1
MỤC LỤC
A. MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 2
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ................................................................................... 2
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU .......................................................................... 3
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ...................................................................... 3
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................ 3
B. NỘI DUNG ..................................................................................................... 4
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN ............................................................................................. 4
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN ...................................................................................... 4
III. GIẢI PHÁP TIẾN HÀNH ............................................................................ 4
C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ................................................................. 20
1. KẾT LUẬN ..................................................................................................... 20
2. KHUYẾN NGHỊ ............................................................................................. 20
2
A. MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đặt yêu cầu dạy học theo hướng
phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh làm nhiệm vụ trọng tâm của các môn
học trong nhà phổ thông. Dạy học hướng tới mục đích học sinh chủ động phát
hiện kiến thức, phát huy được các năng lực của học sinh như: tự nghiên cứu, giao
tiếp, hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin, vận dụng kiến thức đã học vào thực
tiễn cuộc sống, từ nội dung tiết học, xây dựng được phẩm chất chăm chỉ, trách
nhiệm, yêu nước, tự hào với truyền thống quê hương…Đây là trăn trở của Giáo
viên nói chung và Giáo viên Trường THCS Mê Linh nói riêng.
Trong các tiết học, Giáo viên nên kết hợp nhiều phương pháp giảng dạy,
giao nhiệm vụ cụ thể, hướng dẫn, khơi gợi để học sinh được tự bộc lộ những năng
lực của mình trong quá trình học, để các em chủ động nắm được những nội dung
trọng tâm nhất của bài, từ đó các em có thể liên hệ bản thân và thực tiễn cuộc
sống.
Ngoài ra, viêc sử dụng đa dạng các phương pháp và kĩ thuật dạy học trong
giảng dạy còn giúp học sinh yêu thích bộ môn Lịch sử và nâng cao chất lượng bộ
môn. Trong giờ học Lịch sử, giáo viên có thể kết hợp đa dạng phương pháp dạy
học như: sử dụng trò chơi, sử dụng công nghệ thông tin, thuyết trình, giao dự án,
đóng vai…., kĩ thuật dạy học như: khăn trải bàn...
Trước khi nghiên cứu đề tài, tôi đã thống kê xếp loại học lực bộ môn Lịch
sử- Địa lí năm học 2021-2022 của học sinh 2 lớp 6A, 6D và thu được kết quả theo
bảng sau:
Lớp
Số HS
Giỏi
Khá
TB
Yếu
SL
%
SL
SL
%
SL
%
6A
41
12
29,3
10
19
46,3
0
0
6D
42
9
21,4
11
16
38,1
6
14,3
Tống số
83
21
25,3
21
35
42,2
6
7,2
3
Bằng tâm huyết nghề nghiệp, tôi mạnh dạn trình bày sáng kiến: Đa dạng
các phương pháp, kĩ thuật dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn
Lịch sử tại Trường THCS Mê Linh.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:
Nhằm giúp học sinh hứng thú, yêu thích học tập bộ môn Lịch sử, chủ động
nắm bắt tri thức khoa học lịch sử một cách tường tận, khôi phục bức tranh quá
khứ một cách chính xác, đồng thời qua đó thế hệ trẻ tự hào về truyền thống dân
tộc, biết kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc trong thời đại mới. Đồng thời
lĩnh hội nền văn minh nhân loại.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
Học sinh lớp 6 - Trường THCS Mê Linh.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã áp dụng các phương pháp nghiên
cứu sau:
- Phương pháp sử dụng trò chơi để khởi động bài học, giúp học sinh có tâm
thế thoải mái trước khi tìm hiểu nội dung bài mới. ví dụ: Trò chơi tôi là ai? Hộp
quà may mắn…
- Phương pháp sử dụng công nghệ thông tin: ví dụ: phim hoạt hình lịch sử
trích trong chương trình Hào khí ngàn năm - VTV1 Đài truyền hình Việt Nam
(khởi nghĩa Hai Bà Trưng, khởi nghĩa Mai Thúc Loan.)
- Phương pháp thuyết trình: tường thuật tóm tắt diễn biến, kết quả các cuộc
khởi nghĩa trên lược đồ, tóm tắt tiểu sử các nhân vật lịch sử…
- Phương pháp giao dự án: là một hình thức dạy học mà học sinh được học
dưới sự điều khiển và giúp đỡ của các giáo viên nhưng phải tự giải quyết nhiệm
vụ học của mình, đòi hỏi sự kết hợp cả về mặt lý thuyết và thực hành. Thông qua
quá trình tạo ra những sản phẩm học tập.
- Phương pháp đóng vai: Trong vai một hướng dẫn viên du lịch giới thiệu lễ
hội đền Hai Bà Trưng hoặc trong vai 1 dân phu miêu tả lại những khó khăn của
đoàn phu gánh sản vật cống nạp cho chính quyền đô hộ nhà Đường trong bài khởi
nghĩa Mai Thúc Loan.
- Kĩ thuật khăn trải bàn. Là hình thức tổ chức hoạt động mang tính hợp tác,
kết hợp giữa hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm nhằm thúc đẩy sự tham gia
tích cực, tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân học sinh, phát triển mô
hình có sự tương tác giữa học sinh với học sinh.
4
B. NỘI DUNG.
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN.
