Rèn luy n kĩ năng s d ng Atlat trong d y h c Đa lí t nhiên Vi t Nam l p ệ ử ụ ạ ọ ị ự ệ ớ
8 tr ng trung h c c s .ở ườ ọ ơ ở
I. PH N M ĐUẦ Ở Ầ
1. Lý do ch n sáng ki nọ ế
Đa lí là m t b môn khoa h c c b n đc gi ng d y trong tr ng phị ộ ộ ọ ơ ả ượ ả ạ ườ ổ
thông hi n nay và gi v trí quan tr ng trong ch ng trình giáo d c, góp ph nệ ữ ị ọ ươ ụ ầ
giúp h c sinh có đc nh ng ki n th c c b n v t nhiên và kinh t - xã h i.ọ ượ ữ ế ứ ơ ả ề ự ế ộ
Xu t phát t nh ng yêu c u c a th c ti n đó môn Đa lí trong nhà tr ng khôngấ ừ ữ ầ ủ ự ễ ị ườ
ng ng c i ti n ch ng trình, c i ti n ph ng pháp d y h c nh m đt hi u quừ ả ế ươ ả ế ươ ạ ọ ằ ạ ệ ả
cao nh t. M t trong nh ng ph ng pháp khoa h c đ gi ng d y t t môn Đa líấ ộ ữ ươ ọ ể ả ạ ố ị
tr ng Trung h c c s là bi t khai thác tri t đ, hi u qu các ph ng ti nở ườ ọ ơ ở ế ệ ể ệ ả ươ ệ
tr c quan. Vi c s d ng ph ng ti n tr c quan trong d y h c Đa lí ự ệ ử ụ ươ ệ ụ ạ ọ ị là m tộ
trong nh ng ph ng pháp d y h c tích c c, giúp cho quá trình h c t p c a h cữ ươ ạ ọ ự ọ ậ ủ ọ
sinh tr nên h p d n h n, h c sinh h ng thú h c t p và hi u bài sâu s c h n,ở ấ ẫ ơ ọ ứ ọ ậ ể ắ ơ
phát tri n t duy đc l p sáng t o, giáo d c t t ng, đo đc cho h c sinh.ể ư ộ ậ ạ ụ ư ưở ạ ứ ọ
Đây là nh ng hành trang c n thi t cho th h tr trong đi u ki n m c a, h iữ ầ ế ế ệ ẻ ề ệ ở ử ộ
nh p v i th gi i. Môn Đa lí l p 8 v i s l ng l n ki n th c v đc đi m tậ ớ ế ớ ị ớ ớ ố ượ ớ ế ứ ề ặ ể ự
nhiên Vi t Nam, ệs l ng ki n th c và các bài t p liên quan đn Atlat chi mố ượ ế ứ ậ ế ế
m t t l khá l n. Có nhi u n i dung ki n th c và kĩ năng Đa lí đc th hi nộ ỉ ệ ớ ề ộ ế ứ ị ượ ể ệ
ch y u qua Atlat. Atlat không ch là ngu n ki n th c Đa lí kh ng l , mà cònủ ế ỉ ồ ế ứ ị ổ ồ
đc xem là " cu n sách giáo khoa" th hai, là m t kênh tri th c giúp hình thànhượ ố ứ ộ ứ
nh ng ki n th c và kĩ năng m i.ữ ế ứ ớ
Xu t phát t th c t gi ng d y môn Đa lí c p trung h c c s , đcấ ừ ự ế ả ạ ị ở ấ ọ ơ ở ặ
bi t là ph n Đa lí t nhiên Vi t Nam trong ch ng trình Đa lí 8 nh ng năm quaệ ầ ị ự ệ ươ ị ữ
đt hi u qu ch a cao, m t trong nh ng nguyên nhân là giáo viên ch a h ngạ ệ ả ư ộ ữ ư ướ
d n h c sinh khai thác ki n th c t Atlat trong quá trình h c t p. V y mu nẫ ọ ế ứ ừ ọ ậ ậ ố
