Nguyên tắc “đoàn kết, bình đẳng, tương trợ giúp nhau cùng phát triển” theo tư tưởng Hồ Chí Minh

Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> <br /> <br /> NGUYÊN TẮC “ĐOÀN KẾT, BÌNH ĐẲNG, TƯƠNG TRỢ GIÚP<br /> NHAU CÙNG PHÁT TRIỂN” THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH<br /> Đoàn Thị Hải Thuận(1)<br /> <br /> B<br /> ình đẳng dân tộc là một bộ phận của bình đẳng xã hội, là nguyên tắc quan trọng trong<br /> chiến lược cách mạng của giai cấp vô sản, gắn liền với sự nghiệp giải phóng giai cấp, giải<br /> phóng dân tộc, giải phóng con người. Vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện thực<br /> tiễn nước ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề cập bình đẳng dân tộc trên hai cấp độ: Bình đẳng giữa<br /> dân tộc - quốc gia Việt Nam với các dân tộc - quốc gia trên thế giới và bình đẳng giữa các dân tộc<br /> ở Việt Nam với nhau.<br /> Từ khóa: Đoàn kết; bình đẳng; tương trợ; giúp nhau cùng phát triển; tư tưởng Hồ Chí Minh;<br /> dân tộc thiểu số.<br /> <br /> Bình đẳng dân tộc (BĐDT) là quyền của trí, vai trò của mỗi dân tộc trong cộng đồng các<br /> mọi dân tộc không phân biệt đa số hay thiểu số dân tộc Việt Nam. Đó vừa là quyền thiêng liêng,<br /> trình độ văn hoá cao hay thấp, không phân biệt bất khả xâm phạm của mỗi dân tộc, vừa là một<br /> chủng tộc hay màu da,… quyền bình đẳng giữa trong những nguyên tắc cơ bản trong quan hệ<br /> các dân tộc bao gồm tất cả các lĩnh vực: Kinh giữa các dân tộc. Tất cả các dân tộc, không phân<br /> tế, chính trị, văn hoá xã hội. BĐDT đã được ghi biệt Kinh, Thái, Mường, Xá, Xinh Mun… đều<br /> nhận trong công ước quốc tế và pháp luật của mỗi là anh em ruột thịt một nhà, không phải Kinh ăn<br /> quốc gia. BĐDT là một bộ phận của bình đẳng hiếp Thái, Thái ăn hiếp Xá, Xinh Mun; “Anh em<br /> xã hội, là nguyên tắc quan trọng trong chiến lược thiểu số chúng ta sẽ được: Dân tộc bình đẳng.<br /> cách mạng của giai cấp vô sản, gắn liền với sự Chính phủ sẽ bãi bỏ hết những điều hủ tục cũ,<br /> nghiệp giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, bao nhiêu bất bình đẳng trước sẽ sửa chữa đi”2.<br /> giải phóng con người. Vận dụng sáng tạo chủ Thực chất BĐDT là quyền ngang nhau của mọi<br /> nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện thực tiễn nước dân tộc, không phân biệt đa số hay thiểu số, trình<br /> ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập BĐDT trên hai độ phát triển, chủng tộc, được thể hiện trên mọi<br /> cấp độ: Một là, bình đẳng giữa dân tộc - quốc gia lĩnh vực của đời sống xã hội, được bảo đảm bằng<br /> Việt Nam với các dân tộc - quốc gia trên thế giới; pháp luật, trong đó có quyền sống, quyền tự do,<br /> hai là, bình đẳng giữa các dân tộc ở Việt Nam. Ở mưu cầu hạnh phúc và phát triển toàn diện, đảm<br /> cấp độ thứ hai, tư tưởng Hồ Chí Minh về BĐDT bảo cho đại đoàn kết toàn dân tộc, ổn định và<br /> là hệ thống luận điểm về vị trí, vai trò, nội dung phát triển bền vững của cả quốc gia dân tộc.