Ạ ƯƠ Ả Ậ Ị PHÂN D NG VÀ PH NG PHÁP GI I BÀI T P Đ NH L ƯỢ NG
ƯƠ Ọ Ạ TRONG CH NG II KIM LO I MÔN HÓA H C 9
Ở Ầ Ầ 1. PH N M Đ U
ế
ọ ạ ầ ệ ự ữ
ế ể ệ ứ ứ ế ệ ọ
ạ ổ ớ
ạ ợ ụ ả ọ ậ ế ạ ọ ọ
ữ ủ ạ ạ ộ ơ ỗ ạ
ữ ế ụ ầ ự ỹ ứ ạ
ủ ụ ọ ế ứ ỹ
ọ ọ 1.1/ Lý do ch n sáng ki n: ụ ườ i Đ góp ph n th c hi n m c tiêu đào t o h c sinh thành nh ng con ng ậ ạ ữ toàn di n, sáng t o, ti p thu nh ng tri th c khoa h c, ki n th c hi n đ i, v n ộ ươ ề ấ ụ d ng linh ho t, h p lý nh ng v n đ cho b n thân và xã h i. Đ i m i ph ng ề ệ pháp d y h c, m c tiêu c a d y h c Hóa h c t p trung nhi u h n đ n vi c hình ủ ọ thành nh ng năng l c ho t đ ng cho h c sinh. M c tiêu c a m i bài d y ngoài ề ớ ượ ơ ả ữ c chú ý nhi u t nh ng ki n th c k năng c b n c a h c sinh c n đ t đ i ự ế ế ậ ệ , ti n hành nghiên vi c hình thành các k năng v n d ng ki n th c vào th c t ứ c u khoa h c.
ơ ả ệ ọ ọ ng ti n c b n nh t đ d y h c
Bài t p hoá h c là m t trong nh ng ph ậ ấ ể ạ ọ ậ ậ ụ ươ ả ộ ứ ứ ế ấ ữ ộ ố sinh t p v n d ng ki n th c vào cu c s ng s n xu t và nghiên c u khoa h c.
ồ
ứ ỹ ứ ỹ ộ ậ ữ ọ ế ế ả ể Bài t p Hóa h c là m t trong nh ng ngu n đ hình thành ki n th c k năng ọ i bài t p Hóa h c cũng giúp h c sinh tìm ki n th c k năng
ọ ậ ọ ớ m i cho h c sinh, gi m i.ớ
ộ ậ ứ
ệ ề ế ọ ấ ả Gi ế ệ ậ ỹ ủ ế ậ ứ
ậ ấ ỹ
ọ ứ ệ ệ ứ ế ọ
ể ể ộ ủ ọ ế ủ ọ ụ ữ ượ
ữ ữ
ữ ắ ầ
ườ ả ữ i bài t p Hóa h c là m t trong nh ng hình th c luy n t p ch y u đ ượ ế c ti n hành nhi u nh t trong vi c ti p thu ki n th c và k năng. Do v y, các ậ ọ bài t p Hóa h c có vai trò r t quan tr ng trong vi c hình thành k năng và v n ỹ ậ ụ d ng ki n th c. Bài t p Hóa h c là công c h u hi u đ ki m tra ki n th c, k ộ ệ c trình đ c a h c sinh làm b c năng c a h c sinh, giúp giáo viên phát hi n đ ọ ồ ầ ệ ờ ệ ọ ậ ộ nh ng khó khăn sai l m trong vi c h c t p Hóa h c đ ng th i có nh ng bi n l ọ ụ ượ pháp giúp đ h c sinh v t qua khó khăn và kh c ph c nh ng sai l m mà h c sinh th ỡ ọ ắ ng m c ph i.
ọ ả ệ ơ ị Hi n nay vi c gi
ậ ặ
ệ ố ớ ọ ộ ấ
ươ ả ặ ạ ị ậ ộ ố ọ ọ ủ ấ ề ng. M t khác, trong ch
ự ế ế
ộ ố ạ ỉ ư ạ
ươ ả ề Chính vì lý do trên tôi ch n đ tài '' ượ i bài t p Hóa h c nói chung, bài t p vô c đ nh l ng nói ỉ ế ề riêng đ i v i h c sinh còn g p nhi u khó khăn, m t s h c sinh ch bi t làm bài ể ậ ờ ặ ả ậ t p m t cách máy móc không hi u b n ch t hoá h c c a bài t p. M t khác, th i ệ ậ ạ ộ ượ ắ ọ c gian giành cho ho t đ ng luy n t p không nhi u nên r t ít h c sinh n m đ ậ ượ ng II Kim lo i môn i bài t p đ nh l ng pháp gi ph ế ọ ọ ế ế t h c trong đó có 7 ti Hóa h c 9 ch có 9 ti t t th c hành, 1 ti ề ấ ạ ệ ậ i có r t nhi u d ng bài t p trong đó có m t s d ng khó. luy n t p nh ng l ậ ọ i bài t p ươ t lý thuy t, 1 ti ậ ạ Phân d ng và ph ng pháp gi
1
ươ ạ ọ ầ ộ góp m t ph n nh ỏ ng trong ch ng II Kim lo i môn Hóa h c 9''
ượ ụ ủ ọ ạ ị đ nh l ắ kh c ph c tình tr ng trên c a h c sinh.
ể ớ ủ ạ ị
ậ ươ ượ ng pháp gi ươ ng trong ch ng ọ ả i, giúp h c sinh
ướ ươ Đi m m i c a sáng ki n: ị ạ ọ II Kim lo i môn Hóa h c 9, đ nh h ậ ể ả i nhanh bài t p trong ch có th gi ế Phân d ng các bài t p đ nh l ộ ố ng m t s ph ạ ng Kim lo i.
ạ ủ ọ
ụ 1.2/ Ph m vi áp d ng c a sáng ki n: ị ươ ả ươ ng pháp gi
ế Giáo viên và h c sinh ậ i bài t p đ nh l ế ử ụ ậ ậ ể có th nh n ạ ượ ng II Kim lo i, ng trong ch ộ ố ạ ng có liên quan đ n Kim lo i trong SGK và m t s sách
ớ ạ d ng và s d ng ph ượ ị ộ ố m t s bài t p đ nh l ọ nâng cao giành cho h c sinh l p 9.
Ầ Ộ 2. PH N N I DUNG
ủ ộ ứ ự ạ ầ 2.1/ Th c tr ng c a n i dung c n nghiên c u:
ọ ố ớ ộ ề ạ ọ ỉ
ế ứ ầ ẵ
ả ọ
ộ ừ ở ộ m t m c đ v a ph i và thi ọ ứ ứ ế ọ ể ế ậ ộ
Đ i v i b môn hóa h c giáo viên không ch truy n đ t cho h c sinh ữ ầ ơ nh ng ki n th c đ n thu n đã có s n trong sách giáo khoa, mà giáo viên c n ế ế ổ ả ế ứ t k t ph i nâng cao ki n th c cho h c sinh ộ ề ứ ch c đi u khi n ti t h c th t sôi đ ng, h ng thú giúp h c sinh ti p thu m t cách ễ d dàng.
ộ ọ Hoá h c là b môn khoa h c quan tr ng trong nhà tr
ấ ế ườ ứ
ự ọ ề ầ ộ
ở ầ ộ ỹ ổ ọ ọ ậ ơ ả ổ
ề ả ụ ủ ộ
ệ ộ ọ ậ ữ ự ứ ự ế ẩ ấ
ự ậ ọ ỉ ỉ
ườ ể ệ ả ớ ộ ớ
ợ ộ ố ẩ ị ổ ọ ọ ng ph thông. ơ ọ ộ ệ ố Môn Hoá h c cung c p cho h c sinh m t h th ng ki n th c ph thông, c ọ ả ế b n và thi t th c đ u tiên v hoá h c, giáo viên b môn Hoá h c c n hình các em m t k năng c b n, ph thông và thói quen h c t p và làm thành ể ệ vi c khoa h c làm n n t ng cho vi c giáo d c xã h i ch nghĩa, phát tri n ư ẩ t nh c n năng l c nh n th c, năng l c hành đ ng. Có nh ng ph m ch t thi ứ th n, kiên trì, trung th c, t m , chính xác, yêu chân lí khoa h c, có ý th c trách nhi m v i b n thân, gia đình, xã h i có th hoà h p v i môi tr ng thiên ọ nhiên, chu n b hành trang cho h c sinh đi vào cu c s ng.
