ướ ẫ ọ ươ ả ậ ậ ớ H ng d n h c sinh ph ng pháp gi i bài t p môn v t lí l p 8
Ở Ầ Ầ PH N A: M Đ U
ọ ề 1. Lí do ch n đ tài
ả ế ụ ệ ệ ợ ươ Trong vi c nâng cao ch t l ấ ư ng giáo d c, vi c c i ti n ph ng pháp
ọ ộ ố ứ ế ạ ọ ỡ ạ d y h c là m t nhân t quan tr ng, bên c nh vi c b i d ệ ệ ồ ư ng ki n th c, vi c
ự ủ ọ ế ứ ọ ở phát huy tính tích c c c a h c sinh có ý nghĩa h t s c quan tr ng. B i vì công
ụ ệ ả ượ ơ ở ự ế ứ ậ ự ộ vi c giáo d c ph i đ c ti n hành trên c s t nh n th c, t hành đ ng,
ơ ậ ứ ệ ể ỡ ươ vi c kh i d y phát tri n ý th c năng l c t ự ư duy, b i dồ ư ng ph ng pháp t ự
ườ ủ ụ ư ọ ậ ọ h c là con đ ng phát tri n t ể ố ưu c a giáo d c. Cũng nh i trong h c t p các
ậ ọ ạ ự ự ể ầ ộ b môn khác, h c V t lí l ự i càng c n phát tri n năng l c tích c c, năng l c
ỉ ế ủ ể ả ọ ể ả ể tư duy c a h c sinh đ không ph i ch bi ả t mà còn ph i hi u đ gi i thích
ậ ợ ư ụ ứ ế hi n tệ ư ng V t lí cũng nh ạ ộ ỹ áp d ng ki n th c và k năng vào các ho t đ ng
ộ ố ộ ồ trong cu c s ng gia đình và c ng đ ng.
ế ệ ả ơ ả ụ ậ ậ ố Vì th trong vi c gi i bài t p V t lí m c đích c b n cu i cùng không
ề ả ầ ố ọ ỉ ế ph i ch tìm ra đáp s , tuy đi u này cũng quan tr ng và c n thi ụ t, m c đích
ệ ả ở ể ậ ờ ợ ơ ủ chính c a vi c gi i là ỗ ch ng ư i làm bài t p hi u đ ắ ư c sâu s c h n các
ề ự ế ữ ệ ậ ậ ậ ấ ị ụ khái ni m, đ nh lu t V t lí, v n d ng chúng vào nh ng v n đ th c t trong
ộ ố ộ cu c s ng, trong lao đ ng.
ự ế ả ậ ở ườ ộ Qua th c t ạ gi ng d y V t lí tr ậ ng THCS nói chung b môn V t lí
ặ ấ ề ậ ấ ọ 8 nói riêng, tôi nh n th y h c sinh còn g p r t nhi u khó khăn lúng túng khi
ả ị ượ ề ả ề ậ ưở ế gi ậ i các bài t p đ nh l ng V t lí, đi u này ít nhi u nh h ấ ng đ n ch t l
ượ ọ ạ ng d y h c.
ớ ươ ủ ạ ọ ớ ự ổ Cùng v i s đ i m i ph ụ ng pháp d y h c chung c a ngành giáo d c,
ờ ả ự ể ế ạ ậ ổ ọ ồ đ ng th i b n thân cũng t ki m tra, t ng k t tình hình d y h c V t lí, cùng
ế ề ệ ấ ụ ấ ớ ụ ợ ớ v i vi c ti p thu các chuyên đ , th y đ ố ớ ư c tác d ng giáo d c r t l n đ i v i
ả ừ ậ ậ ậ ả ạ ọ h c sinh khi gi ụ i bài t p V t lí. T đó v n d ng vào quá trình gi ng d y, tôi
ả ơ ệ ấ ớ ợ ợ th y có hi u qu h n so v i tr ớ ư c đây, ch t l ọ ấ ư ng h c sinh đ ư c nâng cao
1
ẫ ướ ọ ươ ả ậ ậ ớ ng pháp gi i bài t p môn v t lí l p 8
H ng d n h c sinh ph ừ ữ ấ ệ ọ ế rõ r t. Xu t phát t nh ng lí do trên, tôi đã ch n vi t sáng ki n ế “ H ngướ
ọ ẫ ươ ả ớ ậ ậ ằ ọ nh m giúp h c sinh d n h c sinh ph ng gi i bài t p môn V t Lí l p 8 ”
ắ ượ ơ ả ở ộ ứ ừ ứ ể ế ế ắ n m ch c đ c ki n th c c b n, m r ng và hi u sâu ki n th c. T dó
ượ ấ ượ nâng cao đ c ch t l ng.
ị ử ủ ấ ề 2. L ch s c a v n đ .
ệ ạ ọ ọ ườ ư ệ ổ Vi c d y h c h c sinh trong tr ng ph thông hi n nay ch a phát huy
ượ ế ụ ạ ự ủ ệ ệ ậ ậ ọ đ ố c h t vai trò c a bài t p v t lí trong th c hi n các nhi m c d y h c. Đ i
ả ư ệ ề ậ ậ ị ớ ọ v i h c sinh gi i bài t p V t lí là công vi c khó khăn, nhi u em ch a có đ nh
ướ ả ư ụ ứ ế ậ ậ h ng gi ọ i bài t p, các em ch a có thói quen v n d ng các ki n th c đã h c
ả ả ừ ệ ậ ậ ộ ứ vào gi i bài t p v t lí m t cách có hi u qu t đó các em không có h ng thú
ả ọ ậ ủ ọ ế ề ớ v i môn h c k t qu h c t p c a nhi u em không cao.
ộ ố ẹ ế ỉ ừ ậ ạ ả M t s giáo viên còn xem nh ti t bài t p, ch d ng l i khi gi i xong các
ậ ở bài t p sách giáo khoa.
ế ậ ố ươ Ti t bài t p trong phân ph i ch ng trình còn ít.
ứ ụ ệ ậ ả ậ ạ ế Kĩ năng v n d ng ki n th c Toán cho vi c gi ế ố i bài t p còn h n ch đ i
ộ ộ ủ ộ ỏ ọ ư ậ ả ớ v i m t b ph n không nh h c sinh. Ch a ch đ ng trong gi ư ậ i bài t p, ch a
ượ ấ ủ ệ ượ ả ư ậ ế ụ ắ n m đ c b n ch t c a các hi n t ng v t lí, ch a bi ọ t áp d ng toán h c
ả ề ậ ậ ậ ố ớ vào gi ệ i bài t p v t lí, làm bài t p cho v nhà còn mang tính đ i phó v i vi c
ể ủ ki m tra c a giáo viên.
ụ ứ 3. M c đích nghiên c u
ề ươ ọ ộ ổ ả Hình thành cho h c sinh m t cách t ng quan v ph ng pháp gi ộ i m t bài
ừ ể ậ ụ ạ ậ ậ t p V t lí 8, t ạ ộ đó các em có th v n d ng m t cách thành th o và linh ho t
ệ ả ả ủ ệ ậ ậ trong vi c gi ắ i các bài t p, nâng cao hi u qu c a bài t p, giúp các em n m
ọ ậ ứ ế ữ v ng ki n th c trong quá trình h c t p.
ướ ữ ẫ ắ ạ ậ ọ ươ ả H ng d n h c sinh n m v ng các d ng bài t p và ph ng pháp gi i các
ậ ọ ế ậ ụ ứ ế ọ ả ậ ạ d ng bài t p v t lí, h c sinh bi t v n d ng các ki n th c đã h c vào gi i bài
ẽ ậ ặ ọ ậ ừ t p t đó trình bày bài toán v t lí ch t ch và khoa h c.
2
ướ ươ ẫ ậ ả ậ ớ H ng d n h c sinh ph i bài t p môn v t lí l p 8
ọ ạ ộ ệ ng pháp gi ọ Thông qua ho t đ ng này giúp h c sinh rèn luy n kĩ năng tính toán, rèn
ạ ủ ọ ệ ự ộ ậ ể luy n s phát tri n đ c l p sáng t o c a h c sinh.
ụ ệ ươ ứ 4. Nhi m v và ph ng pháp nghiên c u.
ụ ệ Nhi m v :
ấ ượ ứ ủ ế ạ ậ + Nghiên c u nâng cao ch t l ng c a ti ậ t d y bài t p v t lí.
ế ậ ụ ụ ế ậ ọ + H c sinh bi ọ t v n d ng lý thuy t đã h c vào bài t p áp d ng và ng ượ c
ạ ệ ả ế ậ ọ ọ l i qua vi c gi ắ i bài t p h c sinh kh c sâu lý thuy t đã h c.
ệ ọ ọ + Rèn luy n cho h c sinh tính chính xác, trình bày khoa h c, hình thành
ữ ố ầ ự ậ ư ượ ặ ệ ứ nh ng đ c tính t t nh tinh th n t l p, kiên trì, tính v t khó và đ c bi t là
ề ệ ạ t o ni m vui trí tu .
ươ ứ ng pháp nghiên c u: Ph
ứ ệ ớ ệ ử ụ ạ ậ + Nghiên c u các tài li u liên quan t ọ i vi c s d ng bài t p trong d y h c
ệ ệ ậ v t lí, tài li u chuyên môn, sách giáo khoa, sách giáo viên, các tài li u v gi ề ả i
ậ ậ ậ ọ ơ ở bài t p v t lý b c trung h c c s .
ụ ế ả ậ ở ớ ế ậ + Áp d ng vào các ti t gi i bài t p trên l p, qua các ti t bài t p.
ệ ổ ứ ứ ạ ọ ở ớ ướ + Thông qua vi c t ch c các hình th c d y h c l p và h ọ ẫ ng d n h c
sinh t ự ọ ở h c nhà.
ư ậ ạ ạ ươ ả ừ ạ + Phân lo i các d ng bài t p và đ a ra ph ng pháp gi i cho t ng d ng.
ớ ạ ứ 5. Gi i h n nghiên c u.
ố ượ ọ ố ườ ng h c sinh kh i 8 Tr ng THCS Đ i t
ươ ả ậ ớ Ph ng pháp gi ậ i bài t p v t lí l p 8
ứ ớ ể ế ả 6. Đi m m i trong k t qu nghiên c u.
ườ ủ ọ ọ ậ ủ ộ ự Tăng c ệ ng tính tích c c ch đ ng c a h c sinh trong h c t p, rèn luy n
ạ ọ ư t duy sáng t o cho h c sinh .
ự ọ ọ ệ Rèn luy n kĩ năng t h c cho h c sinh.
ả ậ ậ ọ Rèn kĩ năng gi i bài t p V t lí cho h c sinh.
ị ướ ắ ế ế ả Giúp giáo viên đ nh h ng đúng đ n trong cách thi t k bài gi ng và t ổ
ứ ạ ọ ế ậ ớ ch c d y h c ti ậ t bài t p V t lí trên l p.