<br /> và phương thức hiện thực hóa quyền bình đẳng BĐDT có mối quan hệ chặt chẽ với độc<br /> của các dân tộc ở nước ta trên mọi lĩnh vực của lập dân tộc, trong đó độc lập dân tộc là điều kiện<br /> đời sống xã hội. Trong đó, có thể khái quát một “gốc”, là nền tảng để thực hiện quyền bình đẳng<br /> số nguyên tắc cơ bản sau: giữa các dân tộc; do đó phải đặt sự nghiệp giải<br /> 1. Bình đẳng dân tộc phải luôn gắn liền phóng dân tộc vào tiến trình cách mạng vô sản,<br /> với độc lập, tự do của Tổ quốc và cuộc sống gắn độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội: “Các<br /> ấm no, hạnh phúc của nhân dân dân tộc bị áp bức trên thế giới thấy rằng chỉ có<br /> Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Các dân dựa vào phong trào cách mạng xã hội chủ nghĩa,<br /> tộc sống trên đất nước Việt Nam đều bình đẳng đi theo đường lối của giai cấp công nhân thì mới<br /> về quyền lợi và nghĩa vụ”1. BĐDT thể hiện vị đánh đổ được bọn đế quốc để giành lại độc lập<br /> dân tộc hoàn toàn và bình đẳng thật sự giữa các<br /> . Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà<br /> 1<br /> <br /> Nội, 2000, tập 9, tr.587. 2<br /> . Sách đã dẫn, tập 4, tr.110 <br /> Ngày nhận bài: 26/2/2017. Ngày phản biện: 3/3/2017. Ngày duyệt đăng: 09/3/2017<br /> (1)<br /> Trường Chính trị Quảng Nam Số 17 - Tháng 3 năm 2017<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> dân tộc”3. Các dân tộc ở nước ta muốn được bình BĐDT, “Phải khắc phục những tư tưởng dân tộc<br /> đẳng thì trước hết dân tộc Việt Nam phải được lớn, dân tộc hẹp hòi, tự ti dân tộc, người dân tộc<br /> độc lập, tự do và bình đẳng, nếu đất nước chưa lớn dễ mắc bệnh kiêu ngạo. Cán bộ địa phương,<br /> giành được độc lập thì quyền lợi giai cấp đến vạn nhân dân địa phương lại dễ cho mình là dân tộc<br /> năm cũng không đòi lại được, không giành được bé nhỏ, tự ti, cái gì cũng cho là mình không làm<br /> độc lập dân tộc thì cũng không thể nói tới việc được, rồi không cố gắng. Đó là những điểm phải<br /> thực hiện BĐDT. tránh”6.<br /> Không chỉ gắn liền với độc lập của Tổ Nguy cơ gây bất bình đẳng dân tộc xuất<br /> quốc, BĐDT còn gắn liền với tự do, hạnh phúc phát từ nhiều phía và thường biểu hiện ở tư tưởng<br /> của nhân dân. Người khẳng định, nước độc lập dân tộc lớn, thái độ xem thường dân tộc nhỏ, tư<br /> mà dân không được hưởng hạnh phúc, tự do, thì tưởng dân tộc hẹp hòi, cục bộ, tự ti hoặc những<br /> độc lập ấy chẳng có nghĩa lý gì. Chính cuộc sống biểu hiện áp đặt, kì thị, phân biệt đối xử dân tộc.<br /> ấm no, tự do, hạnh phúc của nhân dân, ai cũng có Do đó phải có chính sách cụ thể để xóa bỏ những<br /> cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành, có điều xích mích, kì thị làm cho cộng đồng các dân tộc<br /> kiện phát triển toàn diện, có quyền giữ gìn, phát gắn bó, đoàn kết yêu thương, giúp đỡ nhau cùng<br /> triển, phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc tiến bộ. Mục tiêu của BĐDT mà Người đặt ra<br /> mình là giá trị đích thực của