ờ
ề ộ ố ọ ở ườ tr ế
ữ ế
ể ạ ị ng pháp t ế
ươ ố ờ ằ ươ ọ ạ ạ ọ c nh ng v n đ đ t ra nh m phát tri n t
ể ậ ng pháp nh n th c và ph ậ h c t p su t đ i. Vì v y, ph i d y cho h c sinh bi ể ư ề ặ ự ữ ủ ệ ể
ậ ả ổ
ế ệ ậ ắ ọ ị ọ ng không nhi u, giáo viên không th d y cho h c sinh ỉ ọ t cho cu c s ng mà ch có th trang b cho h c sinh ể ứ ự ọ h c đ ả ạ t suy nghĩ duy, óc sáng t o, t o cho h c sinh nh ng suy nghĩ c a mình ớ ớ , trong l p. ứ ự kh c sâu ki n th c, rèn luy n năng
Th i gian h c ầ ấ ả t t c nh ng gì c n thi ứ ơ ả ữ nh ng ki n th c c b n, ph ể ự ọ ậ ọ h c sinh có th t ướ ấ ữ tr ộ ộ ộ ề đi u ki n đ suy nghĩ m t cách tích c c và b c l ạ ậ trong quá trình tranh lu n, th o lu n cùng v i các b n trong nhóm, t ể ọ Làm bài t p Hóa h c là d p đ h c sinh t ự ả l c b n thân .
2
ị ượ ữ ế ộ Bài t p hoá h c đ nh l ứ ng là m t trong nh ng cách hình thành ki n th c
ậ ớ ọ ọ ỹ k năng m i cho h c sinh.
ươ ệ ậ ộ Ph ươ ng
ử ụ ng pháp luy n t p thông qua s d ng bài t p là m t trong ph ạ ấ ượ ọ ộ ọ ậ ng d y h c b môn. ể pháp quan tr ng đ nâng cao ch t l
ớ ọ ạ ộ ả ạ ộ ự ữ ậ ộ V i h c sinh ho t đ ng gi i bài t p là m t ho t đ ng tích c c có nh ng tác
ụ d ng sau:
ứ ế ụ Rèn kh năng v n d ng ki n th c đã h c, ki n th c ti p thu đ
ớ ượ ượ ậ ụ ả ế ế ế ứ ọ ế ứ ượ c nh lâu khi đ c v n d ng th c qua bài ườ ng
ậ ứ ủ ả gi ng thành ki n th c c a mình, ki n th c đ xuyên.
ấ ẫ ở ộ ứ ế ọ ộ ộ Đào sâu, m r ng ki n th c đã h c m t cách sinh đ ng, phong phú, h p d n.
ươ ố ệ ố ậ ủ ứ ệ ể ế ộ Là ph ng ti n đ ôn t p c ng c , h th ng hoá ki n th c m t cách t ố t
nh t.ấ
ỹ ế ả ứ ằ ọ Rèn k năng hoá h c cho h c sinh: vi t và cân b ng ph n ng, tính toán
ươ ọ ọ theo CTHH và ph ng trình hoá h c.
ứ ự ể ậ ư Phát tri n năng l c nh n th c rèn trí thông minh, óc t ọ ạ duy sáng t o cho h c
sinh.
ọ ạ ấ ậ ệ ọ ở
ườ tr
ồ ặ
ạ ư ề ố ượ ỗ ế
ọ ề ộ ố ườ ẩ ậ ẹ ự
ự
ứ ả ưở ọ ọ ụ ỏ ộ ả ế ấ
ề ạ ả ậ ủ Theo nh n xét c a b n thân, tôi nh n th y vi c d y h c môn Hóa h c ề ế ư ạ ng THCS còn nhi u h n ch nh : ế ọ ở ườ ng thi u nhi u, m c dù qua m i năm h c đ u có tr + Đ dùng d y h c ạ ấ ượ ổ ng, ng còn h n ch . M t s tr ng và s l b sung thêm nh ng ch t l ườ ủ ệ ạ phòng th c hành ch t h p không đ di n tích, không đ t chu n, có tr ng ụ ấ phòng th c hành còn ch a c các hóa ch t, d ng c làm cho phòng h c hôi mùi ủ ứ ậ hóa ch t, ch t ch i nh h ng đ n s c kh e c a giáo viên và h c sinh nên nhi u giáo viên còn ng i ít s d ng phòng b môn.
ế ợ ấ ự ề ờ ử ụ ủ ọ ộ ạ + Kĩ năng th c hành c a h c sinh còn h n ch , s m t nhi u th i gian nên
ộ ố
ọ m t s giáo viên đã làm thay cho h c sinh. ụ ứ ư ế ệ
ọ ế ậ t v n d ng ki n th c vào vi c gi ế ả ằ ứ ế ậ
ứ ủ ế ậ ậ ề i bài t p và + Nhi u h c sinh ch a bi ự ế ọ ấ ệ nên vi c ti p nh n ki n th c là r t khó khăn nên nghĩ r ng h c môn vào th c t ọ ấ Hóa h c là r t khó. ộ ế + Trình đ ti p thu, nh n th c c a m t s h c sinh còn quá y u do thái đ ộ
ộ ố ọ ả
ư ậ ề ọ ậ h c t p ch a cao m t khác nhi u em còn có hoàn c nh khó khăn. ằ ụ ế ạ ọ + Nh n th c c a m t s ph huynh còn h n ch và cho r ng hóa h c cũng
ỉ ư
ch là môn h c ph nên ch t p trung m t s môn chính nh Toán, Văn, Anh... ả ộ ố ề ự ế ả ươ ấ ặ ứ ủ ọ ụ ệ t, qua th c t ng pháp gi
ộ ố ỉ ậ gi ng d y nhi u năm, tôi th y ph ế ế ạ ề ể ậ
ặ i bài Đ c bi ụ ọ ậ ủ ọ t p c a h c sinh còn non y u. Nhi u h c sinh hi u lý thuy t song khi v n d ng 3
ậ
ợ ớ ả đâu, không th l p lu n l
ớ ể ứ ậ ờ i khá tr u t
ặ ấ
ng pháp gi
ậ ạ ệ ấ
ổ
ượ i không có h th ng, không tìm ra đ
ộ ố ọ ạ ầ ố i quy t. Bên c nh đó, có m t s h c sinh tìm ra đ
ế ặ ế ạ ượ i đ
ầ ậ ạ ụ ụ
ự ế ớ ư ẽ ọ ư ng đ i trà môn Hóa h c ch a cao. Qua th c t ả ấ ượ ng qua kh o sát th c t
ỉ ạ ượ ể ư ế các em không th tìm ra cách gi i bài t p này nh th nào,còn lúng túng không ắ ầ ừ ế ả ể ậ t nên b t đ u t bi i gi i sao cho phù h p v i yêu ế ủ ầ ẫ ừ ượ ọ ạ Ki n th c hoá h c l c u c a bài ra. ng, khó nh , khó hi u; d n ậ ề ế ể ả ệ ế ậ i các bài t p g p r t nhi u khó khăn, không đ n vi c nh n bi t, suy đoán đ gi ươ ượ ả ượ ả ị c ph i i bài t p ra sao, không suy đoán đ c cách gi đ nh hình đ ề ấ ư ợ ấ ư ế ậ ậ ỗ bài t p nh th nào, nh t là d ng bài t p hi u su t, h n h p, ch t d ... Nhi u ả ươ ậ ả ọ i ra sao, ng pháp gi h c sinh khi gi i bài t p xong không hình thành n i ph ệ ố ệ ữ ầ ả c m i quan h gi a đ u bài đã cho và gi ế ả ượ yêu c u bài c n gi c k t ế ẫ ả c tính thuy t ph c. D n đ n qu song lý lu n không ch t ch , ch a đem l ư ươ ự ế ấ ượ ng ch t l , ch a áp d ng ph ệ ả ậ ạ l p tôi đ m nhi m pháp phân d ng bài t p thì ch t l ư c nh sau: ch đ t đ
ả K t quế
ỏ Gi i Khá Kém TT L pớ S sỉ ố Ghi chú Trung bình tr lênở
SL % SL % SL %
1 9B 32 7 21,9 24 75,0 2 6,3
ỏ ỉ ệ ư ẫ ở ng khá gi ấ i th p, t t trung bình tr lên ch a cao v n còn
ấ ượ ể ụ ể C th ch t l ạ ọ h c sinh đ t đi m kém.
