GV Nguyễn Thị Hạnh Trường THCS Hà
Ninh
Năm học 2010-2011 1
Së GI¸O DôC Vµ §µO T¹O THANH HO¸
PHßNG GI¸O DôC §µO T¹O Hµ TRUNG
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Tên đ tàiề
S d ng đ dùng ử ụ ồ tr c quan trong sách giáo khoa ự
đ d y ph n l ch s th gi i l p 8 THCSể ạ ầ ị ử ế ớ ớ
H và tên tác gi : ọ ả Nguy n Th H nh ễ ị ạ
Ch c v : ứ ụ Giáo viên
Đn v công tác: Tr ng THCS Hà Ninhơ ị ườ
SKKN thu c môn: ộ L ch sị ử
SKKN thu c năm h c: 2010 - 2011ộ ọ
GV Nguyễn Thị Hạnh Trường THCS Hà
Ninh
Tªn ®Ò tµi:
Sö dông §å dïng trùc quan trong s¸ch gi¸o khoa
®Ó d¹y phÇn lÞch sö thÕ giíi líp 8 Trung häc c¬ së
A. ®Æt vÊn ®Ò
I. L i m đu:ờ ở ầ
S d ng đ dùng tr c quan là m t u th trong d y h c nói chung và d yử ụ ồ ự ộ ư ế ạ ọ ạ
h c l ch s nói riêng. T xa x a đn nay trong lý lu n cũng nh th c ti n khôngọ ị ử ừ ư ế ậ ư ự ễ
ai có th ph nh n đc vai trò to l n và tính u vi t c a đ dùng tr c quan,ể ủ ậ ượ ớ ư ệ ủ ồ ự
đc bi t đi v i b môn l ch s tr ng THCS.ặ ệ ố ớ ộ ị ử ở ườ
Đ dùng tr c quan đc s d ng t t s góp ph n kh c ph c đc l iồ ự ượ ử ụ ố ẽ ầ ắ ụ ượ ố
truy n th m t chi u, áp đt, th đng, rèn luy n đc kh năng t duy sángề ụ ộ ề ặ ụ ộ ệ ượ ả ư
t o cho h c sinh; đng th i rèn luy n năng l c th c hành, phát huy tính năngạ ọ ồ ờ ệ ự ự
đng c a các em trong h c t p. Đi u đó hoàn toàn phù h p v i ph ng châmộ ủ ọ ậ ề ợ ớ ươ
đi m i c a ngành giáo d c đã đt ra.ổ ớ ủ ụ ặ
Đ dùng tr c quan có nhi u lo i, m i lo i có u th riêng và có ph ngồ ự ề ạ ỗ ạ ư ế ươ
pháp s d ng riêng. Song cho dù s d ng lo i nào thì hi u qu c a đ dùngử ụ ử ụ ạ ệ ả ủ ồ
tr c quan trong d y h c l ch s cũng do nhi u y u t quy t đnh nh : Ch tự ạ ọ ị ử ề ế ố ế ị ư ấ
l ng bài h c, ượ ọ ph ng pháp s d ng, k năng, năng l c s ph m c a giáo viên.ươ ử ụ ỹ ự ư ạ ủ
Năm học 2010-2011 2
GV Nguyễn Thị Hạnh Trường THCS Hà
Ninh
Vì v y mu n nâng cao ch t l ng gi ng d y, ng i giáo viên ph i tìm tòiậ ố ấ ượ ả ạ ườ ả
sáng t o n m ch c và v n d ng linh ho t ph ng pháp d y h c đc tr ng c aạ ắ ắ ậ ụ ạ ươ ạ ọ ặ ư ủ
b môn đc bi t là s d ng có hi u qu các lo i đ dùng tr c quanộ ặ ệ ử ụ ệ ả ạ ồ ự trong giờ
h c l ch s . N u s d ng t t s t o đi u ki n cho h c sinh đ n m b t ki nọ ị ử ế ử ụ ố ẽ ạ ề ệ ọ ễ ắ ắ ế
th c, nh lâu, huy đng đc s tham gia ho t đng c a nhi u giác quan, phátứ ớ ộ ượ ự ạ ộ ủ ề
tri n đc năng l c chú ý quan sát h ng thú. Ng c l i n u quá l m d ng thìể ượ ự ứ ượ ạ ế ạ ụ
h c sinh d b phân tán s chú ý, không t p trung vào nh ng n i dung ki n th cọ ễ ị ự ậ ữ ộ ế ứ
c b n. Do đó, có th h n ch hi u qu c a đ dùng tr c quan.ơ ả ể ạ ế ệ ả ủ ồ ự