BĐDT. không chỉ dừng lại ở tiêu chí đồng bào thiểu số<br /> 2. Bình đẳng dân tộc phải thể hiện sự “tiến kịp” đồng bào đa số, mà phải là các dân tộc<br /> đoàn kết, tôn trọng, giúp đỡ lẫn nhau cùng ngày càng văn minh, tiến bộ, cùng tiến lên chủ<br /> tiến bộ, cùng nhau tiến lên Chủ nghĩa Xã hội nghĩa xã hội. Bời vì bản chất ưu việt của chế độ<br /> xã hội chủ nghĩa bảo đảm chắc chắn nhất cho<br /> Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, đoàn kết là các dân tộc là tất cả mọi người ngày càng ấm no,<br /> sức mạnh, là “điểm mẹ” của mọi thành công, nên các dân tộc được bình đẳng hoàn toàn, bình đẳng<br /> “Phải tăng cường đoàn kết dân tộc,… Các dân thật sự.<br /> tộc miền núi đoàn kết chặt chẽ, các dân tộc thiểu<br /> số đoàn kết với các dân tộc đa số”4. Đại đoàn kết 3. Bình đẳng dân tộc được thực hiện<br /> dân tộc không chỉ dựa trên nền tảng của khối liên một cách toàn diện trên mọi lĩnh vực đời sống<br /> minh giữa giai cấp công nhân, giai cấp nông dân xã hội của các dân tộc<br /> và đội ngũ trí thức, mà còn phải thực hiện đoàn Quyền bình đẳng giữa các dân tộc phải<br /> kết các dân tộc. Người nhấn mạnh: “Đồng bào được thể hiện thực tế trên mọi lĩnh vực chính trị,<br /> Kinh hay Thổ, Mường hay Mán, Gia rai hay Ê kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng - an ninh.<br /> Đê, Xê Đăng hay Ba Na và các dân tộc thiểu số Trong đó, bình đẳng về kinh tế làm nền tảng, tạo<br /> khác đều là con cháu Việt Nam, đều là anh em cơ sở vật chất và xét đến cùng quyết định mức<br /> ruột thịt. Chúng ta sống chết có nhau, sướng khổ độ bình đẳng trên các lĩnh vực khác. Bình đẳng<br /> cùng nhau, no đói giúp nhau”5. Dân tộc nào đông về kinh tế là làm cho đời sống của đồng bào các<br /> hơn, nhiều người hơn, tiến bộ hơn thì phải giúp dân tộc ở nước ta ngày càng được nâng cao, khắc<br /> đỡ các dân tộc khác để đều tiến bộ như nhau, đều phục sự chênh lệch về thu nhập, mức sống, điều<br /> đoàn kết như anh em một nhà để cùng xây dựng kiện ăn, mặc, ở, đi lại, xóa bỏ mọi đặc quyền,<br /> Tổ quốc chung. Bởi vì theo Người, các dân tộc đặc lợi. Thực chất bình đẳng kinh tế là giải quyết<br /> ở nước ta đều thống nhất về lợi ích, đây là cơ đúng đắn mối quan hệ về lợi ích kinh tế, đồng<br /> sở quan trọng để thực hiện bình đẳng về quyền thời quan tâm tạo cơ hội giúp đỡ đồng bào dân<br /> và nghĩa vụ, không có sự phân biệt về đối xử tộc thiểu số phát triển kinh tế.<br /> tạo nên tiếng nói chung và sự đồng thuận giữa Đồng thời, các dân tộc bình đẳng về chính<br /> các dân tộc. Đồng thời, phải kiên quyết đấu tranh trị, có quyền làm chủ nước nhà, mà “đã là người<br /> chống mọi tư tưởng và hành động chia rẽ, gây bất chủ thì phải biết tự mình lo toan, gánh vác, không<br /> 3<br /> . Sách đã dẫn, tập 9, tr. 580. ỉ lại, không ngồi chờ. Mỗi người phải ra sức góp<br /> 4<br /> . Sách đã dẫn.<br /> 5<br /> . Sách đã dẫn, tập 4, tr 217. 