Một vài mô hình, trào lưu xã hội chủ nghĩa trên thế giới và một số gợi ý cho Việt Nam hiện nay

Chia sẻ: Tưởng Trì Hoài | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Một vài mô hình, trào lưu xã hội chủ nghĩa trên thế giới và một số gợi ý cho Việt Nam hiện nay" nghiên cứu một số mô hình và trào lưu xã hội chủ nghĩa trên thế giới là vấn đề đặc biệt quan trọng, từ đó chúng ta rút ra bài học kinh nghiệm cho quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một vài mô hình, trào lưu xã hội chủ nghĩa trên thế giới và một số gợi ý cho Việt Nam hiện nay

KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” MỘT VÀI MÔ HÌNH, TRÀO LƯU XÃ HỘI CHỦ NGHĨA TRÊN THẾ GIỚI VÀ MỘT SỐ GỢI Ý CHO VIỆT NAM HIỆN NAY Trần Thị Tâm Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải Tác giả liên hệ: Trần Thị Tâm, email: tamtt@utt.edu.vn Tóm tắt: Sau khi mô hình xã hội chủ nghĩa Xô Viết ở các nước Đông Âu và Liên Xô tan rã, các nước xã hội chủ nghĩa còn lại vẫn kiên định mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội trên cơ sở nắm vững và vận dụng sáng tạo của chủ nghĩa Mác - Lênin. Trung Quốc, Việt Nam, Cuba đã và đang không ngừng đổi mới để tìm kiếm những mô hình phát triển sáng tạo và phù hợp với điều kiện của nước mình để xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội. Bên cạnh đó, thế giới còn xuất hiện một số trào lưu xã hội chủ nghĩa như trào lưu xã hội dân chủ ở Bắc Âu… Bởi vậy, nghiên cứu một số mô hình và trào lưu xã hội chủ nghĩa trên thế giới là vấn đề đặc biệt quan trọng, từ đó chúng ta rút ra bài học kinh nghiệm cho quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay. Từ khóa: chủ nghĩa xã hội; xã hội dân chủ; Trung Quốc; Cuba; Bắc Âu. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Sự sụp đổ của mô hình xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và nhiều nước Đông Âu đã và đang đặt ra nhiều câu hỏi liên quan đến việc đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Các thế lực chống cộng đã lợi dụng cơ hội này để chống phá sự nghiệp cách mạng. Trong hàng ngũ cách mạng cũng có người bi quan, dao động, nghi ngờ tính đúng đắn, khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin. Điều đó buộc chúng ta phải nhìn vào kết quả của con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam và việc xây dựng chủ nghĩa xã hội hoặc trào lưu xã hội chủ nghĩa của một số nước trên thế giới hiện nay như Trung Quốc, Cu Ba, một số nước Bắc Âu để thấy rằng họ đã và đang đạt được nhiều thành công. Con đường họ chọn đó là vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh cụ thể của từng quốc gia. Cùng với sự tự chủ sáng suốt của mình, việc nghiên cứu học tập việc xây dựng chủ nghĩa xã hội của các quốc gia trên thế giới và rút ra một số gợi ý cho Việt Nam là việc làm hết sức quan trọng để nước ta vững tin với con đường mà mình đã lựa chọn. 455
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG 2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 2.1. Một số mô hình và trào lưu chủ nghĩa xã hội trên thế giới Thứ nhất, mô hình “chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc”. Năm 1978, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã tiến hành cải cách mở cửa theo phương châm: “Giải phóng tư tưởng, thực sự cầu thị, đoàn kết nhất trí, hướng về phía trước”, tiến hành “cải cách làm sinh động bên trong và mở cửa với bên ngoài để hiện đại hóa”. Tại Đại hội XII (1982), lần đầu tiên Đảng Cộng sản Trung Quốc (1982) đưa ra khái niệm “Chủ nghĩa xã hội có đặc sắc Trung Quốc”. Năm 1998, sau 20 năm xây dựng chủ nghĩa xã hội, Đặng Tiểu Bình đã khẳng định: “Kết hợp chân lý phổ biến của chủ nghĩa Mác với thực tế cụ thể của nước ta, đi con đường của mình, xây dựng chủ nghĩa xã hội có đặc sắc Trung Quốc, đó là kết luận cơ bản mà chúng ta rút ra được khi tổng kết kinh nghiệm lịch sử lâu dài” (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2021, 131). Đến Đại hội XVI (2002), Đảng Cộng sản Trung Quốc chính thức dùng khái niệm “chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc”. Tại Đại hội XIX (2017), Đảng Cộng sản Trung Quốc sử dụng khái niệm “chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc thời đại mới”. Đó chính là sự kết hợp một cách biện chứng giữa chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn Trung Quốc. Sau một thời gian cải cách mở cửa, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã chỉ ra “3 cái một”, bao gồm: Xác lập được một chế độ xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc với 4 trụ cột (chế độ đại hội đại biểu nhân dân, chế độ hiệp thương chính trị và hợp tác đa đảng, chế độ tự trị dân tộc, chế độ tự quản của quần chúng ở cơ sở); hình thành nên lý luận chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, gồm: lý luận Đặng Tiểu Bình, tư tưởng “Ba đại diện” của Giang Trạch Dân, quan điểm phát triển khoa học hài hòa của Hồ Cẩm Đào và tư tưởng bốn toàn diện của Tập Cận Bình; mở ra con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, gồm 5 con đường nhỏ (công nghiệp hóa kiểu mới, hiện đại hóa nông nghiệp, đô thị hóa nông thôn, phát triển chính trị và tự chủ sáng tạo đặc sắc Trung Quốc). Tại Đại hội XVIII, Đảng Cộng sản Trung Quốc chỉ rõ bố cục và mục tiêu phấn đấu: “Xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, căn cứ chung là giai đoạn đầu của chủ nghĩa xã hội, mục tiêu chung là ngũ vị nhất thể, nhiệm vụ chung là thực hiện hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa và phục hưng vĩ đại dân tộc Trung Hoa”. 456