Trong th c t gi ng d y l ch s tr ng ph thông vi c s d ng đự ế ả ạ ị ử ở ườ ổ ệ ử ụ ồ
dùng tr c quan còn b xem nh . M t m t do vi c nh n th c vai trò v trí c a bự ị ẹ ộ ặ ệ ậ ứ ị ủ ộ
môn nên trong cách b trí giáo viên d y các kh i - l p có trình đ không đngố ạ ố ớ ộ ồ
đu; h u h t giáo viên d y chính ban không đ, còn nhi u giáo viên d y chéoề ầ ế ạ ủ ề ạ
ban, không có ki n th c b môn, nên ngay giáo viên có ng i không hi u h tế ứ ộ ườ ể ế
n i dung ki n th c trong t ng kênh hình đ gi ng d y, do đó h c sinh ch xemộ ế ứ ừ ể ả ạ ọ ỉ
hình mà không khai thác n i dung ý nghĩa c a nó. ộ ủ
M t khác, do l ng ki n th c trong m t ti t, bài l ch s khá nhi u màặ ượ ế ứ ộ ế ị ử ề
th i gian l i có h n nên có nh ng tr ng h p giáo viên khai thác kênh hình m tờ ạ ạ ữ ườ ợ ộ
cách qua loa, th m chí b qua nên ch t l ng bài d y l ch s h n ch . ậ ỏ ấ ượ ạ ị ử ạ ế
Hi n nay cùng v i công cu c đi m i c a đt n c, ngành giáo d c đãệ ớ ộ ổ ớ ủ ấ ướ ụ
ti n hành đi m i đng b v n i dung, ph ng pháp d y h c. Đa s giáo viênế ổ ớ ồ ộ ề ộ ươ ạ ọ ố
ph i t mình nâng cao trình đ chuyên môn, tìm tòi đu t cho ti t d y đ t ngả ự ộ ầ ư ế ạ ể ừ
b c nâng cao hi u qu c a bài h c. Song nhìn chung vi c khai thác s d ngướ ệ ả ủ ọ ệ ử ụ
kênh hình, đc bi t là s d ng kênh hình đ gi ng d y ph n l ch s th gi i l pặ ệ ử ụ ể ả ạ ầ ị ử ế ớ ớ
8 v n là m t v n đ nan gi i đi v i nhi u giáo viên.ẫ ộ ấ ề ả ố ớ ề
T lý lu n và th c ti n trên, b ng nh ng hi u bi t c a b n thân và mongừ ậ ự ễ ằ ữ ể ế ủ ả
mu n góp m t ph n nh bé c a mình vào vi c nâng cao ch t l ng gi ng d yố ộ ầ ỏ ủ ệ ấ ượ ả ạ
môn l ch s tr ng THCS, tôi đã ch n và th c hi n đ tài: ị ử ở ườ ọ ự ệ ề S d ng đ dùngử ụ ồ
tr c quan trong sách giáo khoa đ d y ph n l ch s th gi i l p 8 trung h c cự ể ạ ầ ị ử ế ớ ớ ọ ơ
sở
II. Th c tr ng c a v n đ:ự ạ ủ ấ ề
1. Th c tr ng:ự ạ
Nh ng năm g n đây trong trào l u đi m i ph ng pháp d y h c theoữ ầ ư ổ ớ ươ ạ ọ
h ng “Phát huy tính tích c c c a h c sinh”, nhi u tr ng THCS đã đu t cướ ự ủ ọ ề ườ ầ ư ơ
Năm học 2010-2011 3
GV Nguyễn Thị Hạnh Trường THCS Hà
Ninh
s v t ch t, trang thi t b đ ph c v gi ng d y, do đó, ngu n đ dùng tr cở ậ ấ ế ị ể ụ ụ ả ạ ồ ồ ự
quan có đa d ng và phong phú h n đc bi t là các tr ng thành ph , th tr nạ ơ ặ ệ ườ ở ố ị ấ
và các trung tâm l n. M t khác do yêu c u ngày càng cao c a giáo d c, hàngớ ặ ầ ủ ụ
năm ngành giáo d c th ng xuyên m các l p h c chuyên đ, b i d ngụ ườ ở ớ ọ ề ồ ưỡ
chuyên môn cho giáo viên đ nâng cao ch t l ng gi ng d y, ho c t ch c cácể ấ ượ ả ạ ặ ổ ứ