Đặc trưng của môn bộ lịch sử là nghiên cứu, nhận thức hiện thực lịch sử
qua những sự kiện, hiện tượng đã xảy ra trong quá khứ. Xét trên phương diện
những nguyên tắc của phương pháp luận sử học, lịch sử được “lặp lại trên cơ
sở không lặp lại”. Vì vậy, trong học tập lịch sử, do học sinh không thể trực tiếp
quan sát các hiện tượng đã xảy ra trong quá khứ nên việc lĩnh hội tri thức gặp
nhiều khó khăn. Vì lẽ đó, việc hình thành tri thức lịch sử cho học sinh cần chú
ý phương pháp thông tin- tái hiện nhằm khôi phục bức tranh lịch sử một cách
chân thực, sống động.
Mỗi cá nhân học sinh có năng lực, đam mê khác nhau, nên để tạo ra những
biểu tượng lịch sử sinh động, chân thực cho học sinh, trong dạy học Lịch sử
giáo viên cần sử dụng đa dạng các phương pháp và kĩ thuật và kĩ thuật dạy học.
Điều này còn giúp học sinh củng cố và phát triển kiến thức lịch sử, phát huy
tính tích cực, chủ động của học sinh và gây hứng thú học tập từ đó chất lượng
dạy học lịch sử được nâng cao.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN.
Trong quá trình giảng dạy bộ môn Lịch sử ở Trường Trung học cơ sở Mê
Linh, tôi thấy nhiều học sinh không yêu thích môn Lịch sử. Có một nguyên
nhân quan trọng dẫn tới hiện tượng trên đó là: Giáo viên dạy Lịch sử còn để
nội dung tiết dạy khô khan, nặng về ghi nhớ sự kiện, chưa liên hệ bài học lịch
sử với thực tế cuộc sống, địa phương, từ bài học lịch sử, học sinh chưa rút ra
được bài học kinh nghiệm, trách nhiệm cho bản thân, chưa phát huy được năng
lực của học sinh như; năng lực tìm kiếm thông tin, thuyết trình, làm việc
nhóm…
Vì vậy, việc sử dụng đa dạng các phương pháp và kĩ thuật dạy học trong
giảng dạy sẽ giúp người học yêu thích bộ môn, chủ động lĩnh hội kiến thức, từ
giờ học Lịch sử rèn được năng lực và phẩm chất.
III. GIẢI PHÁP TIẾN HÀNH.
1. Ví dụ
a. Ví dụ 1:
TIẾT 41, BÀI 16: CÁC CUỘC KHỞI NGHĨA TIÊU BIỂU GIÀNH ĐỘC
LẬP TRƯỚC THẾ KỈ X. KHỞI NGHĨA MAI THÚC LOAN (713-722).
5
1. Phương pháp giao dự án: (Giáo viên giao nhiệm vụ học tập cho các đội trong
phần hướng dẫn về nhà của tiết học trước).
a. Nhiệm vụ của các dự án: Giáo viên in phần hướng dẫn hoặc định hướng các
đội thực hiện dự án ra phiếu sau đó phát cho đội trưởng các đội để đội trưởng
phân công thành viên trong đội thực hiện nhiệm vụ học tập.
Đội Hoa hồng: Lên kịch bản xây dựng trò chơi: Tôi là ai? cho phần khởi động
bài học.
Đội Em yêu lịch sử: Tóm tắt tiểu sử nhân vật lịch sử Mai Thúc Loan.
Đội chăm ngoan: Trình bày tóm tắt diễn biến, kết quả khởi nghĩa Mai Thúc Loan
trên lược đồ.
Đội đoàn kết: Kể tên những việc làm của nhân đân ta nhằm tưởng nhớ công ơn
của vua Mai và nghĩa quân.
b. Giáo viên hướng dẫn hoặc định hướng các nhóm thực hiện dự án: (GV in
ra phiếu phát cho đội).
Đội Hoa hồng:
- Nội dung của phần gợi ý Tôi là ai trong trò chơi là Sơ đồ các cuộc khởi nghĩa
tiêu biểu trước thế kỉ X, trang 70, sách giáo khoa Lịch sử- Địa Lí (Kết nối tri thức),
ví dụ khởi nghĩa Hai Bà Trưng, khởi nghĩa Bà Triệu, khởi nghĩa Lí Bí- Triệu
Quang Phục…
- Dẫn chương trình nêu luật chơi: Đội Hoa hồng sẽ đưa ra các gợi ý, nhiệm vụ
của người chơi là căn cứ vào gợi ý để đoán Tôi là ai. Trả lời đúng sẽ nhận được
quà của đội Hoa hồng.
- Phân công các thành viên trong đội đóng vai: Tôi là ai? (4 thành viên tương ứng
với 4 cuộc khởi nghĩa).
- Dụng cụ trình bày: bìa cứng (40x30), mặt trước ghi chữ tôi là ai, mặt sau ghi tên
cuộc khởi nghĩa.
-Thời gian của trò chơi không quá 3 phút.
Đội Em yêu lịch sử:
-Nội dung: Tên nhân vật lịch sử, năm sinh, năm mất, quê, nơi sinh, đặc điểm nổi
bật.
-Yêu cầu: sưu tầm tranh ảnh dán lên giấy A0 hoặc xây dựng theo hình thức video
giới thiệu.
-Thời gian của video hoặc clip giới thiệu nhân vật lịch sử không quá 3 phút.
Đội chăm ngoan: