Giáo viên: Trương Thị Hồng Chiên Trường THPT chuyên Lương Văn Tụy
Bản đăng kí Sáng Kiến Năm học 2013 - 2014
1
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập- Tự do- Hạnh phúc
BẢN ĐĂNG KÝ SÁNG KIẾN NĂM 2014
TÊN SÁNG KIẾN: "PHƯƠNG PHÁP DẠY VÀ HỌC CHƯƠNG 2 -
BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC VÀ ĐỊNH LUẬT
TUẦN HOÀN - HÓA HỌC LỚP 10 - THPT - BAN CƠ BẢN
THEO ĐỊNH HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH"
(Dạy học theo quan điểm kiến tạo - Tương tác và cộng tác nhóm nhỏ)
Tác giả sáng kiến:
Tr¬ng ThÞ Hång Chiªn
Đơn vị công tác: Tổ Hóa Học
Trường THPT chuyên Lương Văn Tụy
Ninh Bình, tháng 5 năm 2014
Giáo viên: Trương Thị Hồng Chiên Trường THPT chuyên Lương Văn Tụy
Bản đăng kí Sáng Kiến Năm học 2013 - 2014
2
MỤC LỤC
Trang 2 Bản đăng ký sáng kiến năm học 2013 - 2014
Trang 19 Phụ lục
Chương I
Nghiên cứu nội dung chương 2 - Bảng tuần hoàn các
nguyên tố hóa học và định luật tuần hoàn- Hóa học lớp
10 - THPT - Ban cơ bản.
Trang 20 Chương II Dạy và học chương 2 - Bảng tuần hoàn các nguyên tố
hóa học và định luật tuần hoàn theo định hướng tích
cực hóa hoạt động của học sinh.
Tiết 13, 14 - Bài 7- Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa
học.
Trang 27 Tiết 15 - Bài 8 - Sự biến đổi tuần hoàn cấu hình
electron nguyên tử của các nguyên tố hóa học.
Trang 35
Tiết 16, 17 - Bài 9 - Sự biến đổi tuần hoàn tính chất của
các nguyên tố hóa học. Định luật tuần hoàn.
Trang 46 Chương III Thực nghiệm sư phạm.
Trang49 Tài liệu tham khảo.
Trang 50 Phụ lục I Các đề kiểm tra đánh giá kết quả thực nghiệm.
Trang 56 Phụ lục II Một số dạng bài tập chương 2 – BTH các nguyên tố
hóa hoc và định luật tuần hoàn – Hóa học lớp 10-
THPT – Ban cơ bản.
Trang 65
Phụ lục III
Một số cách đơn giản, dễ nhớ BTH các nguyên tố hóa
học.
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Bài tập hóa học: BTHH
Bảng tuần hoàn: BTH
Điện tích hạt nhân: ĐTHN
Electron: e
Proton: p
Kiến thức: KT
Kĩ năng: KN
Trung học phổ thông: THPT
Phương pháp dạy học: PPDH
Giáo viên: GV
Học sinh: HS
Đối chứng: ĐC
Thực nghiệm: TN
Sách bài tập: SBT
Sách giáo khoa: SGK
Trắc nghiệm khách quan: TNKQ
Giáo viên: Trương Thị Hồng Chiên Trường THPT chuyên Lương Văn Tụy
Bản đăng kí Sáng Kiến Năm học 2013 - 2014
3
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do – Hạnh phúc
BẢN ĐĂNG KÝ SÁNG KIẾN NĂM HỌC 2013 - 2014
I. TÊN SÁNG KIẾN:
"PHƯƠNG PHÁP DẠY VÀ HỌC CHƯƠNG 2 -
BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
VÀ ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN - HÓA HỌC LỚP 10 - THPT - BAN CƠ BẢN
THEO ĐỊNH HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH"
(cụ thể dạy và học các bài: “Bài 7- Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học”; "Bài
8- Sự biến đổi tuần hoàn cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố hóa học";
"Bài 9 - Sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố hóa học. Định luật tuần
hoàn" theo quan điểm kiến tạo - tương tác và cộng tác nhóm nhỏ).
II. TÁC GIẢ SÁNG KIẾN: TRƯƠNG THỊ HỒNG CHIÊN
Chức danh: Giáo viên.
Trình độ chuyên môn: Cử Nhân Hóa Học.
Địa chỉ: Trường THPT chuyên Lương Văn Tụy, Thành Phố Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình.