nâng cao ch t l ng d y h c c n thi t ph i có các kĩ năng s d ng Atlat. Cácấ ượ ạ ọ ầ ế ả ử ụ
em có th ghi nh ki n th c thông qua Atlat, t Atlat k t h p v i các ki n th cể ớ ế ứ ừ ế ợ ớ ế ứ
1
Rèn luy n kĩ năng s d ng Atlat trong d y h c Đa lí t nhiên Vi t Nam l p ệ ử ụ ạ ọ ị ự ệ ớ
8 tr ng trung h c c s .ở ườ ọ ơ ở
đã h c đ rút ra đc s v t và hi n t ng Đa lí, trình bày và gi i thích cácọ ể ượ ự ậ ệ ượ ị ả
hi n t ng Đa lí t nhiên trong m i quan h tác đng qua l i bi n ch ng. ệ ượ ị ự ố ệ ộ ạ ệ ứ
Đ h c sinh có th s d ng t t Atlat Đa lí Vi t Nam vào h c t p và làm bàiể ọ ể ử ụ ố ị ệ ọ ậ
ki m tra Đa lí đòi h i giáo viên ph i bi t cách giúp h c sinh có các kĩ năng sể ị ỏ ả ế ọ ử
d ng, khai thác ki n th c t Atlat, tìm đc nh ng ki n th c Đa lí có s n ho cụ ế ứ ừ ượ ữ ế ứ ị ẵ ặ
ti m n trong Atlat, đó là lí do c p thi t khi n tôi ch n đ tài ề ẩ ấ ế ế ọ ề “Rèn luy n kĩệ
năng s d ng Atlat trong d y h c Đa lí t nhiên Vi t Nam l p 8 tr ng trungử ụ ạ ọ ị ự ệ ớ ở ườ
h c c s ”.ọ ơ ở
2. Đi m m i c a sáng ki nể ớ ủ ế
Sáng ki n đi sâu vào khai thác các tác d ng c a Atlat, đ rèn luy n các kĩế ụ ủ ể ệ
năng s d ng Atlat trong khai thác ki n th c t nhiên Vi t Nam và nh m nângử ụ ế ứ ự ệ ằ
cao các kĩ năng Đa lí khác, ph c v t t trong h c t p và làm bài ki m tra. Đngị ụ ụ ố ọ ậ ể ồ
th i góp ph n quan tr ng vào vi c đi m i ph ng pháp d y h c, h tr giáoờ ầ ọ ệ ổ ớ ươ ạ ọ ổ ợ
viên nâng cao ch t l ng giáo d c đáp ng yêu c u đi m i c a đt n c.ấ ượ ụ ứ ầ ổ ớ ủ ấ ướ
3. Ph m vi áp d ng sáng ki n ạ ụ ế
Đ tài này có th áp d ng r ng rãi trong d y h c môn Đa lí các tr ngề ể ụ ộ ạ ọ ị ở ườ
ph thông trên c n c. ổ ả ướ Đc bi t s d ng cho t t c các giáo viên và h c sinhặ ệ ử ụ ấ ả ọ
trong d y h c ph n Đa lí t nhiên Vi t Nam trong ch ng trình b c h c phạ ọ ầ ị ự ệ ươ ậ ọ ổ
thông nh t là kh i l p 8, 9 và kh i l p 12, ấ ố ớ ố ớ và đc áp d ng t t đi v i ôn thiượ ụ ố ố ớ
h c sinh gi i, thi t t nghi p môn Đa lí. ọ ỏ ố ệ ị
II. PH N N I DUNGẦ Ộ
1. Th c tr ngự ạ
1.1. Thu n l iậ ợ
Kh năng nh n th c c a h c sinh trung h c đã s c bén h n, ho t đng triả ậ ứ ủ ọ ọ ắ ơ ạ ộ