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” Trong đó “ngũ vị nhất thể” bao gồm: xây dựng kinh tế, xây dựng chính trị, xây dựng văn hóa, xây dựng xã hội, xây dựng văn minh sinh thái (tôn trọng tự nhiên, thuận theo tự nhiên, bảo vệ tự nhiên). Cụ thể: Về kinh tế: “chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc” có đặc trưng là chế độ kinh tế cơ bản lấy chế độ công hữu làm chủ thể, kinh tế nhiều thành phần sở hữu cùng phát triển, mọi thành phần kinh tế không phân biệt, chủ nghĩa xã hội không phải dàn hàng ngang cùng tiến mà cần phải cho phép một bộ phận giàu trước rồi mới xây dựng xã hội cùng khá giả. Đảng Cộng sản Trung Quốc nhận định: “Kinh tế thị trường không phải là của riêng chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa xã hội cũng có thị trường. Kế hoạch và thị trường đều là biện pháp kinh tế” (Cục Lý luận - Ban Tuyên truyền Đảng Cộng sản Trung Quốc, 2003, 58). Về chính trị: kiên trì phát triển đường lối chính trị, kiên trì sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân làm chủ, hoạt động theo luật pháp, tiến hành cải cách hành chính, xây dựng đất nước pháp trị xã hội chủ nghĩa. Đảng Cộng sản cầm quyền ở Trung Quốc thực hiện chế độ hợp tác đa đảng, các đảng khác tuân thủ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản. Về văn hóa: tại Đại hội XIX, Đảng Cộng sản Trung Quốc khẳng định: “phát triển văn hóa xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc chính là lấy chủ nghĩa Mác làm chỉ đạo, giữ vững lập trường văn hóa Trung Hoa, xuất phát từ hiện thực Trung Quốc đương đại, kết hợp với điều kiện trong thời đại ngày nay” (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2021, 139). Về xã hội: xã hội hài hòa là thuộc tính bản chất của chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc. Xã hội hài hòa của Trung Quốc bao gồm 4 thuộc tính và 6 đặc trưng. Bốn thuộc tính là: công bằng trong thu nhập các nguồn lực, hợp lý trong kết cấu xã hội, quy phạm trong hành vi xã hội, hiệu quả trong hài hòa các lợi ích. Sáu đặc trưng là: dân chủ pháp trị, công bằng chính nghĩa, trật tự ổn định, thành tín hữu ái, tràn đầy sức sống, con người và tự nhiên có mối quan hệ hài hòa. Về văn minh sinh thái: Đảng Cộng sản Trung Quốc đã nêu quan điểm giải quyết hài hòa giữa con người và tự nhiên, điều tiết mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với nhân lực, tài nguyên, môi trường. 457
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Trong năm 2021, mặc dù đối diện với nhiều khó khăn và thách thức đan xen nhau nhưng nền kinh tế vẫn đạt được những thành tựu tốt, các chỉ tiêu chủ chốt hoàn thành vượt kỳ vọng. Ngày 17/1/2022, Cục thống kê quốc gia đã công bố báo cáo kinh tế Trung Quốc năm 2021: tổng sản phẩm quốc nội (GDP) năm 2021 của Trung Quốc đạt 114.367 tỷ nhân dân tệ (NDT), đột phá ngưỡng 110.000 tỷ NDT. Tốc độ tăng trưởng GDP đạt 8,1%, hoàn thành mục tiêu dự kiến trên 6% của cả năm. Đánh giá tình hình kinh tế chủ yếu cần xem xét bốn chỉ tiêu lớn. Một là, tốc độ tăng trưởng kinh tế 8,1% là mức tăng trưởng vượt kỳ vọng, đứng đầu trong số các nền kinh tế chủ chốt trên thế giới. Hai là, về việc làm, sức ép việc làm năm 2021 tương đối lớn nhưng cả năm ghi nhận tăng thêm 12,69 triệu việc làm mới ở khu vực thành thị, vượt mục tiêu đặt ra là trên 11 triệu. Tỷ lệ thất nghiệp trung bình cả năm ở khu vực thành thị là 5,1%, thấp hơn mục tiêu đạt ra là khoảng 5,5%. Ba là, giá cả hàng hóa. Hiện nay lạm phát trên toàn thế giới đang diễn biến khá nghiêm trọng, lạm phát của Mỹ tăng lên mức cao nhất trong 40 năm qua, nhưng vật giá của Trung Quốc vẫn duy trì ở mức thấp, ổn định, năm 2021 tăng 0,9%, hoàn thành mục tiêu kiểm soát ở mức 3%. Bốn là, cán cân thanh toán quốc tế. Năm 2021, kim ngạch xuất nhập khẩu thương mại hàng hóa vượt 39.000 tỷ NDT, (tương đương 6.050 tỷ USD) tốc độ tăng trưởng đạt 21,4%, cao nhất từ trước đến nay. Dự trữ ngoại hối 3.250,2 tỷ USD, giữ vững vị trí số một thế giới. Thứ hai, mô hình chủ nghĩa xã hội Cuba. Ngày 1/1/1959, cách mạng Cuba thành công, nhân dân và các chiến sĩ cách mạng yêu nước Cuba, dưới sự lãnh đạo của lãnh tụ Phi-đen Ca-xtơ-rô đã lật đổ chế độ độc tài Ba-ti-xta, thiết lập nhà nước công nông đầu tiên ở Tây bán cầu. Trước năm 1991, Cuba xây dựng chủ nghĩa xã hội theo mô hình Liên Xô. Sự kiện Đông Âu - Liên Xô buộc Cuba phải thay đổi đường lối xây dựng chủ nghĩa xã hội, thực hiện cải cách bằng những bước đi thận trọng, có kết quả. Quan niệm về mô hình xã hội xã hội chủ nghĩa xuất phát từ đặc điểm, nhu cầu của đất nước Cuba và tham khảo thêm những bài học kinh nghiệm của một số nước khác. Mô hình kinh tế - xã hội của sự phát triển xã hội chủ nghĩa được Văn kiện Đại hội VII (2016) thông qua. Cụ thể: Về mục tiêu: Đảng Cộng sản Cuba khẳng định mục tiêu xây dựng đất nước là có chủ quyền, độc lập, chủ nghĩa xã hội, dân chủ, phồn vinh và bền vững. 458
