“Nên có một nghị định riêng cho công ty mua bán
nợ xấu”
- Việc thành lập công ty mua bán nợ xấu trong hệ thống ngân hàng cũng đã được
nhiều nước trên thế giới thực hiện. Còn với thực tế tại Việt Nam hiện nay, thì việc
thành lập công ty mua bán nợ xấu là cần thiết để giúp nền kinh tế giải quyết dứt
điểm “cục máu đông” nợ xấu và lưu thông vốn cho nền kinh tế.
Thực tế tại Việt Nam cho thấy, các khoản nợ xấu thông thường đều có tài sản thế
chấp. Công ty mua bán nợ sẽ mua lại những khoản nợ đó từ các ngân hàng, có
nghĩa các ngân hàng thương mại sẽ chuyển quyền sở hữu các khoản nợ và bán
luôn cả tài sản thế chấp sang cho công ty mua bán nợ.
Tuy nhiên, khi thực hiện việc mua bán này, giá trị các khoản nợ xấu được đem
bán đó không phải lúc nào cũng bảo toàn được 100% giá trị.
Công ty mua bán nợ này sẽ mua lại những khoản nợ xấu tại các ngân hàng trên cơ
sở đánh giá lại giá trị của các khoản nợ, để tránh rủi ro thì việc định giá các khoản
nợ này thường vào khoảng 50-80% giá trị. Dù định giá như vậy nhưng khoản “đầu
tư” này có lãi hay không lại phụ thuộc vào giá mua bán tại thời điểm mua nợ và
diễn biến của kinh tế vĩ mô.
Nếu kinh tế vĩ mô đi lên thì giá trị của tài sản đó sẽ tăng lên và khả năng thu hồi
nợ của công ty mua bán nợ đó sẽ nhanh hơn, như vậy, giá trị của khoản nợ đó
cũng sẽ tăng lên và ngược lại.
Một vấn đề cũng đang được không ít người quan tâm, đó là làm sao để đảm bảo
tính minh bạch khi thực hiện mua bán các khoản nợ xấu. Đây là một trong những
vấn đề khó, mà làm sao để định giá đúng và minh bạch các khoản nợ xấu sẽ là vấn
đề rất khó.
Theo tôi, muốn minh bạch quá trình này cần phải có sự tham gia của các công ty
kiểm toán hoặc công ty tư vấn đánh giá lại giá trị tài sản nhưng để đảm bảo yêu
cầu định giá đúng và minh bạch thì các công ty này cần hoạt động độc lập, khách
quan và có đội ngũ chuyên gia tốt. Một giải pháp nữa để nâng cao tính minh bạch
trong quá trình mua bán nợ đó là thành lập một hội đồng thẩm định giá với đầy đủ
thành phần các bên có liên quan... khi đó quá trình định giá mới đảm bảo tính
minh bạch.
Ngoài ra, để hoạt động hiệu quả thì cần có những văn bản pháp lý đi kèm để khi
công ty này ra đời sẽ có ngay hành lang pháp lý hoạt động. Tôi nghĩ rằng, tốt nhất
là có ngay một nghị định riêng cho công ty mua bán nợ xấu này, trong đó cần có
những quy định cụ thể về: phạm vi hoạt động, quy trình xử lý và mua bán nợ…
Trên cơ sở nghị định đó cũng cần có những thông tư hướng dẫn rõ việc thực thi
nghị định, trong thông tư cũng nêu rõ những chế tài quy định: trình tự thủ tục
trong vấn đề thành lập hội đồng thẩm định giá hay thuê công ty kiểm toán khi triển
khai tư vấn hoặc thậm định giá trị của khoản nợ xấu cần mua, hoặc trong các
trường hợp đơn giản thì cũng cần cho phép thoả thuận song phương trong việc
mua bán nợ... Đó có thể là những gợi ý giúp tăng tính minh bạch trong quá trình
mua bán nợ xấu tới đây.
Lý giải về việc lợi nhuận tập trung vào một số ngân hàng lớn như nói trên, tổng
giám đốc một ngân hàng cổ phần quy mô nhỏ, cho biết năm 2011 xảy ra vài đợt
sóng thanh khoản, khan hiếm vốn, đặc biệt dịp cuối năm đã biến các ngân hàng
nhỏ trở thành món mồi ngon cho các ngân hàng lớn, khi các ngân hàng lớn đẩy LS
lên cao chót vót. “Họ là ngân hàng quốc doanh được Ngân hàng Nhà nước hỗ trợ
tái cấp vốn thoải mái, còn ngân hàng cổ phần lớn có nhiều giấy tờ có giá nên tham
gia vay trên OMO với LS thấp, rồi cho các ngân hàng nhỏ vay lại trên liên ngân
hàng. Thời điểm LS thị trường này lên tới vài chục phần trăm đó chính là lúc các
ngân hàng nhỏ bị ngân hàng lớn làm thịt, bất kể sự an toàn của hệ thống, sự sống
chết của các ngân hàng nhỏ”, tổng giám đốc này bày tỏ.
