chèng lo¹i lipid m¸u D¹ng ester cña vitamin C nh− salmitat 1. øc chÕ tæng hîp cholesterol ë m¾t xÝch ascorlic hoÆc ascorbat rutin sÏ dÔ tan trong cuèi (Xin ®äc s¬ ®å trªn). lipit h¬n cã thÓ qua ®−îc pha lipid ë thµnh øc chÕ c¸c m¾t xÝch sau cïng cña chuyÓn m¹ch, råi cïng vitamin E chèng chäi víi sù ho¸ cholesterol (sau kh©u HMG - CoA - oxy ho¸ cña LDL vµ chèng t¸c h¹i cña gèc tù reductase) sÏ b¶o vÖ ®−îc sù tæng hîp c¸c do ngay c¶ trong néi bµo. s¶n phÈm "kh«ng sterol" rÊt cã Ých cho søc * B×nh míi r−îu cò khoÎ nh− dolichol, ubiliquinon (coenzym Q10) Fenofibrat (liphanthyl) tõ l©u ®· ®−îc dïng xin ®äc s¬ ®å trªn. phæ biÕn ®Ó ®iÒu chØnh 3 nguy c¬ cña rèi lo¹n Squalen synthetase xóc t¸c cho sinh tæng lipid m¸u, v× fenfibrat cã kh¶ n¨ng lµm t¨ng hîp cholesterol ë m¾t xÝch gÇn cuèi, chuyÓn ®−îc nång ®é HDL - C trong m¸u gi¶m farnesyl pyrophosphat sang squalen. triglycerid, gi¶m LDL - C, gióp dù phßng øc chÕ enzym nµy sÏ ®iÒu hoµ tÝnh cña nguyªn ph¸t bÖnh m¹ch vµnh khi cã 3 nguy thô thÓ LDL - C, qua ®ã gãp phÇn "dän dÑp" c¬ trªn. LDL - C (thuèc: squalestatin - 1; acid §iÒu míi muèn tr×nh bµy ë ®©y lµ thay ®æi zaragozic A). d¹ng bµo chÕ ë ®©y ®· lµm t¨ng hiÖu lùc vµ øc chÕ squalen epoxidase c¶n trë chuyÓn t¨ng ®é an toµn cña fenofibrat lªn rÊt râ: squalen sang cholesterol (m¾t xÝch cuèi - D¹ng cò lµ liphanthyl standard (100mg cïng). hoÆc 300mg). 125
TCNCYH 28 (2) - 2004 - D¹ng c¶i tiÕn lÇn ®Çu lµ lipanthyl d¹ng vi §· chøng minh d¹ng lipanthyl supra (SR h¹t 200mg. 160mg) c¶i thiÖn ®−îc ®é hoµ tan, gi¶m dao - D¹ng c¶i tiÕn sau cïng lµ liphanthyl ®éng Cmax, gi¶m dao ®éng vÒ hÊp thô thuèc 100mg (SR 160mg) cßn gäi lµ lipanthyl supra, do ¶nh h−ëng cña thøc ¨n vµ t¨ng 25% sinh lµ d¹ng vi h¹t céng thªm quy tr×nh vi bao. kh¶ dông. Liphanthyl supra lµ d¹ng fenofibrat phãng Mong r»ng nh÷ng th«ng tin cËp trªn ®©y thÝch cã kiÓm so¸t, gióp ho¹t chÊt ph©n r· sÏ mang l¹i niÒm vui cho bÖnh nh©n bÞ rèi nhanh, hoµ tan nhanh, tiÕp cËn nhanh víi m«i lo¹n lipid m¸u. tr−êng hoµ tan b»ng c¸ch ph©n t¸n vi h¹t mét Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh c¸ch ®Æc biÖt trong mét m¹ng PVC cã tÝnh −a 1. Tµi liÖu khoa häc cña c¸c c«ng ty d−îc n−íc cao. Thªm vµo ®ã, qu¸ tr×nh vi bao gióp phÈm pfizer, MSD, Fourmier (1998 - 2004) nh÷ng vi h¹t trùc tiÕp ®−îc bao bëi c¸c nh©n 2. Opie H.L: Drugs for the Heart; 5. Edition t¸ d−îc, thay v× ph¶i ph©n bæ ngÉu nhiªn víi (2001); W.B. Samders Company, trang 323 - t¸ d−îc (nh− vÉn thÊy tr−íc ®©y víi d¹ng 350. lipanthyl standard th«ng th−êng). 3. Medline (2000 - 2004). Víi quy tr×nh vi bao, uèng d¹ng viªn nÐn SR 160mg "siªu sinh kh¶ dông" míi nµy cã ®é hÊp thu ®¸ng tin cËy, t¹o nång ®é fenofibrat trong huyÕt t−¬ng ngang víi 2 lo¹i trªn, mµ liÒu dïng l¹i thÊp h¬n, gióp dung n¹p thuèc tèt h¬n, mµ hiÖu lùc vÊn t−¬ng ®−¬ng. 126