Rèn luyện kỹ năng nhận xét bảng số liệu Địa lý 8
1
MỤC LỤC
PHẦN 1 PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................. 2
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 2
2. Đối tượng, phạm vi, và mục đích của đề tài : .................................................. 3
2.1. Đối tượng nghiên cứu : ................................................................................ 3
2.2. Phạm vi nghiên cứu : ................................................................................... 3
2.3. Mục đích của đề tài : ................................................................................... 3
PHẦN 2 NỘI DUNG CỦA ĐỀ TÀI................................................................... 4
A. Nội dung ........................................................................................................ 4
1. Cơ sở lý luận khoa học của đề tài ................................................................... 4
2. Nội dung và phương pháp nghiên cứu : .......................................................... 4
2.1. Phương pháp : ............................................................................................. 4
2.1.1. Phương pháp chung .................................................................................. 4
2.1.2. Phương pháp cụ thể : ................................................................................ 5
2.2. Nội dung: .................................................................................................... 5
2.2.1. Các bước rèn kỹ năng chung từ bảng số liệu :........................................... 5
2.2.2. Các bước rèn kỹ năng cụ thể của từ bảng số liệu ...................................... 7
B. Ứng dụng vào thực tiễn công tác giảng dạy ................................................. 12
1. Quá trình áp dụng của bản thân .................................................................... 12
2. Hiệu quả khi áp dụng đề tài .......................................................................... 13
3. Kinh nghiệm rút ra mở hướng nghiên cứu mới ............................................. 13
C.KẾT LUẬN .................................................................................................. 15
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………………………18
Rèn luyện kỹ năng nhận xét bảng số liệu Địa lý 8
2
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“RÈN LUYỆN KỸ NĂNG NHẬN XÉT VÀ GIẢI THÍCH BẢNG SỐ LIỆU ĐỊA LÝ 8”
PHẦN 1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong việc dạy học địa lý theo phương pháp dạy học tích cực hiện nay,
việc rèn luyện kỹ năng địa lý cho học sinh là việc rất cần thiết không thể thiếu
được cho mỗi bài học, tiết học và xuyên suốt toàn bộ chương trình dạy và học
địa lý ở các cấp học đặc biệt là cấp Trung học cơ sở (THCS).
Việc rèn luyện kỹ năng địa lý tốt cho các em giúp học sinh chủ động nắm
bắt kiến thức, hiểu bài sâu hơn, phát huy được trí thông minh sáng tạo và hình
thành phương pháp học tập bộ môn tốt hơn.
Kỹ năng địa lý ở THCS gồm nhiều loại như kỹ năng bản đồ, biểu đồ, kỹ
năng phân tích nhận xét tranh ảnh, nhận xét giải thích bảng số liệu, kỹ năng so
sánh phân tích tổng hợp….
Hiện nay, ở các trường THCS một số giáo viên dạy địa lý còn rất lúng
túng trong việc rèn luyện kỹ năng địa lý cho các em. Đặc biệt đối với học sinh
thì việc rèn luyện kỹ năng địa lý chưa hình thành được thói quen thường xuyên
và các em còn gặp nhiều khó khăn khi rèn luyện kỹ năng nhận xét và giải thích
bảng số liệu.
Từ kinh nghiệm bản thân qua thực tế dự giờ đồng nghiệp, kết hợp với việc
nghiên cứu các tài liệu tôi đã tự rút ra được một số kinh nghiêm về: “Cách nhận
xét và giải thích bảng số liệu địa lý 8” trong đề tài này. Theo cá nhân tôi nhận
thấy, việc rèn luyện kỹ năng nhận xét và giải thích bảng số liệu cho học sinh
gồm: kỹ năng đọc và hiểu các số liệu thống kê, kỹ năng tìm mối quan hệ giữa
các số liệu, kỹ năng tính toán và xử lý số liệu thống kê, kỹ năng nhận xét, giải
thích các dự kiện do bảng số liệu đưa ra,…Từ đó sẽ giúp học sinh hiểu và khai
thác được một cách dễ dàng động thái phát triền của một hiện tượng, mối quan
hệ về độ lớn giữa các đối tượng hoặc cơ cấu thành phần của một tổng thể.
Mỗi bảng số liệu có thể dùng được với nhiều mục đích khác nhau. Đồng thời
qua đề tài này, tôi cũng muốn hoàn thiện kiến thức chuyên môn và giúp một số
giáo viên trẻ giống như tôi còn lúng túng trong việc rèn luyện kỹ năng biểu đồ
cho học sinh sẽ biết cách đọc, hiểu, tính toán, nhận xét và giải thích kiến thức từ
bảng số liệu cho các học sinh lớp 8 làm quen và nâng cao hơn kĩ năng này, để
giúp các em học tập có hiệu quả hơn, đặc biệt là các em tham gia đội tuyển học
sinh giỏi địa lý.
Rèn luyện kỹ năng nhận xét bảng số liệu Địa lý 8
3
2. Đối tượng, phạm vi, và mục đích của đề tài :
2.1. Đối tượng nghiên cứu :
Rèn luyện kỹ năng nhận xét và giải thích bảng số liệu địa lý lớp 8 cho học sinh.
2.2. Phạm vi nghiên cứu :
Đề tài xây dựng trong phạm vị chương trình địa lý lớp 8 ở trường THCS.
2.3. Mục đích của đề tài :
Mục đích chính của đề tài là giúp cho việc dạy và học địa lý lớp 8 có hiệu
quả hơn qua việc rèn luyện kỹ năng nhận xét và giải thích bảng số liệu. Đây là
cơ sở tốt để các em học lên THPT và ra trường trở thành người lao động mới.
Rèn luyện kỹ năng nhận xét bảng số liệu Địa lý 8
4
PHẦN 2
NỘI DUNG CỦA ĐỀ TÀI
A. Nội dung
1. Cơ sở lý luận khoa học của đề tài
Để giảng dạy địa lý theo phương pháp dạy học tích cực thì việc rèn luyện
kỹ năng nhận xét và giải thích bảng số liệu cho học sinh là một việc rất quan
trọng, đặc biệt đối với học sinh lớp 8, vì bảng số liệu chứa dựng nhiều nội dung
kiến thức mà kênh chữ, kênh hình không biểu hiện hết. Rèn luyện kỹ năng nhận
xét và giải thích bảng số liệu địa lý cho học sinh lớp 8 giúp các em hiểu và nắm
bắt kiến thức một cách có hiệu quả hơn, chủ động hơn, nhớ kiến thức lâu hơn.
Bên cạnh đó, còn rèn cho học sinh khả năng tư duy logic, kỹ năng so sánh các
đối tượng địa lý, kỹ năng tính toán và rèn cho học sinh tính tỉ mỉ, cẩn thận, chính
xác trong việc học địa lý từ đó giúp các em yêu thích bộ môn hơn, say mê
nghiên cứu khoa học địa lý.
Việc rèn luyện kỹ năng nhận xét và giải thích bảng số liệu địa lý cho học
sinh lớp 8 còn có khả năng bồi dưỡng cho học sinh thế giới quan duy vật biện
chứng, bồi dưỡng năng lực tự học, tự nghiên cứu cho học sinh giúp cho bộ môn
địa lý bớt khô cứng, đồng thời giúp người thầy có điều kiện để phối hợp nhiều
phương pháp dạy học và các hình thức dạy học đa dạng, hiệu quả hơn, nâng cao
khả năng tư duy và khả năng độc lập sáng tạo của học sinh. Dựa vào biểu đồ
người thầy có thể nêu ra những vấn đề cho học sinh suy nghĩ, nhận thức, phát
triển tư duy địa lý và khai thác những nét đặc trưng quan trọng của địa lý.
Khi rèn kỹ năng nhận xét và giải thích bảng số liệu cho học sinh tốt thì
những con số, những số liệu, bảng số liệu….. không còn là “những con số chết”
mà trở thành “những con số biết nói” giúp học sinh có thể phán đoán, suy xét sự
phát triển hoặc không phát triển của một ngành, một lĩnh vực hoặc nền kinh tế
của một đất nước.
2. Nội dung và phương pháp nghiên cứu:
2.1. Phương pháp:
2.1.1. Phương pháp chung.
Muốn rèn luyện kỹ năng nhận xét và giải thích bảng số liệu địa lý cho học
sinh lớp 8 thì việc đầu tiên phải rèn cho hoc sinh kỹ năng đọc, hiểu biểu số liệu,
kỹ năng tính toán, kỹ năng nhận xét, giải thích bảng số liệu.
Kỹ năng nhận xét và giải thích bảng số liệu xuất phát từ tri thức vì vậy
việc dạy tri thức tối thiểu về bảng số liệu – số liệu thông tin địa lý là rất cần
thiết.
Rèn luyện kỹ năng nhận xét bảng số liệu Địa lý 8
5
Tri thức từ bảng số liệu thông tin địa lý sẽ giúp các em giải thích được
những đơn vị kiến thức cụ thể, đo, đếm và tính toán được; mang tính thực tiễn
rất cao….. Đồng thời giúp các em xác lập được mối quan hệ giữa các con số,
giữa các đơn vị kiến thức, và giải thích được cái yếu tố địa lý mang tính định
lượng khi những câu chữ và bản đồ không giải thích được. Từ đó phát hiện ra
các kiến thức địa lý mới ẩn tàng trong bảng số liệu – thông tin địa lý. Tất nhiên
ở đây chỉ có những tri thức từ bảng số liệu – thông tin địa lý cung cấp là chưa đủ
mà cần phải có cả những tri thức địa lý khác hỗ trợ bổ sung.
2.1.2. Phương pháp cụ thể:
Qua thực tế giảng dạy kết hợp với kiểm nghiệm, đối chứng giữa các tiết
dạy có rèn luyện kỹ năng nhận xét và giải thích bảng số liệu – thông tin địa lý và
các tiết dạy không rèn luyện kỹ năng này, giữa lớp dạy có rèn luyện kỹ năng
nhận xét và giải thích bảng số liệu – thông tin địa lý và lớp dạy không rèn luyện
kỹ năng nhận xét và giải thích bảng số liệu – thông tin địa lý cho thấy những kết
quả khác nhau.
Thường xuyên dự giờ đồng nghiệp với mục đích học tập kinh nghiệm và
nắm bắt khả năng hiểu biết kiến thức của học sinh khi học địa lý có rèn kỹ năng
nhận xét và giải thích kiến thức từ bảng số liệu – thông tin địa lý. Đặc biệt
nghiên cứu việc rèn luyện kỹ năng nhận xét và giải thích kiến thức từ bảng số
liệu cho học sinh của đồng nghiệp được tiến hành như thế nào và mang lại kết
quả ra sao.
2.2. Nội dung:
Trong việc học tập địa lý có rất nhiều loại bảng số liệu nhưng trong nội
dung đề tài này tôi chỉ xin nêu ra các bước hướng dẫn rèn kỹ năng biểu đồ trong
nội dung chương trình địa lý lớp 8 THCS mà Bộ giáo dục đã ban hành như:
Bảng số liệu chữ, bảng số liệu về kinh tế, bảng số liệu về yếu tố tự nhiên, bảng
số liệu đơn vị tuyệt đối, bảng số liệu tương đôi….
2.2.1. Các bước rèn kỹ năng chung từ bảng số liệu:
Rèn kỹ năng đọc bảng số liệu:
Đọc tên bảng số liệu để biết được nội dung của bảng số liệu cung
cấp thông tin gì về đối tượng cần tìm hiểu.
Đọc từng yếu tố được thể hiện trong bảng số liệu, cần đọc hết và
tìm hiểu hết các số liệu đưa ra.
Căn cứ vào nội dung của bảng số liệu đưa ra và nội dung của câu
hỏi được đưa ra để hiểu từng nội dung kiến thức cần trả lời và mối