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” Về chính trị: Đảng Cộng sản Cuba là tổ chức chính trị duy nhất và tiên phong của dân tộc, trên cơ sở tư tưởng Hôxê Mácti, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Phi- đen Ca-xtơ-rô. Đảng lãnh đạo xã hội và nhà nước, kiên trì mục tiêu chủ nghĩa xã hội trên cơ sở kết hợp giá trị các quan điểm Mác - Lênin với truyền thống của Cuba; biểu thị của khối đại đoàn kết nhân dân xung quanh sự lãnh đạo cách mạng, vì người nghèo và cho người nghèo: “Đảng là linh hồn của sự nghiệp cách mạng” đã được Đại hội VIII (tháng 4/2021) khẳng định và ghi trong chủ đề của Đại hội. Về kinh tế: Đảng Cộng sản Cuba đề cao việc “Cập nhật hóa mô hình phát triển kinh tế- xã hội” tức là đề cao việc điều chỉnh mô hình và biện pháp quản lý kinh tế - xã hội theo hướng dần thay thế mô hình tập trung, kế hoạch, bao cấp trước đây và tiếp cận với những thành tựu của cải, đổi mới và thành tựu của văn minh nhân loại hiện nay. Hệ thống kinh tế mà Cuba xây dựng sẽ tiếp tục dựa trên nguyên tắc sở hữu xã hội chủ nghĩa toàn dân đối với những tư liệu sản xuất chính. Đảng Cộng sản Cuba công nhận và đa dạng hóa các hình thức sở hữu và quản lý để các thành phần kinh tế quốc doanh và ngoài quốc doanh hoạt động theo pháp luật trên quy mô toàn xã hội. Thực hiện nguyên tắc phân phối xã hội chủ nghĩa “làm theo năng lực, hưởng theo lao động”. Về văn hóa, xã hội: coi trọng các chính sách xã hội nhằm bảo vệ các giá trị, đặc biệt là những giá trị đạo đức, chính trị, văn hóa, tăng năng suất nhằm tăng của cải vật chất làm cơ sở cho thực hiện phân phối công bằng. Nhà nước tiếp tục đảm bảo các dịch vụ giáo dục và y tế không mất tiền cho toàn dân, nâng cao vai trò gia đình là tế bào cơ bản của xã hội… Về quyền con người: Đảng Cộng sản Cuba khẳng định phẩm giá, sự bình đẳng và tự do của con người là trung tâm của mô hình kinh tế - xã hội. Lao động đồng thời là quyền lợi và nghĩa vụ của mọi công dân và sẽ được trả lương tùy theo số lượng và chất lượng của lao động. Đảng Cộng sản Cuba khẳng định, cần thiết phải có sự thay đổi cơ bản để xây dựng chủ nghĩa xã hội nhưng phải tôn trọng nguyên tắc cách mạng. Với sự cố gắng, không ngừng đổi mới tư duy xây dựng mô hình chủ nghĩa xã hội để phù hợp với tình hình mới, công cuộc xây dựng đất nước của Cuba hiện nay đạt được nhiều thành tựu quan trọng. 459
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Để nâng cao hiệu quả sản xuất trong nông nghiệp, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu lương thực, Chính phủ Cuba đã giao 1,5 triệu ha đất hoang cho nông dân, trong đó 79% diện tích đất được đưa vào để chăn nuôi gia súc và trồng cây ăn quả. Trong giai đoạn 2011 - 2016, “Cuba đầu tư 450 triệu USD để thúc đẩy sản xuất lúa gạo và đáp ứng được 80% nhu cầu tiêu thụ trong nước”. Ngày 28/3/2014 Quốc hội Cuba đã thông quan “Luật đầu tư mới” thay thế cho luật đầu tư năm 1995. “Cuba đã ký kết được nhiều thỏa thuận song phương với Tây Ban Nha, Italia, Việt Nam, Trung Quốc… và duy trì được 42 thỏa thuận đầu tư song phương với các nước này”. Tính đến tháng 12/2015, Cuba có hơn 1000 dự án đầu tư nước ngoài đang hoạt động thuộc 340 tổ chức. Những kết quả thu được của việc thực hiện Luật đầu tư mới đã góp phần không nhỏ giúp Cuba phát triển kinh tế đất nước. Bất chấp nhiều thách thức và khó khăn lớn về tài chính, cộng với những thiệt hại do cơn bão Irma gây ra và tình trạng hạn hán kéo dài. Trong đó du lịch, vận tải và viễn thông, nông nghiệp và xây dựng là những ngành đóng góp lớn vào sự tăng trưởng 1,6% của nền kinh tế Cuba năm 2017. Đặc biệt ở lĩnh vực du lịch, trong năm 2017, bất chấp việc chính quyền Donald Trump siết chặt các quy định về đi lại, ngành du lịch của Cuba vẫn đón hơn 4,7 triệu lượt khách du lịch quốc tế, trong đó số khách đến với khu nghỉ dưỡng biển nổi tiếng Varadero đạt kỷ lục 1,7 triệu lượt. Du lịch hiện là lĩnh vực mang lại nguồn thu ngoại tệ lớn thứ hai cho Cuba, với doanh thu khoảng 2,5 tỷ USD mỗi năm. Năm 2018, Cuba ước đón 5 triệu khách du lịch quốc tế... Đảng Cộng sản Cuba luôn chú trọng nâng cao đời sống cho nhân dân, phát triển giáo dục, y tế. Cuba tiếp tục duy trì hệ thống chính sách y tế, giáo dục miễn phí cho toàn dân, quan tâm đến những người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, xem xét lại chính sách tiền lương và phân nhà thuộc sở hữu nhà nước cho nhân dân thiếu nhà ở. Tính đến năm 2014, Cuba đã có 85% hộ gia đình có sở hữu riêng về nhà ở; 97% lãnh thổ đã được sử dụng điện; 95,3% dân số được dùng nước sạch, tỷ lệ người bị nhiễm HIV/AIDS thấp nhất thế giới là 0,03%, đặc biệt tỷ lệ người thất nghiệp ở Cuba thấp nhất ở Mỹ Latinh ở mức 2,7%. Hiện nay Cuba là một trong những nước có tỷ lệ đầu tư ngân sách quốc gia vào giáo dục cao nhất thế giới, khoảng 13,8% GDP. Với nền giáo dục được bao cấp toàn bộ, Cuba đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, trong đó xóa mù chữ là một 460