ự ươ Do đó "Phân d ng và l a ch n ph
ạ ươ ọ ạ ạ ọ ượ ả ng pháp gi ề ộ ấ ng II Kim lo i" là m t v n đ quan tr ng c n đ ọ i các d ng bài toán hoá h c ầ c quan
ệ ặ đ c bi tâm và gi t trong ch ế ả i quy t.
ả ệ 2.2/ Các gi ự i pháp th c hi n:
ơ ở ệ ế ả ọ ơ ị ậ ọ i bài t p hoá h c vô c đ nh l ượ ng
ọ ơ ả ủ ứ ế C s lý thuy t quan tr ng cho vi c gi ơ ữ là nh ng ki n th c hoá h c c b n c a hoá vô c .
ắ ượ
ế ấ ứ ầ Các ki n th c c n n m đ ư ậ ố ị ơ
ệ ạ ấ ủ ư ể ợ
ấ ấ ợ ấ ơ ả c là các đ nh lu t, khái ni m, tính ch t c b n ộ ố ủ c a các ch t nh ôxi, hiđrô, oxit, axit, baz , mu i, kim lo i, phi kim và m t s ấ ề ắ ch t đi n hình nh nhôm, s t, cacbon, clo.... và h p ch t c a chúng, cách đi u ế ơ ch đ n ch t, h p ch t, cách tính theo CTHH và PTHH.
ệ ậ ị Đ gi ặ ng đ c bi i đ
ượ c các bài t p đ nh l ế ể ả ượ ầ ả ệ ạ ọ ươ ươ ứ ề ả ọ ậ t là bài t p trong ch ữ lo i h c sinh c n ph i có nh ng ki n th c v toán h c: gi i h ph ng Kim ng trình,
4
ấ ả ươ ậ ả ằ ươ ậ ng trình b c nh t, gi i ph ng trình b c 2, gi i bài toán b ng ph ng pháp
ậ ươ ph ệ bi n lu n....
ố ầ ả ọ ng h c sinh c n ph i bi ế t
c các bài t p đ nh l ượ ậ ơ ị ươ Tuy nhiên mu n gi ả ng pháp chung gi ả ượ ị i đ ậ i bài t p hoá vô c đ nh l ượ ng là: ph
ự ấ Vi
ọ ế ầ t đ y đ , chính xác các ph n ng x y ra d a vào tính ch t hoá h c ậ ấ ệ ụ ể ở ỗ ủ ề ả ả ứ m i bài t p. ủ c a các ch t và đi u ki n c th
ậ ụ ố ể
V n d ng t ồ ầ ố ượ ứ t các công th c tính kh i l ế ệ ấ ố ỗ ữ ấ t chuy n đ i gi a các đ i l
ạ ộ ắ ứ ạ ị ồ ng ch t, s mol, th tích, n ng ạ ượ ể ng ọ c v trí c a các kim lo i trong dãy ho t đ ng hóa h c
ể ả ắ ượ ủ ộ ố ủ ủ ạ ộ ậ ữ ắ ợ ọ i nhanh, ng n g n
ộ ộ ộ đ ph n trăm, n ng đ mol, hi u su t....Bi trong công th c. N m đ ạ ủ c a kim lo i và ý nghĩa c a dãy ho t đ ng. N m v ng m t s th thu t tính toán tích h p đ gi m t bài toán ph c t p.
ạ ả ươ ng pháp gi ậ ể i khác nhau ta có th phân lo i bài t p
D a trên nh ng ph ọ
ậ ạ ế ữ ạ ậ ọ t phân lo i bài t p hóa h c thành nh ng lo i bài t p lí
ế ả ự
ứ ế ậ ậ ọ ớ
ố ỹ ủ ể ệ ậ
ậ ả ằ i b ng
ả ằ ệ ứ ạ ữ ự hóa h c khác nhau. Giáo viên ph i bi ậ thuy t và bài t p th c hành Phân chia bài t p hóa h c thành bài t p hình thành ki n th c m i, rèn ỹ ả luy n, c ng c k năng, k x o, bài t p ki m tra đánh giá . ạ Căn c vào cách ti n hành ta có th phân chia thành d ng bài t p gi ờ l
ế ậ ọ ể ự i b ng th c nghi m. i bài t p là h c sinh, trong quá trình tìm ki m l
ơ ả ậ ậ ọ ậ ờ i i có th phân lo i bài t p hóa h c thành bài t p c b n và bài t p phân hóa
ạ ọ ấ
ỹ ọ ậ V n đ phân lo i bài t p hóa h c có ý nghĩa r t quan tr ng cho vi c xác ệ ề c ph ị đ nh đ
ế ứ ả ằ ế i nói, gi i b ng cách vi t, gi ừ ủ ể ả ấ ch th gi Xu t phát t ả ể ạ gi ố ượ đ i t ng. ấ ượ ể ỹ ậ ứ ộ ả ỗ
ọ ạ
ệ ọ i bài t p hóa h c. ọ ầ ầ ư ợ ế ổ ị ng t
ọ
ừ ủ ọ ậ ổ ế ể ả ượ i đ đó giúp h c sinh có th gi
ươ ả ng pháp và m c đ rèn luy n k năng gi ậ ệ ả Đ rèn luy n k năng gi i bài t p hóa h c m i giáo viên hóa h c c n ph i ầ ộ ậ ọ yêu c u h c sinh xác đ nh bài t p đó thu c d ng nào và giáo viên c n đ a ra bài ậ ươ ượ ẫ ự ậ c, bi n đ i và bài t p t ng h p). xuôi ng t p m u ( Bài t p t ậ ả ướ ự ậ ụ ể ầ ẫ i s Bài t p m u là bài t p c th đ u tiên mà h c sinh ti n hành gi i d ậ ữ ẫ ướ h c nh ng bài t p ng d n c a giáo viên t cùng lo i .ạ
ỉ ệ ố ượ ữ ặ * Ví d : Lo i bài t p tính t l ề % v kh i l ể ng ( ho c th tích) gi a các
ụ ổ ạ ợ ậ ầ ấ
ậ ấ ề ả ứ ầ ị
ch t trong h n h p ban đ u . ạ ỗ ợ ặ Trong lo i bài t p này c n xác đ nh các ch t đ u tham gia ph n ng ho c ả ứ ấ có ch t trong h n h p không tham gia ph n ng .
5
ậ ầ ọ ả ẫ i bài t p lo i này nh th nào ? Giáo viên c n ch n bài t p m u
ả ướ ươ ậ ể đ cho h c sinh đ nh h i.
ạ ng ph ạ ư ế ng pháp gi ọ ấ ươ ề ậ ỗ Cách gi ọ Trong ch
ạ ả ng pháp gi
ể ắ ể ọ ắ ợ
ả ư ế ứ ế ọ
ầ ơ ả ạ ộ ệ ờ
ả ạ ạ
ị ậ ng II Kim lo i môn Hóa h c 9 có r t nhi u bài t p m i bài t p ươ ự ầ ề i khác nhau. Tuy nhiên, c n ph i phân d ng và l a có nhi u ph ậ ươ ọ ng pháp nh th nào cho h p lý đ h c sinh có th n m b t và v n ch n ph ấ ộ ố ữ ố ụ t nh ng ki n th c đã h c vào cu c s ng đó là m t yêu c u c b n nh t. d ng t ậ Chính vì v y, trong th i gian qua b n thân tôi đã th c hi n phân d ng các bài t p trong ch ạ ự ậ ươ ng II Kim lo i theo các d ng c b n sau: ả ứ ơ ả ạ ớ ợ ỗ ị D ng 1. Cho h n h p các kim lo i ph n ng v i axit. Xác đ nh thành
ề ố ượ ầ ầ ỗ ợ ạ ph n ph n trăm v kh i l ng các kim lo i trong h n h p.
ươ a. Ph ng pháp:
ọ ạ ượ ủ ng c a bài( đ i l ạ ng nào đã cho, đ i
ế ỹ ề Đ c k đ xác đ nh các đ i l ư ng nào ch a bi ị ạ ượ t, đ i l ạ ượ ầ ng nào c n tính) ượ l
ệ ụ ể ở ỗ ơ ở ữ ề ế ắ ậ N m v ng c s lý thuy t, đi u ki n c th m i bài t p.
ấ ầ ặ ẩ ả ế t các PTHH x y ra đ t n cho ch t c n bi ầ ư t tính theo PTHH( c n l u
ả ứ ả ứ ạ ớ ớ ế Vi ạ ý kim lo i nào ph n ng v i axit, kim lo i nào không ph n ng v i axit).