giác có m c đích, có h th ng và toàn di n h n. H c sinh đã ghi nh t t, ghi nhụ ệ ố ệ ơ ọ ớ ố ớ
có ch đnh, có lôgic. Đc bi t các em đã t o đc tâm th phân hóa trong ghiủ ị ặ ệ ạ ượ ế
2
Rèn luy n kĩ năng s d ng Atlat trong d y h c Đa lí t nhiên Vi t Nam l p ệ ử ụ ạ ọ ị ự ệ ớ
8 tr ng trung h c c s .ở ườ ọ ơ ở
nh , đi u này hình thành cho h c sinh tính đc l p, sáng t o, năng đng, thôngớ ề ọ ộ ậ ạ ộ
minh r t thu n l i cho vi c phát huy tính tích c c h c t p c a h c sinh.ấ ậ ợ ệ ự ọ ậ ủ ọ
Tính t duy đ tu i các em cũng đã xu t hi n, các em th ng đt ra cácư ở ộ ổ ấ ệ ườ ặ
v n đ, các câu h i th c m c đ tìm hi u b n ch t bên trong c a s v t, hi nấ ề ỏ ắ ắ ể ể ả ấ ủ ự ậ ệ
t ng Đa lí. Các em th ng thích tranh lu n và bày t ý ki n c a mình đó làượ ị ườ ậ ỏ ế ủ
thu n l i đ giáo viên đt ra các tình hu ng có v n đ trong d y h c, h ngậ ợ ể ặ ố ấ ề ạ ọ ướ
d n và kích thích các em đc l p suy nghĩ đ gi i quy t các v n đ liên quanẫ ộ ậ ể ả ế ấ ề
đn th c ti n.ế ự ễ
Vi c d y h c Đa lí không th tách r i ph ng ti n tr c quan nói chung vàệ ạ ọ ị ể ờ ươ ệ ự
Atlat Đa lí nói riêng, đc bi t là đi t ng h c sinh kh i l p 8, l p 9. Nên vi cị ặ ệ ố ượ ọ ố ớ ớ ệ
h ng d n h c sinh khai thác ki n th c t Atlat cũng thu n l i h n nhi u, vìướ ẫ ọ ế ứ ừ ậ ợ ơ ề
kh năng ti p thu c a các em nhanh h n do các em đc ti p xúc rèn luy n kĩả ế ủ ơ ượ ế ệ
năng các l p d i.ở ớ ướ
Bên c nh đó ph huynh h c sinh khá quan tâm đn vi c h c t p c a con emạ ụ ọ ế ệ ọ ậ ủ
mình, vì v y đa s các em đc trang b đy đ đ dùng, sách v h c t p.ậ ố ượ ị ầ ủ ồ ở ọ ậ
Nhi u gia đình có đi u ki n nên nhi u em còn đc trang b thêm các lo i sáchề ề ệ ề ượ ị ạ
v , tài li u tham kh o hay có c h i khai thác tìm hi u ki n th c t m ngở ệ ả ơ ộ ể ế ứ ừ ạ
Intenet. Đi u đó giúp cho các em đã hình thành nh ng t duy Đa lí khá t t, vìề ữ ư ị ố
v y khi giáo viên h ng d n các em khai thác Atlat đã thu n l i h n r t nhi u.ậ ướ ẫ ậ ợ ơ ấ ề
1.2. Khó kh n ắ
*V phía giáo viên:ề
- Ph ng pháp d y h c c a giáo viên ch a th c s phù h p v i yêu c uươ ạ ọ ủ ư ự ự ợ ớ ầ
chung hi n nay. Cách d y h c cũ v n còn t n t i, trong khi giáo viên ch a làmệ ạ ọ ẫ ồ ạ ư
ch hoàn toàn ph ng pháp d y h c m i.ủ ươ ạ ọ ớ