3
ẫ ả ậ ậ ớ
ọ ọ ậ ng pháp gi ế i bài t p môn v t lí l p 8 ộ ướ ọ ươ ự ị H ng d n h c sinh ph Giúp h c sinh h c t p tích c c; bi t cách trình bày m t bài làm đ nh l ượ ng
ậ ả ữ ậ ễ ậ ậ ạ V t lí; có kĩ năng gi i bài t p V t lí; di n đ t đúng ngôn ng V t lí, yêu thích
ộ ứ ể ệ ậ ọ ọ ậ h c t p b môn , ham tìm hi u khoa h c kĩ thu t. H ng thú, say mê vi c gi ả i
bài t p.ậ
Ộ Ầ PH N B: N I DUNG
ậ ủ ấ ề ơ ở I. C s lí lu n c a v n đ
ổ ớ ươ ạ ọ ướ ủ ộ ự Đ i m i ph ng pháp d y h c theo h ọ ậ ng tích c c, ch đ ng h c t p
ế ậ ả ổ ứ ế ằ ỏ ớ ủ ọ c a h c sinh nh m giúp các em ti p c n ki n th c đòi h i ph i đ i m i toàn
ể ướ ề ẫ ả ọ ộ b nhi u khâu. Đ h ậ ng d n h c sinh làm bài t p không ph i giáo viên
ả ọ ạ ả trình bày l ạ ờ i l i gi i, h c sinh chép l i mà giáo viên ph i là ng ườ ổ i t ứ ch c
ướ ệ ố ỏ ợ ở ể ẫ h ừ ng d n các em thông qua h th ng các câu h i g i m đ các em t ng
ướ ươ ả b c tìm ra ph ng pháp gi i.
ệ ậ ạ ọ ườ ụ D y h c v t lí là vi c làm th ỏ ng xuyên, liên t c và lâu dài. Nó đòi h i
ườ ệ ả ả ả ỉ ng ự i giáo viên không ph i ch có năng l c, kinh nghi m mà ph i có c tâm
ế ớ ồ ưỡ ệ ề ề ệ ạ huy t v i ngh , yêu ngh , yêu trò, phát hi n và b i d ề ng t o đi u ki n đ ể
ự ự ộ ộ ữ ả ộ ố ờ cho nh ng em có năng l c t b c l kh năng m t cách t ồ i đa. Đ ng th i ta
ế ằ ỗ ọ ề ặ ạ ậ ọ bi ạ t r ng m i h c sinh đ u có m t m nh riêng, vì v y trong d y h c giáo
ẽ ế ầ ượ ấ ượ ể viên c n chú ý đ n đi m này thì s nâng cao đ c ch t l ệ ng toàn di n .
ậ ọ ầ ế ổ Trong quá trình h c V t lí ở ườ tr ọ ng THCS, h c sinh c n bi t cách t ứ ch c
ọ ậ ủ ủ ộ ệ ạ ộ ườ ầ vi c h c t p c a mình m t cách ch đ ng sáng t o. Ng ầ i th y c n rèn cho
ộ ậ ọ ờ ả ọ h c sinh kĩ năng, thói quen đ c l p suy nghĩ khoa h c và l i gi ả i ph i có c ơ
ậ ở s lí lu n.
ự ế ả ư ề ạ ấ ọ ế ươ Trong th c t gi ng d y tôi th y có nhi u h c sinh ch a bi t ph ng pháp
ả ủ ế ề ậ ậ gi ọ i bài t p v t lí do nhi u nguyên nhân, trong đó nguyên nhân ch y u là h c
ỉ ượ ế ụ ề ầ ậ sinh không ch ra đ c bài toán cho bi ế t đi u gì? Yêu c u gì? V n d ng ki n
4
ướ ẫ ọ ậ ươ ng pháp gi
H ng d n h c sinh ph ế ọ ể ả ứ ả i bài t p môn v t lí l p 8 ừ ớ ể ị ậ ọ th c nào đã h c đ gi i quy t bài toán đó? T đó h c sinh có th đ nh h ướ ng
ả ậ ạ d ng bài t p, cách gi i.
ấ ượ ế ả ẳ ằ ị ủ ọ ỏ Đ n nay ta ph i kh ng đ nh r ng nâng cao ch t l ng c a h c sinh gi i là
ủ ự ự ể ệ ắ ầ ớ ợ ủ ấ vi c làm tích c c, đúng d n, phù h p v i yêu c u c a s phát tri n c a đ t
ướ ờ ạ ủ n c, c a th i đ i.
ủ ấ ự ề ạ II. Th c tr ng c a v n đ
ậ ợ 1, Thu n l i:
ọ ấ ữ ề ễ ậ ắ ọ ớ ự V t lí h c là môn h c r t th c ti n, g n li n v i nh ng hi n t ệ ượ ng
ườ ể ả ằ ọ ố th ấ ng x y ra h ng ngày nên r t lôi cu n h c sinh tìm hi u.
ứ ậ ỏ ọ ệ ượ ế ỉ Ki n th c v t lí 8 ch đòi h i h c sinh quan sát các hi n t ậ ng v t lí đ ể
ế ậ ậ ầ ọ ả rút ra nh n xét và k t lu n mà không yêu c u h c sinh gi ấ ậ ả i thích b n ch t v t
ủ ự ậ ệ ượ lí c a s v t hi n t ng đó.
ệ ự ế ề ậ ố ể ể ọ ậ Đa s các bài t p v t lí đi u liên h th c t nên h c sinh d hi u đ ượ c
ầ ủ ề ể ậ ụ ượ ự ế ộ ố yêu c u c a đ và có th v n d ng đ c vào th c t cu c s ng.
2. Khó khăn.
ế ậ ớ ờ ả ậ ở ớ Ti t bài t p trên l p còn ít, th i gian gi i bài t p ề trên l p không nhi u,
ả ầ ớ ậ ở gi i bài t p ph n l n là nhà.
ộ ố ọ ế ậ ừ ữ ế ắ ứ đó không n m v ng ki n th c . M t s h c sinh ti p thu bài ch m t
ệ ố ư ọ ạ ọ ủ ừ ầ ọ H c sinh ch a có h th ng l i tr ng tâm c a t ng bài h c, phân tích đ u bài,
ự ạ ọ ươ ả ế ậ ậ phân lo i bài t p, l a ch n ph ng án gi ạ i bài t p còn h n ch . Ch a s ư ử
ứ ạ ượ ệ ượ ế ọ ụ d ng thành th o các công th c đã đ c h c liên quan đ n hi n t ậ ng v t lí
ặ ệ ẩ ủ ừ ư ư ế ọ ơ ị nào và đ c bi t là h c sinh ch a l u ý đ n đ n v chu n c a t ng đ i l ạ ượ ng
ứ ệ ả ậ ọ ả ụ trong công th c.ứ Kh năng v n d ng công th c toán h c vào vi c gi ậ i bài t p
ủ ọ ề ặ ậ v t lí c a h c sinh còn g p nhi u khó khăn.
ư ọ ị ượ ụ ủ ệ ả ậ H c sinh ch a xác đ nh đ c m c đích c a vi c gi i bài t p là tìm ra t ừ
ệ ượ ủ ề ệ ỏ ừ câu h i, đi u ki n c a bài toán, xem xét các hi n t ậ ng v t lí, t ắ đó n m
ệ ữ ạ ượ ố ạ ượ ữ v ng m i liên h gi a các đ i l ng đã cho và các đ i l ả ng ph i tìm.
5
ẫ ướ ươ ậ ớ ng pháp gi
H ng d n h c sinh ph ạ ọ ệ ậ ỹ ả ạ ượ i bài t p môn v t lí l p 8 ứ ậ ổ ế K năng nh n di n các d ng bài, các đ i l ế ng, bi n đ i công th c, bi n
ế ữ ề ệ ế ạ ọ ơ ả ổ đ i toán h c và phân tích đ còn h n ch . H n th n a, vi c gi ậ i bài t p đòi
ứ ơ ả ư ề ề ế ả ố ỏ ọ h i h c sinh ph i có ki n th c c b n v toán nh các phép tính v phân s ,
ứ ế ế ổ ọ ị ườ ổ ổ ơ đ i đ n v , bi n đ i công th c... mà h c sinh y u kém thì th ế ng h ng ki n
ạ ượ ứ ế ẫ ầ ẫ ổ ơ th c này. D n đ n các em nh m l n các đ i l ng, lúng túng trong đ i đ n v ị
ử ụ ứ ả ậ và s d ng công th c vào gi i bài t p.
ự ệ ệ III. Các bi n pháp th c hi n
ệ ắ ứ ữ ể ế ỹ ố ệ ả t trong vi c gi ậ i bài t p Ngoài vi c n m v ng ki n th c, đ có k năng t
ả ắ ỏ ọ ữ ậ ươ ả V t lí đòi h i h c sinh ph i n m v ng ph ng pháp gi ư i cũng nh cách trình
ờ ả ạ ượ ả ỹ ệ ạ bày l i gi i, ph i có k năng phân lo i đ ệ ậ c các d ng bài t p. Vi c rèn luy n
ọ ế ả ế ậ ả ả ộ ọ cho h c sinh bi t cách gi ế i bài t p m t cách khoa h c, đ m b o đi đ n k t
ệ ấ ầ ả ộ ộ ế ữ qu m t cách chính xác là m t vi c r t c n thi ọ t. Nó không nh ng giúp h c
ữ ứ ế ệ ắ ậ ỹ ệ sinh n m v ng ki n th c mà còn rèn luy n k năng suy lu n logic, làm vi c
ế ạ ọ khoa h c, có k ho ch.
ữ ể ậ ắ ươ ả ậ ậ ộ ọ Vì v y đ giúp h c sinh n m v ng ph ng pháp gi i m t bài t p v t lí,
ộ ố ệ ụ ư ắ ọ trong năm h c này tôi đ a ra m t s bi n pháp kh c ph c khó khăn trên qua
ộ các n i dung sau:
ụ ướ ẫ ọ ươ ả ậ ậ ớ 1, M c đích h ng d n h c sinh ph ng pháp gi i bài t p v t lí l p 8.
ở ộ ọ ậ ậ ậ ế 1.1. Bài t p V t lí giúp cho h c sinh ôn t p, đào sâu, m r ng ki n
th c.ứ
ự ứ ế ạ ắ ọ ượ Trong giai đo n xây d ng ki n th c h c sinh đã n m đ c cái chung
ủ ệ ệ ậ ị ượ các khái quát c a các khái ni m, đ nh lu t và cũng là các khái ni m trìu t ng.
ả ậ ụ ữ ứ ế ậ ọ Trong các bài t p h c sinh ph i v n d ng nh ng ki n th c khái quát, trìu
ữ ườ ụ ể ấ ờ ế ợ ọ ượ t ng đó vào nh ng tr ạ ng h p c th r t đa d ng, nh th mà h c sinh
ượ ệ ấ ụ ể ủ ự ế ữ ể ắ n m đ c nh ng bi u hi n r t c th c a chúng trong th c t ạ và ph m vi
ứ ữ ứ ụ ụ ủ ậ ọ ỹ ng d ng c a chúng. Ngoài nh ng ng d ng quan tr ng trong k thu t bài
6
ướ ẫ ậ ậ ả ớ
ươ ấ ọ ọ ng pháp gi ữ ượ ứ ụ ậ H ng d n h c sinh ph ậ t p V t lí giúp cho h c sinh th y đ i bài t p môn v t lí l p 8 c nh ng ng d ng muôn hình muôn v ẻ
ự ễ ủ ứ ế ọ trong th c ti n c a các ki n th c đã h c.