ậ ụ ạ ươ ọ ể ả ậ V n d ng linh ho t ph ng pháp toán h c đ gi i bài t p
ả ứ ỗ ợ ề ạ ạ ớ 1.1Cho h n h p kim lo i thì các kim lo i đó đ u tham gia ph n ng v i
axit
ắ ỗ ợ ậ ( Bài t p 7 SGK trang 69) Cho 0,83 g h n h p nhôm và s t tác
2SO4 loãng d . Sau ph n ng thu đ
ả ứ ư ượ c 0,56 lít khí( đktc).
ế t PTHH
ề ố ượ ủ ỗ Bài t p 1ậ ớ ụ d ng v i dd H a. Vi ầ b. Tính thành ph n % v kh i l ợ ạ ng c a 2 kim lo i trong h n h p
ban đ u .ầ
ượ c
ả ế
2
ư
ậ ế
ươ ề ả ị i( Có nhi u ph ng pháp gi i tuy nhiên đây là
ươ ph
ủ t là s mol c a Al, Fe
ẽ ậ ượ ệ c h ph ươ ng
ắ * HS n m đ +Gi t : thi 0,83 g (Al, Fe) + dd H2SO4 d > 0,56 lít H + K t lu n : Tìm : % Al ; % Fe =? ả ướ * Xác đ nh h ng gi ễ ể ấ ng pháp d hi u nh t) ố ầ ượ ọ + G i x,y l n l ế t PTHH + Vi ậ ụ + V n d ng d ki n bài toán và PTHH HS s l p đ ả ệ ươ i h ph ữ ệ ng trình, tìm x, y trình, gi
6
ượ + Tính đ c % Al ; % Fe =?
ụ ồ ợ ỗ ớ ậ Bài t p 2:
ượ ị c m gam khí hiđrô. Chia m gam khí H Cho 17,45 gam h n h p g m Mg và Zn tác d ng v i dung ả ứ 2 thành 2
ầ d ch HCl sau ph n ng thu đ ằ ph n b ng nhau.
ụ ầ ớ Ph n I: Cho tác d ng v i CuO nung nóng.
2O3 nung nóng.
ụ ầ ớ Ph n II: Cho tác d ng v i Fe
ố ượ ầ ợ ỗ ầ a) Tính thành ph n % theo kh i l ng Mg; Zn trong h n h p đ u.
ố ượ ả ứ ệ ế ấ ạ b) Tính kh i l ng Fe và Cu t o thành n u hi u su t ph n ng là 90%.
ế ỉ ệ ố ợ ỗ (Bi t t l Mg và Zn trong h n h p là 1: 5)
ử s nguyên t ượ c
ế ả
ầ ắ * HS n m đ +Gi t : thi ằ 17,45 g (Mg, Zn) + dd HCl > m g H2. Chia m thành 2 ph n b ng
2O3 nung nóng.
ầ nhau, ph n 1 qua CuO, ph n 2 qua Fe
ầ ế ậ
+ K t lu n : Tìm : % Mg ; % Zn = ?
ị ướ ả * Xác đ nh h ng gi i
Bi t nế Mg : nZn = 1 : 5
a) G i nọ Mg = a(mol) > nZn = 5a (mol)
(1) PTHH: Mg + 2HCl > MgCl2 + H2
Mol: a : a
(2) Zn + 2HCl > ZnCl2 + H2
Mol 5a : 5a
mMg = 24. a; mZn = 5a . 65 = 325a
ề Theo đ bài ta có: mMg + mZn = 17,45 g
24a + 325a = 17,45 => a = 0,05 (mol)
mMg = 24a = 24. 0,05 = 1,2 (g)
mZn = 325a = 325 . 0,05 = 16,25 (g)
(cid:0)
%87,6
%mMg =
100.2,1 45,17
> %mZn = 100% 6,87% = 93,12%
Theo (1) và (2) (cid:0) nH2 = a + 5a = 6a = 6. 0,05 = 0,3 mol
7
mH2 = m = 0,3 . 2 = 0,6 (g)
(cid:0) (cid:0)
g )(3,0
ầ ằ
mH
2
b) Chia m gam H2 thành 2 ph n b ng nhau:
1 2
6,0 2
0t
ầ > nH2 trong 1 ph n = 0,3 : 2 = 0,15 (mol)
2 + Fe2O3
(cid:0) (cid:0) (cid:0) ả ầ + Ph n I x y ra PTHH: 3H 2Fe + 3H2O (3)
Mol 3 2 :
Mol 0,15 0,1 :
(cid:0)
g )(04,5
Vì H = 90% > mFe = 0,1 . 56 .
90 100
0t
2
(cid:0) (cid:0) (cid:0) ả ầ + Ph n II x y ra PTHH: CuO + H Cu + H2O (4)
mol 0,15 : 0,15
(cid:0)
g )(64,8
Vì H = 90% > mCu = 0,15 . 64 .
90 100
Đáp s : ố a) %Mg = 6,87%; %Zn = 93,12%
b) mFe = 5,04g; mCu = 8,64g
ạ ỗ ợ ả ứ ớ ạ
ộ 1.2 Cho h n h p kim lo i thì có m t kim lo i không ph n ng v i axit ợ ụ ạ ỗ
ườ ị
ượ ố ượ ủ ạ ổ ợ Bài t p. ậ Cho 4,64 gam h n h p 3 kim lo i Cu, Mg, Fe tác d ng v i ớ ấ c 0,2 gam khí hiđrô và 0,64 gam ch t ng c a 3 kim lo i trong h n h p ban i ta thu đ ề % v kh i l
ư dung d ch HCl d , ng ỉ ệ không tan.Tính t l đ u.ầ
ượ c:
ế ả
2 + 0,64 g ch t không
ư ấ ắ * HS n m đ +Gi t : thi 4,64 g (Cu, Mg, Fe) + dd HCl d > 0,2 g H
tan
ậ ế
c trong 3 kim lo i trên, kim lo i Cu không tham
ạ
ạ ọ ủ ể ạ ạ ộ ợ ị + K t lu n : Tìm : % Cu ; % Mg ; % Fe =? mmu iố = ? ị ả HS ph i xác đ nh đ ả ứ ớ Căn c vào 0,2 g H ượ c ượ ự gia ph n ng v i HCl( D a vào dãy ho t đ ng hóa h c c a kim lo i) ỗ 2 , 4 g h n h p Mg, Fe ta có th xác đ nh đ
ướ ả ứ mFe và mMg ị * Xác đ nh h ng gi i :
8
ố ượ ợ ị + Xác đ nh kh i l
ỗ ớ i 0,64g
2 sinh ra .
ng Cu và h n h p Mg, Fe . ạ ụ + Cu không tác d ng v i HCl nên còn l + m Fe, Mg = 4,64 – 0,64 = 4 g
ầ ượ
ế ọ ươ t là s mol Mg và Fe . ả ứ ả mol theo x, y .
ố ượ ươ ệ ậ ố ợ ố ị + Xác đ nh s mol H n H2 = 0,2 / 2 = 0,1 mol ố G i x, y l n l ậ ỉ ệ ng trình ph n ng x y ra và l p t l t ph + Vi Mg + 2HCl MgCl2 + H2 mol x : 2x : x : x Fe + 2HCl FeCl2 + H2 mol y : 2 y : y : y ỗ + L p h ph ng trình theo kh i l ng h n h p và theo s mol
Hiđrô.
ậ ượ ệ ươ c h 2 ph ng trình sau
ố ượ ạ ỗ ầ Theo đ u bài ta l p đ x + y = 0,2 (1) 24x + 56y = 4 (2) ả ệ ươ i h ph + Gi ng trình, tìm x, y: x = 0,05 ; y = 0,05 ợ ề ỉ ệ % v kh i l + Tính t l ng các kim lo i trong h n h p .
mMg = 24x = 24 * 0,05 = 1,2 g
*100
=> % m Mg = = 25,87 %
1, 2 4, 64
m Fe = 56y = 56 * 0,05 = 2,8 g
=> % m Fe = *100 = 60,34 %
2,8 4, 64
* Tính kh i l
ố ố c . ỗ ượ ng m i mu i .
ố ượ ố ỉ ỗ Tính s mol m i mu i => Tính kh i l ị * Trong dung d ch ch còn FeCl
ẫ ầ ấ ọ
ộ ố ậ ậ ọ ự ư ầ ồ yêu c u h c sinh t đ a ra cách gi
ấ ọ
ướ ệ ả ằ i nh m nâng cao vi c t ậ ng gi
ố ỉ ủ ọ Tính %mCu ố ng mu i thu đ ố ượ 2 và MgCl2 nMgCl2 = nMg = 0,05 mol => mMgCl2 = 0,05 *95 =4,75 g n FeCl2 = nFe = 0,05 mol => mFeCl2 = 0,05 * 127 = 6,35 g ậ ươ Qua bài t p m u giáo viên c n cung c p cho h c sinh m t s bài t p t ng ờ ả ự t i và hoàn thành bài t p. Đ ng th i giáo ể ầ ộ ố ạ viên có th cung c p cho h c sinh m t s lo i bài t p khác không quen, yêu c u ệ ư ị ự ọ h c sinh t tìm ra m i quan h và xác đ nh h ộ ậ duy đ c l p suy ngh c a h c sinh .
ụ ậ b. Bài t p áp d ng
9
ỗ ớ ượ ụ ư ợ ị Cho m gam h n h p Al và Ag tác d ng v i l
ượ ở lít khí (đo
đktc). Sau ph n ng th y còn 4,6 ạ ố ượ ầ ạ ỗ ng d dung d ch ấ ả ứ gam ợ ng h n h p kim lo i ban
Bài t p 1.ậ c 6,72 H2SO4 loãng thu đ kim lo i không tan. Tính thành ph n % theo kh i l đ u.ầ
ỗ ồ ợ ị
Hoà tan 19,0 gam h n h p g m Cu, Mg, Al vào dung d ch axit ở ề ả ứ ượ c 13,44
ậ Bài t p 2. ư ấ ắ ệ ố ượ lít khí ầ ẩ đi u ki n tiêu chu n và còn 6,4 ỗ ấ ỗ ng m i ch t trong h n
HCl d , sau ph n ng thu đ gam ch t r n không tan. Hãy tính thành ph n % kh i l ợ h p trên.
ỗ ợ ồ
ố ượ Cho 22,2 gam h n h p g m Al, Fe hoà tan hoàn toàn trong dung ấ ỗ ượ ng m i ch t
ầ ượ ố lít H2 (đktc). Tính thành ph n % kh i l ng mu i clorua khan thu đ c.
Bài t p 3.ậ ị d ch HCl thu đ ỗ ợ trong h n h p và kh i l ạ ạ c 13,44 ố ượ ị D ng 2. Xác đ nh kim lo i
ươ a. Ph ng pháp:
ọ ỹ ề ẩ ấ ả ị ủ Đ c k đ , xác đ nh CTHH c a ch t tham gia và s n ph m.
ế Vi t PTHH
ự ượ ủ ủ ấ ạ D a vào l ng c a các ch t đã cho tính theo PTHH. Tìm M c a kim lo i.
ậ ộ ọ
ư ạ ạ ị ạ Bài tâp 1 . ( Bài t p 5 trang 69 SGK Hóa h c 9). Cho 9,2 gam m t kim lo i ế ố ớ ả ứ t
ị A ph n ng v i clo d t o thành 23,4 gam mu i. Hãy xác đ nh kim lo i A, bi ằ r ng A có hóa tr I.
ề ậ ả ườ ể ả D ng bài t p này có nhi u cách gi i tuy nhiên HS th ng có th gi i theo 2
ạ cách sau:
t0
2 2ACl
ế Cách 1. Vi t PTHH 2A+ Cl
ố ượ ụ ố + Áp d ng ĐLBTKL tính kh i l ng clo. Sau đó tính s mol
Clo
ố + Tính s mol A
ố ượ + Tính kh i l ng mol A
ượ + Tìm đ ạ c kim lo i
ủ ọ Cách 2. G i x là NTK c a A
t0
2 2ACl
ế Vi t PTHH 2A + Cl
gam 2x : 2( x + 35,5)
gam 9,2 : 23,4
10
2(
35,5)
=
ả ươ ượ ượ ạ Ta có: gi i ph ng trình ta đ c x. Tìm đ c kim lo i là
x 2 9, 2
x + 23, 4
Na
2SO4
ụ ạ ớ ị ị . Cho 2,4 gam kim lo i R hoá tr II tác d ng v i dung d ch H
2 (ĐKTC). Hãy xác đ nh kim lo i M.
ả ạ ị Bài t p 2ậ ư ấ i phóng 2,24lít H loãng d th y gi
ướ ả H ng gi i:
nH2 = 2,24 : 22,4 = 0,1mol
PTHH: R + H2SO4 RSO4 + H2
: 1mol 1mol
: 0,1mol 0,1mol
=
g 24( )
ậ ố V y R là nguyên t Mg. MR =
2, 4 0,1
ụ ạ ộ ị
2SO4 15,8% thu đ
Bài t p 3ậ . Hoà tan hoàn toàn m t ôxít kim lo i R có hoá tr II tác d ng v a đ ố ượ ộ ồ ị ị ừ ủ ạ c mu i có n ng đ 18,21%. Xác đ nh kim lo i
ớ v i dung d ch H R?
ụ ữ ể ạ ậ ỉ ỏ Đây là d ng bài t p khó ch có th áp d ng cho nh ng HS khá gi i.
ướ H ng g i i:ả
R = x (g)
ủ ạ ọ Vì R (II) nên ô xít c a R có d ng: RO; g i M
RO + H2SO4 RSO4 + H2O
(x + 16)g 98(g) (x + 96)g
.98
100
(cid:0)
g )(25,620
m ddH2SO4 =
8,15
2SO4 = x + 16 + 620,25 = x +
ả ứ ị => m dung d ch sau ph n ng = mRO+ mdd H
636,25.
(cid:0)
(
(cid:0)
21,18
C% RSO4 = (cid:0)
x x
).96 100 25,636
(x + 96) . 100 = 18,21 (x + 636,25)
100x + 9600 = 18,21x + 11586
81,79x = 1986
x (cid:0) 24
ủ ậ 24g => NTK c a R = 24 V y R là Mg MR (cid:0)
11
ụ ậ b) Bài t p áp d ng:
ớ ượ ụ ạ ướ ư Cho 11,5g kim lo i M (I) tác d ng v i l ng n c d thu đ ượ c Bài t p 1.ậ
ả ứ ạ 5,6 lít H2 (ĐKTC). Tìm kim lo i đã ph n ng.
2
ớ ướ ư ụ ạ ượ Cho 10g kim lo i R(II) tác d ng v i n c d thu đ c 5,6 lít H Bài t p 2.ậ
(ĐKTC) tìm kim lo i R.ạ
ộ ạ ằ ố
2SO4 9,8% thu đ
ủ Hoà tan m t mu i cacbonat c a kim lo i M (II) b ng m t l ị ượ ố ị ộ ượ ng c dung d ch mu i sunphát 14,18%. Tìm
Bài t p 3.ậ ủ ừ v a đ dung d ch H ạ kim lo i M?
ỗ ợ ề ạ ị ạ D ng 3. H n h p nhi u kim lo i vào dung d ch axit tính kh i l ố ượ ng
ố ạ mu i t o thành.
