Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi nhận biết 29 chữ cái tiếng Việt

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:25

Thêm vào BST

Báo xấu

97
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến nghiên cứu một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi nhận biết 29 chữ cái tiếng việt nhằm đưa ra một số phương pháp và giải pháp giúp nâng cao chất lượng việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với 29 chữ cái ở trường mầm non thêm phong phú và hiệu quả.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi nhận biết 29 chữ cái tiếng Việt

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO KRÔNG ANA TRƯỜNG MẦM NON SƠN CA ****************** Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ 5 6 TUỔI NHẬN BIẾT 29 CHỮ CÁI TIẾNG VIỆT Lĩnh vực : Phát triển ngôn ngữ Họ và tên tác giả : H’Brik Hđơk Chức vụ : Giáo viên Đơn vị : Trường Mầm non Sơn Ca
Năm học: 20182019 MỤC LỤC
Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề Trong xu thế phát triển chung của thời đại, đáp ứng nhu cầu phát triển ngày càng mạnh mẽ của đất nước, đòi hỏi các ngành nói chung và giáo dục mầm non nói riêng phải có bước chuyển mình rõ rệt nghĩa là đổi mới phương thức giáo dục bắt kịp xu hướng, đẩy mạnh công tác chăm sóc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Chăm sóc trẻ tốt đồng nghĩa chăm sóc tốt tương lai của đất nước. Giáo dục mầm non chính là hệ thống đầu tiên trong hệ thống giáo dục. Mục đích chung của giáo dục mầm non là phát triển toàn diện cho trẻ, hình thành những cơ sở ban đầu về nhân cách con người, mặt khác đáp ứng các nhu cầu phát triển tổng thể hài hòa các mặt: Thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, thẩm mỹ, tình cảm và xã hội, chuẩn bị nền móng vững chắc cho trẻ bước vào những cấp học tiếp theo. Thông qua các hoạt động học tập, vui chơi khả năng nhận thức của trẻ ngày được nâng lên. Lúc này trẻ dùng ngôn ngữ để giao tiếp với bạn bè và mọi người xung quanh. Trong đó hoạt động làm quen chữ cái là phương tiện góp phần phát triển ngôn ngữ giao tiếp trao đổi của trẻ, đó cũng là tiền đề khi vào lớp 1 Làm quen chữ cái là môn học mở đầu của quá trình giao tiếp, trẻ không bỡ ngỡ, khơi gợi tính tò mò, ham học hỏi, chủ động tích cực và khả năng tư duy trong khi hoạt động Làm quen chữ cái để tìm hiểu về môi trường xung quanh, nâng cao tính mạnh dạn, tự tin, làm chủ lời nói của bản thân. Hình thành các kỹ năng nói, đọc, viết, đàm thoại qua đó trẻ dùng ngôn ngữ của mình để diễn đạt, cảm nhận cái mới về mọi việc Xuất phát từ tâm lý lứa tuổi, từ đặc trưng của ngành học “Học mà chơi, chơi mà học, trẻ là trung tâm” để không mất đi sự hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng, hiếu động, vấn đề đặt ra là cần tổ chức các hoạt động ở lớp vào các tiết học thật sáng tạo, không ôm đồm tránh áp lực để trẻ thoả sức cùng chơi, cùng học mà vẫn tiếp thu được nội dung cần truyền đạt Để hoàn thành nhiệm vụ trên bản thân tôi là giáo viên đứng lớp 56 tuổi tại trường Mầm non Sơn Ca phân hiệu Thôn Ana luôn trăn trở để tìm ra các biện pháp mới phù hợp với trẻ của lớp mình mà không mất đi sự hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng, hiếu động của lứa tuổi. Đa số trẻ lớp tôi quê gốc ở Thái Bình, hàng ngày trẻ giao tiếp với bố mẹ bằng tiếng vùng miền kéo theo hậu quả trẻ phát âm nhiều chữ không rõ, phát âm sai, như chữ: o thành o..e…điều này đã gây không ít khó khăn cho bản thân tôi khi nhiều lần uốn nắn nhưng đạt kết quả chưa cao. Mặt khác một số giáo viên chưa nắm được trọng tâm của tiết dạy theo
chương trình mầm non mới, khả năng tổ chức các hoạt động còn hạn chế dẫn đến hiệu quả chưa được như ý muốn Trẻ mầm non học chữ cái theo quán tính, dễ nhớ mau quên, chính vì lẽ đó dạy trẻ phát âm đúng chữ, rõ ràng không phải dễ dàng, không phải đem chương trình lớp 1 vào giảng dạy mà thông qua trò chơi, đồ dùng sáng tạo trẻ bộc lộ suy nghĩ, cảm nhận của mình về chữ cái để trẻ ghi nhớ tốt các mặt chữ, hình thành ở trẻ kỹ năng đọc, nhớ và hình thành chữ viết thông qua các môn tập tô trẻ viết, đọc và nhớ. Chính vì vậy, giáo viên phải tích cực tìm tòi, nghiên cứu, đảm bảo tính vừa sức, gây được hứng thú, đồng thời cho trẻ chủ động tham gia các hoạt động thoả sức cùng học cùng chơi, phát huy tính sáng tạo, mạnh dạn và lấy trẻ làm trung tâm. Nhận thức được tầm quan trọng cũng như những khó khăn trong quá trình tổ chức hoạt động, tôi đã mạnh dạn nghiên cứu đề tài“ Một số biện pháp giúp trẻ 56 tuổi nhận biết 29 chữ cái tiếng việt” II. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu một số biện pháp giúp trẻ 56 tuổi nhận biết 29 chữ cái tiếng việt nhằm đưa ra một số phương pháp và giải pháp giúp nâng cao chất lượng việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với 29 chữ cái ở trường mầm non thêm phong phú và hiệu quả. Đồng thời kế thừa và phát triển chất lượng tự học lấy trẻ làm trung tâm, giúp trẻ chủ động học, nhận biết nhanh các chữ cái thông qua tất cả các hoạt động và hình ảnh sinh động trong và ngoài lớp học Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lý luận của vấn đề Một số biện pháp giúp trẻ nhận biết 29 chữ cái Tiếng việt là thông qua các hoạt động học hàng ngày ở trường hay ở những môi trường khác nhau trẻ có thể nhận biết tốt các mặt chữ, phát âm đúng, nghe phát âm và tìm được chữ cái tương ứng. Tìm ra các biện pháp mới này không chỉ giúp hình thành những cơ sở ban đầu của kĩ năng nói tiếng mẹ đẻ mà còn giúp trẻ có những hiểu biết và kĩ năng cơ bản hỗ trợ trực tiếp và tích cực cho bộ môn Tiếng việt ở trưởng Tiểu học. Vì vậy tìm ra các biện pháp mới, chủ động, chính là đánh thức tiềm năng vốn từ cho trẻ và là cơ hộ tốt để chuẩn bị hành trang vững chắc giúp trẻ vào lớp 1 Thực hiện tốt cuộc vận động “ Học tập và làm theo tư tưởng tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương tự học sáng tạo”
cùng với tiêu chí đó, hàng năm các phong trào chuyên môn của trường tôi ngày càng được nâng cao Ở trường mầm non trẻ được làm quen với 29 chữ cái Tiếng Việt là hình thức trẻ được làm quen với cách đọc, cách phát âm và đường nét cấu thành chữ cái, từ đó trẻ nhận biết mặt chữ, phát âm đúng chữ cái và nhìn vào chữ cái đọc được âm tương ứng thoả mãn tính tò mò, khám phá, nhân rộng ham hiểu biết của trẻ ở các lĩnh vực Ở giai đoạn 56 tuổi sự phát triển 5 mặt đã dần hoàn thiện, trẻ tiếp thu nhanh, trí nhớ tốt. Phần lớn trẻ vẫn đang “Chơi mà học, học mà chơi”. Trong quá trình làm quen chữ cái trẻ được thoả sức chơi và cùng sáng tạo với các chữ cái như là: qua trò chơi sáng tạo trẻ tạo ra chữ cái từ lá cây, từ màu nước, từ chính cơ thể của mình, từ đó thoã sức cùng chơi với các chữ, giúp khả năng tiếp thu kiến thức của trẻ tốt, duy trì khả năng ghi nhớ có chủ định lâu bền Trong Modul MN 3 có viết: “Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những nhiệm vụ quan tr ọng nh ất ở tr ường m ầm non. Ho ạt động này không những nhằm mục đích trẻ hình thành và phát triển năng lực ngôn ngữ như nghe,nói, đọc, viết mà còn giúp trẻ phát triển tư duy, tình cảm. Đó là chiếc cầu nối giúp trẻ bước vào thế giới lung linh huyền ảo, r ực r ỡ màu sắc của xã hội loài người. Vì vậy trẻ nói mạch lạc được chuẩn bị sẵn sàng để vào lớp 1, là yêu cầu trọng tâm của phát triển ngôn ngữ. Vì thế, hoạt động làm quen chữ cái được coi là phương tiện giáo dục, hình thành nhân cách cho trẻ. Thông qua đọc thơ, kể chuyện, hình ảnh có gắn chữ cái, các trò chơi động tĩnh với làm quen chữ cái…từ đó giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Có thể nói hoạt động làm quen chữ cái chính là nền tảng ngôn ngữ đưa trẻ đến hoạt động giao tiếp trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ Đây là vấn đề thường xuyên mà giáo viên phải đối mặt mỗi khi lên lớp, tránh tình trạng phụ huynh muốn trẻ biết đọc và viết rành chữ cái, vô tình tạo áp lực khiến trẻ mất sự hứng thú, thờ ơ, chán học khi vào tiểu học. Vì thế người giáo viên đóng vai trò quan trọng là cầu nối ngôn ngữ giữa kiến thức mới và trẻ, qua đó giúp trẻ học tốt, nắm vững kiến thức, biết cách thực hiện yêu cầu của bài học tạo sự hứng thú, tích cực khi trẻ tham gia Theo hướng đổi mới đối với trẻ 56 tuổi thực hiện theo bộ chuẩn, việc lựa chọn các chỉ số trong bộ chuẩn lồng ghép vào từng lĩnh vực, từng chủ điểm, từng hoạt động sao cho phù hợp với khả năng tiếp thu của trẻ để đem lại kết quả cao trong đó có hoạt động làm quen chữ cái Theo thông tư số 23/2010/TTBGD&ĐT ngày 22 tháng 07 năm 2010 của Bộ trưởng BGD&ĐT. Bộ chuẩn trẻ 5 tuổi gồm 4 lĩnhvực, 28 chuẩn, 120 chỉ số, tại điều 7, điểm 6, chuẩn 19 quy định:
Tại trang 7 lĩnh vực phát triển ngôn ngữ và giao tiếp gồm 6 chuẩn và 31 chỉ số, chuẩn 15 có ghi rõ “ Trẻ biết sử dụng lời nói để giao tiếp bộc lộ cảm xúc, ý nghĩ với các chỉ số Chỉ số 65 nói rõ ràng Chỉ số 66 sử dụng các từ chỉ tên gọi, hành động, tính chất và từ biểu cảm trong sinh hoạt hàng ngày Chỉ số 67 Sử dụng các loại câu khác nhau trong giao tiếp Chỉ số 68 Sử dụng lời nói để bày tỏ cảm xúc, nhu cầu, ý nghĩ và kinh nghiệm của bản thân Chỉ số 69 Sử dụng lời nói để trao đổi và trao đổ i chỉ dẫn bạn bè trong ho ạt động Tại chuẩn 17. Trẻ thể hiện hứng thú đối với việc đọc Chỉ số 79 Thích đọc những chữ đã biết trong môi trường xung quanh Tại chuẩn 18 Trẻ thể hiện một số hành vi ban đầu của việc đọc Chỉ số 82 Biết một số ký hiệu, biểu tượng trong cuộc sống Chi số 83 có một số hành vi như người đọc sách Chỉ số 84 Đọc theo truyện tranh đã biết Tại chuẩn 19. Trẻ thể hiện một số hiểu biết ban đầu về việc viết Chỉ số 86 Biết chữ viết có thể đọc và thay cho lời nói Chỉ số 87. Biết dùng các kí hiệu hoặc hình vẽ để thể hiện cảm xúc, nhu cầu, ý nghĩ và kinh nghiệm của bản thân Chỉ số 88. Bắt chước hành vi viết và sao chép từ , chữ cái Chỉ sô 89. Biết “viết” tên của bản thân theo cách của mình Chỉ số 90. Biết “viết” chữ theo thứ tự từ trái qua phải, từ trên xuống dưới Chỉ số 91. Nhận dạng được chữ cái trong bảng chữ cái Tiếng Việt Đối với trẻ mầm non hoạt động này ảnh hưởng lớn đến khả năng phát triển vốn từ, phát triển ngôn ngữ, khả năng phát âm và đọc chuẩn chữ, phát triển các giác quan và hoàn thiện nhân cách trẻ. Quá trình trưởng thành của đứa trẻ không thể thiếu ngôn ngữ. Ngôn ngữ là công cụ để trẻ học tập và vui chơi. Ngôn ngữ có mặt trong tất cả các hoạt động hàng ngày trong các loại hình giáo dục, ở mọi lúc, mọi nơi Như vậy, ngôn ngữ cần cho tất các hoạt động và ngược lại mọi hoạt động tạo cơ hội cho ngôn ngữ trẻ phát triển. Qua đó chỉ rõ làm quen chữ cái là một bộ phận của việc phát triển ngôn ngữ trong chương trình chăm sóc giáo
dục trẻ 56 tuổi, làm quen chữ cái đóng vai trò then chốt, là điều kiện cần để trao đổi, giao tiếp với nhau. Thông qua đó làm quen chữ cái rèn khả năng nghe, khả năng phát âm, khả năng hiểu ngôn ngữ Tiếng Việt của trẻ Thông qua việc làm quen chữ cái cung cấp thêm vốn hiểu biết về thế giới xung quanh. Trẻ làm quen chữ cái hiểu được mối quan hệ giữa ngôn ngữ nói với ngôn ngữ viết, trẻ hiểu thế nào là đọc và viết. Qua quá trình tiếp xúc tìm hiểu về các chữ cái phát triển óc quan sát, ghi nhớ có chủ định. Giáo dục tình cảm, mở rộng hiểu biết chuẩn bị tích cực vào học lớp 1 Bắt nguồn từ thực tế trên, bản thân tôi luôn tìm tòi để tìm ra những biện pháp và giải pháp mới kích thích sự tham gia của trẻ, nhờ đó lớp học thêm sôi nổi, cuốn hút. Cùng với đó trẻ phát âm và đọc chuẩn tiếng mẹ đẻ để phát triển các giác quan và hoàn thiện nhân cách trẻ Làm quen chữ cái đối với trẻ Mầm Non đã được các chuyên gia trong ngành nghiên cứu một cách khoa học, vừa sức, phù hợp với tâm sinh lý, sự tiếp thu của trẻ, đây là tiền đề quan trọng để trẻ học tập ở tiểu học, mầm non là nền tảng, chỉ khi học lớp 1 trẻ mới học theo chuẩn chương trình II. Thực trạng vấn đề Trường Mầm Non Sơn Ca đóng trên địa bàn xã Dray Sáp. Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của phòng Giáo Dục Huyện Krông Ana, Uỷ Ban Nhân Dân Xã Dray Sáp, giám sát chỉ đạo của Ban Giám Hiệu, các phân hiệu đã có phòng học, sân chơi rộng rãi thoáng mát Đội ngũ giáo viên nhiệt tình trong công tác, đi đầu trong các phong trào, đoàn kết, tương trợ lẫn nhau cùng tiến bộ Được sự quan tâm ủng hộ của đại diện cha mẹ và phụ huynh học sinh Tập thể giáo viên đa số trẻ, nhiệt tình, năng động, chịu khó, yêu nghề mến trẻ, có sự đầu tư vào các tiết dạy. Đã áp dụng lấy trẻ làm trung tâm trong các hoạt động làm quen chữ cái, cô và trẻ cùng làm cùng hoạt động, trẻ tự tay sáng tạo làm đồ dùng để bổ sung vào các tiết học thêm sinh động Ý thức của phụ huynh được cải thiện, không bắt ép trẻ học viết học đọc thuộc lòng chữ cái Toàn trường có 5 phân hiệu đặt ở các điểm thôn Dray Sáp, thôn Đồng Tâm, thôn Ana, Buôn Kla và Buôn Kuốp nên còn khó khăn cho liên lạc trao đổi học tập lẫn nhau, có 49% trẻ là dân tộc thiểu số (M’nông, Êđê). Trẻ hạn chế