ấ ơ ư ể ệ ệ ả ậ ậ ị ủ Còn khái ni m, đ nh lu t V t lí thì r t đ n gi n nh ng bi u hi n c a
ự ứ ạ ẽ ấ ậ ậ chúng trong t ệ ậ nhiên thì r t ph c t p. Do đó bài t p v t lí s giúp luy n t p
ể ậ ọ ườ ứ ạ ợ cho h c sinh phân tích đ nh n bi ế ượ t đ ữ c nh ng tr ng h p ph c t p đó.
ậ ậ ộ ươ ệ ủ ứ ế ố ộ Bài t p v t lí là m t ph ậ ng ti n c ng c , ôn t p ki n th c sinh đ ng.
ả ớ ạ ậ ậ ả ứ ế ọ Khi gi ọ i bài t p v t lí h c sinh ph i nh l ả i các ki n th c đã h c, có khi ph i
ứ ủ ề ế ổ ợ ươ ủ ề ầ ử ụ s d ng t ng h p các ki n th c c a nhi u ch ng nhi u ph n c a ch ươ ng
trình.
ở ầ ể ẫ ứ ớ ế ế ể ể ậ 1.2. Bài t p có th là đi m kh i đ u đ d n đ n ki n th c m i.
ề ậ ượ ử ụ ể ẫ ọ Nhi u khi bài t p đ ế c s d ng khéo léo có th d n h c sinh đ n
ề ộ ệ ượ ữ ự ệ ặ ớ ộ nh ng suy nghĩ v m t hi n t ớ ng m i ho c xây d ng m t khái ni m m i
ệ ượ ệ ớ ể ả đ gi i thích hi n t ậ ng m i do bài t p phát hi n ra.
ả ậ ụ ậ ậ ỹ ả ệ ỹ 1.3.Gi ế i bài t p v t lí rèn luy n k năng, k x o, v n d ng lí thuy t
ậ ụ ự ễ ứ ế ệ vào th c ti n, rèn luy n thói quen v n d ng ki n th c khái quát.
ữ ậ ậ ươ ệ ấ ể ộ Bài t p v t lí là m t trong nh ng ph ệ ng ti n r t quý báu đ rèn luy n
ỹ ả ự ụ ế ễ ệ ậ ậ ỹ k năng, k x o v n d ng lí thuy t vào th c ti n, rèn luy n thói quen v n
ứ ế ậ ượ ể ả ế ấ ụ d ng ki n th c khái quát đã thu nh n đ c đ gi ề ủ i quy t các v n đ c a
ự ễ th c ti n.
ả ệ ự ự ứ ộ ậ 1.4. Gi ữ i bài t p là m t trong nh ng hình th c làm vi c t l c cao
ủ ọ c a h c sinh.
ả ự ậ ề Trong khi làm bài t p do ph i t ệ ủ ầ mình phân tích các đi u ki n c a đ u
ự ữ ự ữ ể ế ậ ậ ậ bài, t ọ xây d ng nh ng l p lu n, ki m tra và phê phán nh ng k t lu n mà h c
ượ ư ượ ự ể sinh rút ra đ c nên t ủ ọ duy c a h c sinh đ c phát tri n năng l c làm vi c t ệ ự
ượ ể ự l c nâng cao, tính kiên trì đ c phát tri n.
ả ể ư ậ 1.5. Gi ầ i bài t p góp ph n làm phát tri n t ạ ủ ọ duy sáng t o c a h c
sinh.
7
ẫ ướ ươ ậ ớ
ả ng pháp gi ỉ ừ i bài t p môn v t lí l p 8 ậ ọ ậ ậ ạ ề ạ H ng d n h c sinh ph ậ Có nhi u bài t p v t lí không ch d ng l ụ i trong ph m vi v n d ng
ồ ưỡ ứ ữ ế ư ọ nh ng ki n th c đã h c mà còn giúp b i d ọ ng cho h c sinh t ạ duy sáng t o.
ệ ữ ậ ả ệ ượ ệ ậ ặ Đ c bi t là nh ng bài t p gi i thích hi n t ng, bài t p thí nghi m.
ả ậ ậ ộ ươ ể ể ệ 1.6. Gi i bài t p v t lí là m t ph ứ ộ ắ ng ti n đ ki m tra m c đ n m
ứ ủ ọ ế ữ v ng ki n th c c a h c sinh.
ạ ượ ể ỳ ậ Tu theo cách ra bài t p ta có th phân lo i đ ộ ắ ứ c các m c đ n m
ứ ủ ấ ượ ệ ế ọ ọ ữ v ng ki n th c c a h c sinh giúp vi c đánh giá ch t l ng h c sinh đ ượ c
chính xác.
ậ ạ ậ 2. Phân lo i bài t p V t lí
ậ ậ
ơ ồ
ạ S đ phân lo i bài t p v t lí
ươ ả ạ a, Phân lo i theo ph ệ ng ti n gi i:
ậ ậ Bài t p v t lí
Bài t p ậ ả i thích gi
Bài t p ậ ị đ nh tính ậ Bài t p thí nghi mệ Bài t p ậ đ thồ ị
Bài t p ậ ị đ nh ngượ l ậ ự Bài t p d đoán hi n ệ ngượ t
ậ Bài t p thí nghi mệ
ạ ứ ộ b, Phân lo i theo m c đ :
ậ ậ Bài t p v t lí
ậ ậ
Bài t p t p d tượ ậ ổ Bài t p t ng h pợ
ạ ậ Bài t p sáng t o ạ ạ t ot o
ị ượ ỏ ế ậ ậ ậ 2.1. Bài t p v t lí đ nh l ng hay bài t p câu h i lí thuy t.
8
ẫ ướ ươ ậ ậ ọ ớ
ả i bài t p môn v t lí l p 8 ả ng pháp gi ầ ọ ỉ H ng d n h c sinh ph Là bài t p ậ mà h c sinh không c n ph i tính toán (Hay ch có các phép
ậ ể ả ỉ ậ ụ ả ậ ơ ị ị toán đ n gi n) mà ch v n d ng các đ nh lu t, đ nh lí, qui lu t đ gi i tích
ệ ượ ứ hi n t ậ ng thông qua các lâp lu n có căn c , có lôgich.
ị ượ ậ ậ 2.2. Bài t p v t lí đ nh l ng.
ạ ậ ậ ố ả ự ệ ế Đó là lo i bài t p v t lí mà mu n gi ộ ả i quy t nó ta ph i th c hi n m t
ụ ự ể ạ ạ ậ ọ ạ ạ lo t các phép tính. D a vào m c đích d y h c ta có th phân lo i bài t p d ng
này thành hai lo i:ạ
ậ ậ ượ ậ ả ơ ượ ử ụ + Bài t p t p d t: Là bài t p đ n gi n đ ứ c s d ng ngay khi nghiên c u
ậ ụ ể ọ ế ệ ắ ậ ộ ộ ứ m t khái ni m hay m t qui t c v t lí nào dó đ h c sinh v t d ng ki n th c
ớ ế ừ v a m i ti p thu.
ậ ổ ứ ạ ữ ậ ợ ố ả + Bài t p t ng h p: Là nh ng bài t p ph c t p mà mu n gi ọ i nó h c sinh
ứ ở ụ ế ề ề ươ ề ấ ọ ề ậ v n d ng nhi u ki n th c ầ nhi u ph n, nhi u ch ng, nhi u c p h c và
ự ộ ề thu c nhi u lĩnh v c.
ệ ạ ỏ ượ ướ ạ ệ ắ ặ Đ c bi t, khi các câu h i lo i này đ c nêu d i d ng tr c nghi m khách
ớ ế ầ ả ọ ố ượ ứ ả quan thì yêu c u h c sinh ph i nh k t qu cu i cùng đã d c ch ng minh
ướ ể ả ả ầ ậ ộ ọ tr c đó đ gi ể i nó m t cách nhanh chóng. Vì v y yêu c u h c sinh ph i hi u
ắ ể ậ ụ ứ ở ứ ộ ế ộ bài m t cách sâu s c đ v n d ng ki n th c m c đ cao.
ậ ồ ị 2.3. Bài t p đ th .
ữ ệ ề ậ ướ ạ ồ ị Đó là bài t p mà d ki n đ bài cho d i d ng đ th hay trong quá trình
ả ả ử ụ ạ ạ ồ ị ể ỏ gi i nó ta ph i s d ng d th . ta có th phân lo i d ng câu h i nay thành các
lo i:ạ
ồ ị ụ ậ ạ ọ ệ + Đ c và khai thác đ th đã cho: Bài t p lo i này có tác d ng rèn luy n
ồ ị ọ ọ ỹ ế ậ ự ổ ạ cho h c sinh k năng đ c đ th , bi t cách đoán nh n s thay đ i tr ng thái
ể ệ ậ ệ ượ ủ ậ ộ ậ ộ ủ c a v t th , h v t lí, c a m t hi n t ng hay m t quá trình v t lí nào đó.
ế ừ ồ ị ữ ữ ể ả ộ ấ ế Bi t cách khai thác t đ th nh ng d đ gi ề ụ ể i quy t m t v n đ c th .
ẽ ồ ị ữ ệ ữ ệ ậ ọ + V đ th theo nh ng d li u đã cho : Bài t p này rèn luy n cho h c sinh
ấ ế ệ ọ ộ ỉ ệ ọ ợ ẽ ồ ị ỹ k năng v đ th , nh t là bi t cách ch n h t a đ và t l xích thích h p đ ể
ẽ ồ ị v đ th chính xác.
9
ướ ẫ ọ ả ậ ậ ớ H ng d n h c sinh ph
ng pháp gi ự ươ i bài t p môn v t lí l p 8 ệ ậ ươ ệ ( xây d ng ph ự ng án th c nghi m) 2.4. Bài t p thí nghi m
ự ạ ậ ọ ươ ầ Đây là lo i bài t p yêu c u h c sinh xây d ng ph ệ ự ng án th c nghi m
ộ ạ ượ ị ệ ượ ể ặ ậ ộ ể đ xác đ nh m t đ i l ộ ng ho c ki m tra m t quy lu t, m t hi n t ặ ng ho c
ề ệ ậ ạ ậ ộ ứ ộ m t đi u ki n v t lí nào đó. Lo i bài t p này có 2 m c đ :
ứ ộ ự ỉ ươ ậ ậ ấ + M c đ 1: Ch xây d ng ph ng án (tính toán l p lu n trên gi y, không
ự ệ ạ đo đ c, làm thí nghi m th c).
ứ ộ ự ệ ế ươ ạ + M c đ 2: Ti n hành làm thí nghi m th c theo ph ng án đã v ch ra.