ọ ạ
ữ ệ ủ ẽ ầ ư ế ố ự ể c Khi đ c các bài t p d ng này HS s nghĩ r ng bài toán thi u d ki n nên 2 để ậ ằ ượ . Tuy nhiên c n l u ý cho HS d a vào s mol c a H
ượ không th tính toán đ c axit. tính đ
ỗ ợ
2SO4 0,5M( v a đ ) thu đ ố
ượ
ượ ể ố ị ố c dung d ch mu i và 13,44 lít khí H c X g mu i khan. Tính th tích dung d ch H ồ Bài tâp 1. Cho 21 gam h n h p R g m Fe, Zn, Al tan hoàn toàn trong dung ị 2(đktc). Cô 2SO4 đã
ừ ủ d ch Hị ị ạ c n dung d ch mu i thu đ dùng. Tính X
ướ ả H ng gi i:
ế + Vi t PTHH
Fe + H2SO4 FeSO4 + H2
Zn + H2SO4 ZnSO4 + H2
2Al + 3H2SO4 Al2(SO4)3 + 3H2
2, tính kh i l
2,
ủ ố ố ượ + Tính s mol c a H ủ ng c a H
2SO4 và tính đ
2SO4 ,
ượ ượ c VddH c m H + Theo PT nH2 = n H2SO4, tính đ
ố ượ ụ + Áp d ng ĐLBTKL tính kh i l ố ng mu i(X)
ợ ỗ
ư ạ ố ồ Bài tâp 2. Cho 31,6 gam h n h p g m Fe, Mg, Al tan hoàn toàn trong dung 2(đktc). Cô c n dung
ượ ượ ị ố ị d ch HCl d thu đ ố ị d ch mu i D thu đ c dung d ch mu i D và 2,688 lít khí H c a g mu i khan. Tính a
ướ ả H ng gi i:
ế + Vi t PTHH
Fe + 2HCl FeCl2 + H2
12
Mg + 2HCl Mg Cl2 + H2
2Al + 6HCl 2AlCl3 + 3H2
2, tính kh i l
2,
ủ ố ố ượ + Tính s mol c a H ủ ng c a H
ượ c mHCl + Theo PT nH2 =1/2 n HCl, tính đ
ố ượ ụ ố + Áp d ng ĐLBTKL tính kh i l ng mu i D( tính a)
ụ ậ b. Bài t p áp d ng:
ụ ạ ỗ ợ ồ ớ Cho 17,5 g h n h p g m 3 kim lo i Al, Fe và Zn tác d ng v i
2SO4 loãng d thu đ
2(đktc). Tính a
ư ượ ố ậ Bài t p 1. dung d ch Hị c a g mu i và 11,2 lít khí H
ỗ ợ ồ
ượ ố ị c dung d ch mu i D và 3,25 lít khí H ậ Cho 35,6 gam h n h p g m Fe, Mg, Zn tan hoàn toàn trong Bài t p 2. 2(đktc). Cô c nạ ư
ố ị ị ượ dung d ch HCl d thu đ dung d ch mu i D thu đ ố c a g mu i khan.
a. Tính a.
ể b. Tính th tích dd HCl 0,5 M đã dùng.
ả ứ ế ệ ạ ấ D ng 4: Bài toán có liên quan đ n hi u su t ph n ng( H)
ươ ượ ộ ng pháp: ả ắ HS ph i n m đ c các n i dung sau: a. Ph
ượ ả ứ ệ ấ ế ả ắ + N m đ c hi u su t ph n ng cho bi ế ả ứ t kh năng ph n ng xãy ra đ n
ứ ộ m c đ nào.
ệ ấ ả ứ Hi u su t = 100% ph n ng xãy ra hoàn toàn
ả ứ ệ ấ Hi u su t < 100% ph n ng xãy ra không hoàn toàn
ệ ấ ể + Có 2 cách đ tính hi u su t
ượ ả ứ ế ấ * Tính theo l ng ch t thi u tham gia ph n ng
ượ ự ế ng th c t ả ứ ph n ng
ượ L H = x 100% ầ L ng ban đ u
ượ ượ ầ ng th c t
ả ứ ự ế ph n ng ≤ l ượ ặ ề ng th c t ượ L ng cho trong đ bài ho c đ ượ ng ban đ u. L c tính qua PTHH theo l ả ứ ự ế ph n ng ẩ ả ng s n ph m đã
th bi ườ t.ế
ượ ượ ề L ng th c t c l y cùng m t ch t nên
ầ ng ban đ u đ u đ ấ ẽ ế ướ ự ế ị ượ ấ ả ế ả ơ ế ả ứ ph n ng, l ấ ph i cùng đ n v đo. Ch t thi u là ch t s h t tr c khi gi ấ ộ t H = 100% thi
ượ ả ẩ * Tính theo l ng s n ph m
13
ượ ự ế ạ ả L ẩ ng s n ph m th c t t o thành
H = x 100%
ượ ế ẩ ả L ng s n ph m tính theo lý thuy t
ượ ượ ượ ườ L
ề ấ ượ thu đ c th c tính qua PTHH theo l ả ng cho trong đ bài. L ng s n ế ng ch t thi u tham gia
ẩ ả ứ ế ả ớ ả ph m tính theo lý thuy t đ ph n ng v i gi ự ế ẩ ng s n ph m th c t ế ượ t H = 100% i thi
ượ ự ế ả ượ ẩ ả ả ẩ ng s n ph m th c t và l ơ ế ng s n ph m lý thuy t ph i có cùng đ n
L ị v đo.
ố ượ ậ ặ ( Bài t p 6 SGK trag 63) Tính kh i l
ế ả ấ ượ ứ ấ ế ấ t s n xu t đ c 1 t n gang ch a 95% Fe, Bi ứ ng qu ng Hêmatit ch a ệ t hi u su t quá
ầ ấ ả ậ Bài t p 1. 60% Fe2O3 c n thi trình s n xu t là 80%
ướ ả H ng gi i:
ố ượ ắ ấ + Tính kh i l ng s t có trong 1 t n gang
ế + Vi t PTHH: Fe 2Fe + 3CO2
t0 2O3 + 3CO
2O3 dùng đ t o ra l
ố ượ ể ạ ượ ắ ở ư + Tính kh i l ng Fe ng s t trên (l u ý H = 80%)
2O3 đã tính đ
ố ượ + D a vào kh i l ng Fe ượ ở c trên. Tính kh i l ặ ng qu ng
ự ứ Hêmatit ch a 60% Fe ố ượ 2O3
ườ ể ả ượ ặ Ng i ta dùng qu ng Bôxit đ s n xuât nhôm. Hàm l
Bài t p 2.ậ ặ ng Al ặ ấ ầ ấ ấ
2O3 trong qu ng là 40%. Đ có 4 t n nhôm nguyên ch t c n bao nhiêu t n qu ng. Bi
ấ ủ ệ ế ả ấ ể t hi u su t c a quá trình s n xu t là 90%.
ướ ả H ng gi i;
t0
2O3 4Al + 3O2
ế + Vi t PTHH: 2Al
ấ ấ 2 x 102 t n 4 x 27 t n
ấ ấ a t n 4 t n
ng Al
2O3 c n ầ dùng theo lý thuy t là a = 7,55 t n. Tuy nhiên, ế ự ế
2O3 th c t
+ Kh i l ấ ố ượ ả ứ ố ượ ả ấ ệ ấ ph i dùng là 8,39 t n. ng Al hi u su t ph n ng 90% nên kh i l
2O3 trong qu ng ch chi m 40% nên kh i l
ố ượ ế ặ ỉ ầ ặ ượ ng Al ng qu ng c n dùng
+ L là 20,975 t n.ấ
ụ ậ b. Bài t p áp d ng:
14
ườ ặ ấ ượ Ng i ta dùng 200 t n qu ng có hàm l ng Fe
2O3 là 30 % để t H c. Bi
ệ ượ ứ ắ ượ ế ng gang thu đ
ấ
ậ Bài t p 1. ạ luy n gang, lo i gang này có ch a 80% s t. Tính l ả ủ c a quá trình s n xu t là 96%. ạ ộ ệ ừ ặ Trong m t lo i qu ng Bôxit có 50% Al oxit ậ Bài t p 2.
2O3. Nhôm luy n t ặ c khi luy n 0,5 t n qu ng trên
ạ ấ ượ ượ ệ ấ ng Al thu đ
ế đó có ch a 1,5 % t p ch t. Tính l bi ứ t H = 100%.
ượ ượ ể ấ Đ thu đ
ậ Bài t p 3. ố ứ c 1000 t n gang ch a 95% Fe và 5% C( l ể ấ ng các ặ khác không đáng k ) thì theo lý thuy t ph i c n bao nhiêu t n qu ng
ế ứ ấ ả ầ 2O3 và bao nhiêu t n than c c ch a 100% C.
ắ ầ nguyên t ứ ch a 100% Fe ớ ố ả ứ V i bài này HS c n n m có 3 ph n ng xãy ra sau:
t0 C + O2 CO2 t0 CO2 + C 2CO
t0
3CO + Fe2O3 2Fe + 3 CO2
ạ ố ượ ả
ạ ả ươ ng. i trong ch ả c gi m t
D ng 5: Bài toán tăng gi m kh i l Đây là d ng bài t p đ ượ ử ụ ậ ượ ề c s d ng nhi u trong công tác b i d
ư ạ ươ ọ ng h c sinh gi ả ể ồ ể ồ ưỡ ng pháp gi ạ ng trình, tuy nhiên là d ng bài ạ ỏ i nên tôi m nh ệ i đ đ ng nghi p có th tham
ậ t p đ ạ d n phân chia các d ng và đ a ra ph kh o.ả
ạ ạ ế ơ ố ủ ả ứ ớ ườ Tr
Kim lo i ph n ng v i mu i c a kim lo i y u h n. ủ ố ượ ạ ọ ạ ng c a kim lo i m nh. i
ợ ng h p 1: ướ * H ng gi ậ ươ
ữ ệ ự ề ể ượ ạ ả : G i x (g) là kh i l ọ ng trình hoá h c. L p ph D a vào d ki n đ bài và PTHH đ tìm l ng kim lo i tham
gia.