đt thao gi ng theo c m sinh ho t chuyên môn c p huy n, cũng nh các mônợ ả ụ ạ ấ ệ ư
h c khác, b môn l ch s tr ng THCS cũng có nhi u ti n b đáng k trongọ ộ ị ử ở ườ ề ế ộ ể
vi c đi m i ph ng pháp d y và h c. M t b phân không ít giáo viên đã t tìmệ ổ ớ ươ ạ ọ ộ ộ ự
tòi h c h i nâng cao trình đ chuyên môn, đu t thích đáng cho vi c gi ng d y,ọ ỏ ộ ầ ư ệ ả ạ
đc bi t chú tr ng vi c khai thác các lo i hình đ dùng tr c quan, mà tr c h tặ ệ ọ ệ ạ ồ ự ướ ế
là h th ng kênh hình trong SGK.ệ ố
Hi n nay, trong các tr ng THCS đu có giáo viên đc đào t o d y mônệ ườ ề ượ ạ ạ
l ch s , song s giáo viên đào t o chính ban l ch s r t ít ch y u là giáo viênị ử ố ạ ị ử ấ ủ ế
đào t o đa môn nh : Văn - S - GDCD ho c Văn - S - Đa. V i trình đ đàoạ ư ử ặ ử ị ớ ộ
t o nh v y, ki n th c v l ch s th c s ch a chuyên sâu. H n n a, giáo viênạ ư ậ ế ứ ề ị ử ự ự ư ơ ữ
dù đào t o đn môn hay đa môn thì h u h t m i tr ng ch có 1 giáo viên, nênạ ơ ầ ế ỗ ườ ỉ
giáo viên không có đi u ki n đ d gi thăm l p đ h c h i kinh nghi m gi ngề ệ ể ự ờ ớ ể ọ ỏ ệ ả
d y môn l ch s . Chính vì l đó nên vi c s d ng đ dùng h u h t ch truy nạ ị ử ẽ ệ ử ụ ồ ầ ế ỉ ề
th nh ng ki n th c có s n trong SGK, th m chí bê y nguyên, ho c có khi quáụ ữ ế ứ ẵ ậ ặ
s sài. Nên vi c s d ng đ dùng tr c quan nói chung và kênh hình nói riêngơ ệ ử ụ ồ ự
h u nh là không có, ho c có thì ch là qua loa chi u l , nên không phát huyầ ư ặ ỉ ế ệ
đc th m nh c a ph ng pháp tr c quan.ượ ế ạ ủ ươ ự
M t s tr ng h p giáo viên d y chính ban, có đu t cho ph ng pháp tr cộ ố ườ ợ ạ ầ ư ươ ự
quan, song đôi khi ch a đng đu và th ng xuyên, có nh ng tr ng h p do giáoư ồ ề ườ ữ ườ ợ
viên d y nhi u gi trong m t bu i (3- 4 ti t) nên có th nh ng ti t sau do m t m iạ ề ờ ộ ổ ế ể ữ ế ệ ỏ
d n đn vi c s d ng đ dùng tr c quan có ph n h n ch . Có nh ng tr ng h pẫ ế ệ ử ụ ồ ự ầ ạ ế ữ ườ ợ
giáo viên ch a th c s tìm hi u rõ n i dung kênh hình trong t ng ti t bài nên khiư ự ự ể ộ ừ ế
s d ng đ dùng tr c quan ch y u là đ minh h a ki n th c ch ch a s đngử ụ ồ ự ủ ế ể ọ ế ứ ứ ư ử ụ
đ dùng tr c quan đ khai thác ki n th c và thông qua vi c s d ng đ dùng tr cồ ự ể ế ứ ệ ử ụ ồ ự
quan đ đi m i ph ng pháp d y h c l ch s .ể ổ ớ ươ ạ ọ ị ử
M t đc tr ng c a môn l ch s l p 8 ph n th gi i là nhi u ki n th c ph cộ ặ ư ủ ị ử ớ ầ ế ớ ề ế ứ ứ
t p, m i l , s ki n đan xen nhau làm h c sinh khó nh , do đó n u giáo viên khôngạ ớ ạ ự ệ ọ ớ ế
chú tr ng khai thác h t n i dung các kênh hình đ gi ng d y thì ch t l ng c a bọ ế ộ ể ả ạ ấ ượ ủ ộ
môn s không cao, h c sinh s r i vào tình tr ng nh mang máng, ki n th c l chẽ ọ ẽ ơ ạ ớ ế ứ ị