6<br /> . Sách đã dẫn, tập 11, tr136. <br /> <br /> 34 Số 17 - Tháng 3 năm 2017<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> công, góp của để xây dựng nước nhà”7. Các dân thống chính trị từ trung ương đến địa phương là<br /> tộc bình đẳng về văn hóa, được học tập nâng cao chủ thể quan trọng tập trung nâng cao đời sống<br /> dân trí, tôn trọng, bảo vệ, giữ gìn và phát huy các vật chất và văn hóa của đồng bào các dân tộc.<br /> giá trị văn hóa, ngôn ngữ, phong tục, tập quán, Thực hiện tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí<br /> truyền thống; thực hiện bình đẳng dân tộc về văn Minh, trong sự nghiệp cách mạng Đảng ta luôn<br /> hóa là động lực thực hiện bình đẳng trên lĩnh khẳng định BĐDT là một trong những nguyên<br /> vực khác, mọi biểu hiện kì thị, cưỡng bức, đồng tắc cơ bản trong chính sách dân tộc. Chính sức<br /> hóa văn hóa đều phải lên án và bài trừ. Các dân mạnh to lớn của toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo<br /> tộc bình đẳng trên các lĩnh vực xã hội, trước hết của Đảng, đã đánh bại mọi bè lũ cướp nước và<br /> là bình đẳng trong quan hệ xã hội, thể hiện sự bán nước giành độc lập, tự do cho Tổ quốc.<br /> tôn trọng, không phân biệt giữa các dân tộc, tạo Trong công cuộc đổi mới, Đảng và Nhà nước ta<br /> điều kiện để các yếu tố tích cực trong thiết chế đang nhân lên sức mạnh to lớn của toàn dân tộc,<br /> truyền thống của các dân tộc giữ gìn và phát triển từng bước khẳng định vị thế, uy tín của đất nước<br /> phù hợp với xã hội mới, loại bỏ những yếu tố lạc trên trường quốc tế. Hiện nay, tình hình thế giới<br /> hậu, tiêu cực; tập trung giải quyết những bức xúc diễn biến phức tạp, xung đột dân tộc, sắc tộc,<br /> ở các vùng dân tộc thiểu số như: xóa đói, giảm các hoạt động can thiệp, lật đổ, ly khai,… diễn<br /> nghèo, việc làm, sức khỏe, tệ nạn xã hội, phòng ra ở nhiều nơi. Đối với nước ta, các thế lực thù<br /> bệnh, giao thông,… Cùng với đó, Người đề cập địch đã và đang tìm mọi cách khoét sâu và lợi<br /> đến vấn đề nghĩa vụ, trách nhiệm của các dân tộc dụng những khó khăn ở miền núi, đồng bào dân<br /> trong bảo vệ Tổ quốc. Theo Người, mọi người tộc thiểu số để xuyên tạc chính sách dân tộc của<br /> đều phải góp phần vào việc củng cố quốc phòng Đảng và Nhà nước, dụ dỗ, lôi kéo đồng bào, tạo<br /> và giữ gìn trị an để nhân dân được yên vui sản ra một số điểm nóng, gây chia rẽ khối đại đoàn<br /> xuất, xây dựng nước nhà, giúp đỡ cán bộ làm kết dân tộc, phá hoại sự nghiệp xây dựng và bảo<br /> nghĩa vụ quân sự cho tốt. vệ Tổ quốc của nhân dân ta.<br /> 4. Thực hiện bình đẳng dân tộc là phải Để bình đẳng giữa các dân tộc được thực<br /> làm đầy đủ chính sách dân tộc, phải làm cho hiện trên thực tế, đưa đường lối của Đảng vào<br /> khéo, thiết thực và hiệu quả trên thực tế, cuộc sống cần tập trung thực hiện tốt một số giải<br /> nhằm đạt được hai điều quan trọng nhất là: pháp chủ yếu sau:<br /> Đoàn kết dân tộc và nâng cao đời sống của<br /> đồng bào Một là, tiếp tục nâng cao nhận thức, trách<br /> nhiệm của các chủ thể thực hiện BĐDT:<br /> Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, quyền<br /> BĐDT không chỉ được công nhận, bảo đảm bằng Trong điều kiện nước ta hiện nay, đây là<br /> giải pháp quan trọng hàng đầu. Bởi lẽ chỉ có nâng<br /> pháp luật, cụ thể hóa trong chính sách, chương<br /> cao nhận thức, trách nhiệm, làm cho chủ thể thực<br /> trình, kế hoạch mà phải được triển khai thực<br /> hiện đường lối, quan điểm của Đảng thấu hiểu<br /> hiện đạt hiệu quả trên thực tế. Để làm được việc<br /> sâu sắc từ đó xác định rõ động cơ, thái độ, trách<br /> đó, theo Người trước hết chính sách phải sát với<br /> nhiệm, quyết tâm thực hiện thì chủ trương đó mới<br /> điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của từng địa<br /> đi vào đời sống nhân dân. Tuy nhiên chủ thể thực<br /> phương và phải được tuyên truyền giáo dục cụ<br /> hiện rộng, đa dạng, phức tạp, nhận thức không<br /> thể để đồng bào hiểu, hiểu rồi để làm. Người chỉ<br /> đều, điều kiện sống khác nhau, nên nội dung bồi<br /> dẫn cụ thể: “Cái gì phải làm? Phải đoàn kết dân<br /> dưỡng, nâng cao nhận thức phải toàn diện, cụ<br /> tộc, củng cố hợp tác xã, phát triển thủy lợi, mở<br /> thể phù hợp với từng đối tượng, sát thực tế địa<br /> mang đường sá, đẩy mạnh sản xuất. Cái gì phải<br /> phương; hình thức, biện pháp tuyên truyền, giáo<br /> xóa? Mê tín, hủ tục. Cái gì cần phát triển: - Văn<br /> dục phải phù hợp đặc điểm tâm lý của đồng bào<br /> hóa giáo dục vệ sinh phòng bệnh”8, xác định<br /> dân tộc, cụ thể, thiết thực, từ đó nâng cao chất<br /> rõ trách nhiệm của từng lực lượng, trong đó hệ<br /> lượng, hiệu quả giáo dục trên thực tế,…<br /> 7<br /> . Sách đã dẫn, tập 10, tr.310.<br /> 8<br /> . Sách đã dẫn, t11, tr.134 Hai là, tiếp tục bổ sung, hoàn thiện, cụ thể<br /> <br /> Số 17 - Tháng 3 năm 2017 35<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> hóa và nâng cao hiệu lực của hệ thống pháp luật số là công việc hết sức khó khăn, phức tạp và<br /> bảo đảm công bằng, bình đẳng giữa các dân tộc lâu dài, để tiến hành có hiệu quả đòi hỏi toàn<br /> trên thực tế; phát huy hiệu quả các chính sách Đảng, toàn dân phải chung tay, chung sức, góp<br /> đối với đồng bào dân tộc thiểu số, phù hợp với công góp của, đề cao tinh thần tương thân tương<br /> tình hình thực tiễn và xu hướng phát triển của đất ái tạo điều kiện vật chất và tinh thần mới có thể<br /> nước. Đồng thời, thường xuyên đánh giá kết quả, thực hiện thành công. Đó vừa là phát huy truyền<br /> rút kinh nghiệm quá trình tổ chức thực hiện làm thống quý báu của dân tộc, vừa là động lực, sức<br /> cơ sở cho đưa ra những chính sách mới phù hợp mạnh to lớn trong sự nghiệp đổi mới ở nước ta<br /> với sự phát triển của thực tiễn. hiện nay.