60
QUÁN TRIỆT QUAN ĐIỂM CA ĐẢNG V THÚC ĐẨY
XÂY DNG XÃ HI HC TP, HC TP SUỐT ĐỜI
TRONG BI CNH CHUYỂN ĐỔI S HIN NAY
Nguyn Quc Duy1
Email: quocduynguyen57@gmail.com
Tóm tt: Chuyn đổi s là xu thế tt yếu khách quan ca thời đại, có s quan tâm
tham gia mnh m ca các quc gia trên thế gii nhm nm bt nhng thun li, thời
ca cuc cách mng công nghip ln th để phát trin kinh tế hội các lĩnh vực khác
trong đó có giáo dục. Vic vn dng và kế tha các thành tu công ngh vào giáo dục đang
được chú trng, to ra vô s nhng phương thức giáo dc hiện đại mang li hiu qu đồng
thi tiết kiệm chi phí cho ngưi hc. Phm vi bài viết, tác gi làm rõ quan điểm của Đảng
v thúc đẩy xây dng xã hi hc tp, hc tp suốt đời trong bi cnh chuyển đổi s hin nay.
T khóa: Quan điểm của Đảng; xã hi hc tp, hc tp suốt đời; chuyển đổi s.
I. Đặt vấn đề
Xã hi hc tp mt xã hội, trong đó, mọi người dân nhu cu hc tập đều được
đáp ứng đều nghĩa vụ hc tp. hi tạo hội điều kiện để công dân nào cũng
được hc tp. Trong xã hi hc tập, ai cũng được hcnh, học thường xuyên, hc suốt đời,
trong đó ý thức t hc, hc mt cách t giác yếu t quyết định nht. Hc tp suốt đời
tt c các hoạt đng hc tp có ch đích xuyên sut cuộc đời ca mi nhân, t khi chào
đời đến lúc ri xa cuc sng; va quyn li, va trách nhim ca công dân. Hc tp
suốt đời và xã hi hc tp có quan h cht ch tác động qua li lẫn nhau, thúc đẩy công dân
hc tp suốt đời là căn cứ, là cơ sở để thúc đẩy xây dng xã hi hc tập; ngược lại, thúc đẩy
xây dng xã hi hc tp to ra tiền đề thun lợi để công dân có điu kin hc tp suốt đời và
đạt được kết qu hc tp tt nht. Gi đây, trước Cuc cách mng công nghip ln th tư,
nhu cầu đó càng bức thiết hơn bao giờ hết. Vic phát huy thế mnh chuyển đổi s để thúc
đẩy xã hi hc tp, hc tp suốt đời đã tạo ra các phương thc hc mi, hiu qu, tiết kim,
thun tin. Chuyển đổi s tạo cơ hi hc tp mi lúc, mọi nơi, nhân hóa việc hc, góp
phn to ra xã hi hc tp và tạo động lc hc tp suốt đời.
II. Cơ sở lý thuyết
2.1. Thc hin giáo dc cho mọi ngưi, xây dng xã hi hc tập là quan điểm xuyên sut
nht quán của Đảng ta và Ch tch H Chí Minh
1 Hc vin Chính tr, B Quc phòng
61
tưởng tấm gương của Ch tch H Chí Minh v hc tp suốt đời, ly t hc
làm cốt ý nghĩa to lớn đối vi nhim v xây dng hi hc tp Vit Nam hin nay.
Ngay sau khi Cách mng Tháng m thành công, ngày 08/9/1945, Ch tch H Chí Minh
đã ký sắc lnh thành lp Nha Bình dân hc vkêu gi toàn dân tham gia phong trào xóa
nn ch. Bình dân hc v đã được lan rộng, ăn sâu vào các thôn xóm, làng bản, người
người hc ch, nhà nhà hc ch. Ch tch H Chí Minh yêu cu: Những người biết nhiu
ch dy cho những người biết ít ch, những người biết ít ch dy cho những người không
biết chữ. Đâu đâu cũng có th là trường hc, lp hc. Sau gn một năm phát động, c nước
đã tổ chức được 75.000 lp học, hơn 95.000 giáo viên, 2.500.000 người biết đọc thông viết
thạo. Đây chính khởi đầu ca vic xây dng mt hi hc tập. Tư tưng ca Ch tch
H Chí Minh cách đây nhiều thp k đã hòa nhịp vi xu thế thời đại hiện nay, Người đã sớm
tiên đoán được yêu cu ca s phát trin ch có bằng con đường hc tp. Tư tưởng ca Ch
tch H Chí Minh v giáo dục đào tạo, v hc tp suốt đời và xây dng xã hi hc tập đã chỉ
đường cho chúng ta đi trong suốt thi gian qua.