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” trong những thành tựu tiêu biểu nhất của nền giáo dục Cuba: “Cuba về cơ bản đã hoàn thành chỉ tiêu 100% người dân biết chữ”, với trung bình 20 học sinh/1 giáo viên. Về y tế, mặc dù nền kinh tế còn nhiều khó khăn do bao vây cấm vận của Mỹ, nhưng Cuba luôn chú trọng phát triển giáo dục, y tế và đã xây dựng được hệ thống y tế phát triển vượt bậc. Cuba đang duy trì một hệ thống chăm sóc y tế cộng đồng, phục vụ miễn phí cho tất cả người dân. Bên cạnh đó, ngành công nghệ sinh học của Cuba cũng khá phát triển, Cuba đã thành công trong việc điều chế nhiều loại thuốc, vắcxin đặc chủng bao gồm: “33 loại vắcxin, 33 loại thuốc chữa ung thư, 18 loại thuốc chữa bệnh về tim mạch và 7 loại thuốc chữa các bệnh khác”. Đặc biệt là chế tạo thành công vắcxin chống Covid-19 Abdala có hiệu quả lên tới trên 90%. Cuba trở thành nhà cung cấp dược phẩm hàng đầu cho khu vực Mỹ Latinh, và nhiều quốc gia Châu Á. Vừa qua, Cuba cũng giúp đỡ, cung cấp một lượng lớn vacxin và sẵn sàng chuyển giao công nghệ điều chế vacxin cho Việt Nam. Với những thành công trên, tổ chức Y tế thế giới đã đánh giá Cuba là một trong những quốc gia dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực y tế. Những thành tựu thần kỳ của nền y tế Cuba cho thấy giả thuyết về mối tương quan giữa “năng lực tài chính” với “khả năng chăm sóc sức khỏe” không phải trường hợp nào cũng đúng, và điều đó cho thấy một khía cạnh về tính ưu việt của chủ nghĩa xã hội. Mặc dù nền kinh tế còn nhiều khó khăn, các thế lực thù địch vẫn luôn chống phá, nhưng Cuba vẫn luôn đảm bảo được sự ổn định về chính trị. Tại đại hội VIII Đảng Cộng sản Cuba diễn ra từ ngày 17 đến 19/4/2021 vừa qua, ông Miguel Diaz- Canel (60 tuổi) kế nhiệm Bí thư thứ nhất Raul Castro lãnh đạo đất nước Cuba, tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ của Cách mạng Cuba và tiến trình cập nhật mô hình kinh tế-xã hội đã đề ra. Thứ ba, trào lưu xã hội dân chủ ở các nước Bắc Âu. Trong số các mô hình xã hội dân chủ hiện nay, các nước Bắc Âu (Đan Mạch, Phần Lan, Iceland, NaUy, Thuy Điển) được xem là khu vực kiểu mẫu đạt được nhiều thành tựu trong vấn đề thể chế hóa lý luận dân chủ xã hội, giành được những giá trị cao trong vấn đề khắc phục tình trạng bất bình đẳng và đói nghèo. 461
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Về kinh tế, các quốc gia theo trào lưu xã hội dân chủ áp dụng kinh tế thị trường với tính cách là mô hình phát triển từ khá sớm, với sắc thái riêng được gọi là “kinh tế thị trường nhà nước phúc lợi chung” ở các nước Bắc Âu. Mô hình kinh tế này thừa nhận và sử dụng linh hoạt các nguyên tắc chung của nền kinh tế thị trường tự do cạnh tranh, thừa nhận phân hóa giàu nghèo của cơ chế thị trường nhưng có chính sách khắc phục sự phân hóa đó. Chính sách được sử dụng phổ biến là khuyến khích mạnh mẽ khu vực tư nhân đầu tư phát triển các lĩnh vực sản xuất kinh doanh và dịch vụ, với các quy mô và loại hình rất đa đạng để tạo nguồn thu ngày càng lớn từ các loại thế cho ngân sách nhà nước; những người có thu nhập càng cao có nghĩa vụ phải đóng thuế càng cao. Nhà nước dùng ngân sách để tái đầu tư phát triển và bảo đảm phúc lợi xã hội cho các đối tượng rộng khắp. Về mặt chính trị, đó là một nền dân chủ tham dự, thu hút các công dân vào quản lý xã hội; Nhà nước là “Nhà nước phúc lợi chung”, coi trọng các lợi ích công cộng, lợi ích xã hội. Về xã hội, các mục tiêu giáo dục phổ thông, cung cấp dịch vụ y tế phổ quát là đặc biệt quan trọng và được ưu tiên cao nhằm phát triển kinh tế và hưng thịnh quốc gia liên tục trong nhiều năm. Ngoài ra các nước Bắc Âu đề cao và tập trung việc giáo dục cho con người. So với nhiều nước khác ở phương Tây, các nước Bắc Âu bảo đảm phân phối thu nhập công bằng tốt hơn, chủ yếu thông qua các hình thức trợ cấp hưu trí, y tế, giáo dục và các khoản phúc lợi xã hội khác cùng với cam kết về việc làm đầy đủ. Mô hình phúc lợi xã hội ở các nước Bắc Âu có hai trụ cột là an sinh xã hội và dịch vụ công (giáo dục, y tế, giao thông công cộng...) với mức độ bình đẳng và phổ quát cao. Ở các nước Bắc Âu, cơ hội việc làm là công bằng và bình đẳng. Tỷ lệ thất nghiệp ở Bắc Âu thấp. Số liệu Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) cho thấy: năm 2017, ở các nước khu vực Bắc Âu 77,4% số những người trong độ tuổi lao động có việc làm, trong khi ở các nước nói tiếng Anh là 72,4% và của châu Âu nói chung là 68,9%. Tỷ lệ phụ nữ tham gia lao động và chính trị ở khu vực này luôn cao nhất thế giới. Nền giáo dục ở các nước Bắc Âu được miễn phí hoặc trợ cấp cao. Nhà nước dành ngân sách lớn đầu tư cho giáo dục (khoảng 3% - 8% GDP), khuyến khích người dân học tập suốt đời. Nhà nước miễn 100% học phí trong giai đoạn học phổ thông và hỗ trợ học phí học đại học. Chăm sóc trẻ em rất được quan tâm, thông qua các 462
