1460
THIẾT KẾ WEBSITE GIÁO DỤC GIỚI TÍNH HỖ TRỢ DẠY HỌC NỘI
DUNG CON NGƯỜI VÀ SỨC KHOẺ, MÔN KHOA HỌC LỚP 5
Nguyễn Công Thùy Trâm, Nguyễn Thị Hải Yến
Trường Đại học sư phạm, Đại học Đà Nẵng
TÓM TẮT
Tuổi dậy thì ở trẻ em ngày càng đến sớm kéo theo nhiều hệ lụy liên quan
đến sức khỏe giới tính và xâm hại tình dục. Do đó, giáo dục giới tính sớm cho
học sinh ngay ở tiểu học là một trong những nhiệm vụ quan trọng của Chương
trình Giáo dục phổ thông. Bài viết trình bày quy trình thiết kế và xây dựng
website giáo dục giới tính hỗ trợ dạy học nội dung “Con người và sức khoẻ”,
môn Khoa học lớp 5. Website được thiết kế gồm 4 phần: Trang chủ; Nội dung
kiến thức; Thông tin liên quan; Giải đáp thắc mắc. Kết quả khảo sát ý kiến của
giáo viên tiểu học cho thấy website đảm bảo về hình thức, nội dung, tính khả
dụng và có thể khai thác, sử dụng làm nguồn học liệu để dạy và học nội dung
“Con người và sức khỏe”, môn Khoa học lớp 5.
Từ khóa: Website; Giáo dục giới tính; Khoa học lớp 5
1. Giới thiệu
Hiện nay tuổi dậy thì của trẻ em đến sớm hơn so với trước đây (Breehl &
Caban, 2018). Trong giai đoạn dậy thì, ở trẻ em xuất hiện những thay đổi về hình
thể, tâm sinh lý và thường xuất hiện những cảm xúc mạnh mẽ đặc biệt là tình
dục (Đỗ & Phạm, 2018). Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng
yêu đương và quan hệ tình dục sớm ở trẻ (Wood và cs., 2019). Giáo dục giới tính
(GDGT) nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng, thái độ về giới tính, tình dục, mối
quan hệ nam nữ và các giá trị cần thiết cho học sinh, giúp cho các em có thể có
những định hướng, lựa chọn đúng những vấn đề liên quan đến an toàn sức khỏe
của bản thân hay liên quan đến GDGT, tránh những hậu quả đáng tiếc do yêu
đương và quan hệ tình dục sớm là cần thiết.
Một trong những cách GDGT cho trẻ là thông qua cha mẹ hoặc những
người chăm sóc trực tiếp, tuy nhiên, nhiều phụ huynh còn e ngại khi nhắc về
những vấn đề liên quan đến GDGT. Do đó, GDGT thông qua các nội dung các
môn học tại trường đóng vai trò quan trọng. Trong Chương trình Giáo dục phổ
thông (GDPT) năm 2018, nội dung GDGT được đưa giảng dạy trong các môn
Tự nhiên và Xã hội, môn Khoa học và một số môn học khác như Đạo Đức, Hoạt
1461
động trải nghiệm (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2018b). Đây là nội dung khá nhạy
cảm, cần phải được thiết kế phù hợp với đặc điểm tâm, sinh lý cũng như nhận
thức của học sinh, từ đó giúp các em có thể tiếp nhận các nội dung kiến thức
GDGT cơ bản, thiết thực. Do đó, việc tìm kiếm các nguồn tài liệu nhằm khai
thác trong hoạt động dạy học phần nội dung liên quan GDGT cần được chú trọng.
Thông qua việc khai thác các nguồn học liệu liên quan, giáo viên có thể đặt ra
các câu hỏi, bài tập, tình huống để học sinh thảo luận, trao đổi và đưa ra được
các câu trả lời, các phương án giải quyết phù hợp nhất và thông qua đó hình
thành một số kỹ năng mềm liên quan đến GDGT.
Trong thời đại chuyển đổi số trong giáo dục, học sinh ngày càng có cơ hội
tiếp xúc với học liệu số trên không gian mạng. Do đó, việc ứng dụng công nghệ
thông tin để tạo ra các kênh học tập như website đóng vai trò quan trọng trong
việc hỗ trợ hoạt động GDGT diễn ra dễ dàng và hiệu quả hơn. Chính vì thế, xây
dựng website GDGT nhằm mục đích góp phần tạo thêm nguồn học liệu khai thác
trong hoạt động dạy học phần nội dung Con người và sức khỏe môn Khoa học
lớp 5 là một trong những hướng đi phù hợp.
2. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: các tài liệu là bài báo, công trình khoa
học, sách chuyên khảo, các văn bản liên quan đến website học tập, GDGT ở cấp
tiểu học được thu thập, phân tích để hệ thống hóa cơ sở lý luận.
- Phương pháp tham vấn chuyên gia: đường link truy cập website GDGT
được gửi đến giáo viên giảng dạy môn Khoa học lớp 5 để xin ý kiến về sự phù
hợp của nội dung, mức độ hiệu quả và khả thi khi sử dụng website làm nguồn
học liệu để tổ chức GDGT nội dung “Con người và sức khoẻ” môn Khoa học
lớp 5.
3. Kết quả và thảo luận
3.1. Cơ sở của việc xây dựng website giáo dục giới tính làm tư liệu trong dạy
học nội dung “Con người và sức khoẻ” môn Khoa học lớp 5
3.1.1. Nội dung “Con người và sức khoẻ” môn Khoa học lớp 5
Chủ đề “Con người và sức khỏe” trong môn Khoa học lớp 5 gồm ba mạch
kiến thức: Sự sinh sản và phát triển ở người; Chăm sóc sức khỏe tuổi dậy thì; An
toàn trong cuộc sống: Phòng tránh bị xâm hại. Mỗi mạch kiến thức đặt ra các
yêu cầu cần đạt khác nhau mà học sinh cần đạt được như sau (Bộ Giáo dục và
Đào tạo, 2018a):
- Sự sinh sản và phát triển ở người: nêu được ý nghĩa của sự sinh sản ở
người; phân biệt được đặc điểm sinh học và đặc điểm xã hội của nam và nữ, thể
1462
hiện được thái độ và thực hiện tôn trọng các bạn cùng giới và khác giới; sử dụng
được sơ đồ và một số thuật ngữ (trứng, tinh trùng, sự thụ tinh...) để trình bày quá
trình hình thành cơ thể người; phân biệt được một số giai đoạn phát triển chính
của con người (tuổi ấu thơ, tuổi dậy thì, tuổi trưởng thành...).
- Chăm sóc sức khỏe tuổi dậy thì: nêu và thực hiện được những việc cần
làm để chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ về thể chất và tinh thần ở tuổi dậy thì; giải
thích được sự cần thiết phải giữ vệ sinh cơ thể, đặc biệt là ở tuổi dậy thì; Có ý
thức và kỹ năng thực hiện vệ sinh cơ thể, đặc biệt là vệ sinh cơ quan sinh dục
ngoài.
- An toàn trong cuộc sống: Phòng tránh bị xâm hại: nói được về cảm giác
an toàn và quyền được an toàn, bảo vệ sự toàn vẹn của cá nhân và phản đối mọi
sự xâm hại; trình bày được nguy cơ dẫn đến bị xâm hại tình dục và cách phòng
tránh, ứng phó khi có nguy cơ bị xâm hại; lập được danh sách những người đáng
tin cậy để được giúp đỡ khi cần; đưa ra được yêu cầu giúp đỡ khi bản thân hoặc
bạn bè có nguy cơ bị xâm hại.
3.1.2. Website hỗ trợ dạy học
Website hỗ trợ dạy học là một nền tảng tương tác khổng lồ cung cấp nhiều
thông tin khác nhau cho nhiều đối tượng khác nhau như người học, người dạy,
phụ huynh. Website có thể giúp cho người học có thể tiếp cận thông tin, nội dung
ở mọi nơi, mọi lúc (Cook, 2007). Tất cả các phần trong website phải được cân
đối và sắp xếp logic nhằm giúp cho người dùng có thể dễ dàng tìm thấy những
điều mình muốn và cũng thông qua đó quá trình học tập của học sinh được theo
dõi một cách rõ ràng (Karakaya và cs., 2023). Để phát triển một trang web giáo
dục hiệu quả, Cook (2004) đề xuất các bước cần thực hiện bao gồm: phân tích
nhu cầu và xác định mục tiêu; xác định các nguồn lực và nhu cầu kỹ thuật; phát
triển nội dung kết hợp chặt chẽ với thiết kế trang web (sử dụng hợp lý đa phương
tiện, siêu liên kết và giao tiếp trực tuyến); khuyến khích học tập chủ động (làm
cho trang web có thể truy cập và thân thiện với người dùng); chạy thử trang web
trước khi triển khai đầy đủ; và lập kế hoạch giám sát và duy trì trang web bằng
cách giải quyết các vấn đề kỹ thuật, cập nhật nội dung thường xuyên (Cook &
Dupras, 2004).
Theo Hasan (2012), hiệu quả của một website khi sử dụng hỗ trợ dạy học
có thể dựa trên các tiêu chí như Bảng 1.
1463
Bảng 1. Tiêu chí đánh giá website học tập (Hasan, 2012)
TT
Tiêu chí
Nội dung tiêu chí
1
Điều
hướng
- Trang web có bao gồm các công cụ chính hay không (menu
điều hướng, công cụ tìm kiếm) .
- Các liên kết tạo điều kiện thuận lợi cho người dùng liên kết
với các trang web khác.
2
Tổ chức
- Cấu trúc thông tin của trang web có được chia thành nhóm
rõ ràng, hợp lý và thông tin liên quan của mỗi nhóm.
- Menu đơn giản hay phức tạp.
3
Hình thức
- Trang web thiết kế có hấp dẫn, phù hợp với độ tuổi người
sử dụng.
- Phong chữ rõ ràng, dễ dọc, hình ảnh, video sử dụng trong
có gây rối mắt.
- Chính tả và ngữ pháp sử dụng trong văn bản.
4
Nội dung
Nội dung có chứa thông tin yêu cầu của môn học hay không.
5
Tính khả
dụng
Trang web dễ sử dụng hay không.
Quá trình truy cập, tải thông tin, nội dung từ trang web.
3.2. Thiết kế website giáo dục giới tính sử dụng trong dạy học nội dung “Con
người và sức khỏe” môn khoa học lớp 5
3.1.1. Quy trình thiết kế
Việc xây dựng website đảm bảo tuân theo các nguyên tắc sau: tính mục
tiêu; tính hệ thống và vừa sức tính thực tiễn và khả thi; kích thích sự hứng thú,
nhu cầu học tập của học sinh. Dựa vào các nguyên tắc đó và các bước để thiết
lập website học tập của (Cook & Dupras (2004), chúng tôi đề xuất qui trình thiết
kế website GDGT theo 03 giai đoạn:
Giai đoạn 1. Chuẩn bị nội dung: Trong giai đoạn này, các tài liệu liên
quan đến việc xây dựng website, yêu cầu cần đạt và nội dung phần “Con người
và sức khoẻ” môn Khoa học lớp 5, nguồn tài liệu sử dụng trong dạy học được
thu thập và phân tích để xây dựng nội dung kiến thức về GDGT để tích hợp với
website. Tiêu chí lựa chọn tài liệu: phù hợp với lứa tuổi lớp 5; phù hợp với đặc
điểm tâm sinh lý và nhận thức học sinh lớp 5; phù hợp với mục tiêu, yêu cầu cần
đạt, nội dung dạy học.
Giai đoạn 2. Thiết kế website: Xây dựng, tìm kiếm nội dung, video, hình
ảnh đưa lên giao diện website. Google Sites - ứng dụng trực tuyến miễn phí đã
được sử dụng.
Giai đoạn 3. Khảo nghiệm sư phạm và hoàn thiện: Website được gửi đến
1464
giáo viên dạy môn Khoa học lớp 5 kèm phiếu khảo sát để tham vấn ý kiến về
hình thức, nội dung, tính khả thi và hiệu quả khi sử dụng. Các ý kiến được tiếp
thu để tiếp tục chỉnh sửa, hoàn thiện website trước khi đưa vào sử dụng.
3.3.2. Nội dung website
Website được thiết kế gồm các phần: Trang chủ; Nội dung kiến thức;
Thông tin liên quan; Giải đáp thắc mắc (Hình 1).
Hình 1. Sơ đồ tổ chức website
Hình 2. Trang chủ website
Giao diện Trang chủ: Trang chủ được thiết kế có tên “Giáo dục giới tính”
với giao diện gồm các nội dung: Một số bài báo về vấn đề GDGT; Khái niệm
GDGT; Trò chơi luyện tập và Thông tin liên hệ (Hình 2). Từ trang chủ, website
điều hướng đến các nội dung của trang khác như: Nội dung kiến thức; Thông tin
liên quan; Giải đáp thắc mắc.
Giao diện trang nội dung kiến thức: gồm có các trang Học sinh; Giáo
viên; Phụ huynh. Giao diện trang Học sinh và Giáo viên được cấu trúc tương
đồng gồm 3 chủ đề: Sự sinh sản và phát triển ở người; Chăm sóc sức khỏe tuổi
dậy thì; An toàn trong cuộc sống: Phòng tránh bị xâm hại. Ở trang Học sinh, học
liệu bao gồm các truyện tranh, video, infographic… phù hợp với các yêu cầu cần