ượ ấ
ạ ố ị ng các ch t khác. ế ả ứ Khi cho mi ng kim lo i vào dung d ch mu i, Sau ph n ng
ừ T đó suy ra l * L u ý:ư ạ ả thanh kim lo i tăng hay gi m:
ạ
ạ ướ = mkim lo i tăng
c
ạ mkim lo i tr
ạ
ạ
ạ kim lo i sau ả ạ ướ mkim lo i sau
c
ế ế ố ượ ạ ng thanh kim lo i gi m:
= mkim lo i gi m ả
ố ượ ế ả ạ ng thanh kim lo i tăng a% hay gi m b%
ặ ầ
(cid:0) N u thanh kim lo i tăng: m N u kh i l mkim lo i tr ề N u đ bài cho kh i l thì nên đ t thanh kim lo i ban đ u là m gam. ạ ậ ạ ố ượ V y kh i l ng thanh kim lo i tăng a% m hay b% (cid:0) m.
15
ậ ậ ụ
3.
* Bài t p v n d ng: ộ ố ượ ị ồ Cho m t lá đ ng có kh i l ậ Bài t p 1:
ng là 6 gam vào dung d ch AgNO ượ ạ ẹ ử c 13,6 gam. Tính
ồ ả ứ ố ượ Ph n ng xong, đem lá kim lo i ra r a nh , làm khô cân đ kh i l
ả ứ ộ ế ắ ị
ị ng đ ng đã ph n ng. ậ Bài t p 2: ấ ả ồ t c đ ng b đ y ra kh i dung d ch CuSO
ị ẩ ắ ố ượ ế ế ố ượ ế ầ khi t kh i l
4 10%. Sau Ngâm m t mi ng s t vào 320 gam dung d ch CuSO ắ ế 4 và bám h t vào mi ng s t, thì ắ ng mi ng s t ban đ u. ng 50 gam vào 400ml dung d ch
ị ố ượ ắ ị ỏ ng mi ng s t tăng lên 8%. Xác đ nh kh i l Nhúng thanh s t có kh i l
CuSO4. Sau m t th i gian kh i l
ị ố ượ ượ ắ ng thanh s t tăng 4%. ả ử ồ ề ậ Bài t p 3: ờ ộ a) Xác đ nh l ng Cu thoát ra. Gi s đ ng thoát ra đ u bám vào
thanh s t.ắ
ủ ắ ạ ồ ộ ị b) Tính n ng đ mol/l c a dung d ch s t(II) sunfat t o thành. Gi ả
ị ử ể s th tích dung d ch không thay đ i. ườ ổ ố ượ ủ ả Tăng gi m kh i l ố ấ ế ủ ng c a ch t k t t a hay kh i ợ ng h p 2: Tr
ả ứ ị ượ l ng dung d ch sau ph n ng
ố ặ ủ ạ
ị ố ượ ạ
ố
ả ố ố
2 (M = 71) b ng CO
3
ụ d ng v i dung d ch cacbonat t o mu i k t t a có kh i l công th c mu i clorua. ố ộ ả ố ượ ố ố ằ a) Khi g p bài toán cho a gam mu i clorua (c a kim lo i Ba, Ca, Mg) tác ố ế ủ ớ ng b gam. Hãy tìm ứ Mu n tìm công th c mu i clorua ph i tìm s mol (n) mu i. Đ gi m kh i l ứ ng mu i clorua = a – b là do thay Cl
(M = 60).
= c nmu iố = -
a b- 71 60
ố
mu iclorua
ứ ị ử Xác đ nh công th c phân t ố mu i: M =
a c
ị ừ ử ứ T đó xác đ nh công th c phân t
ủ ặ ạ ị
ượ ố ư ố mu i. ố b) Khi g p bài toán cho m gam mu i cacbonat c a kim lo i hoá tr II tác ứ c n gam mu i sunfat. Hãy tìm công th c
ử ố ố ố ứ ả mu i cacbonat ph i tìm s mol mu i. ụ ớ d ng v i H 2SO4 loãng d thu đ ố ử phân t mu i cacbonat. ố Mu n tìm công th c phân t
-
n m- 96 60
(do thay mu i cacbonat (60) b ng mu i sunfat (96)
ố
3:
ứ ố ố nmu i = ố ử ị Xác đ nh công th c phân t mu i RCO ằ m mu iố R + 60 = R n mu iố
3.
ử ủ c a RCO
ứ Suy ra công th c phân t ộ ố ạ ạ ỉ ệ ử ụ ọ ậ ụ ả ươ ả ạ ậ Trên đây ch là m t s d ng bài t p và các ví d minh h a, qua th c t gi ng d y, vi c s d ng phân d ng và ph ự ế ả i các bài t p trong gi ng ng pháp gi
16
ệ ế ọ ạ ng Kim lo i đã đem l i hi u qu thi
ươ ứ ự ự ố ơ ậ ạ t h n, phát huy đ
ắ ả t th c: H c sinh d n m b t ượ c năng l c nh n th c c a h c sinh, ọ ọ ậ ủ ộ
ạ ậ ế ả ễ ắ ạ d y ch ứ ủ ọ ế ế ki n th c, ti p thu bài t ọ ơ ứ kích thích h ng thú h c t p c a b môn và h c sinh tin vào khoa h c h n. ấ ậ i bài t p.Vì v y mà ch t t gi
ượ l
c bài toán và bi c nâng cao h n. ế ể ả
ơ ộ ọ ế ỉ ệ ỏ HS khá, gi i tăng
ọ ậ ượ + H c sinh nh n d ng đ ọ ậ ủ ọ ượ ng h c t p c a h c sinh đ ế ả + K t qu các bài ki m tra đã có ti n b kh quan. ỉ ệ ọ +T l h c sinh y u gi m, không có h c sinh kém, t l ế ư ả ả ố ả thông qua k t qu kh o sát môn Hoá 9 cu i kì I nh sau:
ỏ L p ớ T ngsổ ố Kém Ghi chú
Gi SL i khá % SL % TB tr lênở % SL HS
9B 32 11 34,4 0 0 28 87,5
Ầ Ậ Ế 3. PH N K T LU N
ắ ầ ụ
ề ể
ệ ượ ỗ ế ọ ơ ố ắ Đ i v i giáo viên c n c g ng kh c ph c hi n t ả i truy n th m t chi u, ph i làm sao đ trong m i ti ơ ề ề
ậ ẫ ể ọ ọ ầ ng th y đ c, trò chép, ọ ườ ng h c t h c bình th ơ ư duy nhi u h n, giáo ượ c
ụ ộ ạ ộ ướ ứ ầ ữ
ự ổ ậ ầ ả ớ
ộ ả ế ố ế ị ể ệ ạ ạ ể ộ quy t đ nh đ đem l ả quan tr ng, là y u t
ố ớ ề ố l ả ề ượ c ho t đ ng nhi u h n, th o lu n nhi u h n và t sinh đ ẫ ướ ỉ ng d n viên h viên nên ch là h ng d n cho h c sinh tìm hi u và rút ra đ ế ả ế t cho b n thân. nh ng ki n th c c n thi ề ả ứ ằ V b n thân, tôi luôn nh n th c r ng : C n ph i có s đ i m i trong cách ạ ủ ế gi ng d y c a cá nhân và toàn th đ i ngũ giáo viên. Vì đ i ngũ giáo viên là y u ọ ọ ố t i hi u qu cao trong d y và h c nói chung.