ự ả ộ ậ ậ 2. Trình t i m t bài t p v t lí. gi
ươ ả ế ố ụ ề ậ ậ ộ ộ ng pháp gi i m t bài t p V t lí ph thu c nhi u y u t ụ : m c Ph
ộ ủ ủ ầ ậ ậ ộ đích yêu c u c a bài t p, n i dung bài t p, trình đ c a các em, v.v... Tuy
ả ầ ớ ữ ể ậ ậ nhiên trong cách gi i ph n l n các bài t p V t lí cũng có nh ng đi m chung.
ườ ả ự ệ ậ ậ ộ ự Thông th ng khi gi ầ i m t bài t p v t lí c n th c hi n theo trình t :
ể ỹ ầ 2.1.Hi u k đ u bài.
ọ ỹ ầ ữ ệ ậ ả Đ c k d u bài: bài t p nói gì? cái gì là d ki n? cái gì ph i tìm?
ắ ầ ữ ệ ằ Tóm t t đ u bài b ng cách dùng các kí hi u ch đã qui ướ ể ế c đ vi t các
ẩ ố ổ ơ ế ầ ữ ệ ấ ố ị ế ữ ệ d ki n và n s , đ i đ n v các d ki n cho th ng nh t (n u c n thi t ).
ặ ế ầ ẽ ế ẽ ế ậ V hình , n u bài t p có liên quan đ n hìng v ho c n u c n ph i v ả ẽ
ể ễ ạ ề ố ắ ỉ ệ ẽ ố hình đ di n đ t đ bài. C g ng v dúng t l xích càng t t. Trên hình v ẽ
ữ ệ ầ ầ c n ghi rõ d ki n và cái c n tìm.
ậ ậ ế ạ ộ ả 2.2. Phân tích n i dung bài t p, l p k ho ch gi i.
ệ ữ ữ ư ự ế ẩ ế Tìm s liên h gi a nh ng cái ch a bi ữ t ( n) và nh ng cái đã bi t (d ữ
ki n)ệ
ế ượ ệ ấ ự ế ể ả ố ư N u ch a tìm đ c tr c ti p các m i liên h y thì có th ph i xét
m t sộ ố
ụ ể ệ ấ ậ ố ế bài t p ph đ gián ti p tìm ra m i liên h y.
ự ả ượ ộ ự ế ề ế ạ ả Ph i xây d ng đ c m t d ki n v k ho ch gi i.
ệ ế ạ ự ả i. 2.3. Th c hi n k ho ch gi
10
ẫ ướ ậ ả ọ ớ i bài t p môn v t lí l p 8
ươ ự ả ể ự ậ ế ủ ự ế ấ H ng d n h c sinh ph ọ Tôn tr ng trình t ng pháp gi ệ i đ th c hi n các chi ti gi t c a d ki n, nh t là
ứ ạ ậ ặ ộ khi g p m t bài t p ph c t p.
ạ ố ố ọ ự ệ ậ ẩ ặ ộ Th c hi n m t cách c n th n các phép tính s h c, đ i s ho c hình
ướ ẫ ầ ọ ớ ả ằ ữ ọ h c. Nên h ng d n h c sinh làm quen d n v i cách gi i b ng ch và ch ỉ
ố ủ ị ằ ạ ượ ứ ể ố thay giá tr b ng s c a các đ i l ng trong bi u th c cu i cùng.
ị ố ủ ế ữ ằ ả ả ả ố Khi tính toán b ng s , ph i chú ý đ m b o nh ng tr s c a k t qu ả
ề đ u có ý nghĩa.
ế ể ả 2.4. Ki m tra đánh giá k t qu .
ể ạ ị ố ủ ế ả Ki m tra l ợ i tr s c a k t qu : Có đúng không? Vì sao? Có phù h p
ự ế ớ v i th c t không?
ể ạ ể ẩ Ki m tra l i các phép tính: có th dùng các phép tính nh m và dùng
ộ ớ ủ ế ố ể ỉ ầ ả ế cách làm tròn s đ tính cho nhanh n u ch c n xét đ l n c a k t qu trong
phép tính.
ề ế ệ ộ ả ế N u có đi u ki n, nên phân tích, tìm m t cách gi i khác, đi đ n cùng
ộ ế ả ườ ắ ơ ể m t k t qu đó. Ki m tra xem còn con đ ng nào ng n h n không.
ươ ể ả ậ ậ ậ 3. Hai ph ng pháp suy lu n đ gi i các bài t p v t lí.
ủ ư ề ả ậ ườ ấ Xét v tính ch t thao tác c a t duy, khi gi ậ i các bài t p v t lí, ng i ta
ườ ươ ươ ợ th ng dùng ph ng pháp phân tích và ph ổ ng pháp t ng h p.
ả ươ 2.1. Gi ậ ằ i bài t p b ng ph ng pháp phân tích.
ươ ạ ượ ủ ể ấ ậ Theo ph ng pháp này, xu t phát đi m c a suy lu n đ i l ầ ng c n
ườ ả ạ ượ ả ế ớ tìm. Ng i gi i ph i tìm xem đ i l ư ng ch a bi ữ t này có liên quan v i nh ng
ậ ộ ế ự ệ ể ễ ạ ượ đ i l ng V t lí nào khác và m t khi bi t s liên h này thì bi u di n nó
ứ ươ ữ ộ ế ủ ứ ứ ế thành nh ng công th c t ng ng. N u m t v c a công th c là đ i l ạ ượ ng
ữ ệ ủ ứ ấ ỉ ồ ữ ế ậ ầ c n tìm còn v kia ch g m nh ng d li u c a bài t p thì công th c y cho ra
ố ủ ạ ượ ứ ữ ế ậ ư đáp s c a bài t p. N u trong công th c còn nh ng đ i l ng khác ch a bi ế t
ỗ ạ ượ ố ớ ệ ớ ứ ể ầ ớ ộ thì đ i v i m i đ i l ng đó, c n tìm m t bi u th c liên h v i nó v i các
ư ế ứ ế ễ ể ậ ượ ạ ượ đ i l ng V t lí khác; c làm nh th cho đ n khi nào bi u di n đ c hoàn
ạ ượ ầ ằ toàn đ i l ng c n tìm b ng
11
ẫ ọ ươ ả ậ ậ ớ i bài t p môn v t lí l p 8
ế ng pháp gi ượ ả ữ ướ H ng d n h c sinh ph ạ ượ ng đã bi t thì bài toán đã đ c gi i xong. nh ng đ i l
ư ậ ể ươ ớ Nh v y cũng có th nói theo ph ộ ng pháp này, ta m i phân tích m t
ơ ồ ự ứ ạ ữ ữ ậ ậ ả ắ ơ bài t p ph c t p thành nh ng bài t p đ n gi n h n r i d a vào nh ng quy t c
ờ ả ầ ượ ả ừ ậ ầ ả ơ tìm l i gi i mà l n l t gi i các bài t p đ n gi n này. T đó tìm d n ra l ờ i
ả ủ ứ ạ ậ gi i c a các bài t p ph c t p nói trên.
ự ầ ộ ướ ấ ủ ướ c. Tính áp su t c a n c lên * Thí dụ: M t thùng cao 1,2m đ ng đ y n
cướ = 10000 N/m3
ể ộ đáy thùng và lên m t đi m cách đáy 0,4m. Bi ế n t d
ướ ẫ ả * H ng d n gi i:
Tóm t tắ
ế ầ ? Bài toán cho bi t gì? Yêu c u gì? h = 1,2m Gi iả
ắ ầ ?Y/c hs tóm t ạ t đ u bài? xđ d ng ụ ấ Áp su t tác d ng lên hA= 0,4m bài toán? đáy thùng: d = 10000N/m3 ấ ủ ướ ? Tính áp su t c a n ụ c tác d ng
p = d.h = 10000.1,2 p = ?, pA =? ứ ằ lên đáy thùng b ng công th c nào?
= 12000 (N/m2) ấ ủ ướ ? Tính áp su t c a n ụ c tác d ng
ụ ể ấ Áp su t tác d ng lên đi m cách đáy ể lên đi m cách đáy 0,4m nh th ư ế
thùng 0,4m: pA = d.hA = d.( h – hA) nào?
ầ ọ ? Yêu c u h c sinh tính? = 10000.(1,2 0,4) = 8000 (N/m2)
ố ạ ậ i bài t p
ủ GV: C ng c l
ả ươ ợ 2.2 Gi ậ ằ i bài t p b ng ph ổ ng pháp t ng h p.
ươ ắ ầ ừ ạ ượ Theo ph ậ ng pháp này, suy lu n không b t đ u t các đ i l ầ ng c n
ắ ầ ừ ạ ượ ế ứ tìm mà b t đ u t các đ i l ng đã bi t có nêu trong bài. Dùng công th c liên
ạ ượ ạ ượ ế ầ ệ h các đ i l ớ ng này v i các đ i l ư ng ch a bi ứ ế t, ta đi d n đ n công th c
ộ ạ ượ ố ỉ ế ạ ượ cu i cùng trong đó ch có m t đ i l ư ng ch a bi t là đ i l ầ ng c n tìm.
ả ấ ỳ ộ ề ậ ả Nhìn chung, khi gi i b t k m t bài toán v t lí nào ta đ u ph i dùng c ả
ươ ổ ợ ả ắ ầ hai ph ng pháp: phân tích và t ng h p. Phép gi ằ i b t đ u b ng cách phân
ệ ủ ể ể ề ậ ượ ề ộ ự ổ ả tích các đi u ki n c a bài t p đ hi u đ ợ c đ bài. Ph i có m t s t ng h p
ể ể ạ ứ ắ ộ kèm theo ngay đ ki m tra l ề ủ ự i m c đ đúng đ n c a s phân tích các đi u
12
ướ ậ ậ ớ H ng d n h c sinh ph
ẫ ố ậ ọ ượ ươ ng pháp gi ả ạ ế ệ ấ ả i bài t p môn v t lí l p 8 ộ ả i, ph i đi sâu vào phân tích n i dung c k ho ch gi ki n y. Mu n l p đ
ữ ệ ữ ữ ủ ậ ổ ợ ớ ậ ậ ậ v t lí c a bài t p. T ng h p nh ng d ki n đã cho v i nh ng quy lu t v t lí
ế ự ớ ả ả ố ế đã bi t, ta m i xây d ng đ ượ ờ c l i gi i và k t qu cu i cùng.
ư ậ ể ả ậ ậ Nh v y ta có th nói là trong quá trình gi i bài t p v t lí ta đã dùng
ươ ổ ợ ph ng pháp phân tích t ng h p.
ữ ề ạ ắ ả ầ Do đó khi d y v nh ng ph n này giáo viên ph i nghiêm kh c trong
ể ọ ể ệ ọ vi c ki m tra bài cũ, không đ h c sinh không h c bài, không làm bài tr ướ c
ả ổ ế ớ ế khi đ n l p ( n u không có ph i b sung ngay hôm sau ).