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” chính sách hỗ trợ của nhà nước, như miễn, giảm thuế hoặc trợ cấp bổ sung kéo dài 1 đến vài năm đối với những người đang nuôi con vị thành niên. Nhà nước dành tới 2% - 3% GDP cho chăm sóc trẻ em, xây dựng hệ thống các nhà trẻ, trường mẫu giáo, trung tâm chăm sóc trẻ nhỏ... giúp các bà mẹ yên tâm tham gia thị trường lao động. Tỷ lệ nhập học của học sinh đến tuổi đi học ở các nước này thuộc nhóm cao nhất thế giới. Trong lĩnh vực y tế, các nước Bắc Âu cũng đứng đầu thế giới về hệ thống y tế, bảo hiểm phổ cập và bao trùm, trong đó miễn phí khám, chữa bệnh cho trẻ vị thành niên (từ 16 tuổi trở xuống) và phụ nữ có thai. Quỹ bảo hiểm chiếm từ 20% - 30% GDP của các nước. Tỷ lệ tử vong của trẻ sơ sinh ở mức thấp nhất, chỉ khoảng 3 trẻ/1.000 ca sinh. Tuổi thọ trung bình của người Bắc Âu lên tới 82,3 tuổi. Các nước Bắc Âu hiện là nhóm nước có chỉ số phát triển con người cao nhất thế giới. Trong tổng số 189 nước được xếp hạng vào năm 2018: Na Uy xếp thứ nhất, Thụy Điển: 7, Đan Mạch: 11 và Phần Lan: 15. Nếu xét về chỉ số bất bình đẳng thì các nước Bắc Âu cũng thuộc nhóm có chỉ số bất bình đẳng thấp nhất trên thế giới. Xét về chỉ số hạnh phúc năm 2019, các nước Bắc Âu nằm trong nhóm các nước người dân hạnh phúc nhất: Phần Lan xếp thứ nhất, Đan Mạch: 2, Na Uy: 3 và Thụy Điển: 7. 2.2. Một số vấn đề đặt ra trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở các nước hiện nay Hiện nay, trước diễn biến phức tạp của tình hình thế giới và các quốc gia, bản thân Trung Quốc, Cuba, các nước Bắc Âu cũng đang gặp nhiều khó khăn và đặt ra một số vấn đề cần phải giải quyết. Thứ nhất, đối với Trung Quốc. Hơn 40 năm cải cách mở cửa, Trung Quốc đang đứng trước những thách thức lớn: năng lực sáng tạo khoa học kỹ thuật chưa đủ mạnh, cơ cấu ngành nghề bất hợp lý, phương thức sản xuất chủ yếu vẫn dựa vào tài nguyên thiên nhiên, ô nhiễm môi trường, tình trạng cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, diện tích đất canh tác giảm hàng chục triệu mẫu mỗi năm bởi các loại: “trào lưu kinh tế mở”, “trào lưu khu thực nghiệm”, “trào lưu xây dựng bất động sản”, “trào lưu làm sân golf”. Làm thế nào để tối ưu hóa vấn đề tự quản lý của Đảng, Nhà nước và xã hội là vấn đề đặt ra đối với Trung Quốc hiện nay bởi trình độ năng lực, tư tưởng của cán bộ lãnh đạo chưa cao, có cả cán bộ cấp cao thoái hóa biến chất, mâu thuẫn xã hội tăng, xây dựng pháp trị chưa thích ứng với nhu cầu phát triển của Đảng, nhà nước 463
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG và sự kỳ vọng của nhân dân. Theo Tổng Bí thư Tập Cận Bình của Trung Quốc, Trung Quốc ít nhất phải vượt qua 3 bẫy: một là, bẫy thu nhập trung bình; hai là, bẫy Tacitus (nhà sử học La Mã Tucitus cho rằng, khi quyền lực mất đi niềm tin của nhân dân, bất luận nói thật hay là nói dối, làm việc tốt hay làm việc xấu, xã hội đều đưa ra những đánh giá tiêu cực) (theo ông Tập Cận Bình, bẫy này ảnh hưởng rất nguy hại đến cơ sở cầm quyền và địa vị cầm quyền của Đảng); ba là, bẫy Thucydides (nhà sử học Hy Lạp cổ đại Thuccydides cho rằng, khi một nước lớn đang trỗi dậy, cạnh tranh với bá chủ thống trị sẵn có, nguy cơ mà hai bên phải đối mặt chính là kết thúc cục diện này bằng chiến tranh). Quốc tế lo lắng sau khi Trung Quốc trỗi dậy sẽ mâu thuẫn với quốc gia bá quyền cũ như Mỹ. Ở lĩnh vực văn hóa xã hội, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XVIII, Đảng Cộng sản Trung Quốc thừa nhận: “vấn đề không cân bằng, không hài hòa, không bền vững trong phát triển vẫn còn nổi cộm, năng lực sáng tạo khoa học kỹ thuật chưa mạnh, cơ cấu ngành nghề không hợp lý, cơ sở nông nghiệp vẫn còn mỏng; sự trói buộc của môi trường, tài nguyên căng thẳng hơn…” (Đảng Cộng sản Trung Quốc, 2013, 16). Trong điều kiện lịch sử mới, theo Đảng Cộng sản Trung Quốc họ phải nắm chắc tám yêu cầu cơ bản, đó là: kiên trì địa vị chủ thể của nhân dân; kiên trì giải phóng và phát triển sức sản xuất; kiên trì thúc đẩy cải cách mở cửa; kiên trì duy trì công bằng chính nghĩa xã hội; kiên trì đi con đường cùng giàu có; kiên trì thúc đẩy xã hội hài hòa; kiên trì phát triển hòa bình; kiên trì sự lãnh đạo của Đảng. Đó chính là thực hiện hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa và sự phục hưng vĩ đại dân tộc Trung Hoa. Thứ hai, đối với Cuba. Cuba cũng tiếp tục phải đối diện với sự chống phá của các thế lực thù địch và sự bị bao vây, cấm vận bởi Mỹ. Cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2008 tác động tiêu cực tới nền kinh tế Cuba, nhất là đối với những sảm phẩm xuất khẩu truyền thống vốn là thế mạnh và đem lại nguồn thu ngoại tệ chủ yếu cho Cuba. Hiện nay Cuba vẫn phải nhập khẩu các mặt hàng tiêu dùng để phục vụ trong nước. Thêm vào đó từ năm 2009, Cuba phải trả nợ một loạt các khoản tín dụng vay trước đó… Tất cả những tác động đó làm cho nền kinh tế Cuba gặp nhiều khó khăn… Vấn đề đặt ra đối với Đảng Cộng sản Cuba là: việc tìm kiếm một giải pháp nhằm giải quyết sự 464