Email: chienhong1970@gmail.com
ĐTDĐ: 0946 108 599.
III. NỘI DUNG SÁNG KIẾN.
1. Giải pháp cũ thường làm.
1.1. Phân tích sử dụng một số phương pháp dạy học truyền thống mà người thầy đóng
vai trò trung tâm :
1.1.1. Sử dụng phương pháp thuyết trình.
Phương pháp thuyết trình là một phương pháp dạy học trong đó GV dùng lời nói, chữ
viết để trình bày, giảng giải nội dung bài học, còn HS chủ yếu thụ động nghe, nhìn, ghi
chép, tái hiện và ghi nhớ nội dung bài học.
Phương pháp thuyết trình gồm các bước sau:
- Bước 1: Đặt vấn đề.
- Bước 2: Giải quyết vấn đề.
Giáo viên: Trương Thị Hồng Chiên Trường THPT chuyên Lương Văn Tụy
Bản đăng kí Sáng Kiến Năm học 2013 - 2014
4
- Bước 3: Kết luận.
* Phương pháp này có ưu điểm là GV chủ động về mặt thời gian và kế hoạch lên lớp,
do đó cũng chủ động thiết kế lôgic nội dung, cập nhật bổ sung kiến thức, tiết kiệm thời
gian.
* Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất của phương pháp này là HS thụ động, việc truyền
thụ kiến thức dễ mang tính áp đặt, dập khuôn máy móc, gây ra sự nhàm chán, khó
tiếp thu, khó ghi nhớ; HS bị động, học trong tư tưởng gượng ép, học vẹt, nhanh quên,
không có hứng thú và say mê môn học. Do vậy, khi sử dụng phương pháp này, cần chú
ý các điểm sau:
+ Lời giảng của GV phải đủ to, rõ, không vi phạm các qui luật lôgic.
+ Tốc độ vừa phải, có định hướng ghi chép, theo dõi của HS.
+ Biết dừng đúng lúc với thời gian hợp lí.
+ Nội dung bài thuyết trình phải lôgic.
+ Tư thế, tác phong và cách diễn đạt của GV phải hấp dẫn, lôi cuốn HS.
1.1.2. Sử dụng phương pháp đàm thoại.
Phương pháp đàm thoại là phương pháp trong đó GV đặt ra một hệ thống câu hỏi, HS
sẽ trả lời hay trao đổi với GV hoặc tranh luận giữa các thành viên trong lớp với nhau, qua
đó HS sẽ củng cố, ôn tập kiến thức cũ và tiếp thu được kiến thức mới. Trong hệ thống câu
hỏi, ngoài các câu hỏi chính còn có những câu hỏi phụ để gợi ý khi HS gặp khó khăn.
1.2. Quy trình chuẩn bị và thực hiên một giờ học theo phương pháp dạy học truyền
thống.
1.2.1. Quy trình chuẩn bị một giờ học.
Hoạt động chuẩn bị cho một giờ dạy học đối với GV thường được thể hiện qua việc
chuẩn bị giáo án. Đây là hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học cho một bài học cụ thể,
thể hiện mối quan hệ tương tác giữa GV với HS, giữa HS với HS nhằm đạt được những
mục tiêu của bài học. Hoạt động chuẩn bị cho một giờ học có vai trò và ý nghĩa rất quan
trọng, quyết định nhiều tới chất lượng và hiệu quả giờ dạy học.
1.2.2. Thực hiện giờ dạy học.
Một giờ dạy học nên được thực hiện theo các bước cơ bản sau:
* Kiểm tra sự chuẩn bị của HS.
Lưu ý: Việc kiểm tra sự chuẩn bị của HS có thể thực hiện đầu giờ học hoặc có thể đan xen
trong quá trình dạy bài mới.
* Tổ chức dạy và học bài mới.
* Luyện tập, củng cố.
* Đánh giá.
* Hướng dẫn HS học bài, làm việc ở nhà.
Lưu ý: Tùy theo đặc trưng môn học, nội dung dạy học, đặc điểm và trình độ HS, điều kiện
cơ sở vật chất… GV có thể vận dụng các bước thực hiện một giờ dạy học như trên một
cách linh hoạt và sáng tạo, tránh đơn điệu, cứng nhắc.