Đồng thi, hưởng ng li kêu gi toàn quc kháng chiến ca H Ch tch, quyết t
để T quc quyết sinh, cuộc đời đẹp nht trên trn tuyến đánh quân thù, trên toàn lãnh thổ
Vit Nam là mt chiến trường đánh đuổi thực dân Pháp và đế quc M; c nước nô nc thi
đua giết gic lập công, người người thi đua, nhà nhà thi đua; người người hc tp, nhà nhà
hc tp, c hi Vit Nam mt hi hc tp, làm ch khí trang bị, làm ch chiến
trường, mỗi người dân một người lính, nhm thng quân thù bn, mi viên đạn tiêu
dit một tên xâm lược, thóc không thiếu mt cân, quân không thiếu một người, x dọc trường
sơn đi đánh Mỹ, mà lòng phơi phới dậy tương lai, cả dân tộc đồng lòng to nên sc mnh
địch ca tinh thần đại đoàn kết toàn dân, đp bng mi tr ngi, gian kh, hy sinh, lp nên
nhng chiến công hin hách: lng lẫy Năm Châu, chấn động địa cầu năm 1954; đại thng
mùa xuân năm 1975, hoàn thành xut sc li kêu gi toàn quc kháng chiến và li hiu triu
“Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào” của Ch tch H Chí Minh.
Hòa bình lp lại, đất nước thng nhất đi lên xây dựng ch nghĩa xã hội, Đảng và Nhà
nước ta luôn coi giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục và đào tạo
là đầu cho phát triển.Đại hi IX của Đảng xác định ch trương:”Thực hin giáo dc cho
mọi người, c nước tr thành mt xã hi hc tập” [1]. Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI đã
xác định: “Hoàn thin h thng giáo dc quốc dân theo hướng h thng giáo dc m, hc
tp suốt đời xây dng hi hc tập” [2]. Nghị quyết s 29/NQ-TU đánh du một bước
tiến ln trong nhn thức, theo đó hi hc tp phi bám r trong h thng giáo dc quc
dân, nhưng đó phải là mt h thng giáo dc m, tc là mt h thống trong đó c rào cản
trên con đường người học đến vi giáo dc dn dần được d b. Kế tha ngh quyết các k
Đại hi IX, X, XI, XII, Ngh quyết Đại hi XIII của Đảng tiếp tc khẳng định ch trương
xây dng hi hc tp, hc tp suốt đời. Hc tp suốt đời chìa khóa ca s phát trin
bn vng. Xây dng hi hc tpy dng mt nn giáo dc phc v cho hi hc tp
62
suốt đời ca mọi người dân. Điều này càng quan trọng hơn khi chúng ta đang sống trong k
nguyên s vi nhiều thay đổi nhanh chóng. Mi người không th đáp ứng được thách thc ca
cuc sng nếu như không biết hc suốt đời, và xã hội cũng không thể phát trin bn vng nếu
không tr tnh mt hi hc tp. Mi công dân Vit Nam phi tr thành “Công dân học
tp”, đáp ng u cu phát triển đất nước theo các mục tiêu Đại hội Đảng toàn quc ln th
XIII đề ra.
2.2. Chuyển đổi s và chuyển đổi s trong giáo dc
Mặc dù đã xuất hin t lâu trên thế giới, song đến khi cuc Cách mng công nghip
ln th tư bùng nổ, chuyển đổi s (Digital transformation) mi xut hin tr nên ph biến
trong thi gian gần đây. Hiện nay, chưa khái niệm chung thng nht v chuyển đổi s.
Tùy theo góc độ nghiên cu mà các nhà khoa học đã đưa ra những quan điểm khác nhau v
chuyển đổi số. Theo Garner, “Chuyển đổi s vic s dng các công ngh s để thay đổi
hình kinh doanh, to ra những hội, doanh thu giá tr mới”... Theo Microsoft thì
“Chuyến đổi s việc duy li cách thc các t chc tp hp mọi người, d liu quy
trình đế to nhng giá tr mới'”'. Có tác giả quan nim “Chuyến đổi s dùng đế ch quá trình,
chiến lược s dng công ngh thông tin và truyền thông đế thay đổi cách thc t chc, hot
động, văn hóa, cách phục v khách hàng ca doanh nghiệp, cơ quan, trường hc nhm mang
li hiu qu tốt hơn trong thời đại k thut s”.
Có th hiu mt cách khái quát, chuyển đổi s là quá trình chuyn t mô hình truyn
thng sang mô hình s, bng cách ng dng các công ngh mới như dữ liu ln (Big Data),
điện toán đám mây (Cloud Computing), Internet vn vt (IoT), trí tu nhân to (Artificial
intelligence) ... các phn mm công ngh để thay đổi cách thức điu hành, quy trình làm
việc, văn hóa của các t chức, cơ quan, doanh nghiệp; chuyn các hoạt động t thế gii thc
sang thế gii o trên môi trường mng.