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” mất cân đối vĩ mô và đảm bảo hiệu quả của nền kinh tế trở thành vấn đề cấp bách để đất nước có thể tiếp tục phát triển. Thứ ba, đối với các nước Bắc Âu. Ngay từ đầu thập niên 90 của thế kỷ XX, các nước xã hội dân chủ ở Bắc Âu cũng đối diện với vấn nạn: muốn có phúc lợi xã hội cao, nhà nước phải đánh thuế cao các doanh nghiệp. Việc đánh thuế quá cao làm giảm động lực phát triển của giới đầu tư (nhiều nhà kinh doanh chạy ra nước ngoài, nhiều thanh niên ưu tú sang Anh hoặc Mỹ hoặc các nước khác để lập nghiệp). Mặt khác phúc lợi xã hội ở mức cao và kéo dài tạo ra sức ỳ, tâm lý và thói quen dựa vào nhà nước và diễn ra mâu thuẫn về quyền lợi và nghĩa vụ giữa bộ phận phải đóng thuế nhiều và bộ phận ít có đóng góp nhưng vẫn được thụ hưởng các phúc lợi. Ví dụ, vào đầu những năm 1980, 19% người Thụy Điển đồng ý rằng vẫn có thể chấp nhận ở một mức nào đó việc một cá nhân xin hưởng phúc lợi công khi họ không đủ tiêu chuẩn. Đến năm 2011, tỷ lệ này tăng lên là 40% và giảm xuống còn 36% sau khi chính phủ kiểm soát chặt chẽ hơn các hệ thống phúc lợi và xuất hiện các chiến dịch chống lại việc lạm dụng phúc lợi xã hội (Sanandaji, 2021). Mặc dù có lịch sử phát triển khá lâu, ở một số nước (Thụy Điển, Đan Mạch, Na Uy…) nhà nước phúc lợi chung đã có thời kỳ phát huy tốt hiệu lực, theo đuổi chủ nghĩa xã hội từ năm 1970 đến 1990, tuy nhiên trong suốt 30 năm qua, chính phủ và đảng dân chủ xã hội có xu hướng về phía trung dung. Mặc dù vẫn giữ vai trò lãnh đạo nhưng đảng xã hội ở các nước này phải liên kết với các đảng khác, tình trạng đa nguyên cũng khiến cho những sáng kiến chính trị khá vất vả để hiện thực hóa thành chính sách. Đây là điểm “nghẽn” mà các quốc gia theo hướng xã hội dân chủ cần phải vượt qua. Điều này thể hiện sự khó khăn cả về lý luận và thực tiễn trong xây dựng chế độ xã hội dân chủ trong bối cảnh hiện nay. 2.3. Một số gợi ý cho vấn đề xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay Thứ nhất, kiên định lập trường và không ngừng vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin trong hoàn cảnh mới đồng thời đảm bảo nguyên tắc Đảng Cộng sản lãnh đạo đất nước Đảng Cộng sản Trung Quốc tin tưởng rằng, nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin là chân lý khoa học đồng thời cho rằng, chủ nghĩa Mác nhất định sẽ không ngừng được làm phong phú và phát triển cùng với sự phát triển của thực 465
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG tiễn, mà không phải giáo điều, cứng nhắc, rập khuôn. Kiên định đi con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh mới đồng thời giữ vững nguyên tắc Đảng Cộng sản Trung Quốc lãnh đạo để xây dựng chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc là bài học rất có ích đối với Việt Nam. Hiện nay, Đảng Cộng sản Cuba có nhiều nhận thức mới về mô hình xã hội xã hội chủ nghĩa xuất phát từ đặc điểm, nhu cầu của đất nước đồng thời giữ gìn nguyên tắc Đảng Cộng sản Cuba là tổ chức chính trị duy nhất và tiên phong của dân tộc. Đảng kế thừa những giá trị của các quan điểm Mác - Lênin với đặc trưng truyền thống Cuba, Đảng là “linh hồn của sự nghiệp cách mạng”- điều này đã được Đại hội VIII (4/2021) khẳng định và ghi trong chủ đề của Đại hội. Ở các nước Bắc Âu, các đảng dân chủ xã hội nắm được chính quyền trong một thời gian dài và thực thi nhiều chính sách theo mục tiêu chính trị của mình. Hiện nay ở nhiều nước tư bản chủ nghĩa, các đảng xã hội dân chủ vẫn giữ vai trò là các đảng đối lập và giữ vị trí quan trọng trong chế độ đa đảng. Tại đây, các đảng xã hội dân chủ đã có ảnh hưởng khá lớn trong đời sống chính trị - xã hội. Từ thực tiễn của các quốc gia trên, Việt Nam tiếp tục giữ vững kiên định xây dựng đất nước theo chủ nghĩa xã hội, không ngừng đổi mới, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin đồng thời luôn đặt nguyên tắc chế độ nhất nguyên chính trị, Đảng Cộng sản Việt Nam là tổ chức lãnh đạo duy nhất. Thứ hai, đề cao vị trí, vai trò và lợi của người dân đồng thời xây dựng hệ thống hành chính kiến tạo, công khai minh bạch. Trung Quốc, Cuba và các quốc gia Bắc Âu đề cao vai trò và lợi ích của nhân dân. Tất cả đều khẳng định sự bình đẳng và tự do của con người là trung tâm của mô hình kinh tế - xã hội. Người dân có khả năng tham gia vào chính trị ngày càng tích cực hơn và biết tương đối đầy đủ chính phủ đang và sẽ làm gì. Những sáng kiến chính trị của người dân được lắng nghe tôn trọng và có cơ chế hiện thực để trình bày, thẩm định và nếu khả thi thì sẽ được pháp luật ủng hộ. Quyền của người dân được tham gia vào các hoạt động kinh tế và thụ hưởng thành quả của nền kinh tế thị trường xã hội, được nhà nước và xã hội bảo đảm ở mức tương đối tốt, thông qua phân phối theo lao động và phúc lợi xã hội. Trong thời gian vừa qua, chính phủ của các quốc gia này không ngừng thường xuyên đổi mới cơ chế hoạt động, đổi mới cải cách hành chính ngày càng minh bạch 466