- Vi c s d ng Atlat Đa lí Vi t Nam trong d y h c đi v i giáo viên cònệ ử ụ ị ệ ạ ọ ố ớ
mang tính ch t minh h a ki n th c.ấ ọ ế ứ
3
Rèn luy n kĩ năng s d ng Atlat trong d y h c Đa lí t nhiên Vi t Nam l p ệ ử ụ ạ ọ ị ự ệ ớ
8 tr ng trung h c c s .ở ườ ọ ơ ở
- Giáo viên ch a m nh d n s d ng Atlat Đa lí Vi t Nam trong quá trìnhư ạ ạ ử ụ ị ệ
d y h c trên l p do nhi u lý do nh , s d ng Atlat s m t nhi u th i gianạ ọ ớ ề ư ử ụ ẽ ấ ề ờ , cháy
giáo án, ph i thêm nhiêu thao tác ( nh chu n b h th ng câu h i, ph i đi m iả ư ẩ ị ệ ố ỏ ả ổ ớ
ph ng pháp d y h c...)ươ ạ ọ
- Giáo viên ch a chú ý đúng m c đn vi c rèn luy n các kĩ năng s d ngư ứ ế ệ ệ ử ụ
Atlat Đa lí Vi t Nam cho h c sinh, do đó các em ch a có thói quen s d ngị ệ ọ ư ử ụ
Atlat trong h c t p cũng nh trong ki m tra.ọ ậ ư ể
* V phía h c sinh:ề ọ
- M t s em còn cho r ng vi c môn Đa lí là môn ph , h c thu c,ộ ố ằ ệ ị ụ ọ ộ khó h c,ọ
khô khan cho nên có s thiên l ch trong nh n th c v t m quan tr ng c a mônự ệ ậ ứ ề ầ ọ ủ
h c.ọ
- H c sinh ch a có ph ng pháp h c môn Đa lí nói chung và kĩ năng sọ ư ươ ọ ị ử
d ng Atlat Đa lí Vi t Nam nói riêng. Do đó các em không có h ng thú, khôngụ ị ệ ứ
ch đng h c t p và không ch đng tìm ki m ngu n tri th c t Atlat.ủ ộ ọ ậ ủ ộ ế ồ ứ ừ
- H c sinh ch a m n mà v i môn h c các em u tiên cho nh ng môn khácọ ư ặ ớ ọ ư ữ
nh Toán, V t lý, hóa h c, tin h c...Còn các môn khoa h c xã h i ít đc h cư ậ ọ ọ ọ ộ ượ ọ
sinh l a ch n, nên các kĩ năng Đa lí c a các em r t h n ch . Do đó trong quáự ọ ị ủ ấ ạ ế
trình d y h c vi c rèn luy n kĩ năng s d ng Atlat Đa lí Vi t Nam là r t khóạ ọ ệ ệ ử ụ ị ệ ấ
khăn, đòi h i giáo viên ph i có s kiên trì và có ph ng pháp d y h c phù h p.ỏ ả ự ươ ạ ọ ợ
T th c t và vi c phân tích nh ng nguyên nhân trên b n thân tôi đt raừ ự ế ệ ữ ả ặ
câu h i, làm th nào đ nâng cao hi u qu khai thác ki n th c t Atlat Đa líỏ ế ể ệ ả ế ứ ừ ị
Vi t Nam trong d y h c ph n Đa lí t nhiên và rèn luy n cho các em các kĩệ ạ ọ ầ ị ự ệ
năng s d ng Atlat Đa lí Vi t Nam đ t p Atlat th c s tr thành ngu n tri th cử ụ ị ệ ể ậ ự ự ở ồ ứ
th hai c a các em trong h c t p, đng th i góp ph n nâng cao ch t giáo d c ứ ủ ọ ậ ồ ờ ầ ấ ụ ở