2. Giải pháp mới cải tiến.
2.1. Lý do chọn đề tài sáng kiến:
Trong sự nghiệp đổi mới toàn diện của đất nước, đổi mới nền giáo dục và đào tạo là
một trong những trọng tâm của sự phát triển. Muốn nâng cao chất lượng giáo dục, chúng
Giáo viên: Trương Thị Hồng Chiên Trường THPT chuyên Lương Văn Tụy
Bản đăng kí Sáng Kiến Năm học 2013 - 2014
5
ta phải đổi mới nội dung và đổi mới phương pháp dạy học ở các môn học, các cấp bậc
học.
Đổi mới phương pháp dạy học đã và đang là vấn đề hết sức cấp bách hiện nay. Ngày
nay, nền kinh tế tri thức đòi hỏi ngành giáo dục phải đào tạo ra những con người năng
động sáng tạo, có khả năng tự học và tự đánh giá, biết cách cộng tác với mọi người, để
phát triển cá nhân hoà hợp với sự phát triển chung của cộng đồng . Do đó, từ chỗ áp dụng
các phương pháp dạy học mà người thầy đóng vai trò trung tâm, thì chúng ta phải chuyển
sang hướng dạy học lấy học sinh làm trung tâm, nhằm phát huy tính tích cực chủ động
của người học. Có như thế thì chúng ta mới tạo ra được những “sản phẩm chất lượng
cao” đáp ứng cho nhu cầu của xã hội. Nếu giáo viên có một hệ thống các giáo án được
thiết kế hay, theo hướng dạy học tích cực thì chắc chắn việc giảng dạy sẽ có hiệu quả cao
hơn. Những lí do trên đã thôi thúc tôi quyết định thực hiện đề tài nghiên cứu "Phương
pháp dạy và học chương 2 - Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và Định luật
tuần hoàn - Hóa học lớp 10 - THPT- Ban cơ bản theo định hướng tích cực hóa hoạt
động của học sinh” (cụ thể dạy và học các bài: “Bài 7- Bảng tuần hoàn các nguyên tố
hóa học”; "Bài 8- Sự biến đổi tuần hoàn cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố
hóa học"; "Bài 9 - Sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố hóa học. Định luật
tuần hoàn" theo quan điểm kiến tạo - tương tác và cộng tác nhóm nhỏ) với mong muốn
đề tài sáng kiến của mình sẽ góp phần thiết thực vào việc đổi mới phương pháp dạy học
hóa học hiện nay.
2.2. Khách thể và đối tượng nghiên cứu: Quá trình giảng dạy chương 2: Bảng tuần hoàn
các nguyên tố hóa học và định luật tuần hoàn - Hóa học lớp 10 - THPT - Ban cơ bản ở
trường THPT theo định hướng tích cực hóa hoạt động của HS. "Phương pháp dạy và
học chương 2 - Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học và Định luật tuần hoàn - Hóa
học lớp 10 - THPT- Ban cơ bản theo quan điểm kiến tạo - tương tác và cộng tác
nhóm nhỏ" nhằm nâng cao chất lượng dạy học chương 2 - Bảng tuần hoàn các nguyên
tố hóa học và định luật tuần hoàn - Hóa học lớp 10 – THPT – Ban cơ bản nói riêng và
chương trình hóa học lớp 10 – Ban cơ bản nói chung ở trường THPT đáp ứng yêu cầu đổi
mới giáo dục.
2.3. Cơ sở lý luận về dạy học tích cực:
Dạy học tích cực là quá trình dạy học phát huy được cao độ tính tích cực nhận thức
của học sinh trong hoạt động học tập, nó được dựa trên cơ sở quan niệm về tính tích cực
hóa hoạt động của học sinh và lấy học sinh làm trung tâm của quá trình học tập. Để
đạt được tính tích cực trong dạy học cần phải đổi mới về “chất” tất cả các quá trình dạy
học Hóa học.
Quá trình dạy học Hóa học là một hệ toàn vẹn bao gồm các thành tố: Mục đích, nội
dung dạy học, phương pháp và phương tiện dạy học, hoạt động dạy của giáo viên, hoạt
động học của học sinh, hình thức tổ chức dạy học và kết quả của sự dạy học. Các thành
tố này có mối quan hệ chặt chẽ, quan hệ thống nhất và chi phối lẫn nhau.
Điểm mới trong đổi mới mục tiêu dạy học:
Do yêu cầu phát triển xã hội hướng tới một xã hội tri thức nên mục tiêu dạy học cũng
cần phải được thay đổi để đào tạo ra những con người đáp ứng được những đòi hỏi của thị
trường lao động và nghề nghiệp cũng như cuộc sống. Có khả năng hòa nhập và cạnh tranh