ấ ứ ộ ạ ạ ậ ầ ọ ả ự Trong d y h c b t c m t d ng bài t p nào, giáo viên c n ph i l a
ộ ệ ố ậ ầ ả ọ ch n m t h th ng bài t p tho mãn các các yêu c u sau:
ả ậ ừ ễ ế ừ ơ ế ả ọ Bài t p ph i đi t d đ n khó, t ứ ạ đ n gi n đ n ph c t p giúp h c sinh
ượ ể ậ ạ ắ n m đ c các lo i bài t p đi n hình.
ệ ố ả ậ ắ ậ ộ ộ ộ M t bài t p ph i là m t m c xích trong h th ng bài t p, đóng góp m t
ở ộ ứ ủ ế ệ ầ ố ph n nào đó trong c ng c hoàn thi n và m r ng ki n th c.
ả ự ế ọ ừ ạ ạ ậ ụ ể Trong d y h c t ng d ng bài t p c th , giáo viên ph i d ki n chi ti ế t
ệ ố ử ụ ự ự ạ ậ ậ ọ ọ ế k ho ch s d ng h th ng bài t p đã l a ch n. Các bài t p đã l a ch n có
ở ủ ề ấ ạ ọ ể ử ụ th s d ng các khâu khác nhau c a quá trình d y h c: nêu v n đ , hình
ớ ủ ứ ứ ế ế ỹ ố ệ ố thành ki n th c m i, c ng c , h th ng hoá ki n th c, k năng…
ầ ệ ệ ọ ả ậ ậ C n chú ý cá bi t hoá h c sinh trong vi c gi i bài t p v t lí thông qua các
ệ bi n pháp sau:
ầ ủ ố ượ ế ậ ổ ọ + Bi n đ i yêu c u c a bài t p ra cho các đ i t ng h c sinh khác nhau.
ề ố ượ ế ầ ổ ầ ả ứ ộ + Bi n đ i m c đ yêu c u v s l ậ ng bài t p c n gi i, v m c đ t ề ứ ộ ự
ả ậ ự ủ ọ l c c a h c sinh trong quá trình gi i bài t p.
ả ậ ậ ườ ạ Trong quá trình gi ng d y bài t p v t lí, giáo viên th ử ụ ng s d ng ph ươ ng
ể ọ ế ậ ả ả ỏ pháp chia nhóm đ h c sinh th o lu n và tìm ra k t qu cho câu h i và giáo
ườ ế ậ ướ ệ ẫ ả viên th ng k t lu n đúng, sai mà không h ạ ng d n gì thêm. Vi c gi ng d y
ư ế ẽ ạ ượ ấ ậ ậ ế ả ậ v t lí nh t là bài t p v t lí nh th s không đ t đ c k t qu cao, vì trong
ố ượ ọ ỏ ế ả ớ l p có các đ i t ng h c sinh gi i, khá, trung bình, y u, kém nên kh năng t ư
ố ớ ọ ủ ế ấ duy c a các em r t khác nhau, đ i v i h c sinh y u, kém hay trung bình không
13
ẫ ướ ươ ọ ậ ậ ớ
ị ể ư H ng d n h c sinh ph ng pháp gi ư ọ duy k p và nhanh nh h c sinh khá, gi ả i bài t p môn v t lí l p 8 ư ậ ả ỏ i nên khi th o lu n các em ch a th t
ể ị ể ề ấ ấ ả ậ ạ ạ th k p hi u ra v n đ và nh t là khi th o lu n nhóm, giáo viên l i h n ch ế
ư ế ặ ả ấ ờ ườ th i gian ho c thi xem nhóm nào đ a ra k t qu nhanh nh t thì th ng các
ư ủ ỏ ế ế ả ế k t qu này là t ọ duy c a các h c sinh khá, gi i trong nhóm. Vì th n u giáo
ệ ướ ế ọ ẫ ươ ả viên không chú tr ng đ n vi c h ọ ng d n h c sinh ph ng pháp gi ậ i bài t p
ữ ẽ ắ ọ ượ ứ ế ậ v t lí thì h c sinh s đoán mò, không n m v ng đ c ki n th c.
ỏ ộ ả ầ ố ượ ồ ượ B m t qu c u đ ng thau kh i l ng 1kg đ c nung nóng * Thí d 1: ụ
0C vào trong m t thùng s t có kh i l
ố ượ ắ ộ ế đ n 100 ự ng 500g đ ng 2kg n ướ ở c
ổ ỏ ệ ớ ườ ệ ộ ố 200C. B qua s trao đ i nhi ự t v i môi tr ng. Tìm nhi ủ t đ cu i cùng c a
ướ ế ệ ắ n c? Bi t nhi ủ ồ t dung riêng c a đ ng thau, s t, n ướ ầ ượ c l n l t là 380J/kg. K;
460J/kg.K; 4200J/ kg. K.
14
ướ ẫ ọ ươ ả ậ ậ ớ i bài t p môn v t lí l p 8
ể ầ H ng d n h c sinh ph ủ ế + Tìm hi u các y u c u c a ng pháp gi tắ Tóm t
m1 = 1kg; t1 = 1000C; C1=380J/kg. K bài
ế Bài toán cho bi ầ t gì? Yêu c u m2 = 500g = 0,5 kg; C2 =460J/kg.K
m3 = 2kg, t2 =200C; C3 =4200J/ kg. K. gì?
ệ Dùng các kí hi u tóm t ắ ầ t đ u m = ? Gi iả
ả ồ ỏ bài? Nhi ệ ượ t l ng do qu đ ng thau t a ra đ h ể ạ
0C xu ng t ố
0C là:
ạ ượ ơ ị Đ n v các đ i l ng trong t 100ừ
ư ấ ố bài toán đã th ng nh t ch a? Q1 = m1. C1. (t1 – t) =1. 380.( 1000 t)
ệ ộ ủ Vì sao nhi ắ t đ c a thùng s t = 38000 – 380t.
ắ ướ và n ướ ề ở c đ u 20C? Nhi ệ ượ t l ng do thùng s t và n c thu vào
ệ ượ ả Hi n t ng gì x y ra khi th ả ể đ tăng t ừ 0C lên t0C là: 20
ở ồ đ ng ắ 100C vào thùng s t Q2 = m2. C2. (t – t2) = 0,5.460.( t 200)
0C? Vì sao?
ự đ ng n ướ ở c 20 = 230t 4600
ề ậ Nh n xét gì v nhi ệ ộ ủ t đ c a
Q3 = m3. C3. (t – t2) = 2.4200.( t 200) = 8400t 168000 ướ ệ ộ n c và nhi ố t đ cu i cùng
ệ ằ ệ ổ ủ c a h trong quá trình trao đ i ng trình cân b ng nhi t:
ươ ụ Áp d ng ph Q1 = Q2 + Q3 nhi t?ệ
38000– 380t =230t – 4600 +8400t 168000 ự ể D a vào đâu đ tính nhi ệ ộ t đ
ủ ướ c a n c?
380t 8400t = 4600 – 168000 – 38000 8780 = 210600; t (cid:0) 240 ướ ả ả Hs tìm h ng gi ậ i, th o lu n
ờ ả => trình bày l i gi i.
ậ ế Rút ra k t lu n
3. Treo v t vào m t l c ộ ự
ộ ậ ọ ượ ậ ng riêng là 26000N/m * Thí d 2:ụ M t v t có tr ng l
ậ ướ ỏ ế ự ế ỉ ậ ế ồ k r i nhúng v t ng p trong n c thì l c k ch 150N. H i n u treo v t ậ ở
ự ế ỉ ế ượ ngoài không khí thì l c k ch bao nhiêu? Cho bi ọ t tr ng l ủ ng riêng c a
3.
ướ n c là 10000 N/m
ướ ẫ ả * H ng d n gi i:
15
ướ ẫ ọ ươ ả ậ ậ ớ H ng d n h c sinh ph i bài t p môn v t lí l p 8
ng pháp gi tắ Tóm t
ế Bài toán cho bi ầ t gì? Yêu c u d = 26000N/m3
Pn = 150N gì?
ệ Dùng các kí hi u tóm t ắ ầ t đ u dn = 10000 N/m3
bài?
ạ ượ ơ ị Đ n v các đ i l ng trong P = ? Gi iả
ư ấ ố bài toán đã th ng nh t ch a? FA = P Pn . Trong đó:
ậ ự ẩ Nhúng v t chìm trong n ướ c FA: L c đ y Ác si mét
ủ ị ượ ủ ậ ữ ụ ậ v t ch u tác d ng c a nh ng ọ P: Tr ng l ng c a v t ngoài không khí
ọ ượ ủ ậ ở ự l c nào? Pn: Tr ng l ng c a v t trong n ướ c
ự ẩ GV: L c đ y Ác si mét là FA = dn.V ; P = d.V
ố ữ ệ ọ ượ hi u s gi a tr ng l ủ ng c a Hay: dn.V = d.V Pn
ậ ở v t ớ ngoài không khí v i (cid:0) V = V(d dn) = Pn (cid:0)
P n d d-
n
ọ ượ ậ ở tr ng l ủ ng c a v t trong
ậ ở ậ ặ V y ngoài không khí v t n ng: n c.ướ
.26000
P = V.d = .d = -
P n d d-
150 26000 10000
n
FA = ? P = ? P = 243,75( N)
Thay vào tìm V =? Sau đó tìm ậ ở ế ự N u treo v t ngoài không khí thì l c k ế
ở ậ xem v t treo ngoài không khí ỉ ch 243,75( N)
ự ế ỉ thì l c k ch bao nhiêu?
ậ ế
ả ấ ỳ ộ ề ả ậ ả K t lu n? Nhìn chung, khi gi i b t k m t bài toán v t lí nào ta đ u ph i dùng c hai
ươ ợ ổ ả ắ ầ ằ ph ng pháp: Phân tích và t ng h p. Phép gi i b t đ u b ng cách phân tích
ể ể ượ ề ệ ủ ộ ự ổ ề ậ ả ợ các đi u ki n c a bài t p đ hi u đ c đ bài. Ph i có m t s t ng h p kèm
ể ể ạ ủ ự ứ ề ắ ộ theo ngay đ ki m tra l ệ i m c đ đúng đ n c a s phân tích các đi u ki n
ấ ố ậ ượ ế ạ ả ả ộ y. Mu n l p đ c k ho ch gi ậ i, ph i đi sâu vào phân tích n i dung v t lí
ữ ệ ậ ậ ữ ữ ậ ợ ổ ớ ủ c a bài t p. T ng h p nh ng d ki n đã cho v i nh ng quy lu t v t lí đã
ế ự ớ ả ả ố ế bi t, ta m i xây d ng đ ượ ờ c l i gi i và k t qu cu i cùng.
16
ẫ ọ ươ ả ậ ậ ớ ng pháp gi
ướ H ng d n h c sinh ph ư ậ ể i bài t p môn v t lí l p 8 ậ ậ ả Nh v y ta có th nói là trong quá trình gi i bài t p v t lí ta đã dùng
ươ ổ ợ ph ng pháp phân tích t ng h p.