nói, nghe được tiếng Kinh nên tiếp thu kiến thức còn nhiều bất cập. Đời sống kinh tế của cha mẹ trẻ còn nhiều khó khăn, đa số phụ huynh đều làm nông vốn hiểu biết của phụ huynh chưa cao, nên chưa quan tâm đến việc học tập của trẻ Một số giáo viên chưa chú trọng đến trẻ, làm quen chữ cái ở các tiết dạy còn mang tính ôm đồm hình thức, cô làm và chuẩn bị, trẻ nghe mà không được hoạt động với chữ cái, chưa phát triển được khả năng sáng tạo, tự chủ của trẻ về cách nhận biết chữ cái Đồ dùng đồ chơi chưa sinh động, chưa sử dụng nguyên vật liệu có sẵn Giáo viên dạy trẻ còn sai kiểu chữ, phát âm chưa chuẩn Một số phụ huynh còn mang nặng ý thức cho trẻ học viết, học đọc để vào lớp 1 Kinh tế Xã hội của xã còn chậm, nhiều gia đình còn là hộ nghèo, cận nghèo, đa số cha mẹ đều đi làm xa gửi trẻ cho ông bà chăm sóc nên việc hưởng ứng các phong trào của nhà trường còn hạn chế. Bảng 2.1. Kết quả khảo sát trước khi áp dụng biện pháp giúp trẻ 56 tuổi nhận biết 29 chữ cái tiếng việt tại lớp lá 4 phân hiệu Thôn Ana Tổng số lớp: 29 Đối Nội Số trẻ đạt tượng dung khảo khảo Tốt Tỉ lệ Khá Tỉ lệ TB Tỉ lệ sát sát Nhận ra mặt chữ 5 17% 12 41% 12 41% Trẻ 56 tuổi, Phát âm rõ ràng 3 10% 6 21% 20 69% tổng số 29 Phát triển ngôn ngữ 11 38% 2 7% 16 55% cháu Phát triển nhận 8 28% 5 17% 16 55% thức Kết quả ở bảng 2.1 cho thấy kết quả đạt trên trẻ rất thấp. Vì thế hầu hết giáo viên đã nhận thức được tầm quan trọng của việc tìm ra các biện pháp mới để làm quen chữ cái cho trẻ 56 tuổi là cần thiết và quan trọng, 100% giáo viên đều nhận thức rằng theo phương pháp cũ không lôi cuốn, không thu hút được trẻ, không nắm được nguyện vọng ý muốn của trẻ, việc tìm ra các biện pháp mới thúc đẩy lòng ham hiểu biết, ý thức học chú ý, thông
qua đó trẻ được chơi mà học, học mà chơi, trẻ được làm chủ là trung tâm của các hoạt động, phát triển tốt sự sáng tạo, thích thú khi học và rèn khả năng ghi nhớ có chủ định lâu bền III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề Giải pháp 1: Sử dụng nguyên vật liệu có sẵn + Đồ dùng đồ chơi chưa đa dạng và phong phú về chủng loại và ít gắn chữ cái. Bởi chúng ta biết trẻ mầm non tư duy của trẻ mang tính trực quan sinh động, thấy nhiều lần, nhiều ngày lặp lại trẻ sẽ nhớ và nhớ được lâu. + Giáo viên chưa tìm tòi các nguyên vật liệu có sẵn để phục vụ hoạt động học, chưa thực sự quan tâm đến các góc chơi, khả năng sáng tạo của một số giáo viên chưa phong phú + Hoạt động chủ đạo ở lứa tuổi mầm non là chơi, vì vậy đồ dùng dạy học rất cần thiết đối với cô và trẻ. Nhằm tận dụng thời gian, tiền bạc hàng ngày tôi sưu tầm các loại nguyên liệu có sẵn, góp phần tạo ra môi trường giáo dục tốt, kích thích sự tìm tòi sáng tạo của cả cô và trẻ để làm ra đồ dùng mới sáng tạo phục vụ làm quen chữ cái Ví dụ: + Từ những nắp sữa trẻ uống hàng ngày, hạt đậu, hạt me, hạt nhãn…cho trẻ xếp thành các chữ cái.Từ những đĩa CD làm thành bông hoa gắn thêm chữ cái + Từ những sợi dây thừng cho trẻ chơi với những chữ cái ngộ nghĩnh. + Từ hộp sữa tôi sơn và dùng màu viết chữ cái lên đó, thông qua cac tiết học khác nhau trẻ nhìn vào nhận ra các chữ cái + Từ những gạch men thợ cắt bỏ tôi xếp thành chữ cái để làm chữ cái lên sân trường + Từ lá cây trẻ có thể xé dán chữ cái đã học + Từ các lốp xe bỏ tôi sơn màu và dùng nắp sữa gắn thành chữ cái Giải pháp 2: Tạo môi trường chữ cái trong và ngoài lớp học + Ngay từ đầu năm học tôi lên kế hoạch làm đồ dùng dạy học có chất lượng để phục vụ tiết học chữ cái, vì lớp tôi là lớp 56 tuổi, độ tuổi sắp bước vào lớp 1 vấn đề nhận biết chữ cái đối với trẻ là hết sức cần thiết + Môi trường xung quanh trong đó có các yếu tố giúp trẻ thường xuyên tiếp xúc, tương tác vơ chữ cái là điều kiện hết sức quan trọng trong hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái + Tạo môi trường chữ cái trong lớp học Thế giới xung quanh luôn là môi trườ ng sống động, kích thích sự tò mò và trí tưởng tượng của trẻ. Tr ẻ luôn bị thu hút bởi những vật lạ, có kích thướ c lớn hoặc màu sắc sặc sỡ. Vì thế, với các mảng tường xung quanh
lớp, tôi thường bố trí các mảng chính như: mảng chủ đề, các góc hoạt động đượ c trang trí với màu sắc hài hoà, tên gọi ngộ nghĩnh, cỡ chữ phù hợp và đượ c dán ở độ cao vừa tầm mắt trẻ. Hình 1: Trang trí và gắn chữ cái vào mỗi góc Tôi không chỉ chú ý đến kiểu chữ ở mỗi góc phải chuẩn xác, màu sắc phù hợp với hình ảnh minh hoạ mà còn chú ý đến sự hài hoà, thống nhất giữa các góc trong không gian lớp học Hình 2: Trang trí và gắn chữ cái phù hợp vào mỗi góc Dán nhãn vào mọi thứ đồ dùng trong lớp để trẻ dần hình thành được mối liên hệ giữa nói và viết.