tr ng trung h c c s .ườ ọ ơ ở
1.3. K t qu tr c khi áp d ng sáng ki nế ả ướ ụ ế
4
Rèn luy n kĩ năng s d ng Atlat trong d y h c Đa lí t nhiên Vi t Nam l p ệ ử ụ ạ ọ ị ự ệ ớ
8 tr ng trung h c c s .ở ườ ọ ơ ở
Qua đi u tra kh o sát h c sinh đu cho r ng vi c s d ng Atlat vào h c t pề ả ọ ề ằ ệ ử ụ ọ ậ
Đa lí là quá bình th ng và quá d . Nh ng trong th c t , khi th c hi n thì đâyị ườ ễ ư ự ế ự ệ
là m t đi u không d chút nào. Có nhi u h c sinh không xác đnh độ ề ễ ề ọ ị ư c nh ng kĩợ ữ
năng c b n ( nh kĩ năng đc b n đ, kĩ năng phân tích lát c t, phân tích bi uơ ả ư ọ ả ồ ắ ể
đ có trong Atlat...). T l h c sinh bi t s d ng Atlat vào h c môn Đa lí chi mồ ỉ ệ ọ ế ử ụ ọ ị ế
t l không cao. Tôi đã ti n hành kh o sát th c t tr c khi ti n hành áp d ngỉ ệ ế ả ự ế ướ ế ụ
sáng ki n v i k t qu nh sau:ế ớ ế ả ư
S li u đi u tra tr c khi th c hi n (Đi t ng đi u tra: H c sinh l p 8ố ệ ề ướ ự ệ ố ượ ề ọ ớ
tr ng THCS n i tôi đang gi ng d y)ườ ơ ả ạ
Kh i/ L pố ớ T ng sổ ố
h c sinhọ
Bi t s d ngế ử ụ
Atlat
Ch a bi t s d ngư ế ử ụ
Atlat
8 86 27 (31,4%) 59 (68,6%)
Qua b ng th ng kê trên, chúng ta nh n th y trong quá trình d y h c yêuả ố ậ ấ ạ ọ
c u các em làm vi c v i Atlat Đa lí Vi t Nam thì đa s các em ch a bi t sầ ệ ớ ị ệ ố ư ế ử
d ng và khai thác ki n th c nh th nào? đi u đó cho th y kĩ năng s d ngụ ế ứ ư ế ề ấ ử ụ
Atlat c a các em còn h n ch . Các em ch h c thu c ki n th c "nh m t cáiủ ạ ế ỉ ọ ộ ế ứ ư ộ
máy" mà không hi u gì v b n ch t v n đ mà các em đang trình bày. Do đóể ề ả ấ ấ ề
vi c tìm hi u nh ng thu n l i, khó khăn và đa ra các gi i pháp đ nâng caoệ ể ữ ậ ợ ư ả ể
hi u qu s dung Atlat Đa lí Vi t Nam trong quá trình d y h c, đc bi t làệ ả ử ị ệ ạ ọ ặ ệ
ph n Đa lí t nhiên Vi t Nam hi n nay là r t c n thi t.ầ ị ự ệ ệ ấ ầ ế
2. Gi i phápả
2.1. Vai trò c a Atlat Đa lí Vi t Nam trong d y h củ ị ệ ạ ọ
- Atlat Đa lí Vi t Nam Là hình nh tr c quan sinh đng c a các đi t ngị ệ ả ự ộ ủ ố ượ
Đa lí.ị Là c s hình thành các bi u t ng Đa lí và t bi u t ng đ đi đn kháiơ ở ể ượ ị ừ ể ượ ể ế
ni m. Atlat Đa lí Vi t Nam v a là ph ng ti n đ d y h c nh ng v a ch aệ ị ệ ừ ươ ệ ể ạ ọ ư ừ ứ
đng ngu n tri th c đ h c sinh khai thác. ự ồ ứ ể ọ
5