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” hiệu quả, nâng cao uy tín đối với nhân dân. Đảng Cộng sản Trung Quốc đã tiến hành xử lý nhiều trường hợp cán bộ đảng viên thậm chí cán bộ cấp cao tham ô tham nhũng, suy thoái đạo đức lối sống. Hệ thống hành chính dựa trên các nguyên tắc trách nhiệm, minh bạch đã giúp nâng cao hiệu quả hoạt động, uy tín của chính phủ. Việt Nam hiện nay đang đẩy mạnh xây dựng Chính phủ kiến tạo phát triển và đẩy mạnh cuộc chiến chống tham nhũng. Trong thời gian gần đây, ở Việt Nam rất nhiều cán bộ cấp cao, nguyên cán bộ đã nghỉ hưu thậm chí có cả ủy viên trung ương đảng mắc sai phạm nghiêm trọng trong quá trình quản lý đều bị xử lý để làm trong sạch Đảng, nâng cao tính minh bạch của bộ máy nhà nước và nâng cao niềm tin đối với nhân dân. Chính phủ kiến tạo coi trọng vai trò của thị trường nhưng không tuyệt đối hóa vai trò này mà tích cực can thiệp để định hướng thị trường, Chính phủ đó phải được tạo dựng trên một thiết chế chính trị dân chủ và tự do. Nhà nước còn định hướng mục tiêu cho các chủ thể tham gia hoạt động kinh tế - xã hội, tạo động lực cho các đối tượng tham gia hoạt động kinh tế - xã hội theo mục tiêu chung, phát huy mặt tích cực, đồng thời khắc phục những hạn chế của nền kinh tế thị trường. Tạo lập các cân đối trong phát triển, kiểm soát và phân bổ các nguồn lực trong xã hội, tạo môi trường thích hợp cho các hoạt động kinh tế - xã hội, thúc đẩy sự phối hợp hoạt động giữa các cấp, các ngành. Nhà nước kiến tạo ở Việt Nam cần giải quyết những vấn đề cụ thể như: tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật, tạo mọi thuận lợi cho phát triển sản xuất kinh doanh; kiện toàn tổ chức bộ máy hành chính Nhà nước, bảo đảm tinh gọn, hiệu lực hiệu quả, kỷ luật kỷ cương, chuyên nghiệp, tập trung cải cách thủ tục hành chính, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, nhũng nhiễu; giảm thiểu chi phí và thời gian thực hiện thủ tục hành chính; nâng cao năng lực cạnh tranh... Thứ ba, phát triển kinh tế thị trường, coi trọng thành phần kinh tế nhà nước nắm giữ vai trò nên tảng đồng thời tạo điều kiện để kinh tế tư nhân thực sự là động lực quan trọng của nền kinh tế. Cùng với mở cửa, đổi mới kinh tế đất nước, Trung Quốc thừa nhận kinh tế thị trường không phải là của riêng của chủ nghĩa tư bản và cho rằng kế hoạch và thị trường cũng đều là biện pháp kinh tế. Trung Quốc, Cuba và các nước Bắc Âu đều coi trọng sở hữu xã hội, chế độ công hữu về tư liệu sản xuất đồng thời khuyến khích các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh tham gia vào sản xuất. Cuba cho rằng 467
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG điều đó sẽ cho phép nhà nước có thể rảnh tay với những hoạt động kinh tế không chiến lược đối với đất nước và những khu vực mà nhà nước không thể thực hiện hiệu quả và chất lượng nếu áp dụng hình thức quản lý nhà nước. Ở các nước Bắc Âu, bên cạnh việc nâng cao tính minh bạch, hiệu quả của các tổ chức chính phủ và khu vực công còn đảm bảo sự phát triển của kinh tế tư nhân dưới ảnh hưởng của các yếu tố phi thị trường. Sự quản lý vĩ mô của chính phủ làm cho khu vực tư nhân tăng và việc tích cực áp dụng công nghệ mới, thúc đẩy sáng tạo văn hóa doanh nghiệp. Đây là nguồn gốc quan trọng cho sự phát triển lành mạnh và ổn định của nền kinh tế và xã hội Bắc Âu. Quan niệm về kinh tế thị trường, sự đánh giá vai trò của các hình thức sở hữu, các thành phần kinh tế của các quốc gia trên giúp Việt Nam bổ sung vào lý luận về mô hình chủ nghĩa xã hội, lý luận về kinh tế thị trường đang tồn tại ở nước ta hiện nay. Thứ tư, xây dựng hệ thống phúc lợi hiệu quả cho người lao động. Bên cạnh việc thừa nhận và khuyến khích thành phần kinh tế tư nhân phát triển thì các quốc gia kể trên đề cao sở hữu xã hội, sở hữu cộng cộng những tư liệu sản xuất chính và thực hiện nguyên tắc phân phối xã hội chủ nghĩa “làm theo năng lực, hưởng theo lao động” để khuyến khích lao động phát triển. Bên cạnh đó các nhà nước tập trung xây dựng hệ thống phúc lợi hiệu quả cho người lao động, tạo cơ hội bình đẳng cho việc tiếp cận các nguồn lực phát triển và bình đẳng trong việc hưởng phúc lợi xã hội. Kết quả nghiên cứu trên cho thấy, các nước Bắc Âu nhìn chung thực hiện các khoản thuế cao và mang lại lợi ích cho tất cả các công dân. Ở các nước này, thể chế xã hội dân chủ là động lực chính của cải cách xã hội. Do trình độ phát triển của Việt Nam chưa thể ngang bằng với các nước Bắc Âu, các chế độ phúc lợi cụ thể đối với người lao động Việt Nam chỉ có thể xác lập ở mức có thể chấp nhận được và phù hợp với điều kiện Việt Nam. Qua kinh nghiệm của Bắc Âu cho thấy, để đảm bảo phúc lợi xã hội bền vững cho mọi người dân, mọi người lao động, cần có sự vào cuộc tích cực từ phía Nhà nước và cộng đồng. Đối với Nhà nước, chương trình phúc lợi xã hội bao gồm các chương trình chung hướng tới cho mọi người dân và các chương trình chuyên biệt, hướng tới những nhóm lao động đặc thù nhưng đều hướng tới đảm bảo sự công bằng cho mọi người. Đối với cộng đồng, bên cạnh các 468