Hình 3: Trang trí và gắn chữ cái phù hợp vào mỗi góc Ví dụ: Khi cho trẻ làm quen chữ cái a, ă, â trong chủ đề gia đình, tôi ôn luyện bằng cách yêu cầu trẻ tìm chữ a, ă, â trong các từ chỉ tên đồ vật trong lớp như: chữ â trong từ “Cái ấm”, chữ ă trong từ “khăn mặt”...Hay khi chơi ở các góc phân vai, tôi ghi tên các nhóm thực phẩm lên giá bán hàng. Khi trẻ chơi, tôi yêu cầu trẻ tìm những chữ cái đã học trong các từ chỉ tên thực phẩm để phát âm, nếu phát âm đúng thì mới được mua hàng. +Ngoài ra, tôi còn thu hút trẻ bằng cách tạo thêm môi trường có nhiều chữ cái ở các góc hoạt động: Tạo hình, thư viện, ...để phát huy tính tích cực, trẻ chủ động trong các hoạt động Tạo môi trường chữ cái ngoài lớp học + Môi trường ngoài lớp học rất phong phú như: góc thiên nhiên, góc tuyên truyền, đồ dùng cá nhân trẻ, sân chơi tự do...Đây là nơi trẻ thường xuyên hoạt động nên có tác dụng củng cố, ôn tập chữ cái cho trẻ
Hình 4: Trang trí và gắn chữ cái vào bảng tin Hình 5: Trang trí ngoài hiên lớp học có vẽ chữ cái Ví dụ: Bằng cách cắt đủ các loại biểu mẫu tên các loại cây cối, hoa, rau, nhà vệ sinh,…các góc chơi trong và ngoài lớp, các kệ tủ xếp đồ dùng của trẻ có trong trường để nhìn vào đó trẻ nhận ra các chữ cái, bên cạnh đó tạo ra những hình ảnh sinh động như gắn các hình hoạt hình để tạo sự chú ý đến trẻ Ví dụ: Cắt chữ cây bàng gắn lên cây đó, chữ gắn phải phù hợp với tầm với trẻ, to, rõ ràng, gắn thêm các hình hoạt hình để tạo sự chú ý của trẻ. Trong giờ hoạt động ngoài trời cô cùng trẻ quan sát và trò chuyện về những loại cây và đọc tên cây đó. Mặt khác khi bố mẹ đưa đi học trẻ đã có thời gian quan sát, cùng hỏi bố mẹ và giải đáp thắc mắc. Đây là biện pháp rất hữu ích vì trẻ vừa được học, vừa được chơi mà không bị gò bó, ép buộc
Hình 6: Trang trí tường lớp học có viết chữ cái mọi nơi Giải pháp 3: Trẻ làm quen chữ cái qua các kí hiệu + Làm quen chữ cái ở trẻ mầm non phải đúng mẫu quy định và chính xác như: chữ i in thường thì phải đúng chữ i in thường, chữ i viết hoa phải đúng chữ i viết hoa, chữ c phải đúng chữ c + Các mẫu chữ cái phải sinh động, rõ ràng như: Các chữ cái sử dụng các màu cơ bản, đỏ, vàng, xanh để thu hút trẻ. Các mẫu chữ không quá to, không quá nhỏ, vị trí đặt chữ cái vừa tầm với trẻ + Nhiều giáo viên phát âm chưa đúng như: m, n nhiều cô hay phát âm là em m hay en n, chữ q còn tình trạng phát âm là quờ…. + Tất cả các đồ dùng cá nhân của trẻ như: cặp sách, vở, khăn, vở bé ngoan đều mang kí hiệu chữ cái đầu tên của trẻ đó, biện pháp này giúp trẻ mau nhớ, nhớ đồ dùng của mình và nhớ đồ dùng của bạn đồng thời nhớ chữ cái đó phát âm như thế nào. + Chú ý những trẻ nào có tên giống nhau cô nên viết cô nên kí hiệu cả họ để trẻ không nhầm, hai chữ này phải cách nhau với khoảng cách nhất định Ví dụ 1: Sổ bé ngoan, tương ứng mỗi trẻ một quyển số cô gắn bông hoa có chữ cái âm đầu của trẻ đó, mỗi trẻ một kí hiệu riêng và tất cả các quyển sách khác cũng vậy. Trong giờ cắm cờ cuối ngày cờ phát cờ cho trẻ và lần lượt cho trẻ lên cắm vào ô cờ của mình và mỗi ô cờ của trẻ đều mang một kí hiệu chữ cái. Việc lồng ghép chữ cái vào các môn học cũng rất quan trọng Ví dụ : Tuần này trẻ vừa học xong chữ a,ă,â. Khi học các môn học khác nên khuyến khích giáo viên đặt tên đội chơi có tên chữ cái đã học để từ đó củng cố lại kiến thức cũ cho trẻ. Trong các môn học khác như: Hoạt động tạo hình khi trẻ trả lời về nội dung bức tranh cô đưa chữ ra cho trẻ đọc và hỏi trẻ trong những từ đó có chữ cái nào vừa học…Từ đó giúp trẻ khắc sâu kiến
thức về các chữ cái đã học và nâng cao chất lượng làm quen chữ cái cho trẻ Giải pháp 4: Vận dụng linh hoạt, các trò chơi, bài thơ, bài hát, đồng dao vào làm quen chữ cái +Trò chơi với chữ cái: Để giải quyết nhiệm vụ học tập thông qua trò chơi đạt hiệu quả cao nhất, bản thân tôi là giáo viên phải tổ chức các trò chơi sao cho đạt hiệu quả, hấp dẫn, xen kẽ giữa động và tĩnh để giúp trẻ khắc sâu chữ cái mà trẻ vừa được làm quen Ví dụ: Trò chơi “Nu na nu nống” Cách chơi: Những người chơi ngồi xếp hàng bên nhau, duỗi chân ra, tay cầm tay, quản trò vừa đập tay vào chân từng người vừa đọc bài đồng dao: Luật chơi: Mỗi t ừ trong bài đồng dao đượ c đập nhẹ vào mộ t chân theo thứ tự từ đầu đến