
216
PHƯƠNGPHÁPTỰHỌCVẼMINHHỌATRUYỆNTRANH
THEOLÝTHUYẾTKẾTNỐICẢMXÚC
NguyễnHồngSơn
Email:sontkdh@gmail.com
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:29/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:15/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:24/10/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.873
Tómtắt:Nghiêncứuvớimụctiêunângcaochấtlượngđàotạonguồnnhânlựccho
ngànhcôngnghiệpvănhóatruyệntranhViệtNam.Cụthể,nghiêncứusẽđánhgiáhiệntrạng
cácphươngphápgiảngdạyvàsosánhchúngvớicácphươngphápdạyhọckếtnốicảmxúc.
Giảiphápchoviệctựhọcnghệthuậtminhhọatruyệntranhtheolýthuyếtkếtnốicảmxúc,
đểlàmđượcđiềunày,tácgiảsẽthuthậpýkiếntừchuyêngiavàphântíchtàiliệukhoahọc
vềmốiliênkếtgiữacảmxúcvớicôngnghệgiáodục.Kếtquảdựkiếnlàmộtmôhìnhgiảng
dạymới,tíchhợpcảmxúcvàcôngnghệvàoquytrìnhdạyhọcminhhọatruyệntranh,giúp
tốiưuhóacôngviệcsửdụngcáccôngcụhiệnđại.Môhìnhnàyđượckỳvọngkhuyếnkhích
ngườihọctựgiáchọctập,tăngcườngtươngtácđểpháttriểntrithức.
Từkhóa:côngnghệgiáodục,minhhọatruyệntranh,phươngphápdạyhọc,thuyếtkếtnốicảm
xúc,tựhọc,tựhọcvẽminhhọatruyệntranh
1
TrườngĐạihọcsưphạmNghệthuậtTrungương
I.Đặtvấnđề
Đàotạonguồnnhânlựcngànhcông
nghiệp văn hóa truyện tranh đang được
nhiềuquốcgiachứngminhlàngànhnghề
pháttriểnmạnhtrênphạmvitoàncầu,nó
khôngchỉlàmộtgiảipháphìnhthứcbề
mặt,màcòntrởthànhmộtlĩnhvựcnghệ
thuật và kinh doanh đầy tiềm năng. Tại
Việt Nam, sự ra đời của nhiều nền tảng
đọctruyệntrựctuyếncùngvớisứcmạnh
củacáccộngđồngsángtạođãcungcấp
nhucầuvềnguồnnhânlựccôngnghiệp
vănhóachấtlượngcao,đặcbiệtlàcáchọa
sĩminhhọatruyệntranhchuyênnghiệp.
Xu hướng trên thế giới, “công nghệ là
cáchthứckếthợpcácyếutốđầuvàođể
tạo ra một đầu ra tốt nhất cho nền kinh
tế.Songcũngcónhữngnhàkhoahọclại
hiểu kháiniệm công nghệ phải gắn liền
vớivấnđềcầngiảiquyếtvànhiệmvụcần
thựchiện”(Trần,2006).Bởiphươngpháp
giảngdạytruyềnthốngthườngtậptrung
vàokỹthuật,nghệthuật,thiếutínhthựctế
vàchưatậndụngđượctốiđalợiíchcủa
công nghệsố.Bêncạnhđó cũngđềcập
đến tầm quan trọng của công việc quản

217
lý cảm xúc cá nhân, hay còn gọi là “tự
cảm”.Đâylàkhảnăngnhậnbiếtvàđiều
chỉnh cảm xúc củangười sáng tác,giúp
pháttriểncáckỹnăngkhác.TheoDaniel
Goleman, cảm xúclàmộtphảnứngbản
năng,kếthợpgiữatìnhcảm,suynghĩvà
trạngtháitâmsinhlý,cungcấphànhđộng
củaconngười.“Vềcănbản,mọixúccảm
xuấtpháttừsựkíchthíchhànhđộng,đó
làphảnứngtứcthìvìbảnnăngsinhtồn”
(Phạm, 2019). Vì vậy quản lý cảm xúc,
đềcaocảmxúc,kếtnốicảmxúc,cócảm
xúc là chìakhóa vàng cho sự phát triển
vàthànhcôngtrongmọivấnđềcủacuộc
sống,đặcbiệttrongthờiđại rôbốtcông
nghệđượcxemlàcôngcụlaođộngchính.