ẩ ị ủ 3. Chu n b c a giáo viên:
ể ự ệ ố ộ ế ạ ậ ậ ầ ẩ ị Đ th c hi n t t m t ti ữ t d y bài t p v t lí, giáo viên c n chu n b nh ng
ế ố y u t sau:
ầ ủ ứ ỹ ữ ố ọ ế ị a, Xác đ nh nh ng ki n th c k năng c n c ng c cho h c sinh thông
ờ ườ ờ ườ ượ ố : Thông th ng gi ậ bài t p th ng đ c b trí sau t ừ 2 qua gi ậ bài t p đó
ờ ủ ụ ế ờ ậ ở ườ ủ ố ế đ n 3 gi lý thuy t, tác d ng c a gi bài t p đây th ữ ng là c ng c nh ng
ứ ỹ ữ ế ờ ọ ế ướ ọ ki n th c k năng đã h c thông qua nh ng gi h c lý thuy t tr c đó do đó
ụ ể ề ế ữ ầ ả ầ ị ứ giáo viên c n ph i xác đ nh chính xác và c th nh ng yêu c u v ki n th c,
ầ ủ ệ ố ậ ố ọ ọ ợ ể ự ỹ k năng c n c ng c cho h c sinh đ l a ch n h th ng bài t p thích h p.
ệ ố ệ ấ ự ọ ậ ộ ợ Đây là m t công vi c r t quan b, L a ch n h th ng bài t p thích h p:
ệ ố ể ự ự ệ ậ ầ ọ ọ ợ tr ng, đ l a ch n h th ng bài t p phù h p giáo viên c n d a vào vi c xác
ầ ủ ứ ỹ ữ ế ố ọ ộ ủ ọ ị đ nh nh ng ki n th c k năng c n c ng c cho h c sinh và trình đ c a h c
ắ ề ự ệ ố ộ ố ậ ọ sinh. Sau đây là m t s nguyên t c v l a ch n h th ng bài t p:
ề ạ ậ ả ạ ạ ậ ồ Lo i hình bài t p ph i đa d ng: nên g m nhi u lo i bài t p trong gi ờ ạ d y
ậ ậ ả ị ị ượ ử ụ ậ (c bài t p đ nh tính, bài t p đ nh l ế ệ ng, bài t p thí nghi m ...) . S d ng k t
ỉ ử ụ ạ ậ ạ ộ ộ ậ ợ h p các lo i bài t p đó m t cách khéo léo, tránh ch s d ng m t lo i bài t p
ệ ấ ơ ọ duy nh t gây đ n đi u nhàm chán trong h c sinh.
ố ọ ộ ủ ệ ậ ả ố ợ ớ ư H th ng bài t p ph i phù h p v i trình đ c a đa s h c sinh, tránh đ a
ố ớ ủ ớ ữ ễ ậ ặ ộ ra nh ng bài t p quá d ho c quá khó đ i v i trình đ chung c a l p.
ả ề ứ ế ệ ậ ả ắ ạ ố ố H th ng bài t p ph i tr i đ u kh p ph m vi ki n th c kĩ năng mu n
ậ ậ ỉ ậ ố ọ ộ ủ c ng c cho h c sinh, tránh ch t p trung bài t p t p trung vào m t ch đ ủ ề
ế ứ ấ ẹ ki n th c r t h p nào đó.
ạ ộ ữ ườ ượ ổ ứ ộ ờ ạ ậ 4. Nh ng ho t đ ng th ng đ ch c trong m t gi d y v t lí: c t
ọ ọ ả ờ ạ ộ ả : Đây là ho t đ ng th ườ ng a, G i h c sinh lên b ng trình bày l i gi i
ượ ụ ề ấ ờ ậ Ở ạ ộ đ c giáo viên áp d ng nhi u nh t trong các gi bài t p. ho t đ ng này
ư ẽ ề ậ ọ ở giáo viên s nêu bài t p (đã đ a ra cho h c sinh v làm ọ ọ nhà), g i h c sinh
17
ẫ ướ ọ ậ ậ
ắ ả ng pháp gi ọ ọ ả ớ ờ ả ả ươ H ng d n h c sinh ph ờ t và trình bày l i gi i bài t p môn v t lí l p 8 ậ i gi i, g i h c sinh khác nh n xét l lên b ng tóm t i, giáo
ế ổ ả ậ viên t ng k t bài gi ế i và k t lu n.
ữ ư ạ ộ ể ượ ụ ể ư ể Ho t đ ng này có nh ng u đi m và nh c đi m c th nh sau:
Ư ể * u đi m:
ể ứ ủ ụ ể ế ậ ả ế ượ t đ ọ c kh năng hi u và v n d ng ki n th c c a h c Ki m tra và bi
ữ ả sinh lên b ng ch a bài.
ể ỉ ỗ ủ ọ ự ế Có th phân tích và ch ra l ộ i c a h c sinh m t cách tr c ti p.
ệ ể ậ ọ Có th rèn luy n cho h c sinh kĩ năng trình bày bài t p.
ượ * Nh ể c đi m:
ộ ờ ỉ ể ậ ượ ủ ớ ộ ố bài t p ch ki m tra đ ọ c m t s ít h c sinh c a l p. Trong m t gi
ở ướ ớ ễ ấ ậ ự ế ố ọ H c sinh i l p d m t tr t t n u giáo viên không bao quát t d t.
ể ượ ầ ư ế ả ộ ạ ộ Đ ho t đ ng này đ ệ c ti n hành m t cách có hi u qu giáo viên c n l u ý
ữ ộ nh ng n i dung sau:
ộ ủ ọ ậ ố ớ ộ ớ : Đ i v i m t l p thông ợ ớ Giao bài t p phù h p v i trình đ c a h c sinh
ườ ố ượ ứ ộ ọ ự ọ ớ th ng có nhi u ề đ i t ng h c sinh v i các m c đ h c l c khác nhau nên
ố ượ ậ ả ễ ậ ả ơ khi giao bài t p giáo viên ph i giao đúng đ i t ng, bài t p đ n gi n, d dành
ế ậ ọ ọ ứ ạ cho h c sinh y u và TB, bài t p ph c t p, nâng cao dành cho h c sinh khá
gi i.ỏ
ớ ổ ứ ạ ộ ọ Bao quát l p, t ch c các ho t đ ng khác trong khi h c sinh đang
ữ ữ ả ọ ch a bài trên b ng ả : Trong khi h c sinh đang ch a bài trên b ng giáo viên có
ủ ọ ể ể ề ậ ướ ớ ặ th ki m tra bài t p v nhà c a h c sinh d ặ ỏ ị i l p, đ t câu h i đ nh tính, ho c
ậ ổ ọ ra bài t p b sung cho h c sinh..
ỗ ỗ ủ ữ ệ : Qua vi c phân tích ch l ỗ ỗ i Phân tích kĩ nh ng ch l ọ i c a h c sinh
ậ ủ ọ ả ớ ữ ể ế trong bài t p c a h c sinh đ rèn cho c l p nh ng kĩ năng còn y u.
ố ạ ổ ế ậ ươ ả ả ớ T ng k t bài t p và ch t l i ph ng pháp gi i cho c l p.
ẫ ả ớ ướ ả ạ ộ ộ ậ Đây là m t ho t đ ng cũng b, H ng d n c l p gi ộ i chung m t bài t p:
ổ ế ả ờ ậ Ở ạ ộ ướ kh ph bi n trong các gi bài t p. ho t đ ng này giáo viên h ẫ ng d n
ả ệ ố ậ ộ ỏ ả ớ ọ h c sinh c l p cùng gi ạ i chung m t bài t p thông qua h th ng câu h i. Ho t
18
ướ ẫ ươ ả ớ H ng d n h c sinh ph
ọ ượ ng pháp gi ữ ậ ứ ạ ậ ậ ế ả ườ ả i bài t p môn v t lí l p 8 c ti n hành khi có nh ng bài t p ph c t p, ph i gi ộ đ ng này th ng đ i qua
ộ ố ớ ọ ỉ ề nhi u b ướ ở c, trong l p ch có m t s ít h c sinh gi ả ượ i đ c. Chúng ta cùng
ạ ộ ủ ể ặ phân tích đ c đi m c a ho t đ ng này:
Ư ể * u đi m:
ề ọ ớ ả i bài. Nhi u h c sinh trong l p cùng tham gia vào quá trình gi
ể ọ ướ ậ ả H c sinh hi u các b c suy lu n gi ỏ ủ i bài toán thông qua các câu h i c a
giáo viên.
ớ ễ Giáo viên d bao quát l p.
ượ * Nh ể c đi m:
ệ ượ ỗ ỗ ướ ữ c nh ng l ữ i và nh ng ch v ắ ủ ọ ng m c c a h c sinh Không phát hi n đ
ả ậ khi gi i bài t p.
ể ượ ầ ư ế ả ộ ạ ộ Đ ho t đ ng này đ ệ c ti n hành m t cách có hi u qu giáo viên c n l u ý
ữ ộ nh ng n i dung sau:
ị ệ ố ắ ợ ỏ ợ ẩ ẫ ố ớ ậ ộ Đ i v i m t bài t p Chu n b h th ng câu h i g i ý d n d t h p lí:
ả ự ượ ữ ắ ỗ ả giáo viên ph i d đoán đ ọ c nh ng ch khó mà h c sinh hay m c khi gi i bài
ể ừ ắ ợ ự ẫ ỏ ọ ợ ộ ậ t p đ t đó l a ch n câu h i, g i ý d n d t h p lí. Sau đây là m t ví d v ụ ề
ỏ ẫ ắ ệ ố h th ng câu h i d n d t chung:
ắ ề ổ ơ ị ẽ ọ + Đ c, tóm t t đ bài, đ i đ n v , v hình
ả ưở ượ ề ệ ượ + Mô t và t ng t ng v hi n t ng nêu trong bài toán.
ệ ượ ứ ế ọ + Hi n t ng nêu trong bài toán có liên quan đ n công th c đã h c?
ế ứ ươ + Vi t ra các công th c và ph ng trình có liên quan?
ớ ươ ị ượ ầ + V i các ph ng trình trên ta có xác đ nh đ c cái c n tìm không?
ừ ư ế ớ ụ ừ ụ + C m t "............." trong bài có nghĩa nh th nào? V i c m t đó ta có th ể
ể ễ ằ ươ ư ế bi u di n b ng ph ọ ng trình toán h c nh th nào?
ể ả ư ế ệ + Có th gi i PT/H PT trên nh th nào?
ế ả ượ ợ + K t qu thu đ c có h p lí không?