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA “XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM: LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN” phúc lợi xã hội bắt buộc, cần gia tăng các loại phúc lợi xã hội tự nguyện dựa trên cơ sở trách nhiệm cộng đồng, truyền thống văn hóa và điều kiện từng vùng, địa phương để hỗ trợ cho các nhóm đối tượng khác nhau thuộc nhóm “yếu thế” trong xã hội. 3. KẾT LUẬN Dưới sự soi đường của chủ nghĩa Mác - Lênin, chủ nghĩa xã hội đã trở thành hiện thực từ sau thành công của Cách tháng Mười Nga. Theo thời gian, Liên Xô không vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh mới nên mô hình đó đã sụp đổ. Tuy nhiên, chủ nghĩa Mác - Lênin và mô hình xây dựng chủ nghĩa xã hội vẫn được vận dụng sáng tạo ở một số nước trên thế giới hiện nay, tiêu biểu đó là Trung Quốc, Cuba, Việt Nam và các nước Bắc Âu đi theo con đường xã hội dân chủ. Nhờ sự vận dụng sáng tạo đó mà công cuộc xây dựng đất nước của họ đạt được nhiều thành công lớn. Tìm hiểu học tập mô hình xây dựng chủ nghĩa xã hội, tính ưu việt của mô hình xã hội chủ nghĩa ở các quốc gia trên là việc làm có ý nghĩa đối với Việt Nam. Từ đó, chúng ta kiên định với lựa chọn của mình đồng thời bổ sung vào lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội như quan điểm chỉ đạo của Đảng tại Đại hội XIII: “Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021, 109). TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Cục Lý luận - Ban Tuyên truyền Đảng Cộng sản Trung Quốc. (2003). 25 vấn đề lý luận trong công cuộc cải cải cách mở cửa Trung Quốc. Chính trị quốc gia Sự thật. [2]. Đảng Cộng sản Trung Quốc. (2013). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XVIII. Chính trị quốc gia Sự thật. [3]. Đảng Cộng sản Việt Nam. (2021a). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII (Vol. 1). Chính trị quốc gia Sự thật. [4]. Đảng Cộng sản Việt Nam. (2021b). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII (Vol. 2). Chính trị quốc gia Sự thật. [5]. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. (2021). Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học (Dùng cho hệ đào tạo cao cấp lý luận chính trị). Lý luận chính trị. 469
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG [6]. Khiếu Linh. (2012, December 11). Về lý luận chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc. Tạp Chí Cộng Sản. https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/nghien-cu/- /2018/18656/ve-ly-luan-chu-nghia-xa-hoi-dac-sac-trung-quoc.aspx [7]. Lê, T. C., & Nguyễn, T. P. (2021). Thành tựu kinh tế, xã hội Trung Quốc sau một thập niên cầm quyền của Chủ tịch Tập Cận Bình. http://hvctcand.edu.vn/nghien- cuu-quoc-te/thanh-tuu-kinh-te-xa-hoi-trung-quoc-sau-mot-thap-nien-cam- quyen-cua-chu-tich-tap-can-binh-ky-2-3691 [8]. Nguyễn, P. T. (2021, May 17). Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Báo Nhân Dân. https://nhandan.vn/tin-tuc-su-kien/mot-so-van-de-ly-luan-va-thuc-tien-ve- chu-nghia-xa-hoi-va-con-duong-di-len-chu-nghia-xa-hoi-o-viet-nam-646305/ [9]. Phạm, T. C. L. (2021). Giá trị chủ yếu trong nội dung dân chủ xã hội ở các nước Bắc Âu và một số gợi ý đối với Việt Nam hiện nay. Tạp Chí Thông Tin, 470, 110–113. [10]. Phạm, T. T. L. (2020). Hệ thống phúc lợi xã hội ở các nước Bắc Âu và một số gợi ý đối với Việt Nam - Tạp chí Cộng sản. Tạp chí cộng sản. https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/the-gioi-van-de-su-kien/- /2018/816503/he-thong-phuc-loi-xa-hoi-o-cac-nuoc-bac-au-va-mot-so-goi-y- doi-voi-viet-nam.aspx [11]. Sanandaji, N. (2021). Tại sao các nước Bắc Âu không còn là ‘thiên đường xã hội chủ nghĩa’? (Phan Nguyên, Trans.). Nghiên cứu quốc tế. https://nghiencuuquocte.org/2021/10/28/tai-sao-cac-nuoc-bac-au-khong-con- la-thien-duong-xa-hoi-chu-nghia/ [12]. Thạch Bình. (2022, January 25). Kinh tế Trung Quốc: Thành tựu năm 2021 và thách thức năm 2022. https://bnews.vn/kinh-te-trung-quoc-thanh-tuu-nam-2021-va- thach-thuc-nam-2022/229964.html [13]. Vũ, T. S. (2019). Sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Cuba đối với phát triển kinh tế- xã hội. Tạp chí xây dựng Đảng. http://xaydungdang.org.vn/Home/ PrintMagazineStory.aspx?ID=3157&print=true 470