cuối rồi quay ng ượ c lại cho đế n chữ “rút”. Chân ai gặp từ “rút” nhịp trúng thì co chân lại. Cứ thế cho đến khi các chân co lại hết thì chơi lại từ đầu. “Nu na nu nống Cái cống nằm trong Con ong nằm ngoài Củ khoai chấm mật Phật ngồi phật khóc Con cóc nhảy ra Con gà ú ụ Bà mụ thổi xôi Nhà tôi nấu chè Tè he chân rút” Tuỳ theo chủ đề, chủ đề nhánh giáo viên có thể lựa chọn trò chơi phù hợp với trẻ Ví dụ: Trò chơi “ Thi ghép tranh” Cách chơi: Khi có hiệu lệnh của cô, trẻ đứng đầu hàng chạy dích dắc qua chướng ngại vật để lấy chữ cái đầu tiên của từ gắn lên bảng. Sau khi gắn xong trẻ chạy về hàng, đập vào tay bạn thứ hai thì bạn đó sẽ chạy dích dắc qua chướng ngại vật để lên tìm chữ cái tiếp theo gắn lên bảng Luật chơi: Theo hình thức thi đua giữa các đội. Đội nào gắn đúng và nhanh hơn sẽ là đội thắng cuộc Ngoài ra sưu tầm các bài thơ, bài hát, đồng dao, câu đố, trò chơi có vần thơ gần gũi dễ thuộc và có chứa các chữ cái đang học, sẽ học cho trẻ đọc thuộc nhằm mục đích luyện phát âm đúng và trẻ nhận mặt chữ dễ hơn
Ví dụ: O tròn như quả trứng gà, Ô thì đội mũ, Ơ thì có râu… Đồng dao: Rềnh rềnh ràng ràng để luyện phát âm chữ r cho trẻ Đồng dao: Nu na nu nống Luyện phát âm chữ n Bài thơ: Gà học chữ để nhớ các mặt chữ o,ô,ơ Bài hát: Pí po pí pô luyện phát âm chữ p Các trò chơi chuyển tiếp như: Tạo dáng, khi tạo dáng chữ i trẻ đứng thẳng người, tạo dáng chữ c hai tay vòng bên trái, tạo dáng chưc t hai tay đưa ngang sang hai bên, tạo dáng chữ k một chân và một tay đưa ra giơ lên… Ví dụ: Trò chơi: Vòng quay kì diệu Cách chơi: Trẻ nhìn lên đồng hồ có gắn các chữ cái, ở giữa đồng hồ có một cái kim, khi có hiệu lệnh cô quay đồng hồ, kim đồng hồ dừng ở chữ cái nào trẻ phải phát âm đúng chữ cái đó Luật chơi: Cô cho trẻ ngồi theo các đội chơi, đội nào nhanh tay lắc xắc xô được quyền trả lời, đội nào nhiều đoán nhiều chữ cái đúng là thắng cuộc Giáo viên sưu tầm thêm các bài thơ, bài hát, đồng dao mới để làm quen chữ cái ngày càng sinh động, gần gũi dễ nhớ đối với trẻ Ngoài ra cô và trẻ có thể tự sáng tác các bài thơ, đồng dao phù hợp, kích thích sự sáng tạo, khả năng tư duy của trẻ Giải pháp 5: Củng cố chữ cái qua hoạt động tập tô chữ cái + Qua hoạt động tập tô chữ cái trẻ được củng cố lại chữ cái đã học một cách rõ nét hơn, trẻ tự tô lên chữ cái đã học tô theo nét chấm mờ, khi tô phải trùng khít, khi đó hình thành ở trẻ cách viết đúng kiểu chữ, cách cầm bút, tuỳ từng chữ cái tập tô như vậy là đúng hay sai, tập tô từ bên nào sang sau đó trẻ tập tô màu chữ in rỗng. Ngoài ra trẻ chơi với các chữ cái đã học qua các trò chơi nối chữ cái đúng, gạch chân dưới chữ cái đã học Ví dụ: Tập tô chữ i cô tô mẫu và tạo tình huống tô sai để hỏi trẻ kiểu chữ i tập tô như vậy đã đúng chưa? Vì sao? Tập tô như thế nào mới đúng? Cho trẻ lên thực hiện. Qua đó trẻ được củng cố vững chắc về cách phát âm, các nét của chữ i và cách tập tô đúng chữ i Giải pháp 6: Vận dụng làm quen chữ cái vào mọi lúc mọi nơi và phối hợp với phụ huynh + Vận dụng làm quen chữ cái vào mọi lúc mọi nơi Từ khi thực hiện theo chương trình giáo dục mầm non mới, tôi thấy thời gian thực hiện các môn học của cô và trẻ rất chủ động, không bị gò bó về địa điểm, thời gian. Vì vậy ngoài việc thực hiện trong lớp tôi còn có thể cho trẻ học chữ cái mọi lúc mọi nơi và lồng ghép linh hoạt vào các tiết học khác nhau, từ đó trẻ học thêm được nhiều vốn từ mới và củng cố chữ cái đã học tạo sự gần gũi
giữa cô và trẻ Đây là biện pháp tốt nhất để nâng cao chất lượng giáo dục, biện pháp này giúp trẻ có điều kiện ôn tập những chữ cái đã biết mà không thấy nhàm chán Ví dụ: Trong giờ giáo dục thể chất với đề tài: Bật chụm và tách chân, tôi tổ chức cho trẻ bật và tách bình thường, điều đáng chú ý là trong các ô mà trẻ chụm và tách chân tôi có gắn các chữ cái đã được học. Khi trẻ thi đua cùng các đội chơi đội nào bật chụm tách chân nhanh nhất và đọc đúng nhất nhiều chữ cái với các đội còn lại sẽ thắng cuộc. Hình 7: Học chữ cái qua hoạt động giáo dục thể chất Đề tài: Bật chụm và tách chân Ví dụ: Ngoài ra tôi còn áp dụng phương pháp này vào giờ tập thể dục buổi sáng. Cụ thể hàng ngày mỗi trẻ tập thể dục sẽ đứng vào mỗi vòng tròn để thẳng hàng, trong các vòng tròn đó tôi viết các chữ cái để trẻ đứng đúng vị trí và hôm sau trẻ có thể đứng vào chỗ khác cũng được thay vào đó là trẻ sẽ học thêm chữ cái mới so với hôm trước Ví dụ: Trong giờ hoạt động góc, tôi tổ chức cho trẻ nặn đất sét những chữ cái đã biết từ những kỹ thuật và đường nét cơ bản. Điều này giúp trẻ ghi nhớ hình ảnh chữ cái lâu hơn, thao tác tay khéo léo hơn và đặc biệt sẽ ghi nhớ cấu tạo của chữ cái để áp dụng vào hoạt động viết sau này Thông qua các buổi dạo chơi ngoài trời, trẻ chơi với các đồ chơi ngoài sân trường có gắn chữ cái, trẻ tự chủ, tự sáng tạo và tự tìm cách khám phá, đẩy mạnh tiêu chí lấy trẻ làm trung tâm. Qua các tiết học cô lồng ghép và giới thiệu trước các chữ cái đã học. Từ đó trẻ được làm quen chữ cái ở mọi lúc mọi nơi nâng cao vốn chữ cái, cách phát âm và trẻ không bỡ ngỡ khi học bài mới Một yêu cầu đặt ra đối với giáo viên khi cho trẻ làm quen chữ cái là các kiến thức khi truyền đạt đến trẻ phải ngắn gọn, tránh rập khuôn, luôn sáng tạo, nắm rõ yêu cầu của bài dạy chọn các trò chơi mang tính khích lệ, khám
phá thúc đẩy phát triển khả năng tư duy, sáng tạo trẻ là trung tâm của mọi hoạt động. Ngoài ra để tạo hứng thú giáo viên phải có nghệ thuật lên lớp, ngôn ngữ diễn đạt ngắn gọn, dễ hiểu để hấp dẫn trẻ, chọn trò chơi với nguyên tắc động tĩnh, tránh gò bó Biện pháp này nâng cao sự tự tin, mạnh dạn của trẻ, trẻ tự tin nói trước mọi người và bộc lộ được suy nghĩ của bản thân về chữ cái mình biết mà không cần theo ý cô Ví dụ: Học chữ cái i,t,c trẻ tự thảo luận theo nhóm, sau đó đại diện của từng đội hay nhóm lên thuyết trình chữ cái của đội mình. Biện pháp này rất hữu ích vì kích thích khả năng chú ý, ghi nhớ, quan sát của trẻ tóm tắt mọi hoạt động học thường xuyên mọi lúc mọi nơi, trẻ biết gì? Nhận thấy như thế nào? Sẽ được bộc lộ rõ ràng, nâng cao chất lượng trẻ là trung tâm của các hoạt động, giáo viên chỉ là người hướng dẫn Hình 8: Thảo luận nhóm để làm quen chữ cái I,t,c Do đó muốn nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen chữ cái không dừng lại trên tiết học mà phải thường xuyên tranh thủ mọi lúc mọi nơi vào các hoạt động trong ngày sao cho hợp lí, cụ thể như sau: + Giờ đón trẻ: Khi trẻ đến lớp cô cho trẻ tìm ảnh của mình gắn đúng tên có trong bảng: “Bé đến lớp, bé ở nhà”. Hay gắn kí hiệu vào bảng thời tiết Ví dụ: Mưa thì gắn chữ m, nắng thì gắn chữ n + Giờ hoạt động góc: Các góc chơi đều có môi trường chữ, cô cho trẻ tìm chữ cái đã học trong bảng chữ cái các góc và dán vào giấy
+ Giờ hoạt động ngoài trời: Cô cho trẻ xếp hột hạt, hòn sỏi để xếp thành các chữ cái đã học hay dùng phấn vẽ lên sân trường rồi cùng phát âm + Giờ ăn: Khi đến giờ ăn như: Hôm nay ăn cá cô nhắc khéo trẻ chữ cá có chữ c và a ghép lại với nhau... + Giờ ngủ: Trước khi ngủ cô có thể ngâm thơ hay kể chuyện hoặc nhắc khéo trẻ buổi sáng mình được học những gì?...để trẻ có thể phát triển lời nói, mạnh dạn + Hoạt động chiều: Cô cho trẻ tô chữ in rỗng, cắt chữ trong báo dán thành bộ sưu tập Ngoài ra cô cho tr ẻ thuyết trình chữ cái sẽ học, vừa giúp trẻ mạnh dạn, tự ti, bộc l ộ đượ c suy nghĩ của mình từ đó áp dụng đượ c các phươ ng pháp học thích hợp đối với lớp , có thể nâng cao hay giảm xu ống. K ết qu ả học tập của trẻ bộc l ộ rõ ràng nhất, thúc đẩ y giáo viên và trẻ sáng tạo hơn trong các hoạt động học Phối hợp với phụ huynh + Để công tác chăm sóc giáo dục trẻ hoàn thiện thì sự cộng tác từ phía phụ huynh vô cùng cần thiết. Vì thế, giáo viên cần thường xuyên gặp gỡ, trao đổi với phụ huynh về vấn đề cho trẻ làm quen chữ cái. + Đa số phụ huynh lớp tôi tỏ ra lo lắng khi con học mầm non mà chưa biết đọc biết viết và cho rằng trẻ khó tiếp thu kiến thức trong chương trình lớp 1 nếu chưa biết đọc, biết viết, nên thường nhắc nhở tôi bắt trẻ phải viết chữ trên lớp + Tìm hiểu ý kiến phụ huynh từ đó phân tích, giải thích cho phụ huynh hiểu vấn đề làm quen chữ cái của trẻ. Cũng như mức độ tiếp thu của trẻ khi ở nhà và trước đó + Thực tế lại khác, nếu ở độ tuổi mầm non mà phụ huynh bắt ép trẻ học đọc học viết 29 chữ cái thì sau này khi lên tiểu học trẻ sẽ thờ ơ, nhàm chán, thiếu hứng thú, không cố gắng và thiếu sự sáng tạo khi theo học cùng các bạn + Vì vậy rất cần sự phối hợp của phụ huynh và giáo viên để làm quen chữ cái cho trẻ tốt nhất đó là: mầm non chỉ nhận biết sơ đẳng các mặt chữ cái, không ôm đồm bắt ép trẻ học chữ, học viết quá sớm, từ đó phát triển khả năng tư duy, sáng tạo, hứng thú khi học, đồng thời nâng cao giao tiếp, tự tin, mạnh dạn, phát triển tự nhiên và toàn diện cho trẻ IV. Tính mới của giải pháp Giúp giáo viên chủ động, sáng tạo, sử dụng nguyên vật liệu có sẵn, không ôm đồm khi cho trẻ làm quen chữ cái. Giáo viên tự điểu chỉnh và tìm ra biện pháp làm quen chữ cái phù hợp với khả năng học của trẻ
Đẩy mạnh hình thức giáo dục mầm non mới học mọi lúc mọi nơi Nâng cao chất lượng trong công tác chăm sóc giáo dục. Phát huy trẻ làm trung tâm Nâng cao hiểu biết cho các bậc phụ huynh, mầm non nhận biết sơ đẳng về chữ cái Trẻ phát âm chuẩn và hứng thú khi hoạt động Chuẩn bị tốt tâm sinh lí cho trẻ khi vào lớp 1 Nâng cao hiểu biết cho phụ huynh về tầm quan trọng của học ch ữ cái hơn là tập viết Nâng cao chất lượng dạy và học môn làm quen chữ cái làm giàu vốn từ cho trẻ Tạo môi trường gần gũi, thân thiện Trẻ mạnh dạn, tự tin, biết yêu quý đất nước con người qua các tiết học Nghiên cứu để tìm ra những ưu điểm và hạn chế trong việc giúp trẻ nhận ra chữ cái tiếng Việt trong những năm trước đó và tìm ra các biện pháp mới để nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ trong năm nay và những năm học tiếp theo Nâng cao ý thức học tập và tìm ra các biện pháp mới sáng tạo để giảng dạy vào chuyên môn nghiệp vụ V. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm Đề tài áp dụng vào các lớp trẻ 56 tuổi tại trường Mầm Non Sơn Ca Các biện pháp giáo viên áp dụng để trẻ 56 tuổi làm quen chữ cái Tiếng Việt tại Trường Mầm Non Sơn Ca, xã Dray Sáp, Huyện Krông Ana Khi sử dụng các biện pháp phải có sự liên kết chặt chẽ và bổ trợ lẫn nhau, biện pháp này thúc đẩy và củng cố cho biện pháp sau cho hoàn chỉnh để thực hiện nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ theo chương trình giáo dục mầm non mới hiệu qu ả, đáp ứng yêu cầu xã hội hoá giáo dục mầm non, trẻ là trung tâm theo hướng tích cực, giúp phát triển tư duy sáng tạo, phát triển ngôn ngữ, đẩy mạnh sự tự tin, mạnh dạn trao đổi giữa cô và trẻ khi tham gia hoạt động làm quen chữ cái Ngoài ra khuyến khích trẻ cùng tham gia sáng tạo đồ dùng, sáng tạo cách học và giảm tải áp lực đối với trẻ mầm non khi học chữ cái, phụ huynh thấu hiểu khi vào lớp 1 trẻ mới thực sự học chuẩn theo chương trình giáo dục Giải pháp học mọi lúc mọi nơi là phương pháp then chốt, qua đó trẻ tiếp thu kiến thức chọn lọc, tìm hiểu chữ cái không chỉ tiết làm quen chữ cái mà thông qua tất cả các hoạt động mà trẻ được tiếp xúc. Trẻ thoả mãn sự hiếu
kỳ, biết cách sáng tạo cùng chõi và học các chữ cái từ ðó trẻ tự làm chủ các hoạt ðộng, trẻ tự chõi, tự khám phá, tự củng cố Giải pháp thuyết trình bổ trợ cho các phương pháp sau vì đẩy mạnh tiêu chí lấy trẻ làm trung tâm, trẻ bộc lộ được cảm nhận của bản thân về các chữ cái đã được tiếp xúc mà không thấy nhàm chán, hình thành tốt kỹ năng ghi nhớ có chủ định, nhớ lâu tự tin khi được làm quen chữ cái Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và hiệu quả ứng dụng Kết quả khảo nghiệm + Qua nghiên cứu trên tôi thấy làm quen chữ cái đối với trẻ mầm non rất cần thiết, qua hoạt động làm quen chữ cái trẻ tự tin, mạnh dạn, nâng cao tiêu chí lấy trẻ làm trung tâm. Đặc biệt những giải pháp nâng cao chất lượng làm quen chữ cái ở tất cả các lớp rõ ràng Bảng 4.1. Kết quả khảo sát trẻ 56 tuổi lớp lá 4 phân hiệu Thôn Ana sau khi áp dụng biện pháp giúp trẻ nhận biết chữ cái Tổng số lớp: 29 Đối Nội Số trẻ đạt tượng dung khảo khảo Tốt Tỉ lệ Khá Tỉ lệ TB Tỉ lệ sát sát Nhận ra mặt chữ 13,7 19 66% 6 21% 4 % Trẻ 56 tuổi, Phát âm rõ ràng 17 59% 10 34,4% 2 7% tổng số Phát triển ngôn ngữ 25 86,2% 4 13,7% 0 0% 29 cháu Phát triển nhận thức 13,7 20 69% 5 17,2% 4 % Qua kết quả khảo sát trên, sau khi áp dụng biện pháp mới cho trẻ làm quen chữ cái kết quả trẻ đạt được thay đổi rõ rệt, số trẻ nhớ mặt chữ và phát âm đúng chữ cái được tăng lên rõ rệt, góp phần khích lệ trẻ tính mạnh dạn, tự tin và chuẩn bị tốt kiến thức về làm quen chữ cái Tiếng Việt khi vào lớp 1 Hạn chế: + Nhiều giáo viên chưa hiểu một cách sâu sắc đặc diểm, cấu tạo các nét