Trướcthựctrạngđó,bàiviếthướng
đến việc nghiêncứuvà đềxuấtcácgiải
phápđổimớiphươngphápdạyhọcthiết
kếminhhọatruyệntranhthôngquaviệc
ứng dụng phương tiện dạy học hiện đại
dựatrênthuyếtkếtnốicảmxúc.Đồngthời
đềcaotính“tựhọcnhằmpháthuytínhtự
giáctíchcựcnănglựcđọcsáchvànghiên
cứucủasinhviênđểthựchiệnnhiệmvụ
hoạtđộnggiáodụcởcáctrườngCaođẳng
-Đạihọc,làbiếnquátrìnhđàotạothành
quátrìnhtựđàotạocủasinhviên”(Phan,
2009).Tôitinrằngviệckếthợpcôngnghệ
sốvớilýthuyếtgiáodụcnghệthuậttiên
tiếnsẽtạoramộtmôitrườnghọctậpnăng
động,cungcấpkhảnăngtựhọc,khámphá
vàkếtnốitrithức.Điềunàycũngtươngtự
nhưmốiquanhệtươngtácgiữatácgiả,
tácphẩmvàngườixem.Theoquanđiểm
củaDewey(1958),sựkếthợpnàyđãtạo
ra một mối quan hệ tương hỗ, giúp các
sự kiện nghệ thuậtthúc đẩysựthay đổi
tíchcực.Ôngchorằng,nhậnthứcchínhlà
việcnhìnnhậnnhữngkhảnăngchưađạt
đượcvàhànhđộngđểtônvinhmốiliênhệ
củacácsựkiệndẫnđếnkếtquảnhậnthức
đạtđược.“Toperceiveistoacknowledge
unattainedpossibilities…andtherebyto
behave in deference to the connections
of events” (Goldblatt, 2006). Mục tiêu
nghiên cứuchính làđánh giáthựctrạng
dạy học hiện đại, phân tích vai trò của
phươngtiệndạyhọcđốivớithiếtkếminh
họa truyện tranh và tiềm năng của các
côngcụhiệnđạivớiquátrìnhkếtnốicảm
xúc,từđóđềxuấtcácgiảiphápthiếtthực
thúcđẩychấtlượngđàotạo,đápứngnhu
cầunguồnnhânlựclaođộngchấtlượng
caocủangànhnghệthuậtminhhọatruyện
tranhởViệtNamhiệnnay.