Năm học 2010-2011 4
GV Nguyễn Thị Hạnh Trường THCS Hà
Ninh
s đã h c không b n v ng. Có nh ng tr ng h p giáo viên không bi t k t h p cácử ọ ề ữ ữ ườ ợ ế ế ợ
ph ng pháp d y h c v i nh ng ph ng pháp tr c quan nên sa vào trình bày kênhươ ạ ọ ớ ữ ươ ự
hình quá m c, th m chí l m d ng, d n đn không hoàn thành bài gi ng theo dứ ậ ạ ụ ẫ ế ả ự
đnh và cu i cùng d n t i hi n t ng “quá t i” và “cháy giáo án”. T t c nh ngị ố ẫ ớ ệ ượ ả ấ ả ữ
v n đ trên đã và đang di n ra các tr ng THCS. Nó đã t ng ngày, t ng gi kìmấ ề ễ ở ườ ừ ừ ờ
hãm s phát tri n t duy c a h c sinh, làm gi m sút ch t l ng gi ng d y c a bự ể ư ủ ọ ả ấ ượ ả ạ ủ ộ
môn d n đn h u qu là môn l ch s không th hi n đc vai trò và v trí đíchẫ ế ậ ả ị ử ể ệ ượ ị
th c c a mình trong nhà tr ng THCS và trong s nghi p giáo d c th h tr . ự ủ ườ ự ệ ụ ế ệ ẻ
Th c t tr ng THCS Hà Ninh tr c do y u t khách quan cũng nh đự ế ở ườ ướ ế ố ư ồ
dùng tr c quan không có ho c có mà ng i tìm vì nhi u lí do ho c không m nự ặ ạ ề ặ ượ
h ng d n s d ng kênh hình và ch a phân lo i th ng kê xây d ng k ho chướ ẫ ử ụ ư ạ ố ự ế ạ
s d ng , nên nhi u bài gi ng còn d y chay ho c khai thác kênh hình qua loa sử ụ ề ả ạ ặ ơ
sài vì th không phát huy đc th m nh c a ph ng pháp tr c quan.ế ượ ế ạ ủ ươ ự
H c sinh còn xem môn s là môn ph dài dòng, nhi u s ki n khó nh nênọ ử ụ ề ự ệ ớ
nhi u em cũng không chú ý t p trung h c ghi bài và h c bài đy đ,không làmề ậ ọ ọ ầ ủ
bài t p,ng i ghi bài,ng i phát bi u ý ki n xây d ng bài. Đc bi t nh ng s ki nậ ạ ạ ể ế ự ặ ệ ữ ự ệ
c n tìm tòi tra c u tài li u,tham kh o... thì các em th ng b qua ho c xem nh ,ầ ứ ệ ả ườ ỏ ặ ẹ
làm qua loa. Vì v y có ít nhi u nh h ng đn tâm lý c a giáo viên và nhậ ề ả ưở ế ủ ả
h ng đn ch t l ng d y và h c c a giáo viên và h c sinh.ưở ế ấ ượ ạ ọ ủ ọ
2. K t qu - hi u q a c a th c tr ng: ế ả ệ ủ ủ ự ạ
T th c tr ng s d ng đ dùng tr c quan c a giáo viên và ý th c h c t pừ ự ạ ử ụ ồ ự ủ ứ ọ ậ
c a h c sinh trong vi c gi ng d y và h c t p b môn l ch s l p 8 Tr ngủ ọ ệ ả ạ ọ ậ ộ ị ử ớ ườ
THCS Hà Ninh tôi th y hi u qu và ch t l ng b môn ch a cao, h c sinh kháấ ệ ả ấ ượ ộ ư ọ
gi i ít, còn nhi u h c sinh y u kém, h c sinh ít có h ng thú h c t p b môn. ỏ ề ọ ế ọ ứ ọ ậ ộ
K t qu c th đi u tra ch t l ng h c kì I - l p 8 tr ng THCS Hà Ninhế ả ụ ể ề ấ ượ ọ ớ ườ
năm h c 2008 - 2009:ọ
L pớSĩ sốGi iỏKháTrung bình Y uế
sl %sl %sl %sl %
8A 36 2 5,5 5 13,8 25 69,4 4 11,3
8B 38 3 7,8 7 18,4 24 63,1 4 10,7
C nộ
g74 5 6,7 12 16,2 49 66,2 8 10,9
B. GI I QUY T V N ĐẢ Ế Ấ Ề
Năm học 2010-2011 5