<br /> Tập trung phát triển nhanh, bền vững về Ba là, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ<br /> kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc, miền núi. thống chính trị, trình độ năng lực tổ chức thực<br /> Đây là giải pháp quyết định trực tiếp đến việc hiện của đội ngũ cán bộ cơ sở và phát huy nội<br /> hiện thực hóa tư tưởng Hồ Chí Minh về BĐDT lực của đồng bào các dân tộc thiểu số. Đây là<br /> ở nước ta hiện nay. Tập trung phát triển kinh tế, giải pháp phát huy vai trò của hệ thống chính trị,<br /> làm thay đổi trình độ sản xuất của đồng bào từ các cấp, ngành, trực tiếp là đội ngũ cán bộ làm<br /> tự cung, tự cấp sang nền kinh tế hàng hóa nhiều công tác dân tộc và các nguồn lực của vùng núi,<br /> thành phần, xóa đói giảm nghèo nhanh và bền đồng bào dân tộc. Cần đẩy mạnh công tác giáo<br /> vững; thực hiện có hiệu quả dự án đầu tư vào dục - đào tạo, lựa chọn bồi dưỡng nâng cao trình<br /> thế mạnh của vùng, giải quyết dứt điểm vấn đề độ mọi mặt cho đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số,<br /> đất sản xuất theo chương trình 134, hoàn thiện chú trọng phổ cập giáo dục phổ thông, nâng cao<br /> tiến độ công trình trọng điểm về cơ sở hạ tầng, dân trí, đào tạo nghề tạo nguồn lao động có chất<br /> thực hiện tốt chính sách ưu tiên về đầu tư vay lượng tại địa phương; kết hợp nhiều chính sách<br /> vốn để sản xuất, làm chuyển biến về tổ chức sản ưu đãi để thu hút nguồn nhân lực có chất lượng<br /> xuất, giải quyết việc làm, giải quyết dứt điểm cao về phát triển vùng sâu, vùng xa.<br /> công tác định canh, định cư, cung cấp nước sạch,<br /> khám chữa bệnh miễn phí,… từng bước thu hẹp Tài liệu tham khảo<br /> khoảng cách giàu nghèo giữa miền xuôi và miền 1. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị<br /> ngược, thành thị và nông thôn. Quốc gia, Hà Nội 2000, tập 9, tr.587;<br /> Tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, 2. Nghị quyết, Đại hội Đại biểu toàn quốc<br /> chủ động đấu tranh chống âm mưu, hoạt động lần thứ XI của Đảng ;<br /> của các thế lực thù địch chia rẽ dân tộc. Tăng 3. Kết luận số 57 – KL/TW của Bộ Chính<br /> cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc là cơ sở trị ngày 03/11/2009;<br /> nền tảng vững chắc để huy động mọi lực lượng,<br /> mọi nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội ở 4. Nghị quyết Hội nghị lần thứ VII Ban<br /> các địa phương, nhất là vùng dân tộc miền núi. Chấp hành Trung ương Đảng (khóa IX) về Công<br /> Phát triển miền núi và đồng bào dân tộc thiểu tác dân tộc.<br /> <br /> <br /> ABSTRACT<br /> PRINCIPLES “SOLIDARITY, EQUALITY, ASSISTANCE TO DEVELOP “ BY HO CHI<br /> MINH’S IDEOLOGY ON ETHNIC ISSUES<br /> Ethnic equality is an integral part of social equality, an important principle in the revolutionary<br /> strategy of the proletariat associated with liberation of classes, national independence, human freedom.<br /> Applying Marxism - Leninism to the practical conditions of our country, President Ho Chi Minh<br /> mentioned equality at two levels: equality in the whole nation - Vietnam and ethnic groups - Countries<br /> in the world and equality between peoples in Vietnam together.<br /> Keywords: Solidarity, Equality, Assistance to Develop; Ho Chi Minh’s Ideology; Ethnic Issues.<br /> <br /> 36 Số 17 - Tháng 3 năm 2017<br />