II.Cơsởlýluận
Thiết kế minh họa truyện tranh là
mộtlĩnhvựcnghệthuậtsángtạo,tạohình
nhân vật với khả năng kể chuyện bằng
hìnhảnhthôngquathiếtkếđồhọa.Lĩnh
vựcnàyđãpháttriểntừnhữngbảnvẽđơn
giảntrêngiấyđếncácnềntảngnghệthuật
số hiện đại. Họa sĩ minh họa không chỉ
đơnthuần là người vẽ,màcòn làngười
kiến tạo xã hội, xây dựng nhân vật và
truyềntảicảmxúc,câuchuyệnmộtcách
sinh động. Minh họa cũng đóng vai trò
quantrọngtrongviệccảithiệnkhảnăng
họctậpcủatrẻem,giúpcácemtiếptục,
ghinhớkiếnthứcmộtcáchcóhệthống,
đồng thời bổ trợ tổ chức bài học hiệu
quả hơn. “Instructional illustrations are
very important in improving children’s
ability to learn and in helping teachers
to organize learning” (Alkhawaldeh and
Khasawneh, 2021).Để thànhcôngtrong
lĩnhvựcnày,họasĩcầnnắmchắccácquy
trìnhthiếtkế,từlênýtưởngkhaithácnội
dung,phácthảo,xâydựngbảngphâncảnh
đếnsảnphẩmcuốicùnghoànchỉnh.Các
kỹnăngcầnthiếtbaogồm:vẽtay,sửdụng
phần mềm chuyên dụng để kể chuyện
bằnghìnhảnh,khaidiễnkiếnthứcvềgiải
trí, phối cảnhvà màu sắc.Bên cạnhđó,

218
việcsửdụngmáytínhvàcácthiếtbịcông
nghệ thôngtin làmột kỹ năng thiếtyếu
trongxãhộihiệnđại.Dođó,phổbiếnkiến
thứccôngnghệthôngtinởcáccấphọc,
từmầmnonđếnđạihọc,làvôcùngquan
trọngđểgiúpthếhệtrẻtiếpxúcvàphát
triểnkỹnăngnàymộtcáchliêntục.“The
abilitytooperatepersonalcomputersand
relatedITdevicesisanindispensibleskill
inmoderninformationsociety”(Prauzner,
2015).Chúngcóthểđượcphânloạithành
hainhómphươngtiệnchínhđólà;nhóm
phươngtiệntruyềnthống(nhưbảng,phấn,
sáchgiáokhoa,môhình)vànhómphương
tiện hiện đại (như máy chiếu, máy tính,
phầnmềm,Internet,cácnềntảngdạyhọc
trựctuyến).Giảngviênsửdụngđồdùng
dạyhọcđểnângcaohiệuquảgiảngdạy
trênlớp,thuhútsựchúýcủangườihọc
vàtạođộnglựccảmxúchọctậpchohọ.
“Teachers use teaching aids to enhance
classroom instruction, extract learners’
attentionandcreateamotivationtolearn”
(Ordu, 2021). Trong giáo dục, phương
tiệndạyhọcđóngvaitròlàtròchơiquan
trọngtrongcôngcụthểhóanộidung,khơi
gợithúvịvàpháttriểnkỹnăngchongười
học.TheoPoljak(1985),phươngphápdạy
họclàcôngcụhỗtrợgiáoviênthựchiện
các nhiệm vụ giảng dạy. Cần phân biệt
giữatàiliệugiảngdạy(nguồnkiếnthức)
vàphươngtiệndạyhọc(côngcụlaođộng
củagiảngviên),dùđôikhimộtthứcóthể
vừalàtàiliệuvừalàphươngtiệndạyhọc.
“Technical or teaching aids are toolsfor
work, which include dierent tools that
support the achievement of functional
tasksofteaching”(Čirić,2014).Việcsử
dụng phương pháp dạy học phù hợp rất
quantrọng,đặcbiệttrongcácmônnghệ
thuật và thiết kế minh họa truyện tranh.
Chủ nghĩa kết nối của George Siemens
vàStephenDownes,mộtlýthuyếttậptin
mạnh mẽrằng kiếnthứckhông chỉ nằm
trongbộnãomàcònđượcphânphốitrên
mạng thông tin mạng. Theo thuyết này,
bàihọclàquátrìnhtạovàduytrìcáckết
nối,trongđókhảnăngtìmkiếmvàkếtnối
thôngtinquantrọnghơnchínhbảnthân
thông tin. Điều này liên quan đến năng
lực tự học, được Trinh and Rijlaarsdam
(2003)địnhnghĩalàkhảnăngtựđộngxác
địnhcơ sở, quảnlý, điều chỉnh vàđánh
giáquátrìnhhọctậpcủabảnthân.Năng
lựcnàygiúpngườihọclàmviệcđộclập
vàhiệu quả.“Năng lựctựhọcđượcthể
hiệnquaviệcchủthểtựxácđịnhđúngđắn
độngcơhọctậpchomình,cókhảnăngtự
quảnlýviệchọccủamình”(Trịnh,2008).