Hin nay, hu hết các quc gia trên thế giới đã và đang tích cực trin khai xây
dng chiến lược quc gia v chuyển đổi s vi ni dung rất đa dạng, phong phú. Trong đó,
cơ bản nội dung lĩnh vực chuyển đổi s đều hướng ti: Chính ph s (như dịch v công trc
tuyến, d liu m); kinh tế s (như tài chính số, thương mại điện t, phát trin các doanh
nghip s); xã hi s (như giáo dục, y tế, văn hóa, an toàn hội) chuyển đổi s trong các
ngành kinh tế trọng điểm của đất nước (điện lc, giao thông, du lch, nông nghip).
Trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, chuyển đổi sviệc nhà trường ng dng công
ngh thông tin, đi mới hình, phương pháp, hình thc t chc các hoạt đng qun lý,
ging dy, hc tp nghiên cu khoa hc nhằm đáp ng nhu cu ging dy, hc tp ca
ging viên và sinh viên, giúp h phát huy được năng lực tư duy, tính sáng to, tích cc, ch
động trong hoạt động dy và hc. Nói cách khác, khi thc hin chuyển đổi s, vic t chc
các hoạt động giáo dục đào tạo của các cơ sở giáo dc s thay đổi. Có th hiu chuyn
đổi s trong giáo dc là một thay đổi trong đó có áp dụng công ngh thông tin hiện đại nhm
63
đáp ng nhu cu hc tập ngày ng tăng của hc sinh sinh viên, giảng viên c trường
hc; to ra một môi trường hc tập nơi mà mọi th được kết nối. Đây là một h sinh thái kết
hp công ngh, dch v và bo mật đ thu hp khong cách k thut s; to ra tri nghim
hc tp hợp tác, tương tác và cá nhân hóa. Chuyển đổi s trong giáo dục và đào tạo được th
hin hai ni dung ch yếu: Chuyển đổi s trong qun lý giáo dc; chuyn đổi s trong các
hoạt động dy và hc, nghiên cu khoa hc. Chuyển đổi s trong qun lý giáo dc bao gm
các ni dung: S hóa thông tin qun lý, to ra h thống cơ sở d liu ln, trin khai các dch
v công trc tuyến, ng dng các thành tu ca cuc Cách mng công nghip ln th tư (AI,
blockchain, phân tích d liệu) để điều hành, quản lý, định hướng, d báo trong lĩnh vực giáo
dục và đào tạo chính xác, khoa hc, nhanh chóng. Trong hoạt đng dy hc, nghiên cu
khoa hc bao gm: s hóa hc liu (sách giáo trình, bài giảng điện t, ngân hàng câu hi trc
nghim, hc liu s đa phương tiện, phn mm mô phng và các hc
2.3. Quán triệt quan điểm của Đảng v thúc đẩy xây dng xã hi hc tp, hc tp suốt đời
2.3.1. V cơ sở khoa hc của quan điểm
Th nht, xut phát t v trí, vai trò ca xã hi hc tp, hc tp suốt đời đối vi s
nghip xây dng và bo v T quc trong tình hình mi.
Yêu cu nhim v xây dng bo v t quc trong tình hình mới,đòi hi phải đột
phá đổi mới căn bản, toàn din giáo dục đào tạo, thúc đẩy xây dng hi hc tp, hc
tp suốt đời. hi hc tp hc tp suốt đời cần đượầu nghiên cứu trin khai thc
hin mnh m, quyết liệt, đồng b, sâu rng tt c các cấp, các ngành, các đối tượng trong
c nước, nhằm đào tạo đủ ngun nhân lực, đặc bit ngun nhân lc chất lượng cao cho
nhu cu phát trin của đất nước. Thúc đẩy xây dng xã hi hc tp, hc tp suốt đời, chính
tp trung các ngun lực thúc đẩy công dân hc tập (người người hc tập), gia đình (nhà
nhà hc tp), dòng h hc tp; chi bộ, đng b, thôn/ bn/ ấp/ xóm, xã/ phường/ th trn,
huyn, tnh, thành ph thành đơn vị hc tp; công nhân, nông dân, cán b, công chc, viên
chức, đảng viên, lãnh đạo, nhân sĩ trí thức; người trẻ, người già, người đang công tác, người
đã nghỉ hưu… học tp suốt đời. Cuc cách mng công nghip ln th tư đã đang làm thay
đổi v thế ca công tác giáo dc và đào tạo. S bùng n ca nn tng công ngh đang hình
thành nên h tng giáo dc s, tạo hội cho mọi người hc tp mi lúc, mọi nơi, cá nhân
hóa vic hc, góp phần thúc đẩy xây dng xã hi hc tp, hc tp suốt đời. Con người đang
đối din với lượng tri thức phong phú đa chiều ca thời đại s hóa, mỗi người cn phi hc
tp suốt đời để có đủ năng lực tư duy, tư duy sáng tạo, tính nhạy bén trước ngun thông tin
đồ s luôn thay đổi, thc tin cuc sống đang đòi hi phải đổi mi mnh m, tạo đột phá
trong đổi mới căn bản, toàn din giáo dục và đào tạo, thúc đẩy xây dng xã hi hc tp, hc
tp suốt đời.