ỉ ọ ọ ố ớ ạ ề
ầ ế ộ ứ
ọ ả
ộ ộ ừ ở ộ m t m c đ v a ph i và thi ọ ứ ế
ứ ế ọ ả
Ở ỗ ố
ả ể ư ươ
ầ ụ ể ủ ừ ọ ẫ
ụ ậ
ọ ướ ế ọ ả i gi ng nhau, m i bài t p hóa h c không ph i lúc nào cũng có cách gi ợ ả i bài phù h p. ng pháp gi ế ệ ượ ng và các k t ứ ế ữ ơ ề c nhi u h n nh ng ki n th c ế t cách khai thác, tìm ki m,
ọ ượ ể ậ ụ ệ ậ
ộ ố ệ
ề ạ ộ ộ ế ọ ệ ậ ư ệ ế ạ Đ i v i b môn Hóa h c giáo viên không ch truy n đ t cho h c sinh ữ ầ ẵ ơ nh ng ki n th c đ n thu n đã có s n trong sách giáo khoa mà giáo viên c n ả ế ế ổ ế ứ t k t ph i nâng cao ki n th c cho h c sinh ộ ậ ể ề ứ ch c đi u khi n ti t h c th t sôi đ ng, h ng thú giúp h c sinh ti p thu m t cách ệ ể d dàng và có hi u qu cao. ọ ậ tùy theo yêu c u c th c a t ng bài đ đ a ra ph ướ ệ ắ H ng d n h c sinh n m chính xác các khái ni m, các hi n t ượ ệ ề ạ ậ lu n, t o đi u ki n cho h c sinh v n d ng đ ả ẫ ủ c h c. H ng d n h c sinh ph i bi c a mình đã đ ả ệ i các bài t p . phát hi n đ v n d ng vào vi c gi ờ ề ặ M c dù, trong đi u ki n còn nhi u khó khăn, m t s bài còn dài nh ng th i ố t h c còn h n ch , vi c b trí gian giành cho ho t đ ng luy n t p trong m t ti
17
ệ ệ ậ
ả ệ ươ ộ
ủ ọ ậ ế ế ậ ng ti n h c t p còn thi u t luy n t p, ôn t p còn quá ít. Ph ấ ả ư ự ế ị t b , phòng thí nghi m, th c hành b môn ch a đ m b o ch t ộ ố ọ ọ ủ ọ ng. Cách h c c a h c sinh, cách đánh giá h c sinh c a m t s giáo viên còn
ấ ậ
ọ ả ự ạ th c d y các ti ố th n, trang thi ượ l ả ch a đ t. Tuy v y b n thân tôi nh n th y: ỹ ể
ả ậ ộ ậ ủ ệ ộ
ứ ệ ệ
ể ạ ớ
ệ ố ọ ủ ậ
ư ạ ậ ụ ọ ệ ể i bài t p hóa h c cho h c sinh hi u và v n d ng Đ rèn luy n k năng gi ụ ướ ượ ố t tr c tiên ph i ph thu c vào trình đ và kinh nghi m c a giáo đ c t ả ự ổ ầ rèn luy n, nghiên c u, tìm tòi các tài li u có viên, m i giáo viên c n ph i t ả ầ liên quan đ tham kh o thêm, đ th c hi n t t 45 phút d y trên l p c n ụ nh n th c rõ v tác d ng c a bài t p hóa h c : ệ ọ ệ ạ ứ + Bài t p hóa h c là ph
ề ậ ộ ứ
ượ ả ọ
ứ ỹ ỹ
ươ ự ả ả ả ỹ i bài t p hóa h c giúp cho h c sinh tìm ki m đ ậ ọ ớ ng pháp gi i m t s
ậ ể ự ậ ệ ươ ng ti n hi u nghi m trong gi ng d y hóa ồ ữ ớ ế ể ọ h c và là m t trong nh ng ngu n đ hình thành ki n th c, k năng m i ế ế ọ ọ ậ c ki n cho h c sinh. Gi ệ ả ể i bài t p cho h c sinh giáo th c và k năng m i. Đ rèn luy n k năng gi ộ ố ộ ố ể ư viên ph i tích c c suy nghĩ đ đ a ra m t s ph ạ d ng bài t p.
ậ + Thông qua vi c gi
ỹ ứ
ế ề ọ ủ ế
ứ ế ệ ộ ấ ộ ọ
ệ ế ọ ứ ế
ậ ế ậ ậ ụ ệ ệ ậ ọ ỹ ệ + Bài t p hóa h c là ph
ủ ả
ữ duy c a h c sinh trong quá trình gi ả ọ ệ ư ự
ả ậ ờ
ể ệ ọ ủ ọ ọ ả ệ i bài t p hóa h c giúp h c sinh rèn luy n, c ng ọ ả ề ố ế i bài t p hóa h c là m t trong c ki n th c, k năng v hóa h c. Gi ữ ượ ệ ậ nh ng ki n th c luy n t p ch y u và đ c ti n hành nhi u nh t trong ậ ứ ệ vi c ti p thu ki n th c và k năng. Do v y, bài t p hóa h c có m t vai trò ỹ quan tr ng trong vi c rèn luy n k năng và v n d ng ki n th c. ệ ể ươ ng ti n h u hi u đ rèn luy n và phát ọ ọ ậ i bài t p hóa h c h c sinh ệ ứ ọ ế duy, tái hi n ki n th c cũ, h c sinh ờ ậ ể i. Nh v y i gi ượ ự c phát tri n và năng l c đ c l p làm vi c đ c
ể ư tri n t ộ bu c ph i th c hi n các thao tác t ợ ổ ả ph i phân tích, t ng h p, phán đoán, suy lu n đ tìm ra l ộ ậ ượ ủ ư t duy c a h c sinh đ nâng cao.
ọ ệ ươ ạ ộ
ằ ượ + Bài t p hóa h c là ph ứ ọ
ượ
ự ủ ậ ủ ự ng ti n nh m tích c c hóa ho t đ ng c a c lúc này không còn là do giáo ộ c và lĩnh h i ượ c i đ n các em mà chính các em đã tìm ki m đ c nó thông qua ho t đ ng tích c c c a mình, nh các bài t p đ
ộ ể ọ ể ả ừ ậ ữ ế ọ h c sinh, nh ng ki n th c h c sinh có đ ể ả ế viên chuy n t ượ ạ ộ đ ư đ a ra đúng lúc, v a trình đ đ h c sinh có th gi ế ờ i quy t đ c.
ụ ữ ậ + Bài t p hóa h c là công c h u hi u đ ki m tra ki n th c, k
ể ể ượ ứ ọ ủ ọ
ượ ấ ờ ữ ụ ọ
ả ủ ể ễ ầ ở ọ năng c a h c sinh. Giúp giáo viên phát hi n đ ệ ồ đ ng th i có bi n pháp giúp các em v ườ ầ ph c nh ng sai l m mà các em th ế ọ t th c ti n c a mình, giúp giáo d c t h c sinh m mang t m hi u bi ế ượ ệ ỹ ế ệ ộ ủ c trình đ c a h c sinh ắ ữ t qua nh ng khó khăn và kh c ậ ng v p ph i. Bài t p hóa h c còn giúp ụ ư ự
18
ệ ủ ứ ệ ạ ườ ng, đ o đ c, rèn luy n tác phong và cách làm vi c c a ng ộ i lao đ ng
ưở t m i .ớ
ả ể ầ + Đ giúp các em nâng cao t
ệ ỉ
ạ ọ
ng d n h c sinh n m đ ẫ
ả
ươ ả ọ ẫ ượ ọ ướ ng d n h c sinh gi ầ ơ ng, sau đó nâng cao h n yêu c u các em tìm xem có cách gi ự ự l a ch n ph ậ i bài t p ph n kim ọ ỏ i), ủ ề c các thông tin c a đ bài cho, ươ ả ằ ng pháp thông i b ng các ph i nào khác ớ ợ i phù h p v i t không? Qua đó các em t ng pháp gi
ệ ộ ế ứ ủ ư duy trong vi c gi ạ ậ ớ ụ lo i tác d ng v i axit nitric( d ng bài t p này khó ch dành cho h c sinh gi ả ướ ắ ướ tr c tiên ph i h ừ ầ ề đ bài yêu c u. T đó h ườ th ặ đ c bi trình đ ki n th c c a mình.
ệ ế N i dung sáng ki n kinh nghi m trên đã đ
ộ ạ ạ ườ ượ ệ ấ ớ ớ i tr
ề ố ắ ế
ệ c ki m nghi m qua th c t ươ ợ ng cho th y nó phù h p v i vi c đ i m i ph ữ ệ ể ổ ể ồ ể ấ
ậ ệ ủ ơ ệ ự ế ạ ả ng pháp d y gi ng d y t ặ ấ ệ ọ h c hi n nay. M c dù đã có nhi u c g ng, song có th còn nh ng thi u sót, r t ế ượ ự c s đóng góp c a quý c p trên và đ ng nghi p đ sáng ki n mong nh n đ ủ kinh nghi m c a tôi hoàn thi n h n.