Dựa trên Thuyết kết nối, giáo dục hiện
đại,đặcbiệtlàcácchươngtrìnhđàotạo
trực tuyến, nên tập trung vào việc giúp
ngườihọctựchủ,sángtạovà thíchứng
vớithếgiớisố.Quátrìnhdạyhọclàquá
trìnhngườidạysángtạoravàpháttriển
nhâncáchcủangườihọc,làmđiềuđó,kết
nốicảmxúcđóngvaitròthiếtyếu.Đây
khôngchỉlàmộtphươngtiệnhữuíchmà
còn là mục tiêu của việc dạy học, giúp
ngườidạyhoạtđộnghiểubiếtsâusắcvề
thế giới quan của người học và tạo mối
quanhệgắnbógiữahaibên.“Việckếtnối
cảm xúc không chỉ là công cụ, phương
tiệnmàcònlànộidung,mụcđíchcủahoạt
độngdạyhọc”(VũandPhạm,2023).Nhờ
vậymàkếtquảcủaviệcdạyvàhọcđược
pháttriểntíchcựchơn.
III.Phươngphápnghiêncứu
Để xây dựng một phương pháp
giảngdạyminhhọatruyệntranhhiệuquả,
nghiêncứunàykếthợpgiữanghiêncứulý
thuyếtvànghiêncứuthựctiễn.Trongphần
lýthuyết,tácgiảsẽphântíchvàtổnghợp
cáctàiliệuliênquanđếnlýthuyếtkếtnối
vàgiáodụccảmxúc.Việcnàygiúplàm

219
rõvaitròcủaviệctạodựngmạnglướitri
thức,đồngthờikhámphácáchthứccảm
xúctácđộngđếnquátrìnhhọctập.Từđó,
có thể đề xuất các giải pháp nhằm giúp
ngườihọcduytrìsựhứngthúvàđộnglực
họctập.Vềthựctiễn,tiếnhànhthuthập
thôngtinvềthựctrạngdạyvàhọctừcả
giảngviênvàsinhviên.Dữliệuthuthập
đượcsẽgiúpxácđịnhnhữngưuđiểm,hạn
chếvàtháchthứccủaphươngphápgiảng
dạyhiệntại,từđólàmcơsởđểđềxuấtcác
giảipháp dạy học phù hợp chodạy học
minhhoạtruyệntranhtrongthờiđạisố.
IV.Kếtquảnghiêncứuvàthảoluận
4.1.Thựctrạngdạyhọcminhhọa
truyệntranhhiệnnay
Ứngdụngcácphươngtiệndạyhọc
hiệnđại,đặcbiệtlàminhhọatruyệntranh,
đangdầntrởnênphổbiến.Bêncạnhcác
công cụ truyền thống,nhiềucông cụ kỹ
thuậtsốvàthiếtbịcôngnghệcaođãđược
tíchhợpvàomôitrườnghọcđường.Việc
nàymanglạinhiềuưuđiểmnổibậtnhư
tăng tính trực quan vàhấpdẫn giúp bài
giảngtrởnênsốngđộnghơn,thuhútsự
chúýcủangườihọc.Nhờcácphươngtiện
này, học sinh, sinh viên có thể tiếp cận
nhiều nguồn tàiliệu đa dạngnhư video,
hìnhảnhvàcácbàihọctươngtác,từđó
nâng caokhảnăng tựhọcvàkhám phá.
Hơnnữa,côngnghệcònhỗtrợgiáoviên
trongviệcquảnlýlớphọcvàđánhgiákết
quảhọctập.Sựbùngnổcủacácnềntảng
truyện tranh trực tuyến (webtoon) cũng
cho thấy tiềm năng phát triển lớn trong
việctạoracácsảnphẩmgiáodụccótính
sáng tạo cao. Tuy nhiên, việc ứng dụng
nàyvẫncònnhiềuhạnchếvàtháchthức
phíatrước.