Th hai, xut phát t thc trng giáo dục và đào tạo nói chung, thc trng xây dng
hi hc tp, hc tp suốt đời ớc ta nói riêng, đòi hi phải đẩy mạnh n na, thúc
64
đẩy xây dng xã hi hc tp, hc tp suốt đời.
Đại hi XIII của Đảng đã chỉ ra nhng hn chế, khuyết điểm ca giáo dục và đào tạo
ớc ta đó là: “Đổi mới duy, hoạt động giáo dc đào tạo còn chậm, chưa quyết lit,
chưa đáp ứng yêu cu đặt ra; mt s nhim v, giải pháp đổi mi còn thiếu h thng, chưa n
định. Chất lượng, hiu qu giáo dục và đào tạo chưa cao. Hệ thng giáo dục đào tạo chưa
bo đảm tính đng b liên thông giữa các trình độ, các phương thức giáo dục đào tạo….
Đào tạo ngun nhân lc cht lượng cao chưa đáp ứng được yêu cu phát trin kinh tế
hội….Nguy cơ tái mù chữ xuớng tăng ở miền i, vùng đồng bàon tc thiu số” [3].
Những năm vừa qua, nước ta đã triển khai thc hin hai Ð án v xây dng hi
hc tp, hc tp suốt đời (giai đoạn 2005 - 2010) và (giai đoạn 2012 - 2020). Tuy vy, trong
nhn thc v xã hi hc tp vn ch mức độ là mt hình nh chung nht. Vic th chế hóa
ch trương hc tp suốt đời, xây dng hi hc tp vn ch mi giai đoạn đầu, nng v
thiện chí hơn dựa trên sở nghiên cu khoa học. Tư tưởng ch đạo trong xây dng th
chế hc tp suốt đời vẫn là tư tưởng ca mô hình hc tp truyn thng. Nhim v xây dng
xã hi hc tập dường như vẫn ch công vic ca ngành giáo dc. Quan h phi hp gia
các b, ngành còn rt hn chế. Quan h hp tác gia ngành giáo dc vi khu vc s dng
lao động còn khâu yếu. H thng giáo dc vn cng nhc, nng v truyn th kiến thc
hướng ti thi c. Giáo dục chính quy dường như đứng ngoài cuc, gánh nng xây dng
hi hc tập đặt lên vai giáo dục thường xuyên. Trong khi đó, giáo dục thường xuyên
hướng ti hc tp suốt đời và xây dng xã hi hc tp vp phi các rào cản tài chính như tỷ
l chi ngân sách thấp, chưa huy động tt mi ngun lc trong xã hi, hp tác quc tế chưa
được coi trng. Tính hình thc v hc tp suốt đời xây dng xã hi hc tp còn khá ph
biến, còn nng v bng cp, nhiu bộ, ngành, địa phương nặng v hào trên văn bản
na vi trong t chc thc hin.
2.3.2. Mt s giải pháp bản thúc đẩy xây dng xã hi hc tp, hc tp suốt đời theo quan
điểm của Đảng trong bi cnh chuyển đổi s hin nay
Mt , tiếp tc hoàn thiện chế chính sách, khung kh pháp trong hoạt động
giáo dc thích ng vi chuyển đổi s, to thun lợi thúc đẩy các hình trong qun lý,
điều hành trong lĩnh vực giáo dục theo hướng bứt phá, đổi mi, sáng to, song vn chú trng
tới công tác đm bo an ninh mng và bo v quyn lợi người hc nhm hn chế nhng ri
ro, thách thức do tác động ca công cuc chuyển đổi s hin nay. B Giáo dục Đào to
cần đẩy mnh phát trin h thng d liu toàn quc v giáo dục đào to, phát trin h
thng hc liệu môi trưng hc tp số... Đồng thi, nâng cao chất lượng cán b qun
giáo dục và đội ngũ giảng viên đáp ng yêu cu chuyển đổi số. Đội ngũ cán bộ qun lý giáo
dục và nhà giáo là động lc, nhân t đảm bo cho giáo dục đại học nước ta hi nhp vi nn
giáo dc tiên tiến trong khu vc và trên thế giới. Suy đến cùng, chất lượng giáo dục đại hc
như thế nào phn ln ph thuc vào chất lượng đội ngũ cán b qun giáo dc ging