Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Phân loại chi Lấu - Psychotria L. (Rubiaceae) ở Việt Nam

Nghiên cứu về hệ thực vật Việt Nam luôn là một lĩnh vực quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh đa dạng sinh học phong phú nhưng đang chịu nhiều thách thức. Chi Lấu (Psychotria L.), thuộc họ Cà phê (Rubiaceae), là một chi có số lượng loài lớn trên thế giới và tại Việt Nam, tuy nhiên, kiến thức về phân loại của chi này còn hạn chế, chưa đầy đủ và có nhiều điểm chưa thống nhất. Các tài liệu hiện hành thường đơn giản, thiếu thông tin về đặc điểm giải phẫu và dữ liệu phân tử, dẫn đến khó khăn trong việc phân biệt các loài. Do đó, một nghiên cứu phân loại chi Lấu một cách khoa học, hệ thống dựa trên đặc điểm hình thái, cấu tạo vi phẫu và cấu trúc phân tử là vô cùng cần thiết để cung cấp cơ sở dữ liệu vững chắc cho các nghiên cứu bảo tồn và phát huy giá trị nguồn dược liệu.

Các nhà khoa học, nghiên cứu sinh, giảng viên và sinh viên thuộc các lĩnh vực thực vật học, phân loại học, sinh thái học, dược học, nông lâm nghiệp và bảo tồn đa dạng sinh học.

Luận án này tập trung vào phân loại chi Lấu (Psychotria L.) ở Việt Nam, một chi thực vật quan trọng thuộc họ Cà phê (Rubiaceae), nhằm giải quyết những khoảng trống kiến thức hiện có về hệ thực vật tại đây. Mục tiêu chính là xác định thành phần loài, các đặc điểm sinh học và sinh thái, cũng như xây dựng một hệ thống phân loại thực vật đầy đủ, cập nhật và có hệ thống cho chi này. Để đạt được mục tiêu, phương pháp nghiên cứu kết hợp kế thừa các công trình khoa học trước đó với việc tiến hành điều tra, thu thập và phân tích toàn diện. Cụ thể, luận án đã khảo sát và thu thập khoảng 1.009 mẫu tiêu bản tại 27/63 tỉnh thành trên cả nước thông qua 33 đợt thực địa kéo dài từ tháng 10/2021 đến 10/2024. Việc phân loại được thực hiện dựa trên sự kết hợp của các phương pháp hiện đại, bao gồm nghiên cứu hình thái học chi tiết, bước đầu ứng dụng phương pháp giải phẫu thực vật, và phân loại phân tử. Các nội dung chính bao gồm tổng quan về chi Lấu, điều tra thực địa, xây dựng khóa định loại và nghiên cứu đặc điểm sinh học của các loài. Kết quả của luận án sẽ bổ sung và hoàn chỉnh kiến thức về hệ thực vật Việt Nam, tạo tiền đề cho việc biên soạn “Thực vật chí Việt Nam” và đóng góp vào công tác bảo tồn đa dạng sinh học. Đặc biệt, nghiên cứu cung cấp dữ liệu khoa học quan trọng để nhận diện, sử dụng và khai thác tiềm năng dược liệu của các loài trong chi Lấu, phục vụ hiệu quả cho các ngành như nông – lâm nghiệp, sinh thái học và dược học.