4.2.Sosánhdạyhọctruyềnthốngvớidạyhọchiệnđại
BảngsosánhtheoThuyếtkếtnối
Tiêuchí Phươngtiệndạyhọctruyềnthống PhươngtiệndạyhọctheoThuyếtkếtnối
Ưuđiểm
-Tínhtrựcquan:Dễhìnhdung
các kháiniệm cơbản quasách,
bảng,môhình,hìnhảnh.
-Dễtiếpcậnbanđầu:Côngcụ
quen thuộc, không yêu cầu kỹ
năngcôngnghệcao.
-Chiphíthấp:Chiphíđầutưban
đầuthườngthấphơn.
- Tính tương táccao: Cho phép trao đổi, thảo luận đa
chiềugiữagiáoviênvàsinhviên,giữasinhviênvớinhau.
-Khảnăngcậpnhậtnhanh:Dễdàngtruycậpthôngtin
mớinhấttừnhiềunguồn.
-Kếtnốikiếnthức:Giúpsinhviêntựtìmkiếmvàkếtnối
cácnguồntrithứcđadạng.
-Họctậpmọilúc,mọinơi:Chophéptruycậptàiliệuvà
bàigiảngngoàigiờhọc.
-Đadạnghóatàinguyên:Sửdụngvideo,âmthanh,hình
ảnh,môphỏng3Dđểminhhọa.
-Họctậpcánhânhóa&cộngtác:Thúcđẩysinhviêntự
họcvàlàmviệcnhómhiệuquả.
Nhược
điểm
- Khó cập nhật: Nội dung cố
định, không linh hoạt trước sự
thayđổicủakiếnthức.
-Íttươngtác:Hạnchếsựtham
giachủđộngcủasinhviên,chủ
yếulàtruyềnđạtmộtchiều.
- Hạn chế kết nối: Gần như
khôngcó khảnăng liên kết với
cácnguồntàinguyênbênngoài.
-Yêucầukỹnăngcôngnghệ:Đòihỏicảgiảngviênvà
sinhviênphảicótrìnhđộcôngnghệnhấtđịnh.
-Chiphíđầutưbanđầu:Chiphímuasắmthiếtbịvàhạ
tầngkhácao.
-Vấnđềquảnlývàđánhgiá:Khókiểmsoátquátrìnhtự
họcvàđảmbảotínhcôngbằngtrongđánhgiá.
-Rủirovềantoànthôngtin:Cóthểgặpphảicácvấnđề
liênquanđếnbảomậtdữliệu.

220
4.3. Giải pháp dạy học minh họa
truyệntranhtheolýThuyếtkếtnốicảmxúc
Giảiphápdạyhọcthiếtkếminhhọa
truyệntranhdựatrênlýThuyếtkếtnốicảm
xúckíchthíchquátrìnhhọcthànhmộttrải
nghiệmcánhânhóavàgiàucảmxúc,vượt
quaviệcchỉtậptrungvàokỹthuậtvẽđểtạo
sứcmạnhgắnkếtcảmxúccủangườihọc
vớitácphẩm.Đểthựchiệnđiềunày,giảng
viêncầnxâydựngmộtmôitrườnghọctập
antoàn,khuyếnkhíchtựdosángtạo,tôn
trọngkhácbiệtvàtránhphánđoán,từđó
sinhviêncảmthấythoảimáixâydựngý
tưởng.Phươngphápdạyhọcnênưutiên
kểchuyện-vídụ,yêucầusinhviênchuyển
thểcâuchuyệncánhânhoặcCổtíchViệt
Namthànhtruyệntranh-giúphọgắnkết
cảm xúc với từng nhân vật, khung hình.