ỏ ợ ọ ạ :Hệ ặ ệ ố Linh ho t trong quá trình đ t h th ng câu h i g i ý cho h c sinh
ớ ố ượ ả ố ỏ ợ ứ ầ th ng câu h i, các yêu c u ph i phù h p v i đ i t ắ ng, không c ng nh c
19
ẫ ươ ả ậ ậ ớ
ướ H ng d n h c sinh ph ệ ọ ỏ ế ặ ng pháp gi ớ ỏ i bài t p môn v t lí l p 8 ả ờ ượ i đ trong vi c đ t câu h i (n u câu h i khó, l p không tr l c thì chia nh ỏ
ặ ử ụ ễ ơ ự ữ ỏ ưở ưở câu h i đó thành nh ng câu d h n ho c s d ng s liên t ng, t ng t ượ ng
ể ả ờ ượ ậ ặ ử ụ ỏ ể ọ đ h c sinh có th tr l i đ ỏ c); S d ng khéo léo kĩ thu t đ t câu h i (h i
ố ượ ả ờ ả ờ ọ ể ớ có đ i t ng tr l i, khen h c sinh sau khi tr l ữ ể i, có th cho đi m v i nh ng
ả ờ ố câu tr l i t t...)
ế ợ ố ả ờ ớ ầ ả ầ K t h p t t ph n trình bày trên b ng v i ph n tr l ủ ỏ ợ i câu h i g i ý c a
ọ ườ ả ờ ứ ụ ọ ị Thông th ữ ng c sau nh ng câu tr l i quan tr ng có tác d ng đ nh h c sinh:
ướ ờ ả ủ ọ ố ạ ầ ả h ng l i gi i c a h c sinh GV nên ch t l i trong ph n trình bày bài gi i trên
b ng.ả
ố ạ ổ ươ ả ế T ng k t và ch t l i ph ng pháp gi ủ i chung c a bài toán.
ọ ậ ể ọ ế ả ậ ạ ớ Ở c, Giao phi u h c t p và chia nhóm đ h c sinh gi i bài t p t i l p:
ạ ộ ế ẩ ớ ị ậ ho t đ ng này, GV chu n b các bài t p ra phi u, chia l p thành các nhóm đ ể
ạ ộ ế ậ ườ ế làm bài t p trong các phi u. Ho t đ ng này th ế ng ti n hành khi GV đã ti n
ạ ộ ạ ộ ặ ở ạ ộ ể ế xong ho t đ ng 1 ho c ho t đ ng 2 trên. Đ ho t đ ng này ti n hành có
ầ ư ệ ả hi u qu GV c n l u ý:
ố ượ ộ ủ ọ ế ậ ả ợ ớ S l ng bài t p trong phi u ph i phù h p v i trình đ c a h c sinh.
ụ ậ ụ ể ố ượ ệ Chia nhóm và giao nhi m v th t c th cho các nhóm (s l ng thành
ưở ậ ầ ờ viên, nhóm tr ng, các bài t p c n làm, th i gian hoàn thành...).
ụ ậ ả Nên cho các nhóm làm bài t p trên b ng ph , sau khi hoàn thành đem lên
ạ ộ ủ ả trình bày trên b ng. Theo dõi, bao quát ho t đ ng c a các nhóm trong quá trình
ả gi i bài.
ử ườ ậ Cho các nhóm c ng ủ i lên trình bày bài t p c a nhóm mình, các nhóm
ậ khác nh n xét.
ố ạ ế ổ ạ ộ ủ ề ậ GV t ng k t và ch t l i bài t p, đánh giá v ho t đ ng c a các nhóm.
ạ ộ ờ Ngoài các ho t đ ng chính nói trên trong gi ậ bài t p ạ ộ d, Các ho t đ ng khác:
ạ ộ ể ế ư ậ v t lí có th ti n hành thêm các ho t đ ng khác nh sau:
ỏ ị ả ớ ả ậ Nêu câu h i đ nh tính cho c l p cùng suy nghĩ, th o lu n tìm câu tr l ả ờ . i
ể ả ớ ỏ ắ ệ Ra các câu h i tr c nghi m đ c l p cùng làm chung.
20
ẫ ậ ả ọ ớ i bài t p môn v t lí l p 8
ướ ổ ứ ặ ươ ỏ ướ ạ ậ ư ứ ố ơ H ng d n h c sinh ph T ch c đ t các câu h i d ng pháp gi i d ng hình th c gi ng nh các trò ch i trên
ệ ề ấ ườ ặ ố ộ truy n hình (Ai là tri u phú, đ u tr ng m t trăm, đ i m t. . . )
ể ệ ậ ọ ở ờ ướ Ra bài t p thí nghi m cho h c sinh (có th ra gi tr c).
Ả Ạ ƯỢ Ế Ả Ạ IV ĐÁNH GIÁ K T QU Đ T Đ C QUA QUÁ TRÌNH GI NG D Y
ướ ẫ ươ ả ậ ộ ị ừ ệ T vi c h ọ ng d n h c sinh ph ng pháp gi i m t bài t p đ nh l ượ ng
ậ ấ ọ ướ ầ môn v t lí nêu trên, trong năm h c 2015 – 2016 tôi th y b ọ c đ u h c sinh đã
ệ ạ ộ ả ậ ả ọ ư ậ ụ v n d ng m t các linh ho t vào vi c gi i bài t p, h c sinh có kh năng t duy
ứ ụ ế ậ ỹ ả ậ ố ơ ố ơ t t h n, có k năng v n d ng ki n th c vào gi i bài t p t ạ t h n, linh ho t
ụ ể ơ h n.C th :
ề ế ứ 1. V ki n th c
ệ ệ ươ ậ ả ạ ự Qua vi c th c hi n ph ấ ng pháp trên trong gi ng d y V t lí 8, tôi th y
ạ ộ ọ ậ ề ế ố ọ ự ơ ế ọ h c sinh có n n p, tích c c h n trong ho t đ ng h c t p. S h c sinh y u
ầ ấ ơ ụ ộ ứ ế ườ lúc đ u r t l ệ là, th đ ng trong vi c tìm ra ki n th c th ng ỷ ạ l ọ i các h c
ỏ ứ ế ể ớ sinh khá, gi i trong l p, sau này đã có th tham gia góp s c mình vào k t qu ả
ứ ậ ị ị ọ ậ ủ ả ớ h c t p c a c l p. Các em xác đ nh đúng đ nh lu t, công th c, phân tích đ ề
ị ủ ừ ạ ượ ữ ắ ơ ọ ế ễ bài khoa h c, n m v ng đ n v c a t ng đ i l ậ ng v t lí, bi ạ t di n đ t đúng
ừ ậ ư ngôn t v t lí. Đã hình thành đ ượ ở ọ c h c sinh các kĩ năng t duy, phân tích,
ệ ợ ả ứ ế ế ậ ậ ớ ổ t ng h p trong vi c gi i bài t p V t lí và ti p thu ki n th c m i. Qua đó các
ự ặ ả ạ ạ ạ ơ ơ em t ế tin h n không m c c m vì mình y u kém h n các b n, m nh d n phát
ự ể bi u xây d ng bài.
ề 2. V kĩ năng
ọ ỹ ả ể ậ ượ ề ả H c sinh có k năng gi i bài t p hi u đ ấ ủ ấ c b n ch t c a v n đ , hình
ư ỹ ơ ả ề ấ ọ ỹ ị thành cho h c sinh các k năng c b n nh t nh k năng phân tích đ và đ nh
ướ ả ậ ế ử ụ ứ ế ổ h ng bài gi i t p, bi ứ t cách s d ng công th c và bi n đ i công th c đ ể
ạ ượ ạ ắ ượ ấ ủ ấ ề ả ọ tính các đ i l ng còn l i. Khi n m đ c b n ch t c a v n đ thì h c sinh
ễ ậ ướ ứ ạ ữ ẽ ế ậ s bi t l p lu n, suy di n tr c nh ng bài toán ph c t p.
ề ả ộ 3. V tình c m thái đ
21
ẫ ươ ớ i bài t p môn v t lí l p 8
ng pháp gi ệ ả ọ ậ ậ ộ ậ ậ ọ ứ ư ướ H ng d n h c sinh ph ọ H c sinh có h ng thú trong vi c h c t p b môn V t lí cũng nh áp
ộ ố ạ ộ ứ ế ụ d ng các ki n th c kĩ năng vào các ho t đ ng trong cu c s ng gia đình và
ự ỉ ỉ ẩ ệ ậ ộ ồ ộ c ng đ ng. Có thái đ trung th c t m , c n th n, chính xác trong vi c thu
ứ ả ọ ậ ầ ậ ợ ồ ờ th p thông tin, Có tinh th n h p tác trong h c t p, đ ng th i có ý th c b o v ệ
ố ọ ữ ệ ắ ướ nh ng suy nghĩ và vi c làm đúng đ n. Đa s H c sinh có xu h ng yêu thích
ọ ơ môn h c h n.
Ầ Ậ Ế PH N C: K T LU N
ả ậ ạ ộ ệ Trong quá trình gi ng d y b môn V t lí ở ườ tr ng THCS vi c hình
ọ ươ ả ậ ậ thành cho h c sinh ph ỹ ng pháp, k năng gi ế ứ ầ i bài t p V t lí là h t s c c n
ế ể ừ ứ ơ ả ủ ở ộ ữ ế thi t, đ t đó giúp các em đào sâu, m r ng nh ng ki n th c c b n c a bài
ụ ả ố ự ế ứ ế ự ư ể ậ gi ng, v n d ng t t ki n th c vào th c t , phát tri n năng l c t duy cho các
ấ ượ ầ ụ ể ụ em, góp ph n nâng cao ch t l ng giáo d c, c th là :
ọ ượ ươ ự ọ ự ề ệ ấ ế H c sinh rèn đ c ph ng pháp t h c, t phát hi n v n đ , bi ậ t nh n
ộ ố ữ ắ ả ộ ạ d ng m t s bài toán, n m v ng cách gi i. Kĩ năng trình bày m t bài toán
ọ khoa h c, rõ ràng.
ầ ọ ượ Giúp h c sinh có thói quen phân tích đ u bài, hình dung đ ệ c các hi n
ậ ả ướ ả ượ t ng V t lí x y ra trong bài toán sau khi tìm h ng gi i.
ầ ướ ậ ộ ề ọ ả Trong m t bài t p giáo viên c n h ng cho h c sinh nhi u cách gi ế i (n u
ọ ậ ự ứ ể ể ọ có th ). Đ kích thích s h ng thú, say mê h c t p cho h c sinh rèn thói quen
ờ ả ậ ộ tìm tòi l i gi i hay cho m t bài toán V t lí.
ứ ổ ợ ế ắ ắ ắ ọ ư ậ Kh c sâu cho h c sinh n m ch c các ki n th c b tr khác. Có nh v y
ả ậ ợ ậ ậ ớ ệ ả ệ vi c gi ủ ọ i bài t p V t lí c a h c sinh m i thu n l i và hi u qu .
ố ờ ọ ự ự ề ọ Đa s các em đã yêu thích gi h c, nhi u h c sinh tích c c xây d ng bài.
ể ả ứ ấ ọ ậ ậ H c sinh r t có h ng thú đ gi i bài t p V t lí nói chung.
ừ ầ ứ ụ ế ậ ọ ự T đ u năm h c tôi đã t p trung nghiên c u sáng ki n và áp d ng vào th c
ế ả ạ ớ ủ ườ ả ượ ệ t gi ng d y l p 8A, 8C, 8D c a tr ế ng k t qu đ c nâng lên rõ r t nh ư
sau:
ứ ố ế ả K t qu so sánh đ i ch ng.