Đồngthời,cầnhướngdẫnsinhviêncách
biểuđạtcảmxúcquanghệthuậtbằngcách
sử dụngcác yếu tốthịgiácnhưmàusắc
(đỏchocơngiận/tìnhyêu,xanhấmchothư
thái,gầngũi),đườngnétvàbốcụctạocảm
giácthểhiệnnộidung.Phảnhồimangtính
xâydựngphảibaogồmcảkhíacạnhtruyền
cảmxúc,thayvàođóchỉtậptrungvàolỗi
kỹthuật,bằngcâuhỏicáchcảmnhậncảm
xúccủasinhviêntrongtừngkhunghình.
Vídụminhhọalàgiaobàitậpthiếtkếnhân
vậtdựatrênmộtcảmxúccụthể(niềmvui/
nỗibuồn),buộcsinhviênphảisuynghĩvề
biểucảm,ngônngữtạohìnhthểvàtrang
phục,quađórènluyệnkỹnăngvẽvàphát
triểnđồngcảmgiữangườivẽvớinhânvật.
Vềmôitrường,cầnthiếtkếcáckhônggian
hoạtđộng,tíchhợpcôngnghệđểkhuyến
khích làm việc nhóm và hình thành các
cộngđồnghọctậptrựctuyến/ngoạituyến
cùng trao đổi kiến thức và phát triển kỹ
năngmềm.Cuốicùng,đánhgiáýkiếnnên
dựatrênsảnphẩmthựctế(bộtruyệntranh,
thiếtkếdựán),kếthợpvớicôngviệctheo
dõiquátrìnhpháttriểnquanhậtkýhọctập
vàxemxétđónggóptíchcựccủatừngsinh
viênđốivớicộngđồng.
4.3.1. Không gian học tập theo
thuyếtkếtnốicảmxúc
Áp dụng lý thuyết kết nối, không
gian học tập trong lĩnh vực minh họa
truyện tranh được định nghĩa là một
hànhđộngkếtnốicảmxúcvàkhámphá
chung,vượtquaquátrìnhtảitruyềnthống
kiến thức. Tri thức không còn giới hạn
trongsáchvởmàmởrộngramạnglưới
internetbaola,baogồmcácblogcủahọa
sĩ,khóahọctrựctuyếnvàdiễnđàncộng
đồng.Giảngviênđóngvaitròlàcầunối,
giúpngườihọctiếpcậnnhữngnguồntài
nguyên quý giávà kết nốitrực tiếp với
các chuyên gia toàn cầu. Các nền tảng
trựctuyếntrởthành“ngôinhàchung”để
thảoluận,chiasẻ,vàcùngnhautiếnbộ,
đồngthờimởrộngchântrờisángtạobằng
cáchkhámphávàtạophongcáchvàkỹ
thuậthọctừYouTubehaycácblognghệ
thuậthàngđầu,giúpngườihọcthoátkhỏi
lốimònvàtìmthấyphongcáchđộcđáo
của riêng mình.Tận dụngsự hỗtrợcủa
phầnmềmđồhọavàbảngvẽđiệntử,môi
trườnghọctậptrởnênlinhhoạtvàtựchủ
tráchnhiệmhơn,chophépngườihọcrèn
luyệnkỹnăngmọilúcmọinơivàliêntục
củngcốsựpháttriểncủabảnthân.
4.3.2.Họctậpchủđộng
Họctậpchủđềlàphươngpháphiện
đại đặt người học vào vị trí trung tâm,
khuyếnkhíchtốiđasựtươngtácvàhợp
tác. Phương pháp này bao gồm ba hình
thứccốtlõi:HọctậpdựatrênDựán(thực
hiệndựánkéodàiđểtìmgiảiphápchocác
vấnđềthựctế,rènluyệntưduyphảnbiện
vàlàmviệcnhóm);Họctậpdựatrêncác
vấnđề(tiếptheolàkiếnthứcmớiđểgiải
quyếtcácvấnđềmởra,rènluyệntưduy