22
ẫ ướ ươ ậ ọ ớ
ả ng pháp gi ướ ả ế H ng d n h c sinh ph ả * K t qu kh o sát tr ậ i bài t p môn v t lí l p 8 ệ ự c khi th c hi n:
ấ ượ Ch t l ạ ả ng gi ng d y
Gi iỏ Khá TB Y uế Kém L pớ Sĩ
TS % TS % TS % TS % TS %
5 7 9 12,2% 9 18,9% 12 20,9% 14 22% 19 32,5% 11 32,6% 15 19,5% 0 18,9% 0 11,6% 0 8A 8C 8D số 41 37 43
46,3% 8 29,7% 7 34,9% 5 ệ ự ế ả ả * K t qu kh o sát sau khi th c hi n:
ấ ượ Ch t l ạ ả ng gi ng d y
Gi iỏ Khá TB Y uế Kém L pớ Sĩ
TS % TS % TS % TS % TS %
9 9 12 22% 14 24,3% 15 27,9% 15 34,1% 16 40,6% 10 34,9% 14 39% 2 27% 3 32,6% 2 4,9% 0 8,1% 0 4,6% 0 số 41 37 43
8A 8C 8D
ấ ỉ ệ ể ứ ế ả ố ỏ Qua so sánh đ i ch ng k t qu tôi th y t l đi m: Khá, Gi ế ể i tăng, đi m y u
ụ ể ả gi m c th là:
ố ớ ớ ỏ Đ i v i l p 8A: Gi ả i tăng 9,8%; Khá tăng 12,1%; trung bình gi m
ế ả 7,3%; Y u gi m đi 14,6%.
ố ớ ớ ỏ Đ i v i l p 8C: Gi ả i tăng 5,4%; Khá tăng 8,2 %; trung bình gi m
ế ả 2,7%; Y u gi m 10,8%.
ố ớ ớ ỏ Đ i v i l p 8D: Gi ả i tăng 7% ; Khá tăng 2,3% ; trung bình gi m
ế ả 2,3%; Y u gi m đi 7%.
ọ ệ 4. Bài h c kinh nghi m.
ể ấ ượ ọ ượ ạ ườ ng d y và h c đ c nâng cao ng ả ắ ầ i giáo viên c n ph i n m Đ ch t l
ủ ọ ạ ộ ể ừ ể ặ ị ươ ạ rõ đ c đi m ho t đ ng c a h c sinh, đ t đó đ nh ra ph ng pháp d y cho
ặ ợ ộ ườ ả ạ phù h p. M t m t ng ằ ừ i giáo viên ph i không ng ng tìm tòi, sáng t o nh m
ạ ủ ướ ế ố ướ ẫ ố ộ ế ả ế c i ti n cách d y c a mình. Tr c h t mu n h ng d n t t m t ti ậ t bài t p
ọ ườ ộ ố ự ụ ệ ả cho h c sinh, ng i giáo viên ph i xây d ng cho mình m t s nhi m v sau:
ứ ề ả ạ ậ ọ ả ậ ậ Ph i nghiên c u lí lu n d y h c v bài t p và gi i bài t p. Thông qua
ả ệ ố ậ ừ ễ ế ự ậ ả ọ ệ vi c gi ự i bài t p ph i xây d ng và l a ch n h th ng bài t p t d đ n khó.
23
ướ ẫ ậ ậ ả ọ ớ i bài t p môn v t lí l p 8
H ng d n h c sinh ph ả ươ ề ể ạ ứ ế ậ ạ ả ng pháp gi ợ Các bài t p ph i đa d ng v th lo i, các ki n th c toán lí ph i phù h p
ộ ủ ọ ớ v i trình đ c a h c sinh.
ả ướ ứ ế ẫ ậ ọ Ph i h ng d n h c sinh phân tích th t kĩ ki n th c trong sách giáo khoa
ứ ế ầ ậ ậ ế và các ki n th c có liên quan đ n bài t p mà bài t p yêu c u.
ắ ắ ươ ả ậ ậ N m ch c ph ng pháp gi i bài t p V t Lí.
ướ ế ể ả + Tr ề c h t ph i tìm hi u đ .
ệ ượ ượ ề ậ ự ứ ậ + Xem xét hi n t ậ ng V t lí đ ế c đ c p d a vào ki n th c V t lí nào đ ể
ạ ượ ủ ệ ể ố ạ ượ ả tìm m i quan h có th có c a đ i l ng đã cho và đ i l ng ph i tìm sao
ệ ự ế ớ ạ ượ ế ể ấ ặ ố cho có th tìm th y m i liên h tr c ti p ho c gián ti p v i đ i l ng đã cho
ạ ượ và đ i l ả ng ph i tìm.
ả ướ ạ ộ ủ ệ ẫ ọ ả GV ph i h ng d n h c sinh các ho t đ ng chính c a vi c gi ậ i bài t p
V t lí ậ
ầ ể + Tìm hi u đ u bài
ệ ượ + Phân tích hi n t ng
ậ ậ ự + Xây d ng l p lu n
ậ ệ + Bi n lu n
ự ậ ả ộ ướ ế ứ ậ ọ ậ Xây d ng l p lu n trong gi i bài t p: Là m t b c h t s c quan tr ng, đòi
ả ậ ữ ữ ụ ữ ậ ắ ị ậ ỏ h i HS ph i v n d ng nh ng đ nh lu t V t lí, nh ng qui t c, nh ng công
ứ ể ế ậ ệ ữ ạ ượ ố ệ ượ ầ th c đ thi t l p m i quan h gi a đ i l ng c n tìm, hi n t ầ ng c n gi ả i
ự ữ ệ ề ầ ớ thích hay d đoán v i nh ng đi u ki n đã cho trong đ u bài.
ướ ệ ữ ứ ữ ệ ế ẫ ắ ố GV h ng d n HS có m i quan h gi a vi c n m v ng ki n th c và gi ả i
ậ ậ bài t p V t Lí.
ứ ơ ả ữ ứ ế ế ắ ậ ậ ệ T c là GV giúp HS n m v ng ki n th c c b n th t kĩ, th t sâu, đ n vi c
ả ậ ậ ạ ộ ế ậ ứ ụ gi i bài t p V t lí m t cách linh ho t. HS bi ế t v n d ng ki n th c đ gi ể ả i
ề ặ ế ượ ả ơ ả ậ ồ ờ ấ quy t các v n đ đ t ra, đ c rèn kĩ năng gi i bài t p c b n, đ ng th i rèn
ệ ư ự ậ ủ ọ ủ ộ ế ọ luy n t duy và tính t ế l p c a h c sinh giúp h c sinh ch đ ng tìm đ n ki n
ụ ứ ứ ứ ế ả ạ ậ ậ th c và ng d ng ki n th c vào gi ộ i bài t p V t Lí m t cách thành th o.
ữ ế ị ề ấ 5. Nh ng đ xu t, ki n ngh .
24
ướ ươ ậ ả ậ ọ
i bài t p môn v t lí l p 8 ả ớ ả ẫ ờ ạ ộ ng pháp gi H ng d n h c sinh ph ệ ụ Sau m t th i gian áp d ng kinh nghi m trên vào gi ng d y b n thân tôi,
ủ ư ườ ả ấ ữ ạ cũng nh nhóm chuyên môn c a tr ế ng đã đ t nh ng k t qu r t đáng khích
ắ ượ ấ ứ ứ ế ệ l . Kh c sâu đ c ki n th c làm cho h c ọ ậ ọ sinh r t h ng thú trong h c t p,
ứ ố ơ ế ế ể ế ắ hăng say phát bi u, ti p thu ki n th c t ữ t h n, n m v ng ki n th c c ứ ơ
ả ượ ự ự ủ ọ ỉ ệ ọ b n, phát huy đ c tính tích c c, t giác c a h c sinh, t l ế h c sinh y u
ể ả kém đã gi m đáng k .
ả ạ ượ ế ạ ố ắ ặ ấ ữ Bên c nh nh ng k t qu đ t đ ề c đó, m c dù đã c g ng r t nhi u
ữ ư ế ế ỏ ư ộ nh ng trong sáng ki n này cũng không tránh kh i nh ng thi u sót nh n i
ậ ầ ư ủ ư ấ ậ ọ ượ ự dung ch a th t đ y đ , trình bày ch a th t khoa h c, r t mong đ c s đóng
ừ ệ ể ầ ạ ồ góp chân thành t các th y cô giáo, các b n bè đ ng nghi p đ giúp tôi hoàn
ươ ọ ủ ạ ầ ọ ộ ệ thi n ph ế ng pháp d y h c c a mình, ph n nào giúp h c sinh lĩnh h i ki n
ứ ố ư ấ ượ ơ ở ữ ướ ộ th c m t cách t i u nh t. Giúp các em có đ c c s v ng vàng b ế c ti p
ườ ứ trên con đ ng tri th c.
ả ơ Tôi xin chân thành c m n!
ộ ậ ủ ơ Xác nh n c a c quan Hà N i, ngày tháng năm 2016
Ng ườ ế t i vi
Ụ
Ụ
M C L C
ộ
ở ầ ầ N i dung Ph n A : M đ u
ị
ụ
ứ ụ
ệ ớ ạ i h n nghiên c u ể ứ ả ớ 1 2 3 4 5 6 ề ọ Lý do ch n đ tài ề ử ủ ấ L ch s c a v n đ ứ M c đích nghiên c u ươ ng pháp nghiên c u Nhi m v và ph ứ Gi ể Đi m m i trong k t qu nghiên c u Trang 1 1 2 2 2 3 3
25
ướ ẫ ọ ươ ả ậ ậ ớ H ng d n h c sinh ph ng pháp gi i bài t p môn v t lí l p 8
ộ B : N i dung
ạ
ơ ở ự ữ
ạ ả I II III IV ậ C s lí lu n Th c tr ng ệ Nh ng bi n pháp th c hi n ế Đánh giá k t qu đ t đ
ậ 4 4 4 5 18 19 ệ ự ả ạ ượ c qua qúa trình gi ng d y ế C : K t lu n
Ệ Ả . TÀI LI U THAM KH O
ươ ụ ạ ả Ph ậ ng pháp gi ng d y v t lí. NXB Giáo d c.
ụ ậ SGV V t lí 8. NXB Giáo d c.
ậ SGK V t lí 8. NXB Giáo d c.ụ
ướ ụ ẫ ậ ậ ậ H ng d n làm bài t p và ôn t p v t lí 8. NXB Giáo d c.
ậ ậ ạ ọ ố Bài t p V t lí THCS. NXB Đ i h c Qu c gia
TP HCM
ọ ọ ậ ậ ọ Bài t p V t lí ch n l c dành cho h c sinh THCS PTS Vũ Thanh
ế ễ ầ ị Khi t PTS Vũ Th Oanh – Nguy n Phúc Thu n.
ậ ơ ả ụ ậ Bài t p c b n và nâng cao v t lí 8. NXB Giáo d c.
26
